Ngeren mba Timen sha Mi ken Antakerada u Mkombo u Uma Wase man Tom Wase
JUN 3-9
“Er ‘Kwagh u A Lu Ikyav’ la A Lu a Inja Hen a Vese Yô”
(Mbagalatia 4:24, 25) Kwagh ne ka ikyav. Kasev mba uhar mbara ka uikurmbayan mba uhar. U môm ka u hen uwo u Senai, ngu maren ikpan, ka Hagar je la. 25 Hagar ka uwo u Senai u ken tar u Arabia la, ngu tesen ikav sha Yerusalem u ainge. Ngu ken kpan a ônov nav.
it-1-E 1018 ¶2
Hagar
Sha kwagh u apostoli Paulu a er yô, i ôr kwagh u Hagar sha injakwagh ken kwagh u a lu ikyav la ér, a tile sha ityough ki ikyurior i Mbaiserael mba sha marami, mba yange ve hingir a Yehova kôôsôô sha ikyev i ikyuryan i Tindi i i ya a ve sha Uwo u Senai, shi i bugh gbenda u “maren” ônov mba lun “ikpan” la. Kpa ikyurior la fatyô u eren sha mkaanem ma ikyuryan shon ga, sha ci u isholibo ve la. Mbaiserael lu uikyangen sha ikyev i ikyuryan ne shi ve lu mbaasorabo mba i naan ve ibo ér ve kuma ku yô. Sha nahan yô, ve lu ikpan. (Yoh 8:34; Ro 8:1-3) Yerusalem u sha ayange a Paulu la gba zua a Hagar, sha ci u Yerusalem u lu gartamen la tile sha ityough ki nongo u Mbaiserael mba sha marami, u va hingir u lun ken kpan a ônov nav la. Kpa Mbakristu mba i tsegh ve sha icighan jijingi la yô, gema mba ônov mba “Yerusalem u Sha,” u a lu kwase u Aôndo u sha injakwagh la. I gbe je kpa, Yerusalem ne ngu a lu ken kpan ga, er Sara kpa lu kpankwase ga nahan. Kpa er Ishemael yange tôv Isaka a ican nahan, kape ônov mba “Yerusalem u Sha,” u Wan a dugh a na ken kpan kera la kpa, yange ônov mba Yerusalem u i kôr un kpan la, tôv ônov mba “Yerusalem u Sha” la a ican je la. Nahan kpa, yange i va zenda Hagar vea wan na kera, nahan kwagh ne tile sha ityough ki mvende u Yehova venda Mbaiserael mba sha marami la.—Ga 4:21-31; shi nenge Yoh 8:31-40.
(Mbagalatia 4:26, 27) Kpa Yerusalem u Sha ngu ken kpan ga, ka ngô wase je la. 27 Gadia i nger er: Ember, we ikyômkwase u maren ga ne, ngor ikenge nande imo, we u u toghor mar ga ne. Gadia ônov mba kwase u a lu tseeneke la, hemba ngeen a ônov mba kwase u lun a nom la.
(Mbagalatia 4:28-31) Nahan anmgbianev, se yô, se mba ônov mba ityendezwa er Isaka nahan. 29 Kpa er un u i mar un sha inja i iyolough a lu tôvon u i mar un sha inja i Jijingi la a ican sha shighe la yô, kape hegen kpaa i lu je ne. 30 Kpa icighanruamabera kaa nana? Zenda kpankwase kua wan na, wan u kpankwase a̱ de ye dyako vea wan u kwase u a lu kwase jim la imôngo mayange ga. 31 Nahan yô, anmgbianev, se mba ônov mba kpankwase ga, kpa ka ônov mba kwase jim je.
Ker Akaainjaa a ken Bibilo
(Mbagalatia 4:6) Man sha ci u ne lu ônov yô, Aôndo tindi Jijingi u Wan Na ken asema a en, ngu genger imo er: Aba, Tere.
w09-E 4/1 13
U Fa Kpa?
Yesu yange yila Yehova ken msen ér “Aba, Tere” sha ci u nyi?
Inja i ishember i ken zwa Aram i i yer ér ʼab·baʼʹ la, a fatyô u lun “tere” shin “Aye Tere.” Sha ajiir a atar a i ter ishember ne ken Ruamabera la cii, ka ken msen shi i er tom a i u ôron kwagh u Yehova Ter u Sha la. Ishember ne ngi a inja sha ci u nyi?
Takerada u i yer érThe International Standard Bible Encyclopedia la kaa ér: “Ken zwa u i lamen ayange ayange sha shighe u Yesu la, yange i hemban eren tom a ishember i ʼabbāʼ la u tesen er ônov luun a uter vev kôôsôô shi ve naan ve icivir yô.” Yange wanye a yila ter u nan sha ishember ne yô, i tese ér kwagh u ter u nan doo nan ishima tsung, nahan ishember ne lu môm ken asember a wanye nan hii henen yô. Yesu yange er tom a ishember ne shighe u lu zamber a Ter na tsung ken msen yô. Shighe u shi ahwa kpuaa u Yesu una kpe la, a er msen hen Yehova a ter ishember i “Aba, Tere!” la ken sule u Gesemane.—Marku 14:36.
Takerada u i ter sha heen ne shi kaa ér: “Yange i fa eren tom a ishember i ʼAbbāʼ i a lamen a Aôndo ve i er tom a mi ne ken ityakerada i i gber sha shighe u Grika man Roma la ga, sha ci u lu inja er aluer i yila Aôndo sha ishember i ior hoghol iyol a mi ne yô, a lu nan un icivir ga, man jighilii yô, lu ityôkyaa i ve na je la.” Nahan cii kpa, takerada ne kaa ér: “Yesu . . . er tom a ishember ne ken msen u tesen ér kwagh u un kaa ér un ngu a Aôndo kôôsôô la ka mimi.” Ajiir agen a ahar a i ter ishember i “Aba” ken Ruamabera la cii, ka ken ngeren mba apostoli Paulu. Ajiir la tese ér, Mbakristu mba sha ayange a mbaapostoli la kpa er tom a i ken mbamsen vev.—Mbaromanu 8:15; Mbagalatia 4:6.
(Mbagalatia 6:17) Ken hemen yô, or a̱ de kera shi zem iyol ga, gadia mo m ngu a ayol a avavegh a Yesu sha iyol yam.
Bibilo i Ôron
(Mbagalatia 4:1-20) Kpa m ngu kaan mer sha ayange a or u yan dyako nan lu iyev la yô, nan ngu kposo a kpan ga, shin er nan lu ter u akaa cii nahan kpaa. 2 Nan ngu sha ikev i ior mba nengen sha nan kua mbakuran zan zan ar sha shighe u ter u nan, nan vande veren la. 3 Kape se kpaa zum u se lu iyev la yô, se lu sha ikev i ujijingi mba taregh mba hiihii la er ka ikpan nahan. 4 Kpa er shighe va kuma vough yô, Aôndo tindi Wan Na, kwase va mar Un, i mar Un sha ikev i tindi, 5 sha u Una paa mba ve lu sha ikev i tindi, sha u se̱ zua a mrumun u i rumun se se lu ônov la. 6 Man sha ci u ne lu ônov yô, Aôndo tindi Jijingi u Wan Na ken asema a en, ngu genger imo er: Aba, Tere. 7 Nahan yô, u kera ngu kpan ga, u ngu wan je. Man aluer u ngu wan je yô, u ngu or u yan dyako ken Aôndo kpaa. 8 Kpa hen shighe u ne lu a fa Aôndo ga la, ne lu sha ikev i akaa a, sha inja i a, a lu mbaaôndo ga yô. 9 Kpa hegen er ne va fe Aôndo yô, shin guda er ne va lu mba Aôndo A fe ne yô, hii nan man shi ne lu hiden hen ujijingi mba ikoogh ga mbagban kera tsung la, shi i lu saren ne u shi hiden sha ikev ve er ka ikpan nahana? 10 Ne mba kor ayange man iwer man ashighe kua anyom. 11 M ngu cian mer, alaghga m er tom ker a ven, lu gbilin tsô. 12 M ngu zamber a ven anmgbianev av, hingir nen er mo nahan, gadia mo kpaa m hingir er ne nahan. Ne nzughul a mo mayange ga. 13 Ne fa, lu sha ci u angev mbu ken iyol man m ôr ne Loho u Dedoo sha hiihii ye. 14 Shin er kwagh u ken iyol yam la a hingir ne ikaren kpaa, ne laha ga, ne gema ijime kpaa ga, ne nyôr a mo er ka ortyom u Aôndo, er ka Kristu Yesu nahan je. 15 Msaan u i saan ne iyol hen shighe la yô, ngu han ahegene? Gadia m ngu eren shiada sha a ven mer, aluer nea fatyô yô, yan ma ne tsuwa ashe a en ma ne nam. 16 Nahan m gema m hingir orihom wen er m lu ôron ne kwagh u mimi yôô? 17 Ka ve nôngo kwagh sha ci wen ngegh kpa ka sha gbenda u mimi ga, sar ve pe gbihin ne ken won sha u ma ne nenge kwagh sha ci ve tsung yô. 18 U nôngon sha kwagh u dedoo tsung gbem yô, doo, kpa i̱ de luun sha shighe u ka m lu a ven imôngo la tseegh ga. 19 Mbayev av, m shi m ngu toghor mar wen zan zan á va jile Kristu ken a ven. 20 Hangem pe ma m lu a ven hegen, ma m er kwagh a ven sha imo i bem, gadia m ngu yan ican ken ishima sha kwagh wen.
JUN 10-16
“Er Yehova A Lu Sôron Akaa sha u Kuren Awashima Na Yô”
(Mbaefese 1:8, 9) u A ne ken vese wuee la ken hanma mfe kua mkav kpaa. 9 A pase se kwaghmyer u awashima Na u A wa ishima ken Kristu
it-2-E 837 ¶4
Icighan Kwaghmyer
Tartor u Mesiya La. Ken ngeren mba Paulu cii a pase icighan kwaghmyer u Kristu la vindi vindi. Ken Mbaefese 1:9-11 la, a ôr kwagh u Aôndo ér a pase “kwaghmyer” u awashima na la, maa a kaa ér: “U A wa ishima ken Kristu sha u sôron akaa cii sha ci u shighe una va kuma vough la yô, Una kohol akaa a a lu Sha man a a lu shin tar kpaa ci ca cii sha ikyev i Kristu, Un u se ya dyako ken a Na, u i vande veren se la sha awashima u Un u A eren akaa cii sha mhen u awashima Na la.” Icighan “kwaghmyer” ne wa gomoti u a lu Tartor u Mesiya u Aôndo la kpa ker. “Akaa a a lu Sha,” a Paulu a ter kwagh u a la, ka mba ve lu a awashima u va yan dyako u Tartor la Sha vea Kristu je la. ‘Akaa a a lu shin tar’ la di, ka ior mba vea va lu sha ikyev i hemen u gomoti shon shin tar ne la. Yesu yange pase mbahenen nav ér icighan kwaghmyer la gba zua a Tartor la, shighe u kaa ér: “Ne yô, i na ne sha u fan kwaghmyer u tartor u Aôndo” la.—Mr 4:11.
(Mbaefese 1:10) sha u sôron akaa cii sha ci u shighe una va kuma vough la yô, Una kohol akaa a a lu Sha man a a lu shin tar kpaa ci ca cii sha ikyev i Kristu,
Ker Akaainjaa a ken Bibilo
(Mbaefese 3:13) Nahan m ngu zamber a ven mer, asema a̱ de yen ne sha atsan a am a m lu yan sha ci wen la ga. Ka icivir yen je la.
(Mbaefese 3:19) u dooshima u Kristu u a gande u fan la a lu yô man shi u kaven un, sha u né iv zan zan m-iv u Aôndo cii.
Bibilo i Ôron
(Mbaefese 1:1-14) Paulu apostoli u Kristu Yesu sha ishima i Aôndo, ngu sughun uicighanmbaiorov mba ve lu [ken Efese], mba ve lu jighjigh ken Kristu Yesu yô. 2 Mrumun u sha mhôôn a̱ lu sha a ven kua bem mba ve dugh hen Aôndo Ter wase man Ter Yesu Kristu. 3 I̱ wuese Aôndo, Ter u Ter wase Yesu Kristu u A ver se sha hanma iveren i dedoo i ken jijingi sha ajiir a Sha ken Kristu. 4 A tsuwa se ken a Na je er i lu a gba tar ga yô sha u lun mba i tsegh ve man u lun a acôghor iyol ga kpaa sha ishigh Nagh. Ka sha dooshima je 5 A vande veren se sha u Una rumun se ye, se̱ lu ônov Nav ken Yesu Kristu, sha mwe u A wa ishima la ye, 6 ka sha ci u iwuese i á wuese iengem i mrumun Na u sha mhôôn u A rumun se ken Udoonshima la. 7 Ken a Na yô, se mba a mpaa u sha awambe Na man shi mde u gbev mbu nôngon sha mrumun Na u sha mhôôn u ngeen yum la, 8 u A ne ken vese wuee la ken hanma mfe kua mkav kpaa. 9 A pase se kwaghmyer u awashima Na u A wa ishima ken Kristu 10 sha u sôron akaa cii sha ci u shighe una va kuma vough la yô, Una kohol akaa a a lu Sha man a a lu shin tar kpaa ci ca cii sha ikev i Kristu, 11 Un u se ya dyako ken a Na, u i vande veren se la sha awashima u Un u A eren akaa cii sha mhen u awashima Na la. 12 Ka sha u se̱ lu sha ci u icivir i iengem Na, se mba lu se vande veren ishima u keghen Kristu la. 13 Ka Un u ne kpaa, zum u ne ungwa kwaghôron u mimi u Loho u Dedoo u myom wen yô, ne na Un jighjigh man i ver ne ikav sha Icighan Jijingi u ityendezwa ye. 14 Ka Un man A lu ibumun u dyako wase er Una paa ior mba ve lu kwagh Na jim sha ci u icivir i iengem Na ye.
JUN 17-23
“Hua Nen Ikyav mbi Uityaav Mbi Aôndo Cii Iyol”
(Mbaefese 6:11-13) Hua nen ikyav mbi uityaav mbi Aôndo cii iyol sha u né fatyô u tilen dông hendan a ayom a diabolo yô. 12 Gadia kera ka awambe man inyam se lu nôngon ityav a ve ga, kpa ka mbatarev man mbautahav man mba ve lu utor sha tar cii mba ime ngin ne, man ujijingi mba aferev mba sha ajiir a Sha. 13 Sha ci u nahan yô, tôô nen ikyav mbi uityaav mbi Aôndo cii sha u né fatyô u tilen dông sha iyange i ifer yô, man zum u né kure akaa cii né tile her yô.
(Mbaefese 6:14, 15) Nahan yô, tile nen, tsule nen kwange hen uya, ka mimi je la, har nen perutya iyol, ka perapera je la, 15 man wa nen akôv shin angahar, ka mkoholyol u sha ivangeli i bem je la.
(Mbaefese 6:16, 17) Er ne lu a akaa ne cii yô, shi tôô nen akuvautya, ka jighjigh u nan je la, u né fatyô u pirin avaan a usu a orbo la a mi cii yô. 17 Shi tôô nen agunduutya u iyôô, ka myom je la; kua sanker u Jijingi, ka mkaanem ma Aôndo je la.
Ker Akaainjaa a ken Bibilo
(Mbaefese 4:30) De vihin nen Icighan Jijingi u Aôndo ishima ga u i ver ne ikyav sha a Na sha ci u iyange i mpaa la.
it-1-E 1128 ¶3
Icighanmlu
Icighan jijingi. Ka Yehova a tesen jijingi na shin tahav nav mbu a eren tom a mi la kwagh u mbua er ye, shi mbu kur awashima na hanma shighe cii. Jijingi shin tahav mbura mbu wang shi mbu a acôghor ga shi mbu icighan shi mbu sha ci u Aôndo a eren tom u dedoo a mi. Sha nahan yô, i yila jijingi ne shin tahav mbura ér “icighan jijingi” man “jijingi u mtsegh.” (Ps 51:11; Lu 11:13; Ro 1:4; Ef 1:13) Icighan jijingi ka una eren tom ken or yô, a na nan lu ken icighanmlu shin a na nan hingir wang. Nahan aluer or ngu eren nyityôkwagh i wang ga shin i bo yô, nan ngu hendan a jijingi la shin “vihin” un “ishima.” (Ef 4:30) Er icighan jijingi a lu or ga nahan kpa, gema ka tahav mbu Aôndo u a lu icighan la a eren tom a mi u kuren awashima na yô, nahan a fatyô u “vihin” un ishima. Hanma ieren i bo cii ia fatyô u ‘pirin jijingi’ u Aôndo. (1Tes 5:19) Sha nahan yô, aluer or za hemen u eren ieren i nan i bo la yô, tese je ér ka icighan jijingi u Aôndo jim je nan lu ‘vihin un ishima’ ye, nahan adooga Aôndo una hingir ihyom a or u hemban ato la. (Yes 63:10) Alaghga or u nan lu vihin icighan jijingi ishima la nana yem zan zan je yô, nana hingir u tuhwan un, man Yesu kaa ér a de nan kwagh la mayange ga, sha ayange ne kua a a lu van ken hemen la kpaa ga.—Mt 12:31, 32; Mr 3:28-30; nenge itinekwagh i SPIRIT la.
(Mbaefese 5:5) Kwagh ne a̱ wanger ne dedoo, hanma or u idya shin or u hwangeregh shin or u hua, ka or u civir akombo je la, nan ngu a dyako ken tartor u Kristu man u Aôndo la je ga.
it-1-E 1006 ¶2
Hua
Or Ka Nan Tese sha Aeren a Nan ér Nan Wa Hua. Or ka nan tese ér nan wa hua sha ma ieren i nan i i dugh ken igbar, i i pase isharen i nan i bo man i doon ga la. Orngeren Bibilo Yakobu kaa a vese ér isharen i bo, ka ia va jiren iyol yô, i mar isholibo. (Yak 1:14, 15) Sha nahan yô, ka sha aeren a or ka i fa ér nan wa hua ye. Apostoli Paulu kaa ér aluer or wa hua yô, nan ngu or u civir akombo je. (Ef 5:5) Isharen i or u wan hua la ka i na nan gema kwagh u a sar nan la a hingir nan aôndo, nahan kwagh shon a hemba nan tom shin mcivir u Orgbanakaa la.—Ro 1:24, 25.
Bibilo i Ôron
(Mbaefese 4:17-32) M ngu ôron kwagh ne ken Ter m ngu eren shiada mer, mayange de kera zenden nen er atôatyev a zenden sha mhen ve u gbilinigh la nahan ga. 18 Mfe ve la wa ime, mba paleghaa a uma u Aôndo, sha ci u lanegh ku ku lu ken ve sha asema ve a cighir la. 19 Asema a ve wa akpema, ve na ayol a ve sha ijimba i eren sha u keren hanma kwagh u hôngorough sha hua. 20 Kpa ne yô, i tese ne kwagh u Kristu nahan ga, 21 gayô ne ungwa kwagh Na shi i tese ne ken a Na er mimi a lu ken Yesu je yô. 22 Er nen tseor la kera u a lu sha inja i zende u tsuaa la, u a vihi kera sha asaren a icughugh la. 23 Hingir nen hegh ken jijingi u mhen wen, 24 man haa nen orhe iyol u i gbe un sha inja i Aôndo ken perapera u mimi man mtsegh u mimi. 25 Nahan yô, dugh nen aie kera, hanma or nana̱ ôron kwagh sha mimi a or u nan we ndor a nan yô gadia se mba alegh ayol a ase. 26 Nyoon nen ishima, kpa de eren nen isholibo ga, iyange i̱ de been ne a ishima i vihin her ga. 27 De ne nen diabolo ian ga. 28 Or u iin nana̱ de kera shi iin ga, kpa guda yô nana̱ nôngo tsung, nana̱ er tom u mimi sha ave a nan, tsô nana lu a kwagh u panden nan orgen u kwagh a gbe nan yô. 29 Ma kwaghôron u dang a̱ de dugh ken zwa wen ga, saa di u doon u una fatyô u maan a maa kwagh ape kwagh a gbe sha mi yô, nahan mba vea ungwa kpaa vea zua a mrumun u sha mhôôn. 30 De vihin nen Icighan Jijingi u Aôndo ishima ga u i ver ne ikav sha a Na sha ci u iyange i mpaa la. 31 Dugh nen hanma ishima i yuan man ishima i nyoon man iyugh man u zôhôn genger genger man ityuhwanev ken a ven kera kua hanma inja i dang kpaa. 32 Kpa lu nen sar sar ayol a en, zungwen nen mhôônom, de nen ayol a en kwaghbo, er Aôndo kpaa A de ne ken Kristu nahan.
JUN 24-30
“Ishima I̱ De Nyian Ne sha Ma Kwagh Ga”
(Mbafilipi 4:6) Ishima i̱ de nyian ne sha ma kwagh ga, kpa akaa a a gbe ne la, Aôndo A̱ fa a ken hanma kwagh cii sha msen man sha mzamber a ishughun,
(Mbafilipi 4:7) man bem u Aôndo u a gande hanma mfe wase cii una kura asema a en man mbamhen enev ken Kristu Yesu ye.
Ker Akaainjaa a ken Bibilo
(Mbafilipi 2:17) Kpa aluer á va urum kera er nagh ku urun nahan sha nagh ku i ne kua icighantom u i er u sha jighjigh wen u nan la kpaa, m ember man m ngu ember a ven imôngo cii.
it-2-E 528 ¶5
Iniaav
Iniaav mbi urun. Yange i naan iniaav mbi urun imôngo a iniaav mbigenev, hemban je yô, shighe u Mbaiserael za tema ken Tar u Ityendezwa la. (Nu 15:2, 5, 8-10) I naan iniaav mbin sha wain (“kwaghman u taver”), nahan i haan un sha atse a nanden nagh. (Nu 28:7, 14; shi nenge Ek 30:9; Nu 15:10.) Apostoli Paulu yange nger Mbakristu mba ken Filipi washika kaa ér: “Aluer á va urum kera er nagh ku urun nahan sha nagh ku i ne kua icighantom u i er u sha jighjigh wen u nan la kpaa, m ember.” A er tom a ishember i nagh ku urun la heen sha injakwagh, u tesen er a kegh iyol u nan iyolna sha ci u mba ve lu Mbakristu a na imôngo la yô. (Fil 2:17) Shighe u shi cuku u una kpe la, a nger Timoteu a kaa ér: “Mba urun mo kera er nagh ku urun nahan. Shighe u myem wam kuma.”—2Ti 4:6.
(Mbafilipi 3:11) aluer a fatyô yô, ma m ar sha mnder u shin mbakpenev la.
Bibilo i Ôron
(Mbafilipi 4:10-23) M ember ken Ter kpishi er hegen ne shi ne nder u henen sha kwagh wam yô. Kera je kpaa ne lu henen sha kwagh wam kpa ian lu ne ga. 11 M ngu ôron nahan ka sha ci u ibanave ga. Gadia mo yô, hanma inja i mlu i m lu sha mi cii kpem iyol a mi, hoghor mo iyol a mi kpaa. 12 U lun ken ican kpaa m fa, u ngeen a kwagh wuee kpaa m fa. Hanma gbenda cii man ken hanma kwagh cii kpaa, i nyôr a mo ker, m fa ci ca cii, u yan kwagh kuman mo man shi u lun ijen kpaa, u ngeen a kwagh wuee man shi u banen a kwagh kpaa. 13 M ngu a agee a eren akaa cii je ken Un u A taver mo ne. 14 Nahan kpaa ne er doo kpee zum u ne wasem ken ican la. 15 Man shi ne Mbafilipi ne fa, sha mhii u ivangeli i Kristu zum u m due ken Masedonia la ma nongo u Kristu lu wasen mo sha kwagh u inyaregh ki duen man inyaregh ki nyôron ga saa ne tseegh. 16 Ken Tesalonika je kpaa ne tindim a kwagh sha ci u gbayol wam kwa môm shin kwa har nahan. 17 Nahan kpaa ka iwua m keren ga kpa m ngu keren atam a ngeen sha ci u mtsera wen. 18 Akaa a ne tindi a mi la m zua a mi hen Epafroditu. I nam cii, neer mo a neer, m mgbough a mi je, ka ihuma i doon, ka nagh ku doon ku ku kom Aôndo yô. 19 Aôndo wam Una na sha hanma gbayo wen vough sha inja i mngee u A ngee a akaa ken iengem ken Kristu Yesu. 20 Iengem i̱ lu i Aôndo, Ter wase, gbem sha won. Amen. 21 Sugh hanma icighanor ken Kristu Yesu, nam. Anmgbianev mba ve lu a mo mba sughun ne. 22 Uicighanmbaiorov cii mba sughun ne, hemba kan mba ve lu ken ya u Shisar la. 23 Mrumun u sha mhôôn u Ter Yesu Kristu a̱ lu a jijingi wen.
JUN 2019
3:1 Fa kwagh ne. Ken ayange a masejime yô, ashighe a ican aa va. 2 Gadia ior vea hingir mbawan ayol a ve iko tseegh man mba inyaregh ki doo ve ishima man mbahagher sha akaa man mbagengese iyol man mbaôron kwagh dang dang, man mbahemban mbamaren ve ato man mbalun a ishughun ga man mbalun wang ga, 3 man mbalun a dooshima ga man mba ve soo u himen iyongo kpaa ga man mbaerenangereke man mbakôron ayol a ve tsaha ga man anomaior a bo man mba kwagh u dedoo a doo ve ga 4 man mbapasen ior aker man mbawan uma ve iko ga man mbamoron ayol a ve man mba iember i iyolough i hembe doon ve a Aôndo la. 5 Sha ashe yô mba a mlu u civir Aôndo la kpa mba geman mba nyiman agee la. Nyagh ambaaior la.
3 Shi m ungwa zegeimo due ken ikônough ki torough kira kaa er: Nenge, tenti u Aôndo ngu hen ior, Una tema a ve, vea lu nongoior Na, Aôndo iyol Na Una lu a ve. 4 Una ese ve mliam sha ashe kera cii, ku ua kera lu ga, shin ijungwen shin mliam shin ican kpaa ia kera lu je ga, gadia akaa a tse la kar kera.
16 Gadia tar ne doo Aôndo ishima je, nahan A na Wan Na u môm môm la sha er anti or u nan ne Un jighjigh yô, nana̱ de timin ga kpa nana̱ zua a uma u tsôron.
4:1 Kpa m ngu kaan mer sha ayange a or u yan dyako nan lu iyev la yô, nan ngu kposo a kpan ga, shin er nan lu ter u akaa cii nahan kpaa. 2 Nan ngu sha ikev i ior mba nengen sha nan kua mbakuran zan zan ar sha shighe u ter u nan, nan vande veren la. 3 Kape se kpaa zum u se lu iyev la yô, se lu sha ikev i ujijingi mba taregh mba hiihii la er ka ikpan nahan. 4 Kpa er shighe va kuma vough yô, Aôndo tindi Wan Na, kwase va mar Un, i mar Un sha ikev i tindi, 5 sha u Una paa mba ve lu sha ikev i tindi, sha u se̱ zua a mrumun u i rumun se se lu ônov la. 6 Man sha ci u ne lu ônov yô, Aôndo tindi Jijingi u Wan Na ken asema a en, ngu genger imo er: Aba, Tere. 7 Nahan yô, u kera ngu kpan ga, u ngu wan je. Man aluer u ngu wan je yô, u ngu or u yan dyako ken Aôndo kpaa. 8 Kpa hen shighe u ne lu a fa Aôndo ga la, ne lu sha ikev i akaa a, sha inja i a, a lu mbaaôndo ga yô. 9 Kpa hegen er ne va fe Aôndo yô, shin guda er ne va lu mba Aôndo A fe ne yô, hii nan man shi ne lu hiden hen ujijingi mba ikoogh ga mbagban kera tsung la, shi i lu saren ne u shi hiden sha ikev ve er ka ikpan nahana? 10 Ne mba kor ayange man iwer man ashighe kua anyom. 11 M ngu cian mer, alaghga m er tom ker a ven, lu gbilin tsô. 12 M ngu zamber a ven anmgbianev av, hingir nen er mo nahan, gadia mo kpaa m hingir er ne nahan. Ne nzughul a mo mayange ga. 13 Ne fa, lu sha ci u angev mbu ken iyol man m ôr ne Loho u Dedoo sha hiihii ye. 14 Shin er kwagh u ken iyol yam la a hingir ne ikaren kpaa, ne laha ga, ne gema ijime kpaa ga, ne nyôr a mo er ka ortyom u Aôndo, er ka Kristu Yesu nahan je. 15 Msaan u i saan ne iyol hen shighe la yô, ngu han ahegene? Gadia m ngu eren shiada sha a ven mer, aluer nea fatyô yô, yan ma ne tsuwa ashe a en ma ne nam. 16 Nahan m gema m hingir orihom wen er m lu ôron ne kwagh u mimi yôô? 17 Ka ve nôngo kwagh sha ci wen ngegh kpa ka sha gbenda u mimi ga, sar ve pe gbihin ne ken won sha u ma ne nenge kwagh sha ci ve tsung yô. 18 U nôngon sha kwagh u dedoo tsung gbem yô, doo, kpa i̱ de luun sha shighe u ka m lu a ven imôngo la tseegh ga. 19 Mbayev av, m shi m ngu toghor mar wen zan zan á va jile Kristu ken a ven. 20 Hangem pe ma m lu a ven hegen, ma m er kwagh a ven sha imo i bem, gadia m ngu yan ican ken ishima sha kwagh wen. 21 Kaam nen ase yôô, ne mba i sar ne pe lun sha ikev i atindi yô, ne mba ungwan kwagh u atindi a kaa la gaa? 22 Gadia i nger er, Aberaham lu a ônov uhar. U môm yô, i mar un a kpankwase, ugen yô, i mar un a kwase jim. 23 U ken kpankwase la yô, i mar un, sha inja i iyolough, kpa u ken kwase jim la yô, i mar un sha ityendezwa. 24 Kwagh ne ka ikav. Kasev mba uhar mbara ka uikurmbayan mba uhar. U môm ka u hen uwo u Senai, ngu maren ikpan, ka Hagar je la. 25 Hagar ka uwo u Senai u ken tar u Arabia la, ngu tesen ikav sha Yerusalem u ainge. Ngu ke kpan a ônov nav. 26 Kpa Yerusalem u Sha ngu ken kpan ga, ka ngô wase je la. 27 Gadia i nger er: Ember, we ikômkwase u maren ga ne, ngor ikenge nande imo, we u u toghor mar ga ne. Gadia ônov mba kwase u a lu tseeneke la, hemba ngeen a ônov mba kwase u lun a nom la. 28 Nahan anmgbianev, se yô, se mba ônov mba ityendezwa er Isaka nahan. 29 Kpa er un u i mar un sha inja i iyolough a lu tôvon u i mar un sha inja i Jijingi la a ican sha shighe la yô, kape hegen kpaa i lu je ne. 30 Kpa icighanruamabera ka nana? Zenda kpankwase kua wan na, wan u kpankwase kua wan na, wan u kpankwase a̱ de ye dyako vea wan u kwase u a lu kwase jim la imôngo mayange ga. 31 Nahan yô, anmgbianev, se mba ônov mba kpankwase ga, kpa ka ônov mba kwase jim je.
5:1 Ka sha u se̱ de luun ken uikangen ga, man Kristu pase se tuhwa ye. Nahan yô, tile nen dông, i̱ de kera shi wan ne igbur i ikpan ga. 2 Nenge, mo Paulu, me kaa ne, aluer ne tsôngo yô, Kristu Una kera lu ne a inja sha ma kwagh ga. 3 M ngu kimbir u eren hanma or u nana va tsôngo shiada mer, atindi ci ca cii kpaa ka u nana̱ kura keng. 4 Mba ve lu keren ishô sha tindi yô, ve pav a pav a Kristu je ve, ve due ken mrumun u sha mhôôn kera kpaa. 5 Kpa se yô, ka sha Jijingi kua sha jighjigh u nan man se lu keghen ishimaverenkeghen i perapera ye. 6 Gadia ken Kristu Yesu yô, icôngo kera ngi a ma inja ga shin ipusu kpaa ga, saa di jighjigh u nan u a eren tom sha dooshima yo. 7 Ne lu yevese dedoo; man ka an nan yange ne u ne kera ungwa imo i mimi la ga ase? 8 Msendegh ngura due ken Un u A lu yilan ne la ga. 9 Ankwa u kpeghee ka a zua sha ijenmwe cii. 10 Sha kwagh wen yô, mo m fa ken Ter dedoo mer né va hen kposo a mo ga, kpa or u nan lu kenden ne asema sha la yô, nana ya mtsaha, a lu anti or kpaa. 11 Mo yô, anmgbianev, aluer mea lu yôôn kwagh u icôngo heregh yô, ka nyi man shi i lu tôvon mo a icana? A lu nahan yô, kwagh u nan anzughul sha terankon yum la, ma a kera lu ga. 12 Mba ve lu tumbul a ven la yô, ma ve gbe tôndon ase ayol a ve tsô. 13 Gadia ne yô, anmgbianev, i yila ne sha u ne̱ lu ken uikangen ga, kpa mlu wen u ne lu ken uikangen ga la yô, a̱ de hingir ityôkaa i iyolough ga, kpa eren nen ayol a en tom sha dooshima. 14 Gadia atindi cii kure sha kwaghôron môm er: or u nan we ndor a we yô, nana̱ doo u ishima er we iyol you nahan. 15 Kpa aluer ne nyuma ayol a en, ne ya ayol a en yô, ver nen ishima sha er né mena ayol a en ga yô. 16 M ngu kaan mer, zende nen sha Jijingi nahan né kera eren sha asaren a iyolough ga. 17 Gadia asaren a iyolough nga hendan a Jijingi, asaren a Jijingi di kpaa nga hendan a iyol, ve yô, mba hendan ayol a ve, nahan ne kera fatyô u eren akaa a i sar ne la ga. 18 Kpa aluer ka Jijingi Una hemen ne yô, ne kera mba sha ikev i atindi ga. 19 Gadia aeren a iyolough nga ken igbar je, ka idya man hôngor man ijimba i eren, 20 man u civir akombo man ahir a eren man ihom i kôron man iyongo i keren man iwuhe man ishima i nyoon man u wan iyol you iko tseegh, man u hendan akaa, man mbampav, 21 man mtôm man ihundugh ki msôrough man ugurgurmbaakaav kua ambaakaa ne cii. M ngu wan ne kwagh er m vande wan ne kwagh mer, mba ve eren ambaakaa ne yô, vea ya dyako u tartor u Aôndo ga. 22 Kpa ityamegh ki Jijingi yô, ka dooshima man msaanyol man bem man ishima i wan man sar sar man mlu u dedoo man jighjigh 23 man ishima i legh legh man u kôron iyol tsaha. Anzaakaa ne yô, tindi yange a ga. 24 Mba ve lu mba Kristu Yesu yô, ve mande iyol a ishima i kenden kua asaren a i sha terankon imôngo ve. 25 Aluer se lu uma sha Jijingi yô, shi sé zenden nen sha Jijingi kpaa. 26 Se̱ de kera tan ihagh sha ayol a ase ga, shi se̱ de vemben ayol a ase man se̱ de eren iwuhe ayol a ase kpaa ga.
6:1 Anmgbianev av, aluer a kohol or a ma gbev mbu nôngon ave yô, ne mba ne lu ken jijingi yô, kôôm nen imbaor la sha ishima i legh legh; kpa nenge sha iyol you sha er we kpaa i̱ de meen we ga yô. 2 Wasen nen ikav ayol a en, ka nahan man né er sha tindi u Kristu vough ye. 3 Aluer ma or nana hen er nan ngu ma kwagh kpa nan gba kwagh ga yô, nan ngu tsughun iyol i nan. 4 Hanma or nana̱ kar tom u nan iyol i nan, ka nahan man nana lu a ityôikaa i tan ihagh ken iyol i nan tseegh, á kera lu sha kwagh u orgen ga ye. 5 Gadia hanma or nana va tôô ikav mbi nan iyol i nan je. 6 Or u i lu tesen nan kwaghôron u Aôndo yô, nana̱ kar akaa a doon cii vea or u tesen la. 7 I̱ de tsughun ne ga, mba nahan Aôndo tar ga. Kwagh u or nan lee yô, shi ka un je nana sunda ye. 8 Gadia or u nana lôô ken iyol i nan yô, ka di ken iyol i nan nana sunda kwagh u hôôn ye, kpa u nana lôô ken Jijingi yô, shi ka di sha Jijingi nana sunda uma u tsôron ye. 9 Sé gba nen uwer u eren akaa a dedoo ga, gadia shighe á va kuma yô, sé sunda aluer se yina ishima ga yô. 10 Nahan er se lu a ian yô, se eren nen akaa a doon a ior cii, kpa jim je yô, ka mbananjighjigh. 11 Nenge asangeakaa a kehen a m nger ne sha uwegh agh iyol yam ne. 12 Ka mbara mba i sar ve pe mongor sha ashe a ior la man ve lu nôngon pe kighir ne sha u ne̱ tsôngo ye, ka sha u i̱ de kera tôvon ve a ican sha kwagh u terankon u Kristu la ga yô. 13 Gadia mba ve tsenge je kpaa, ve ayol a ve mba kuran atindi ga, kpa sar ve pe ma ne tsenge sha u vea ta ihagh sha iyol yen yô. 14 Kpa mo yô, me ta ihagh je ga, saa di sha terankon u Ter wase Yesu Kristu, ka sha u je man i mandem tar, mo kpaa i mandem sha terankon sha kwagh u taregh ye. 15 Icôngo ka kwagh ga, ipusu kpaa ka ma kwagh ga saa mgbe u ka i gba or hegh la. 16 Man mba ve dondo tindi ngun ne cii yô, bem man mhôônom ma zungwen ma̱ lu sha a ve kua sha Iserael u Aôndo kpaa. 17 Ken hemen yô, or a̱ de kera shi zem iyol ga, gadia mo m ngu a ayol a avavegh a Yesu sha iyol yam. 18 Mrumun u sha mhôôn u Ter wase Yesu Kristu a̱ lu a ujijingi enev, anmgbianev. Amen
24 Kwagh ne ka ikav. Kasev mba uhar mbara ka uikurmbayan mba uhar. U môm ka u hen uwo u Senai, ngu maren ikpan, ka Hagar je la. 25 Hagar ka uwo u Senai u ken tar u Arabia la, ngu tesen ikav sha Yerusalem u ainge. Ngu ke kpan a ônov nav. 26 Kpa Yerusalem u Sha ngu ken kpan ga, ka ngô wase je la. 27 Gadia i nger er: Ember, we ikômkwase u maren ga ne, ngor ikenge nande imo, we u u toghor mar ga ne. Gadia ônov mba kwase u a lu tseeneke la, hemba ngeen a ônov mba kwase u lun a nom la. 28 Nahan anmgbianev, se yô, se mba ônov mba ityendezwa er Isaka nahan. 29 Kpa er un u i mar un sha inja i iyolough a lu tôvon u i mar un sha inja i Jijingi la a ican sha shighe la yô, kape hegen kpaa i lu je ne. 30 Kpa icighanruamabera ka nana? Zenda kpankwase kua wan na, wan u kpankwase kua wan na, wan u kpankwase a̱ de ye dyako vea wan u kwase u a lu kwase jim la imôngo mayange ga. 31 Nahan yô, anmgbianev, se mba ônov mba kpankwase ga, kpa ka ônov mba kwase jim je.
8 Una tim ku sha won kera; Ter AÔNDO Una ese mliam sha ishiv mbi iorov cii, man shi Una hide a ilyahan sha ior Nav kera sha won cii; gadia ka TER je, A er kwagh ne ye. 9 Tsô sha iyange la, á kaa er: Nenge, ngun ka Aôndo wase u se lu veren ashe Na ser, A̱ va yima se je ne; ka TER je u se lu veren ashe Na; sé lu nen saan saan, sé ember nen myom Na.
1:1 Paulu apostoli u Kristu Yesu sha ishima i Aôndo, ngu sughun uicighanmbaiorov mba ve lu [ken Efese], mba ve lu jighjigh ken Kristu Yesu yô. 2 Mrumun u sha mhôôn a̱ lu sha a ven kua bem mba ve dugh hen Aôndo Ter wase man Ter Yesu Kristu. 3 I̱ wuese Aôndo, Ter u Ter wase Yesu Kristu u A ver se sha hanma iveren i dedoo i ken jijingi sha ajiir a Sha ken Kristu. 4 A tsuwa se ken a Na je er i lu a gba tar ga yô sha u lun mba i tsegh ve man u lun a acôghor iyol ga kpaa sha ishigh Nagh. Ka sha dooshima je 5 A vande veren se sha u Una rumun se ye, se̱ lu ônov Nav ken Yesu Kristu, sha mwe u A wa ishima la ye, 6 ka sha ci u iwuese i á wuese iengem i mrumun Na u sha mhôôn u A rumun se ken Udoonshima la. 7 Ken a Na yô, se mba a mpaa u sha awambe Na man shi mde u gbev mbu nôngon sha mrumun Na u sha mhôôn u ngeen yum la, 8 u A ne ken vese wuee la ken hanma mfe kua mkav kpaa. 9 A pase se kwaghmyer u awashima Na u A wa ishima ken Kristu 10 sha u sôron akaa cii sha ci u shighe una va kuma vough la yô, Una kohol akaa a a lu Sha man a a lu shin tar kpaa ci ca cii sha ikev i Kristu, 11 Un u se ya dyako ken a Na, u i vande veren se la sha awashima u Un u A eren akaa cii sha mhen u awashima Na la. 12 Ka sha u se̱ lu sha ci u icivir i iengem Na, se mba lu se vande veren ishima u keghen Kristu la. 13 Ka Un u ne kpaa, zum u ne ungwa kwaghôron u mimi u Loho u Dedoo u myom wen yô, ne na Un jighjigh man i ver ne ikav sha Icighan Jijingi u ityendezwa ye. 14 Ka Un man A lu ibumun u dyako wase er Una paa ior mba ve lu kwagh Na jim sha ci u icivir i iengem Na ye. 15 Sha ci u nahan yô, mo kpaa zum u m ungwa jighjigh wen u nan u ne ne Ter Yesu la man shi dooshima u uicighanmbaiorov cii ve doo ne ishima la, 16 m kera mem u sughun sha ci wen ga, m ngu umbur ne ken mbamsen av 17 sha er Aôndo u Ter Wase Yesu Kristu, Ter u iengem A̱ na ne jijingi u mfe man u mpase sha u fan Un, 18 shi A̱ wanger ne ashe a asema a en sha u né fa er ishimaverenkeghen i myer u A yila ne la i lu yô, man shi er iengem i ngeen yum i dyako Na u ken uicighanmbaiorov i lu yô, 19 man shi er agee a Na a vese a gande ken vese mba se ne jighjigh yô, sha inja i ieren i tahav mbu agee a Na. 20 Ka sha a man A er tom ken Kristu zum u A nder Un shin mbakpenev la A ver Un er A̱ tema Un ken uwegh ku yanegh sha ajiir a Sha la, 21 A̱ hemba taven sha a hanma tarkuran man tahav man agee man tor u yan cii man hanma iti cii i i yer i sha ayange ne kua a lu van ken hemen la kpaa. 22 Man A ver akaa cii shin angahar a Na, A ver Un A̱ lu ityough sha akaa cii ken nongo u Kristu, 23 ka iyol Na je la, ka m-iv u Un u A lu ivin akaa cii ken uuma cii.
2:1 Man ne kpaa, A na ne uma, ne mba ne lu kpenegh ken gbev mbu nôngon kua asorabo a en 2 a ne vande zenden sha mi sha inja i mlu u tar u ainge ne, sha inja i tor u tahav mbu humbev, ka jijingi u a lu eren tom hegen ken ônov mba ihembeato. 3 Ngise se cii kpaa se lu ken ve ken asaren a ayol a ase, se lu eren sha mbamhange mba ken iyol man mba ken mhen wase, man se lu ônov mba iyughuv sha marami vough er mbagenev di nahan. 4 Kpa Aôndo ngee a mhôônom ma zungwen, ka sha dooshima Na u vesen u se doo Un ishima la man A na se uma a Kristu imôngo je 5 er se lu kpenegh ken gbev mbu nôngon la ye, ka sha mrumun u sha mhôôn i yima ne ye, 6 man A nder se a Na imôngo, A ver se se tema a Na imôngo sha ajiir a Sha ken Kristu Yesu. 7 Ka sha u ken ayange a a lu van ken hemen la Una pase mrumun Na u sha mhôôn u a ngee yum, a hemba sha won la, sha a vese ken Kristu Yesu. 8 Gadia ka sha mrumun u sha mhôôn i yima ne ye, sha jighjigh u nan. Man kwagh ne yô, ka her a ven a dugh ga, ka iwua i Aôndo. 9 Ka sha tom u eren ga, sha er ma or nana̱ de te ihagh ga. 10 Gadia se mba tomaveegh Na, i gba se ken Kristu Yesu sha ci u aeren a dedoo a Aôndo vande sôron sha u se̱ zenden sha mi yô. 11 Nahan yô, umbur nen er ngise ne lu atôatyev ken iyol; mba i yer ve iti sha icôngo i ka i er ken iyol sha ave la yô, ve gema ve yilan ne er mbaipusuv. 12 Shi umbur nen er ken shighe la ne lu paleghaa a Kristu je, ne lu a kwar ken nongo u Iserael ga, ne lu mba ken inya sha kwagh u uikurmbayan mba sha ityendezwa, ne lu a ishimaverenkeghen ga, ne lu a Aôndo shin tar kpaa ga. 13 Kpa hegen ken Kristu Yesu yô, ne mba ngise ne lu ica, ne hingir ikua ikua sha awambe a Kristu. 14 Gadia ka Un A lu bem wase ye, A gema ve uhar cii hingir kwagh môm, A hembe kpekpe u ihom u ker atô la kera; ka ken iyol Na 15 man A bunde tindi u akaawan a a lu sha gbaaôndo la kera ye, sha u Una gema ve uhar cii Una gba or u he môm, ken iyol Na, Una va haa bem, 16 Una hime ve uhar cii ken iyol môm a Aôndo sha terankon, ka sha u man A wua ihom kera ye. 17 Man A va a Loho u Dedoo A yôô bem sha ci wen mba ne lu ica man bem sha ci u mba ve lu ikua ikua kpaa. 18 Gadia ka sha a Na man se uhar cii se lu a ian i nyôron hen Ter ken Jijingi môm ye. 19 Nahan yô, ne kera mba mbavannya kua ushirmbaiorov ga, ne mba nongo môm a uicighanmbaiorov ne mba mba ken ya u Aôndo je, 20 i maa ne sha imagh ki mbaapostoli kua uprofeti, Kristu Yesu iyol Na ka iwen i sha zongo. 21 Ka ken a Na man kwaghmaan la a zough a lu taven sha, hingir icighantempel u Ter ye. 22 Ka ken a Na man ne kpaa i lu maan ne ne hingir iyou i tsan i Aôndo ken Jijingi ye.
3:1 Ka nahan je man mo, Paulu, m lu orkwar u Kristu sha ci wen ne atôatyev ye, 2 gayô ne ungwa kwagh u tom u i wem sha ikev sha ci wen la sha mrumun u sha mhôôn u Aôndo, 3 ka sha mpase je i pasem, m fe kwaghmyer la ye er m nger ne sha nahan, m tôndo a tôndo. 4 Aluer ne ôr ngura yô, ne fatyo u fan mkav wam u m kav kwagh u myer u Kristu la. 5 Ken ikov igen yô, i lu a pase ônov mba iorov kwagh ne er hegen i pase uicighanmbaapostoli Nav kua uprofeti ken Jijingi nahan ga, 6 er atôatyev kpaa a lu mbayandyako imôngo man iyol i môm man nongo môm a vese sha ityendezwa i ken Kristu Yesu sha Loho u Dedoo. 7 M hingir ortom u u sha mne u i nam sha mrumun u sha mhôôn u Aôndo, ka sha m-ertom u agee a Na la. 8 Mo u m hembe gban ijime ken uicighanmbaiorov cii yô, i nam mrumun u sha mhôôn ne u ôron atôatyev Loho u Dedoo u mngee u Kristu A ngee a akaa i gande u tôvon la, 9 man shi u pasen wanger wanger er tom u sha kwaghmyer la u lu yô; kwaghmyer ne lu myer ken Aôndo u A gbe akaa cii, hii je er shighe lu a lu ga la. 10 Ka sha u hegen nongo u Kristu u̱ pase mbatarev man mbautahav mba sha ajiir a Sha la ve̱ fa kwaghfan u Aôndo u a dumbur la, 11 ka sha awashima Na u tsôron u A kure ken Kristu Yesu Ter wase la. 12 Ken a Na yô, se mba a vangertiôr man ian i nyôron gbar gbar sha jighjigh u se ne Un la. 13 Nahan m ngu zamber a ven mer, asema a̱ de yen ne sha atsan a am a m lu yan sha ci wen la ga. Ka icivir yen je la. 14 Sha ci u nahan yô m ngu guren anu sha ishigh ki Ter 15 u hanma nongo u Sha kua u shin tar cii u lu zuan a iti her a Na la. 16 M ngu sônon mer, A̱ na ne sha iengem Na i ngeen yum la, i̱ taver ne ne̱ lu a agee sha Jijingi Na ken uma u ken semayolough, 17 Kristu A̱ tema ya ken asema a en sha jighjigh u nan er ne we amise ken dooshima, i tim ne ker dông yô, 18 i̱ na ne agee a uicighanmbaiorov imôngo cii u kaven er igbanger man iniembe man mtav man mze 19 u dooshima u Kristu u a gande u fan la a lu yô man shi u kaven un, sha u né iv zan zan m-iv u Aôndo cii. 20 Un yô, A fatyô u eren kwagh sha agee a a lu eren tom ken vese la je á hemba kwagh u se sen shi se lu henen la ica je kpaa. 21 Icivir i̱ lu i Na ken nongo u Kristu man ken Kristu Yesu sha ikov ikov gbem sha won.
8 u A ne ken vese wuee la ken hanma mfe kua mkav kpaa. 9 A pase se kwaghmyer u awashima Na u A wa ishima ken Kristu 10 sha u sôron akaa cii sha ci u shighe una va kuma vough la yô, Una kohol akaa a a lu Sha man a a lu shin tar kpaa ci ca cii sha ikev i Kristu,
18 i̱ na ne agee a uicighanmbaiorov imôngo cii u kaven er igbanger man iniembe man mtav man mze
15 sha er né lu a acôghor a wan iyol ga, né lu wang, né lu ônov mba Aôndo mba ve lu a ahuar iyol ga yô, ker atô u kov u lun kpe u geseghee ne, 16 né taan iwanger ken ve er asan a wanger nahan; kusu nen kwaghôron u uma la gbang gbang, i̱ lum kwagh u tan ihagh a mi sha iyange i Kristu, sha u zende wam u̱ de lu u gbilinigh ga, tom wam u sha gbashima la kpaa, u̱ de lu u gbilinigh ga.
47 Hanmô u nan ve hen Mo, nan ongo akaaôron Am, man nan eren sha mi yô, Me tese ne or u nan lu er nan yô. 48 Nan ngu er or u maan iyou nahan, nan time za shimi, nan tim imagh sha vande. Zum u mngerem iv, ikuwan ande ta sha iyou la, i fatyô u tenger i ga, sha ci u i maa i dedoo yô.
97 Atindiakaa a Ou, doom ishima zee! Kam kwagh u shin henen sha mi didi
4:1 Mo orkwar u ken Ter ne, m ngu wan ne kwagh mer, zende nen zende u u kom sha myer u i yila ne la, 2 a iyolgengese ga, man a ishima i legh legh, man a ishima i wan kpaa, kundu nen asema a ayol a en sha dooshima. 3 Nôngon nen tsung u kuran mzough u ken Jijingi sha mkange u bem. 4 Iyol ngi môm, Jijingi kpaa ngu môm di er i yila ne sha ishimaverenkeghen môm i sha myer wen la nahan. 5 Ter ngu môm, jighjigh u nan kpaa ngu môm, batisema kpaa môm, 6 Aôndo kpaa ngu môm, ka Ter u uuma cii. A tav A kar uuma sha cii, man ngu eren kwagh ken uuma cii man ngu lun ken uuma cii kpaa. 7 Kpa i na hanmô wase mrumun u sha mhôôn ser ser sha kwar u Kristu A lu karen yô. 8 Ka nahan man A kaa er: Zum u A kôndo sha yô, A kua a mbakwarev, A yem a ve, man A na ior uiwua kpaa. 9 Ape i kaa er: “A kôndo” la, inja na nana saa di Una vande senen shin ajiir a zan a masen shin, a shin tar laa? 10 Un u A sen la, shi ka Un je A kôndo sha, A kar Usha cii sha u Una iv akaa cii. 11 Ka Un je A ne mbagenev ve̱ lu mbaapostoli, mbagenev yô, ka uprofeti, mbagenev ka mbaivangeli, mbagenev ka mbakuran man mbatesen. 12 Ka sha u nan uicighanmbaiorov ve̱ kuma sha tom u eren, sha u maan iyol i Kristu, 13 zan zan se cii sé va kuma sha mzough u ken jighjigh u nan, man mfe u fan Wan u Aôndo man sha mlu u igandenor man ikaren i mluyol u m-iv u Kristu la. 14 Ka nahan man sé kera lu mbayev mba ka i daase a ve i yem a ve wue wue sha ahumbe a ityesen, sha atseregh a ior, sha mtsugh u tsughun ior tsumen a ve sha wayo la ga ye. 15 Kpa er se luun ken mimi sha dooshima yô, sé vesen sha akaa cii ken Un u A lu ityough, ka Kristu je la. 16 Ka ken a Na man iyol cii er i magh i, i zua i sha iwasen i hanma ijuan i i lu ker yô, sha tom u hanma ilyeghegh ki lu eren sha inja i ki la, i lu vesen i lu maan iyol i i ken dooshima ye. 17 M ngu ôron kwagh ne ken Ter m ngu eren shiada mer, mayange de kera zenden nen er atôatyev a zenden sha mhen ve u gbilinigh la nahan ga. 18 Mfe ve la wa ime, mba paleghaa a uma u Aôndo, sha ci u lanegh ku ku lu ken ve sha asema ve a cighir la. 19 Asema a ve wa akpema, ve na ayol a ve sha ijimba i eren sha u keren hanma kwagh u hôngorough sha hua. 20 Kpa ne yô, i tese ne kwagh u Kristu nahan ga, 21 gayô ne ungwa kwagh Na shi i tese ne ken a Na er mimi a lu ken Yesu je yô. 22 Er nen tseor la kera u a lu sha inja i zende u tsuaa la, u a vihi kera sha asaren a icughugh la. 23 Hingir nen hegh ken jijingi u mhen wen, 24 man haa nen orhe iyol u i gbe un sha inja i Aôndo ken perapera u mimi man mtsegh u mimi. 25 Nahan yô, dugh nen aie kera, hanma or nana̱ ôron kwagh sha mimi a or u nan we ndor a nan yô gadia se mba alegh ayol a ase. 26 Nyoon nen ishima, kpa de eren nen isholibo ga, iyange i̱ de been ne a ishima i vihin her ga. 27 De ne nen diabolo ian ga. 28 Or u iin nana̱ de kera shi iin ga, kpa guda yô nana̱ nôngo tsung, nana̱ er tom u mimi sha ave a nan, tsô nana lu a kwagh u panden nan orgen u kwagh a gbe nan yô. 29 Ma kwaghôron u dang a̱ de dugh ken zwa wen ga, saa di u doon u una fatyô u maan a maa kwagh ape kwagh a gbe sha mi yô, nahan mba vea ungwa kpaa vea zua a mrumun u sha mhôôn. 30 De vihin nen Icighan Jijingi u Aôndo ishima ga u i ver ne ikav sha a Na sha ci u iyange i mpaa la. 31 Dugh nen hanma ishima i yuan man ishima i nyoon man iyugh man u zôhôn genger genger man ityuhwanev ken a ven kera kua hanma inja i dang kpaa. 32 Kpa lu nen sar sar ayol a en, zungwen nen mhôônom, de nen ayol a en kwaghbo, er Aôndo kpaa A de ne ken Kristu nahan.
5:1 Nahan yô, lu nen mbakaven Aôndo er ônov mba doon ishima nahan. 2 Man zenden nen ken dooshima, er Kristu kpaa se doo Un ishima man A na iyol Na sha ci wase nahan, lu nagh ku nanden man nagh ku sôngon nan Aôndo sha ci u ihuma i doon. 3 Kpa idya man hanma inja i hôngorough kua hua u eren yô, u teren tsô kpaa, de teren her a ven ga er i kom uicighanmbaiorov yô. 4 Hwanger man kwaghôron u sha beer man asenge a doon ga la cii, a̱ de luun ken ven ga, guda yô, i̱ lu iwuese. 5 Kwagh ne a̱ wanger ne dedoo, hanma or u idya shin or u hwangeregh shin or u hua, ka or u civir akombo je la, nan ngu a dyako ken tartor u Kristu man u Aôndo la je ga. 6 Ma or nana̱ de kera bumen ne sha akaaôron a gbilinigh ga. Ka sha ci u akaa angan ne man iyugh i Aôndo i lu van sha ônov mba ihembeato ye. 7 Nahan de nyer nen nongo a ve je ga. 8 Tsuaa la yô, ne lu ime kpa hegen yô, ne mba iwanger ken Ter. Zende nen er ônov mba iwangerev nahan. 9 Gadia ityamegh ki iwangeregh yô, ki ken hanma kwagh u doon, man kwagh u perapera man kwagh u mimi cii. 10 Karen nen faan nen kwagh u a doo Ter ishima yô. 11 Man de nyer nen nongo a aeren a imegh a a lu a inja ga la ze, kpa guda yô, pase nen a ken igbar. 12 Akaa a ve eren myer la, kunya kôr u ôron a je. 13 Hanma kwagh u iwanger i pase un yô, ka a due ken igbar, gadia hanma kwagh u a lu ken igbar yô, ka iwanger je. 14 Ka nahan man i kaa er: Nder, we u u yav ne, mough shin mbakpenev, man Kristu Una ta iwanger sha a we bong ye. 15 Nenge nen vighe vighe er ne zenden yô, i̱ de lu er mbalanenkwagh nahan ga, kpa i̱ lu er mbafankwagh nahan. 16 Man waan nen ian yen iko, gadia ayange ne ka a bo je. 17 De luun nen mbabumen ga, kpa kav nen er ishima i Ter i lu yô. 18 De hundu nen msôrom ga, dang ngu keregh, kpa iv nen a Jijingi. 19 Ôron nen kwagh ayol a en sha upasalmi man atsam man amo a gberen a ken jijingi, man dugh nen amo, waan nen Ter atsam ken asema a en. 20 Sughun nen Aôndo Ter hanma shighe sha akaa cii ken iti i Ter wase Yesu Kristu. 21 Ungwan nen ayol a en sha ci u cian Kristu. 22 Kasev, ungwan nen imo i noov enev er ka Ter nahan. 23 Gadia nom ka ityough ki kwase di er Kristu kpaa A lu ityough ki nongo Na nahan man ka Un je A lu Oryiman u iyol Na la kpaa ye. 24 Nahan er nongo u Kristu u lu ungwan imo i Kristu yô, kape kasev kpaa, ve̱ ungwa imo i noov vev ken akaa cii je la. 25 Ne noov, kasev enev ve̱ doo ne asema di er Kristu kpaa, nongo Na u doo Un ishima man A ne iyol Na sha ci u u nahan, 26 sha u Una tsegha u er A wanger u sha m-ee u A ôô u sha mnger sha kwaghôron Na, 27 sha u Una ver nongo Na sha ishigh Nagh, u̱ engem u̱ de kera lu a ahuar shin adivir shin mô u ken ambaakaa la kpaa ga, kpa u̱ lu ken mtsegh, u̱ de lu a acôghor iyol ga. 28 Kape noov kpaa, kasev vev ve̱ doo ve ishima keng er ayol a ve nahan la. Or u kwase u nan a doo nan ishima yô, ka iyol i nan je i doo nan ishima ye. 29 Gadia mayange ma or nana kôr iyol i nan ihom ga kpa nan koson i shi nan kor i kpaa di er Kristu kpaa A eren a nongo Na nahan, 30 gadia se mba alegh a Na. 31 Sha ci u nahan yô, or nana undu ter u nan kua ngô u nan, nana gema nana var a kwase u nan man ve uhar yô, vea lu iyôgh i môm je. 32 Kwagh u myer ne vese tsô kpa m ngu ôron ka sha Kristu man sha nongo Na. 33 Nahan ne kpaa, hanma or kwase u nan a̱ doo nan ishima er iyol i nan nahan, kwase kpaa, a̱ cia nom u nan.
6:1 Ne ônov, ungwan nen imo i mbamaren enev ken Ter. Gadia ka nahan je i lu vough ye. 2 Civir teru man ngôu, ka tindi u hiihii u ityendezwa i lu sha mi je la, 3 ka nahan man á kpe u iyol man ú tsa sha won ye. 4 Ne uter kpaa, de eren nen a ônov enev er vea yuwe ga kpa yese nen ve sha mkôôm man kwaghwan u Ter. 5 Ne mbashirentom kpaa, ungwan nen imo i mba ve lu uter enev ken iyol la sha mcie man ikarikase iyol kpaa, i̱ lu sha mimi u ken asema a en er ka Kristu nahan. 6 I̱ de lu tom u sha ashe a ior tsô er ka mbadoon ityough a ior nahan ga, kpa i̱ lu er mbashiren Kristu tom mba ve eren ishima i Ter a ishima i môm yô. 7 Eren nen tom sha gbashima er ka Ter ne eren Un tom nahan i̱ de lu er ka ior ga, 8 gadia ne fa hanma kwagh u doon u or nan eren la, nana shi nana ngohol un hen Ter, shin nan lu kpan, shin nan lu kpan ga kpaa. 9 Man ne uter kpaa, eren nen a ve nahan, de kera te nen kume a ve ga, gadia ne fa Ter ve man u wen ngu Sha man u sangen sha dooshima yô, ngu ker a Na ga. 10 Kwagh ugen yô, taver nen ken Ter sha tahav mbu agee a Na. 11 Huwa nen ikav mbi utyav mbi Aôndo cii iyol sha u né fatyô u tilen dông hendan a ayom a diabolo yô. 12 Gadia kera ka awambe man inyam se lu nôngon ityav a ve ga, kpa ka mbatarev man mbautahav man mba ve lu utor sha tar cii mba ime ngin ne, man ujijingi mba aferev mba sha ajiir a Sha. 13 Sha ci u nahan yô, tôô nen ikav mbi utyav mbi Aôndo cii sha u né fatyô u tilen dông sha iyange i ifer yô, man zum u né kure akaa cii né tile her yô. 14 Nahan yô, tile nen, tsule nen kwange hen uya, ka mimi je la, har nen perutya iyol, ka perapera je la, 15 man wa nen akôv shin angahar, ka mkoholyol u sha ivangeli i bem je la. 16 Er ne lu a akaa ne cii yô, shi tôô nen akuvautya, ka jighjigh u nan je la, u né fatyô u pirin avaan a usu a orbo la a mi cii yô. 17 Shi tôô nen agunduutya u iyôô, ka myom je la; kua sanker u Jijingi, ka mkaanem ma Aôndo je la. 18 Eren nen msen hanma shighe ken Jijingi sha hanma msen man mzamber cii. Luun nen per sha mi sha ishima i taver man sha mzamber sha ci u uicighanmbaiorov cii, 19 man sha ci wam kpaa sha er ma i nem kwaghôron zum u me bugh zwa sha u me pase kwagh u myer u Loho u Dedoo vangertiôr, 20 u m lu ortom u u ken mshirim man ne, sha u me yôô u gbar gbar er i doo u me ôr yô. 21 Tikiku, anmgbian u doon ishima man ortom u jighjigh ken Ter una pase ne akaa cii sha u ne kpaa né fa mlu wam man shi kwagh u m lu eren yô. 22 M tindi un her a ven ka sha ci u kwagh ne jim sha u né fa kwagh wam man a̱ sur ne asema kpaa yô. 23 Bem a̱ lu sha anmgbianev, man dooshima u a lu a jighjigh u nan sha mi, mba ve dugh her Aôndo Ter man Ter Yesu Kristu. 24 Mrumun u sha mhôôn a̱ lu sha a ve mba Ter wase Yesu A doo ve ishima sha dooshima u been ga la, cii.
18 De oron iyev ga, shi de we ishima boogh a ônov mba ior ou ga, kpa or u nan we ndor a we nana̱ doo u ishima er we iyol you nahan; ka Mo TER.
11 Huwa nen ikav mbi utyav mbi Aôndo cii iyol sha u né fatyô u tilen dông hendan a ayom a diabolo yô. 12 Gadia kera ka awambe man inyam se lu nôngon ityav a ve ga, kpa ka mbatarev man mbautahav man mba ve lu utor sha tar cii mba ime ngin ne, man ujijingi mba aferev mba sha ajiir a Sha. 13 Sha ci u nahan yô, tôô nen ikav mbi utyav mbi Aôndo cii sha u né fatyô u tilen dông sha iyange i ifer yô, man zum u né kure akaa cii né tile her yô. 14 Nahan yô, tile nen, tsule nen kwange hen uya, ka mimi je la, har nen perutya iyol, ka perapera je la, 15 man wa nen akôv shin angahar, ka mkoholyol u sha ivangeli i bem je la. 16 Er ne lu a akaa ne cii yô, shi tôô nen akuvautya, ka jighjigh u nan je la, u né fatyô u pirin avaan a usu a orbo la a mi cii yô. 17 Shi tôô nen agunduutya u iyôô, ka myom je la; kua sanker u Jijingi, ka mkaanem ma Aôndo je la.
16 Gadia icighanruamabera cii ka Aôndo A ne i nger ye. Ngu a inja sha ityesen man sha mkôôm man sha myange man sha myese u ken perapera kpaa, 17 sha u or u Aôndo nana̱ kuma nana̱ lu a agoyol sha ci u hanma tom u dedoo.
33 Kpash! Mze u ikpelaakaa man mfe man kwaghfan u Aôndo ve za kweng ne! Ajir a ôron a Na gande u timen sha mi, igbenda Na kpaa i gande u tôvon tsôô! 34 Gadia ka an nan fa mhen u Tere? Shin ka an nan lu or u wasen Un kwaghhenene?
34 Yesu kaa a ve er: Kwaghyan Wam yô, ka u Me er ishima i u A tindim la, Me kure tom Na vough kpaa.
28 Nahan Yesu kaa er: Zum u nea kende Wan u or sha tsô né fa er M lu Un yô, man shi er M gbe eren ma kwagh sha tahav Av iyol Yam ga, kpa M er akaa er Ter A tesem yô. 29 Un u A tindim la ngu a Mo; A undum tswen ga, gadia M eren akaa a doon Un gbem.
15 Nenge nen vighe vighe er ne zenden yô, i̱ de lu er mbalanenkwagh nahan ga, kpa i̱ lu er mbafankwagh nahan. 16 Man waan nen ian yen iko, gadia ayange ne ka a bo je. 17 De luun nen mbabumen ga, kpa kav nen er ishima i Ter i lu yô.
1:1 Paulu man Timoteu ikpan i Kristu Yesu mba sughun ucighanmbaiorov ken Kristu Yesu, mba ve lu ken Filipi vea mbakuran kua udiakon kpaa. 2 Mrumun u sha mhôôn a̱ lu sha a ven ma bem mba ve dugh hen Aôndo Ter wase man Ter Yesu Kristu. 3 M sughun Aôndo wam hanma shighe u ka mea umbur ne yô. 4 Gbem je, ken hanma msen wam cii, m ngu sônon sha ci wen cii a iember je, 5 ka sha ci u ne lu ave a mo imôngo sha u pasen Loho u Dedoo hii sha iyange i hiihii la je, zan zan ar hegen. 6 M fa dedoo mer Un u A hii tom u dedoo ken a ven la Una za hemen u eren u zan zan iyange i Kristu Yesu. 7 U me hen sha kwagh wen cii nahan yô, kam kwagh u dedoo, gadia ne mbam ken ishima, gadia ken mshilim am man shi ken mpaleghyol u Loho u Dedoo man shi mtim u i tim u la kpaa ne cii ne nyôr nongo a mo ken mrumun u sha mhôôn. 8 Gadia Aôndo ka shiada wam er i hangem a ven cii tsung sha mhôônom ma kôron ma Kristu Yesu. 9 Man m ngu eren msen mer, dooshima wen a̱ seer a seer ngeen sha kwaghfan man sha hanma mkav cii, 10 sha er né kar né fa akaa a a hembe lun a inja yô, nahan né lu wang né lu a acôghol a wan [iyol] ga sha iyange i Kristu, 11 né iv a atam a perapera a a lu sha Yesu Kristu la sha ci u icivir man iwuese i Aôndo. 12 Sarem pe fa nen anmgbianev, kwagh u a erem ne gema hingir mzehemen u Loho u Dedoo, 13 je hingir ken igbar ken ya u mbakuran mba Shisar cii man mbagenev cii kpaa er ikangenev mbi i kangem ne ka sha ci u Kristu je, 14 man anmgbianev mba ken Ter mba ve zough a ishima i taver sha ikangenev yav, mba ve hembe cihin u ôron kwaghôron u Aôndo, ve kera cie ga yô, ve hemba ngeen. 15 Mbagenev mba pasen kwagh u Kristu kpa ka sha iwuhe man ahendan, mbagenev di yô, ka sha mimi ve lu pasen ye. 16 Mban yô, ka sha dooshima gadia ve fa er i verem sha ci u mpaleghyol u Loho u Dedoo yô. 17 Kpa mbagenev mbara yô, ka sha u wan ayol a ve iko tseegh ve lu pasen kwagh u Kristu ye, ka sha mimi ga, mba veren ishima u seer mo ican ken ikangenev yav. 18 Tsô á er nana? A lu nan nan kpaa mba pasen kwagh u Kristu je, a lu sha ayom, shin a lu sha mimi kpaa, man ka sha kwagh la je m lu ember ye man shi me va ember kpaa. 19 Gadia m fa, kwagh ne una va hingir mwar wam sha mbamsen enev man sha iwasen i Jijingi u Yesu Kristu, 20 er m keghen tsung shi m veren ishima kpaa mer, ma m ye kunya sha kwagh môm môm ga, kpa i̱ civir Kristu ken iyol yam vangertiôr je hegen kpaa er i vande lun keke ne nahan, shin a lu sha uma, shin a lu sha ku kpaa. 21 Mo yô, u lun uma, kam Kristu man u kpen gema kam a ka mtsera. 22 Mea lu uma ken iyol her yô, á lum tom u umen atam, yô, m kera fa kwagh u me tsuwa ga. 23 Asema hingir mo ahar. Sarem ka yemen za lun vea Kristu, gadia nahan hemba doon yum. 24 Kpa u shi lun ken iyol her yô, á hemba lun ne a inja. 25 Er i wanger mo nahan yô, m fa, me lu her man me lu a ven cii her kpaa, sha ci u né za hemen man né lu a msaanyol u sha jighjigh u nan kpaa. 26 Ka sha u nea lu a ityôikaa i tan ihagh ken Kristu Yesu sha ci wam yô aluer me shi me hide her a ven yô. 27 Kpa kwagh môm yô, mlu wen a̱ kuma sha Loho u Dedoo u kristu, sha u shin mea va me va zua ishigh a ven shin mea va ga kpaa, ma m ongo kwagh wen mer, ne tile dông, ne mba ken jijingi môm ne mba ishima i môm, ne mba nôngon imôngo sha ci u jighjigh u nan u sha Loho u Dedoo la. 28 Mbahendan a ven mbara, kwagh ve môm a̱ de te ne mciem iyol ga. Kwagh ne yô ngu tesen ikav sha mtim ve, kpa ne yô, gema tese sha myom wen; man myom ne yô, ka her Aôndo a dugh ye. 29 Ne yô, i rumun ne sha mhôôn er sha kwagh u Kristu yô, ka jighjigh tseegh né na Un ga, kpa né ya ican sha ci Na kpaa, 30 er ne lu nôngon ityav sha ican tsung imba i ne nenge a mi ken a mo shi ne lu ungwan sha a mo hegen kpaa la.
2:1 Aluer ma msurshima una lu ken Kristu, man aluer ma ishima i taver i sha dooshima ia lu, shin ma mzough u ken Jijingi una lu shin ma mhôônom ma kôron man mhôônom ma zungwen maa lu yô, 2 iv nen iember yam, lu nen a ishima i veren môm, lu nen ken dooshima môm, lu nen ishima i môm, lu nen a mhen môm kpaa. 3 De eren nen kwagh sha u wan ayol a en iko tseegh shin sha u keren icivir i gbilinigh kpaa ga, kpa hide nen ayol a en ijime; hanma or nana̱ nengen er orgen hemba nan yô. 4 Hanma or nana de kera waan akaa a nan iyol i nan iko tseegh ga, kpa nana wa akaa a mbagenev iko kpaa. 5 Lu nen a mhen ne ken a ven u a lu ken Kristu Yesu la kpaa. 6 Un u A lu ken mlu u Aôndo la A nenge er mlu u lun kwagh môm a Aôndo la lu kwagh u yan ishar sha mi ga yô, 7 kpa A gema iyol Na hingir gbilin er A tôô mlu u ortom, A hingir kwagh môm a ior la. 8 Man er i va zua a Na a mluyol er or nahan yô, A hide a iyol Na ijime, hingir u ungwan kwagh zan zan ar ken ku, man lu ku u terankon je. 9 Ka sha ci u nahan man Aôndo A kende Un sha kpishi je ye, A ii Un iti i i hembe hanma iti igen cii, 10 sha er hanma inyu cii i mba ve lu Sha man mba ve lu shin tar man mba ve lu shin atô u taregh kpaa, ia gure inya ken iti i Yesu yô, 11 man hanma nombor kpaa ua pase er Yesu Kristu ka Ter je sha ci u iengem i Aôndo Ter. 12 Nahan yô, ne mbadoon mo ishima, er ne vande lun a iko i wan gbem nahan, i̱ de lu sha shighe u mo m lu a ven la tseegh ga kpa i̱ hemba a hemba hegen er m lu a ven ga ne; eren nen tom sha myom wen a mciem man ikarikase iyol 13 gadia ka Aôndo je A lu eren tom ken a ven ye, sha u kwagh u a doo Un la a̱ sar ne, shi ne̱ eren sha mi kpaa. 14 Eren nen akaa cii, ahon a̱ de lu sha mi ga, anyiman kpaa ga, 15 sha er né lu a acôghor a wan iyol ga, né lu wang, né lu ônov mba Aôndo mba ve lu a ahuar iyol ga yô, ker atô u kov u lun kpe u geseghee ne, 16 né taan iwanger ken ve er asan a wanger nahan; kusu nen kwaghôron u uma la gbang gbang, i̱ lum kwagh u tan ihagh a mi sha iyange i Kristu, sha u zende wam u̱ de lu u gbilinigh ga, tom wam u sha gbashima la kpaa, u̱ de lu u gbilinigh ga. 17 Kpa aluer á va urum kera er nagh ku urun nahan sha nagh ku i ne kua icighantom u i er u sha jighjigh wen u nan la kpaa, m ember man m ngu ember a ven imôngo cii. 18 Ne kpaa, kape ember nen la, shi ember nen a mo imôngo kpaa. 19 M ngu veren ishima ken Ter mer, me tindi Timoteu her a ven fefa sha u ma m ongo kwagh wen, mo kpaa, ma i doom iyol yô. 20 Gadia m kera ngu a orgen u nan lu ishima i môm a ven u nana ver ishima sha kwagh wen sha mimi nahan ga. 21 Gadia mbagenev cii mba keren akaa a ve ayol a ve, kera ka kwagh u Kristu Yesu ga. 22 Kpa un yô, ne fa inja na, a er tom a mo imôngo sha Loho u Dedoo er wan vea ter nahan. 23 Gadia m ngu veren ishima mer, zum u me fa er kwagh wam una za kure yô, ka un je me tindi un her a ven fese ye. 24 Kpa m ver ishima ken Ter mer, mo kpaa ma m ve fefa. 25 Kpa m nenge doo u tindin Epafroditu her a ven, un yô, ka anmgbian u eren tom a mo imôngo shi ka orutya a mo imôngo u ne tindi un, a va wasem sha gbayol wam yô. 26 Hange un u nengen a ven cii, ishima nyian un er ne za ongo er un lu dedoo ga yô. 27 Man a lu dedoo ga mimi, mgbôghom a ku je, kpa Aôndo zungwe un mhôônom, man ka un tseegh ga, mo kpaa A zungwem sha u i̱ de seer mo ijungwen sha ijungwen ga. 28 Me nôngo tsung u tindin un sha u né zua ishigh a na, né shi né ember, mo kpaa, ishima i nyian i pandem. 29 Nahan rumun nen un doo doo ken Ter sha iember tsung, waan nen ambaaior la iko; 30 gadia shi côhin ma a kpe sha ci u tom u Kristu, a gbihi uma na sha u ivin kwagh u a shi sha iwasen yen i ne wasem la.
3:1 Kwagh ugen yô, anmgbianev av, ember nen ken Ter. U shi ngeren ne akaa shon ne kpaa, uwer gbam ga, ne yô, ka ne iwasen. 2 Kura nen iyol sha kwagh u iwa, kura nen iyol sha kwagh u mbashirentom mba mimi ga la, kura nen sha kwagh u mbatôndon avav iyol ayol a ve la. 3 Gadia ka se je se lu mbaicôngo ye, se mba se civir Aôndo ken Jijingi, se mba se te ihagh ken Kristu Yesu, man se kera suur sha iyol ga la, 4 shin er mo m lu a ityôikaa i suur sha iyol nahan kpaa. Aluer orgen nana nenge er nan fatyô u suur sha iyol yô, mo ma m hembe. 5 I tsôngom sha iyange i sha anigheni la, m ngu ken nongo u Iserael, ken kwe u Benyamin, m ngu or u Heberu u ken Mbaheberu je, sha kwagh u atindi yô, m ngu Orfarishi. 6 Sha kwagh u ishima i tseen, m tôv nongo u Kristu a ican je. Sha kwagh u perapera u a lu sha atindi la yô, m lu a acôghol a wan iyol ga. 7 Kpa akaa a a lum mtsera la cii, a gema hingir mo msaa sha ci u Kristu. 8 Mimi je m nenge akaa cii hingir mo msaa sha ci u mfe u fan Kristu Yesu Terem la a hembe ica yum yô. Ka sha ci Na man m de akaa cii a saam ye, m nenge a hingir mo hôngor sha u Kristu Una lu mtsera wam yô, 9 man i̱ kohol mo ken a Na, m̱ de lu a perapera wam iyol yam u sha atindi la ga, kpa i̱ lu u sha jighjigh u nan u i ne Yesu la, ka perapera u a dugh her Aôndo sha jighjigh u nan la, 10 sha u ma m fe Un man agee a mnder Na u shin ku, man mzough u zuan a Na sha atsan a Na man u hingir kwagh môm a Na ken ku Na la, 11 aluer a fatyô yô, ma m ar sha mnder u shin mbakpenev la. 12 Ka u kaan er m ngohol ve shin m hingir vough ve ga, kpa m ngu zendan a zenda sha u me tser a mi, i̱ hingir kwagh wam gadia Kristu tser a mo, m hingir kwagh Na. 13 Anmgbianev av, mo yô, m ngu henen mer m zua a mi hingir kwagh wam ve ga, kpa kwagh u m lu eren yô, ngu môm, akaa a ken ijime la hungur mo kera m ngu naregh zan sha akaa a ken hemen la. 14 M ngu yevese zan hen ikighir i i ver la sha u zuan a iwua i myila u a sen sha, u Aôndo A lu yilan ken Kristu Yesu la. 15 Nahan se mba se hingir vough la yô, se lu nen a mhen ne. Man aluer mhen wen una kaha kposo sha ma kwagh yô, heera kpaa, Aôndo Una pase ne. 16 Kpa kwagh u se zua a mi la yô, se zende nen sha mi vough. 17 Anmgbianev av, ne cii, lu nen mbakaven mo shi nenge nen sha mba ve lu zenden er ne nenge ikav sha a mo nahan la. 18 Gadia mbagenev kpishi mba zenden — m vande ôron ne kwagh ve. Hegen shi m ngu ôron ne a mliam ashe je mer, mba zenden, ka mbaihomov mba terankon u Kristu. 19 Mkur ve yô, ka mtim, aôndo ve yô, ka iyav vev, kunya ve la gema ngu ve icivir, ka akaa a taregh ve veren ishima sha mi ye. 20 Gadia se yô, tar wase ngu Sha, ka sha her kpaa se lu keghen ser Oryiman Una va ye, ka Ter Yesu Kristu je la. 21 Una va gema ayol a ase a icivirigh ga ne, aa hingir kposo á lu kwagh môm a iyol Na i iengem la, ka sha agee a Na a A fetyô u geman akaa cii hingir sha ikev Na la.
4:1 Nahan yô, ne anmgbianev mba ne doom ishima shi i hangem a ven kpaa, ne mba ne lu iember yam man tsar wam u icivirigh kpaa ne, tile nen ken Ter heregh taveraa, ne mbadoon mo ishima. 2 M ngu wan Yuodia kwagh shi m ngu wan Suntuki kwagh kpaa mer, ve̱ zua, ve̱ lu kwagh môm ken Ter. 3 We ikarem u mimi u sha tom kpaa, m ngu zamber a we mer, wase kasev mban. Ve er tom sha u pasen Loho u Dedoo a mo imôngo tsung kua Kelemen man mbagenev mba ve er tom a mo imôngo kpaa, ve mba ati a ve a lu ken ruamabera u uma la. 4 Ember nen ken Ter gbem, shi me kaa mer, ember nen. 5 Ior cii ve̱ fa ishimawan yen doo doo. Ter zulum ve. 6 Ishima i̱ de nyian ne sha ma kwagh ga, kpa akaa a a gbe ne la, Aôndo A̱ fa a ken hanma kwagh cii sha msen man sha mzamber a ishughun, 7 man bem u Aôndo u a gande hanma mfe wase cii una kura asema a en man mbamhen enev ken Kristu Yesu ye. 8 Kwagh ugen yô, anmgbianev av, ver nen ishima sha hanma kwagh u mimi, man hanma kwagh u a kom icivir, man hanma kwagh u perapera man hanma kwagh u wang, man hanma kwagh u doon ishima, man hanma kwagh u a doo u ungwan kpaa. Aluer kwagh u hemban lun a inja una lu man kwagh una kuma iwuese yô, ver nen ishima sha akaa ne. 9 Man akaa a ne hen her a mo man ne ngohol man ne ungwa man ne nenge a mi ken mo yô, ka a je eren nen a, man Aôndo u bem Una lu a ven ye. 10 M ember ken Ter kpishi er hegen ne shi ne nder u henen sha kwagh wam yô. Kera je kpaa ne lu henen sha kwagh wam kpa ian lu ne ga. 11 M ngu ôron nahan ka sha ci u ibanave ga. Gadia mo yô, hanma inja i mlu i m lu sha mi cii kpem iyol a mi, hoghor mo iyol a mi kpaa. 12 U lun ken ican kpaa m fa, u ngeen a kwagh wuee kpaa m fa. Hanma gbenda cii man ken hanma kwagh cii kpaa, i nyôr a mo ker, m fa ci ca cii, u yan kwagh kuman mo man shi u lun ijen kpaa, u ngeen a kwagh wuee man shi u banen a kwagh kpaa. 13 M ngu a agee a eren akaa cii je ken Un u A taver mo ne. 14 Nahan kpaa ne er doo kpee zum u ne wasem ken ican la. 15 Man shi ne Mbafilipi ne fa, sha mhii u ivangeli i Kristu zum u m due ken Masedonia la ma nongo u Kristu lu wasen mo sha kwagh u inyaregh ki duen man inyaregh ki nyôron ga saa ne tseegh. 16 Ken Tesalonika je kpaa ne tindim a kwagh sha ci u gbayol wam kwa môm shin kwa har nahan. 17 Nahan kpaa ka iwua m keren ga kpa m ngu keren atam a ngeen sha ci u mtsera wen. 18 Akaa a ne tindi a mi la m zua a mi hen Epafroditu. I nam cii, neer mo a neer, m mgbough a mi je, ka ihuma i doon, ka nagh ku doon ku ku kom Aôndo yô. 19 Aôndo wam Una na sha hanma gbayo wen vough sha inja i mngee u A ngee a akaa ken iengem ken Kristu Yesu. 20 Iengem i̱ lu i Aôndo, Ter wase, gbem sha won. Amen. 21 Sugh hanma icighanor ken Kristu Yesu, nam. Anmgbianev mba ve lu a mo mba sughun ne. 22 Uicighanmbaiorov cii mba sughun ne, hemba kan mba ve lu ken ya u Shisar la. 23 Mrumun u sha mhôôn u Ter Yesu Kristu a̱ lu a jijingi wen.
10 sha er né kar né fa akaa a a hembe lun a inja yô, nahan né lu wang né lu a acôghol a wan [iyol] ga sha iyange i Kristu,
6 Ishima i̱ de nyian ne sha ma kwagh ga, kpa akaa a a gbe ne la, Aôndo A̱ fa a ken hanma kwagh cii sha msen man sha mzamber a ishughun, 7 man bem u Aôndo u a gande hanma mfe wase cii una kura asema a en man mbamhen enev ken Kristu Yesu ye.
13 Ma imeen ngi a tser ne ga, saa i hemban or ga la. Kpa Aôndo yô, ka u jighjigh, Una rumun er i̱ va mee ne i̱ hemba agee a en ga, kpa ken imeen la Una bugh ne gbenda u waren sha er ne̱ tile dông yô.
5 TER ngu karen orperapera kua iferor kpaa; or u ipira i doo nan la yô, A kôr nan ihom.
19 Gadia aeren a iyolough nga ken igbar je, ka idya man hôngor man ijimba i eren, 20 man u civir akombo man ahir a eren man ihom i kôron man iyongo i keren man iwuhe man ishima i nyoon man u wan iyol you iko tseegh, man u hendan akaa, man mbampav, 21 man mtôm man ihundugh ki msôrough man ugurgurmbaakaav kua ambaakaa ne cii. M ngu wan ne kwagh er m vande wan ne kwagh mer, mba ve eren ambaakaa ne yô, vea ya dyako u tartor u Aôndo ga.
8 Kwagh ugen yô, anmgbianev av, ver nen ishima sha hanma kwagh u mimi, man hanma kwagh u a kom icivir, man hanma kwagh u perapera man hanma kwagh u wang, man hanma kwagh u doon ishima, man hanma kwagh u a doo u ungwan kpaa. Aluer kwagh u hemban lun a inja una lu man kwagh una kuma iwuese yô, ver nen ishima sha akaa ne.
9 Dooshima a̱ de lu sha imanger ga, nyagh nen kwagh u a lu u ifer, var nen sha kwagh u dedoo.
31 Nahan yô, aluer nea yaan kwagh, shin nea maan kwagh shin nea eren nyityô kwagh kpaa, eren nen akaa cii sha ci u icivir i Aôndo.