Kwaghwan U Injaa U A Lu Sha Ci U Mba Ve Vese Ayol A Ve La
“Kasev, ungwan nen imo i noov enev er ka Ter nahan, Ne noov, kasev enev ve̱ doo ne asema.”—MBAEFESE 5:22, 25.
1. Ka mnenge u vough u nyi i doo u se lu a mi sha kwagh u ivesegh?
YESU yange kaa wener, ivaa ka mzough u Aôndo ngu a zua nomsoor man kwase ve hingir “iyôgh i môm” yô. (Mateu 19:5, 6) Ivaa ngi i zua iorov uhar mba ve lu a aeren kposo kposo ve hingir u lun imôngo, ve eren akaa kpa kwagh môm shi ve kuren mbaawashima vev kpaa. Ivaa ka mzough u nomsoor man kwase u lun gbem, ka iceghzwa i or a tôô ér ka beerkwagh u nana gba vihin tsô ga. Ken ityar kpishi, ivaa ngi ican u paven ga, kpa Orkristu yô, ivaa ngi nan icighan kwagh kpen kpen. Ka isholibo i vesen tseegh i lu ityôkyaa i á fatyô u paven ivaa a mi ye.—Mateu 19:9.
2. (a) Ka iwasen i nyi i lu sha ci u nom man kwase? (b) Er nan ve i doo u nom man kwase vea nôngo tsung vea er ivaa ve ia doo?
2 Kwase ugen u wan ior kwagh sha kwagh u ivaagh kaa wener: “Mbamgem mba de lun ken ivaa i dedoo ga, gadia atôakaa a he nga a lu hanma shighe a nom man kwase vea nenge sha mi shi vea sôr mbamzeyol mba ve dugh ker la kpaa, shi mba de yaren tom a akaa kposo kposo a a wase ve vea sôr mbamzeyol mba shon ga.” Noov man kasev mba ve lu Mbakristu yô, akaa shon a a wase ve vea sôr mbamzeyol vev yô ka akaawan a dedoo a ken Bibilo man iwasen i hen anmgbianev vev mba ken Kristu man msen u eren hen Yehova kpoghuloo shi lun ikyua ikyua a na kpaa la. Mbamzeyol ka vea lu nan nan je kpa, ivaa i dedoo ngi gbe paven ga, nahan anyom nga a karen yô, i gba van nom man kwase a msaanyol man mkom kpaa. Shi hemban cii je yô, ngi i va Yehova Aôndo u yange hii zuan nomsoor man kwase imôngo la a icivir.—Genese 2:18, 21–24; 1 Mbakorinte 10:31; Mbaefese 3:15; 1 Mbatesalonika 5:17.
Dondo Nen Ikyav i Yesu man i̱ Nongo Na La
3. (a) Pase atôakaa a vesen a ken kwaghwan u Paulu wa noov man kasev cii la. (b) Yesu ver se ikyav i dedoo i nyi?
3 Apostoli Paulu ngise wa noov man kasev mba ken Kristu cii kwagh doo doo, anyom kar hegen je kuma dubu uhar. Á kaa a ve wener: “Er nongo u Kristu u lu ungwan imo i Kristu yô, kape kasev kpaa, ve̱ ungwa imo i noov vev ken akaa cii je la. Ne noov, kasev enev ve̱ doo ne asema di er Kristu kpaa, nongo Na u doo Un ishima man A ne iyol Na sha ci u u nahan.” (Mbaefese 5:24, 25) Avur ne kar noov sha Kristu, kasev di sha nongo na doo mimi! Kasev Mbakristu mba ve hiden a ayol a ve ijime sha u ungwan imo i noov vev la cii mba dondon ikyav i nongo u Kristu, gadia ú kpa ngu ongo imo i Kristu. Noov mba nan jighjigh mba kasev vev ve doo ve ishima, sha ashighe a ve tagher a mzeyol je kpa ve doo ve ishima her la cii, mba tesen ér ve mba dondon ikyav i Kristu a ver la, sha ci u un kpa nongo na doo un ishima shi we ú ikyo kpaa.
4. Noov vea dondo ikyav i Yesu la nena?
4 Noov mba ken Kristu mba ityough ki icombor ve, ve di kpa Yesu ngu ityough vev. (1 Mbakorinte 11:3) Nahan yô, er Yesu kpa waan nongo na ikyo nahan, kape noov kpa ka a taver ve u wan icombor ve ikyo nan nan kpa ve de ga, ve waan í ikyo sha u hemen í sha akaa a ken jijingi shi nengen sha í doo doo je la. Kwagh u icombor ve hemba ngun ve sha ishima a asaren a ve man akaa a sha asema a ve kpaa. Yesu kaa wener: “Akaa cii a i sar ne ka ior ve̱ er ne yô, ne kpaa er nen ve di nahan je.” (Mateu 7:12) Kwaghwan ne hemba ngun a inja hen noov man kasev cii. Paulu pase mimi u kwagh ne nahan wener: “Noov kpaa, kasev vev ve̱ doo ve ishima keng er ayol a ve nahan. . . . Gadia mayange ma or nana kôr iyol i nan ihom ga kpa nan koson i shi nan kor i kpaa.” (Mbaefese 5:28, 29) Gba u nom una koson kwase na shi una kuran un sha gbashima di er á koson iyol na shi á kor í sha gbashima nahan.
5. Kasev vea dondo ikyav i nongo u Kristu nena?
5 Kasev mba civir Aôndo di ka ikyav i nongo u Kristu la ve dondon ye. Zum u Yesu lu shin tar ne la, mbahenen nav de akaa ve a eren cica cii gba dondon un ijime saan saan je. Er va kpe kera je kpa, ve za hemen u ungwan imo na her tsô, man zan zan hegen u Yesu a kpe anyom a kar je i nenge u kuman anyom 2,000 ne je kpa, nongo u Kristu u mimi la ngu ungwan imo na shi ngu dondon hemen na sha akaa cii. Nahan kape kasev mba ken Kristu kpa ve eren kwagh vough je la; mba lahan noov vev shin mba nengen noov vev mba ve lu ityough vev e̱r Ruamabera a pase nahan la, ér ve gba kwagh ga ze. Kpa mba gem mba wasen noov vev shi mba ongo imo ve shi mba eren kwagh a ve ken ijoughave kpaa, man ka gbenda u ve taver noov vev asema kpaa je ne. Aluer nom man kwase mba eren kwagh sha inja sha inja nahan yô, ivaa ve ia za a doo, shi vea zua a iember kpaa.
Luun Nen a Ve Imôngo
6. Ka kwaghwan u nyi Peteru yange wa noovo, man er nan ve kwaghwan ne a lu hange hangee?
6 Apostoli Peteru kpa yange wa noov man kasev kwagh, kpa kwaghwan na ne hemba lun sha ci u noov cii. Á kaa wener: “Lu nen a kasev enev imôngo sha kwaghfan, waan nen kasev iko er ve hembe yinan agee yô, gadia ve kpaa, ka mbayandyako u sha mrumun u sha mhôôn u uma a ven imôngo, sha u i̱ de vende mbamsen enev ga yô.” (1 Peteru 3:7) Mkaanem ma Peteru á mase kuren kwaghwan na ne a mi la tese se ér kwaghwan na ne ka u iniumbe ga cii. Aluer nom ngu wan kwase na ikyo ga yô, kwagh ne una vihi ikyaryan na vea Yehova. Mbamsen mba nan eren cii, a venda ve.
7. Doo u nom nana waan kwase u nan ikyo nena?
7 Nahan yô, noov vea waan kasev vev ikyo nena? Nom u nan we kwase u nan ikyo yô, nan eren a kwase u nan doo doo, sha icivir je. Ngise la ior kpishi eren a kasev vev doo doo nahan ga, nahan ior kpishi kwaghwan ne yange una lan ve ishima. Orgrika u fan takerada ugen nger kwagh kaa wener: “Sha atindi a Mbaroma yô, kwase lu a ian i eren kwagh sha ishima na ga. I ver kasev iya i môm a mbayev mba kiriki. . . . Nahan lu u kasev vea ungwan imo i noov vev je gande, shi lu u noov vev vea fatyô u eren a ve er ve soo la cii.” Nenge imba er ieren ne yange i̱ kaha kposo a atesen a Mbakristu sha wono! Hanma or Kristu yô waan kwase u nan ikyo. Nan eren kwagh a kwase u nan sha kwagh u a gbe kenden kenden nan ken ishima ga, kpa lu er atindi a Kristu tese la nahan. Shi nan eren a kwase u nan “sha kwaghfan” kpaa, gadia nan fa er á hembe yinan agee yô.
Kwase ‘Hemba Yinan Agee’ sha Nyi Gbenda?
8, 9. Ka sha nyi igbenda nahan kasev ve lu kwagh môm a nomso?
8 Ishember i Peteru a kaa wener kwase ‘hemba yinan agee’ la i̱ tese ér nomso hemba fan kwagh a kasev shin ve hemba taver ken jijingi a ve ga. Sha kpôô yô, nomso mba ken Kristu kpishi mba a ityom ken tiônnongo í kasev ve lu a mi ga yô, shi bee kera yô, kasev mba sha ikyev i noov vev hen uya vev. (1 Mbakorinte 14:35; 1 Timoteu 2:12) Nahan kpa, ka nomso tseegh i gbe u vea lu a jighjigh u nan man ishimawan kua aeren a dedoo agenegh ga, kasev kpa gba u vea lu a akaa ne cica cii. Man er Peteru a kaa nahan, ka noov tseegh ve lu “mbayandyako u sha mrumun u sha mhôôn u uma” ga, kasev kpaa. Nahan ka a va sha kwagh u myom yô, mayange je Yehova Aôndo veren nomso sha hemen, kasev ken ijime ga, ve cii mba kwagh môm. (Mbagalatia 3:28) Peteru yange nger mkaanem nam man hen Mbakristu mba i shighe ve mkurem mba sha deri anyom u hiihii la. Nahan yô, mkaanem nam man umbur noov mba ken Kristu ér mba “mbayandyako a Kristu imôngo” a kasev vev, ve man kasev vev cii mba a ishimaveren i yemen sha. (Mbaromanu 8:17) Iyange igen yô, ve cica cii, nomso man kasev cii, vea hingir upristi man utor sha tartor u Aôndo u sha la!—Mpase 5:10.
9 Mayange je kasev mba Kristu mba yange i shighe ve mkurem la yina sha noov vev mba ve kpa i shighe ve mkurem la ga. Man kape mba hegen ve lu a ishimaverenkeghen i lun shin tar ne la kpa i lu je la. Nomso man kasev mba ve lu ken nongo u “zegeikpelaior” la cii ôô uriga vev ken awambe a Waniyôngo la. Nomso man kasev cii mba genger amo wuese Yehova “tugh man atetan” tar sha won cii. (Mpase 7:9, 10, 14, 15) Shi nomso man kasev cii mba veren ashe gbenda keghen shighe u á va za a ve ken “mlu u engem u lun a ikangenev ga u ônov mba Aôndo la,” zum u vea zua a “uma u a lu uma jim la.” (Mbaromanu 8:21; 1 Timoteu 6:19) Mbakristu mba i shigh ve mkurem man mba ve lu iyôngo igen la cica cii mba civir Yehova imôngo, ve cii mba “ikum i môm” shi mba sha ikyev i “orkuran môm.” (Yohane 10:16) Nahan yô, noov mba ken Kristu man kasev kpaa cii, mba a ityôkyaa i doon kpishi i i gbe u vea waan ayol a ve ikyo kpishi yô!
10. Ka sha nyi gbenda nahan kasev ve “hembe yinan agee”?
10 Tsô gema ka sha nyi gbenda nahan kasev ve hembe “yinan agee”? Alaghga Peteru lu kaan wener, kera cii yô, kasev mba hembe ndahar a nomso shi nomso hemba kasev agee a iyolough kpaa. Shi kwagh ugen yô, er uumace cii ve lu vough ga, ve yen yô, tahav mbu kpilighyol mbu í ne kasev mbu maren ônov la ka mbu gema mbu panden ve a pande agee kpishi je. Kasev mba ve kom mar cii gbaaôndo u ukase ngu a shi kôron ve. Sha kpôô yô, ashighe angan nahan shin ashighe a kwase nan we iyav zan zan nan va kar maren la nahan, ka ashighe a i doo u a eren a ve sha ue shi a wa ve ikyo tsung kpaa yô. Nom u nan we kwase u nan ikyo, u nan surun kwase u nan ishima zum u kwagh a ze nan iyol yô, nan ngu eren kwagh u vesen u una wase ivaa ve ia doo tsung yô.
Ya u Nom man Kwase Ve Eren Kwaghaôndo Môm Ga Yô
11. Aluer nom ngu a kwaghaôndo na, kwase di kpa ngu a u na kpa, ivaa ve ia fatyô u doon nena?
11 Kpa, aluer nom ngu a kwaghaôndo na, kwase di kpa ngu a u na, sha ci u ve vôso ayol a ve kera cii ve u môm ken ve nan va hingir Orkristu di ye? Ivaa ingira nahan ia za a doo je kpa? Een, avaa angara nahan kpishi kpishi nga zan doon. Nom man kwase u ve eren kwaghaôndo môm ga kpa ivaa ve ia fatyô u doon, gadia ia fatyô u lun gbem shi van ve a msaanyol kpaa. Shi kwagh ugen yô, Yehova lumun a í her; mba ve vese ayol a ve la mba “iyôgh i môm” sha ishigh nagh heregh. Nahan yô, i wa noov man kasev mba ve lu Mbakristu la kwagh ér, aluer kasev vev shin noov vev mbanan jighjigh ga la lumun u lun a ve yô ve̱ de paven a ve ga. Aluer mba a mbayev yô, mbayev mbara vea zua a iwasen hen ormaren u nan lu Orkristu la.—1 Mbakorinte 7:12–14.
12, 13. Kasev mba ken Kristu vea fatyô u dondon kwaghwan u Peteru la sha u wasen noov vev mba nan jighjigh ga la nena?
12 Peteru ngise wa kasev mba ken Kristu mba noov vev ve lu a kwaghaôndo ve kposo la kwagh kundu kundu je. Noov mba ve lu Mbakristu, mba kasev vev ve lu ga la kpa vea fatyô u yaren tom a kwaghwan na ne. Peteru kaa wener: “Ne kasev di kpaa ungwan nen amo a noov enev sha er aluer mbagenev ken ve, vea lu mbawan kwaghôron u Aôndo iko ga je kpa, á urugh ve sha mlu u kasev vev la, á kera lu sha kwaghôron kpee ga, er ve nengen mlu wen u wang u cian Aôndo la yô.”—1 Peteru 3:1, 2.
13 Aluer kwase fatyô u pasen nom na jighjigh u nan na sha kwaghfan yô, nan er kwagh doo kpishi. Kpa aluer nan soo u ungwan ga ye? Nana de kighir a kighir nan ga. Nahan kpa, nana de tee ér kwagh hemba a hemba nan je ga, gadia aeren a Orkristu kpa nga a er shiada i vesen kpen kpen. Noov kpishi mba sha hiihii la kwagh tsô gba ve sha kwagh u jighjigh u nan u kasev vev ga, shin ve tôvon ve a ican je kpa, mba va nengen aeren a dedoo a kasev vev yô, kwagh ne mgbegha ve ve hingir mba kwagh u “uma u tsôron” a gbe ve ishima tsung yô. (Aerenakaa 13:48) Aluer nom nana lumun mimi u Mbakristu la ga je kpa, alaghga ieren i dedoo i kwase u nan la ia za hemen u doon nan, nahan kwagh la una na ivaa ve ia hemba taver a taver cii. Nom ugen u kwase na a lu kwase Shiada u Yehova yô kaa wener, sha mimi yô aeren a wang a Mbashiada ve eren la gande un vanger, una fatyô u eren á ga. Kpa, or ne yange nger pipaabaver igen washika kaa wener, “doom kpishi er m vese kwase u doon ishima nahan,” shi á wuese kwase na tsung je kua Mbashiada mbagenev kpaa.
14. Noov vea wase kasev vev mbanan jighjigh ga la nena?
14 Noov mba ve lu Mbakristu mba ve kpa ve yar tom a kwaghwan u Peteru ne yô, urugh kasev vev sha aeren a ve a dedoo la. Kasev mba noov vev ve lu mba nan jighjigh, kpa ve yô ve lu ga la kav er noov mban ve gem nengen sha ve doo doo, shi ve de inyaregh ki vihin dang dang sha taav u man kua msôrom man do u haan, shi u tuhwan ve kpa ve de tuhwan ve yô. Kasev mbagenev mbanan jighjigh ga fa ior mbagenev ken nongo u Kristu. Nahan dooshima u ve nenge anmgbianev mba ken Kristu a mi la doo ve, shi inja ve kpa doo ve, nahan kwagh ne kporom a ve hen Yehova.—Yohane 13:34, 35.
“Or u ken Myer u ken Ishima La”
15, 16. Ka inja i nyi kwase Kristu nana lu a mi ve nana kôr cio u urugh nom u nan u nan ne jighjigh ga laa?
15 Ka anza a nyi nahan aa urugh noov vea gemaa? Sha kpôô yô, ka anza a i gbe u kasev mba ken Kristu vea lu a mi la. Peteru kaa wener: “Hwe wen a̱ de luun u ken won tsô ga, er gbatyou u gban nahan, shin u wan akaa a hweegh a zenaria shin akondo a zeren ga. Kpa i̱ lu or u ken myer u ken ishima la, a hwe u saan ishe ga, u ishima i legh legh man u lun ving la; ka kwagh u hemban sha mnenge u Aôndo je la. Kape Sara kpaa lu ungwan imo i Aberaham la, je a yila un er ter; man ne hingir ônov nav aluer ne eren doo doo man ne rumun er ma kwagh a̱ de te ne mciem iyol ga yô.”—1 Peteru 3:3–6.
16 Peteru wa hanma kwase Kristu kwagh wener, mô ve môm tsô nana de haren ishima i nan sha hwe u eren sha u nana nôngo a doo ga. Kpa i̱ lu or u ken ishima la kwagh a gba nan a mi ye, sha er nom u nan una kav er atesen a Bibilo a bende a nan yô. Shi una nenge er aeren a nan la a tese ér nan haa orhe iyol yô. Nahan alaghga nom u nan una kav mkposo u aeren a nan a dedoo la aa aeren a nan a tse a yange nan lu a er tseor kera ga ve nan eren la. (Mbaefese 4:22–24) Sha mimi yô, a kundu nan iyol sha ci u ‘ishima i legh legh man mlu u lun ving’ u kwase u nan la, shi inja i nan ne ia doo nan kpaa. Kpa ka nan tseegh inja i dedoo ne ia doo nan kpishi ga, Aôndo kpaa “ka kwagh u hemban sha mnenge [Na] je” la.—Mbakolose 3:12.
17. Sara ver kasev Mbakristu ikyav i dedoo nena?
17 Í ôr kwagh u Sara ér á ver ikyav i dedoo i̱ kasev mba ken Kristu mba ve er noov cii vea dondon yô; aluer noov vev mban vea lu mbanan jighjigh shin vea lu ga kpaa, gba u vea dondo ikyav ne. Sha mimi yô, Sara nengen Aberaham ér ngu orvesen na. Ken ishima na je kpa, yilan un ér “ter.” (Genese 18:12) Myer u Sara yilan un nahan ne pande Sara icivir ga. Ikyav tese ér, Sara lu kwase u taver ken jijingi kpen kpen, gadia á na Yehova jighjigh tsung je. Ka nahan ve un kpa i tér un ken “ikpela i mbashiada i vesen” la ye, man ikyav i á ver se sha jighjigh u nan na la i̱ mgbegha se se “gba nen ayem sha ishima i taver tsung sha gesa u ayemegh u i ver se sha ishi la.” (Mbaheberu 11:11; 12:1) Aluer kwase Kristu nan ngu eren kwagh er Sara nahan kpa, kwagh ne tese ér nan ngu panden a pande icivir i nan ga.
18. Ka akaawan a nyi nahan i doo u a yar tom sha mi hen ya u nom a lu a kwaghaôndo na, kwase kpa a lu a u na laa?
18 Hen ya u nom a lu a kwaghaôndo na, kwase kpa a lu a u na je kpa, ka nom a lu ityough ki ya la ye. Aluer ka nom á lu Orkristu yô, doo u una kighir kwase na ér a̱ gema kwaghaôndo na ga, kpa ú ngu wer una gema á de kwase na ér a̱ vihi jighjigh na u nan ga. Aluer ka kwase á lu civir Aôndo yô, un di kpa una de ér nom na a̱ vihi jighjigh na u nan ga. (Aerenakaa 5:29) Kpa, mayange una hendan kwagh a nom na ga, gadia ka un a lu ityough hen ya ye. Una naan nom na icivir shi una za hemen u lun sha ikyev i “tindi u nom” na kpaa.—Mbaromanu 7:2.
Kwaghwan u Injaa u ken Bibilo
19. Ka mbamzeyol mba nyi ve vihin ivaa, kpa se fatyô u hendan a mbamzeyol mbara nena?
19 Akaa nga kpishi nyian a a fatyô u vihin ivaa yô. Nomso mbagenev mba nengen sha icombor ve ga. Kasev mbagenev di kpa mba vende u ungwan imo i noov vev. Ken avaa agenegh yô, noov ka ve nzughul a kasev vev shin kasev ve nzughul a noov vev. Mbakristu di yô, akaa anza er m-ban u inyar man mbamyen mba orumace man jijingi u tar ne, kua idya i ú man mvihi u aeren a dedoo cii aa fatyô u karen mimi u Orkristu. Nahan kpa, nomso man kasev mba ken Kristu mba ve dondon akaawan a Bibilo, shin er ve lu ken mbamlu kposo kposo nahan la cii Yehova ngu veren ve doo doo. Aluer ka nom tseegh shin ka kwase tseegh a lu yaren tom a akaawan a Bibilo la kpa kwagh a lu guda, a hemba er ve cii vea lu yaren tom a akaawan ne ga ve kwagh ma a lu la. Bee kera yô, mbacivir Yehova mba ve tagher a mbamzeyol, kpa kwagh la a ne ve vihi iceghzwa ve ivesegh ga la cii ve doo Yehova ishima shi wasen ve kpaa. Una hungur jighjigh ve la ga.—Pasalmi 18:25; Mbaheberu 6:10; 1 Peteru 3:12.
20. Ka nyi kwagh Peteru a we Mbakristu ciilii?
20 Apostoli Peteru yange we noov man kasev kwagh been kera cii yô maa mase ôron mkaanem ma kundu kundu ma taver se cii asema ne. Á kaa wener: “Ken masetyô yô, ne cii lu nen ishima i môm, shi lu nen mbazungwenmhôônom; doo nen ayol a en er ka anmgbianev nahan, lu nen mba mhôônom ma ker ve; shi hide nen a ayol a en ijime kpaa. De kera oron iyev sha ifer ga shi de kera oron iyev sha ityuhwan kpaa ga, kpa gema veren nen a ver ior dedoo, gadia ka sha kwagh ne je i yer ne ye, sha u né ya dyako u iveren i dedoo yô.” (1 Peteru 3:8, 9) Kwaghwan ne ka u injaa kpishi hen a vese cii, kpa hemban je yô hen mba ve vese ayol a ve la!
Baver We Kpa?
• Noov mba ken Kristu mba dondon ikyav i Yesu nena?
• Kasev mba ken Kristu mba dondon ikyav i nongo u Kristu nena?
• Ka sha nyi gbenda nahan noov vea fatyô u wan kasev vev ikyo?
• Ka nyi kwagh i hembe doon u kwase Kristu u nom u nan a lu or u nan jighjigh ga nana erenee?
[Picture on page 22]
Nom u nan lu Orkristu yô, kwase u nan doo nan ishima shi nan we nan ikyo kpaa
Kwase Kristu nan ne nom u nan icivir shi nan ongo imo na kpaa
[Picture on page 23]
Atesen a Mbakristu yange kaa ér nom nana waan kwase u nan ikyo, nana de eren a nan er atindi a Mbaroma tese nahan ga
[Picture on page 24]
Nomso man kasev mba ken nongo u “zegeikpelaior” la cii mba veren ashe u va lun uma gbem sha won ken paradiso
[Picture on page 26]
Sara yilan Aberaham ér ter