Ke Eng Fa O Tshwanetse go Dumela Fa O le Phoso?

ENE e le nngwe ya ditiragalo tse di sa tlwaelegang thata mo hisitoring ya bosole. Moemedi yo o sa tsholang lefa e le sebetsa se le sengwe fela o ne a busetsa masole a le 400 a a senang kutlwelobotlhoko a a neng a ikaeletse go ya go ipusolosetsa mo mothong yo o a nyaditseng kwa morago. Fa a sena go utlwa kopo ya mosadi a le mongwe fela yo o pelokgale, moeteledipele wa banna bao o ne a tlogela tiro eo e a neng a ile go e dira.

Moeteledipele yoo e ne e le Dafide, yoo moragonyana e neng ya nna kgosi ya Iseraele. O ne a reetsa mosadi ebong Abigaile gonne a ne a batla go itumedisa Modimo. Fa a sena go mmolelela ka botlhale gore go ipusolosetsa mo go Nabale, monna wa gagwe go tla felela ka gore a tsholole madi, Dafide o ne a tlhaeletsa jaana: “A go bakwè Yehofa, Modimo oa Iseraela, eo o gu romileñ gompiyeno ua tla go nkgatlhantsha: Me a go bakwè botlhale yoa gago, me a go bakwè wèna, eo u nthibileñ gompiyeno mo madiñ a a senañ molato, le mo go ipusholosetseñ ka seatla sa me.” Dafide o ne a leboga Modimo yo o neng a dirisitse Abigaile gore a mo thibe gore a se ka a dira phoso e kgolo eo.—1 Samuele 25:9-35.

Dafide o ne a botsa jaana mo pesalemeng nngwe: “E mañ eo u ka lemogañ ditimèlō tsa gagwè?” (Pesalema 19:12) Fela jaaka ene, le rona re ka nna ra se ka ra lemoga diphoso tsa rona fa mongwe a sa di re bontshe. Ka dinako tse dingwe dilo tse di seng monate tse ditiro tsa rona di felelang ka tsone di re pateletsa go lemoga gore re dirile phoso, gore ga re a dira ka botlhale, kana ga re a dira ka bopelonomi.

Re Se Ka Ra Kgobega Marapo

Lefa gone rotlhe re dira diphoso, ga di a tshwanela go re kgoba marapo. Moemedi mongwe wa puso ebong Edward John Phelps o ne a akgela jaana: “Gantsi motho yo o sa direng diphoso ke yo gantsi a sa direng sepe.” Mme morutwa wa Mokeresete Jakobe o ne a re: “Re tle re kgocwe rotlhe.” (Yakobe 3:2) A ngwana a ka kgona go ithuta go tsamaya a sa tle a kgopiwa? Nnyaa, ka go bo ngwana o ithuta ka diphoso tse a di dirang mme o nnela go leka go fitlha a kgona go itsetsepela sentle.

Le rona re tlhoka go ithuta ka diphoso tse re di dirang le tse di dirwang ke ba bangwe gore re kgone go tshela matshelo a a lekalekaneng. E re ka Bibela e anela maitemogelo a ba bantsi bao maemo a bone a ka tswang a tshwana fela le a rona, seo se ka re thusa go tila go dira diphoso tse ba neng ba di dira. Ka gone he, re ka ithuta eng ka diphoso tsa bone?

Boikokobetso Ke Nonofo E E Botlhokwa Thata

Selo sengwe se re se ithutang ke gore Modimo ga o kgale botlhe ba ba dirang diphoso mme o atlhola botlhe ba ba ganang go di baakanya fa ba kgona. Kgosi ya Iseraele ebong Saule e ne ya se ka ya reetsa ditaolo tsa ga Jehofa tsa gore a ye go bolaya Baamaleka. Fa moperofeti Samuele a ne a ya kwa go ene, kwa tshimologong Saule o ne a sa lebe kgang eno e le masisi mme o ne a leka go pega ba bangwe molato. O ne a amegile thata ka gore a se ka a nyadiwa ke batho go na le go amega ka go baakanya phoso ya gagwe. Ka gone, ‘Jehofa o ne a mo gana go tlhola e nna kgosi.’—1 Samuele 15:20-23, 30.

Le mororo Dafide yo a neng a latela Saule mo pusong le ene a ne a dira diphoso tse di masisi, o ne a itshwarelwa gonne a ne a dumela ka boikokobetso fa a ne a gakololwa le go kgalemelwa. Dafide o ne a reetsa mafoko a ga Abigaile gonne a ne a ikokobetsa. Masole a gagwe a ne a siametse go lwa. Lefa go ntse jalo, Dafide o ne a dumela fa pele ga masole a gagwe gore o ne a dirile tshwetso eo a sa akanya. Boikokobetso jo bo ntseng jalo bo ne jwa thusa Dafide mo botshelong jotlhe jwa gagwe gore a kope maitshwarelo mme a baakanye ditsela tsa gagwe.

Boikokobetso gape bo dira gore batlhanka ba ga Jehofa ba baakanye fa ba buile sengwe ba sa akanya. Ka nako ya fa kgotla ya Sanehederine e ne e seka kgetsi nngwe, moperesiti yo mogolo o ne a laela gore Paulo a itewe ka legofi. Moaposetoloi o ne a araba jaana: “Modimo o tla gu itaea, wèna eo u leñ lomōta lo lo takilweñ.” (Ditihō 23:3) E ka tswa e le gore Paulo o ne a sa lemoge gore o bua le mang gonne a ne a sa bone sentle go fitlha mongwe wa ba ba neng ba eme foo a botsa jaana: “A u kgala moperisiti eo mogolo oa Modimo?” Fa a rialo, Paulo o ne a dumela molato wa gagwe ka bonako a bo a re: “Ba ga echo, ke ne ke sa itse ha e le moperisiti eo mogolo: gonne go kwadilwe, ga twe, U se ka ua bua boshula kaga molaodi oa batho ba gago.” (Ditihō 23:4, 5; Ekesodo 22:28) Ee, Paulo o ne a dumela molato wa gagwe ka boikokobetso.

Ba Ne Ba Dumela Diphoso tsa Bone

Bibela e bontsha gape gore ba bangwe ba ne ba fetola tsela e e phoso e ba neng ba akanya ka yone. Ka sekai, a o ko o ele tlhoko mopesalema Asafe. O ne a bolela jaana gonne go ne go lebega e kete baikepi ba a atlega: “Rure ke ntlahaleditse pelo ea me lehèla.” Mme lefa go ntse jalo Asafe o ne a fetola mogopolo fa a sena go ya kwa ntlong ya ga Jehofa lefa a sena go tlhatlhanya ka melemo ya kobamelo e e itshekileng. Mo godimo ga moo, o ne a dumela gore o ne a le phoso mo go Pesalema 73.

Jona le ene o ne a letla mogopolo o o phoso gore o dire gore a se ka a leba dilo sentle. Fa a sena go rera kwa Ninefe, o ne a amegile thata gore seo se ne se tlile go dira gore a tlotlomadiwe go na le go akanya ka gore baagi ba motse oo ba ne ba sa tle go bolawa. Jona o ne a se ka a itumela fa Jehofa a ne a sa otlhaye Baninefe le mororo ba ne ba ikwatlhaile, mme lefa go ntse jalo Modimo o ne wa mmontsha phoso ya gagwe. Jona o ne a simolola go lemoga gore tsela e a neng a leba dilo ka yone e ne e le phoso, ka go bo o dumela phoso ya gagwe ka boikanyego mo bukeng ya Bibela e e bidiwang ka leina la gagwe.—Yona 3:10–4:11.

Monna yo go neng go twe ke Jobe o ne a leka go supa gore o ne a sa tshwanela go boga ka tsela eo gonne a ne a akanya ka phoso gore Satane Diabolo ga se ene a neng a mo tsoseditse mathata mme e ne e le Jehofa Modimo. O ne a sa itse ka kgangkgolo eno: A batlhanka ba Modimo ba ne ba tla nna ba ntse ba ikanyega fa ba lekwa? (Yobe 1:9-12) Fa Elihu mme morago ga gagwe Jehofa le ene a thusa Jobe go lemoga phoso ya gagwe, o ne a dumela jaana: “Ke gōna ka mouō ke buileñ se ke se kañ ka se tlhaloganya . . . Ke gōna ka mouō ke ipherogèlañ sebete, kea ikwatlhaea ke le mo loroleñ le molōra.”—Yobe 42:3, 6.

Go dumela diphoso tsa rona go re thusa gore re nne re na le botsalano le Modimo. Jaaka dikai tse di fetileng di bontsha, ga a kitla a re kgala ka ntlha ya diphoso tsa rona fa re di dumela mme re dira bojotlhe jwa rona go baakanya tsela e e phoso e re akanyang ka yone, mafoko a re a buileng re sa akanyetse ba bangwe, kana ditiro dipe fela tsa boeleele. Re ka dirisa kitso eno jang?

Go Dira Sengwe ka Diphoso tsa Rona

Go dumela phoso ka boikokobetso le go dira sengwe ka yone go ka nonotsha dibofo tsa lelapa. Ka sekai, gongwe motsadi o ne a otlhaya ngwana botlhoko fa a ne a mo kgalema gonne a ne a lapile kana a tshwenyegile. Go gana go baakanya phoso eno go ka felela ka tsela e e seng monate. Moaposetoloi Paulo o ne a kwala sentle jaana: “Lona borra bana, lo se ka loa rumola bana ba lona go ba gakatsa: me lo ba godisetsè mo koatlhaoñ le mo taoñ ea Morèna.”—Baefesia 6:4.

Mokeresete mongwe yo mmotlana yo o bidiwang Paul o gakologelwa jaana ka maikutlo a a tletseng lorato: “Rre o ne a tlhola a kopa maitshwarelo fa a ne a lemoga gore o ne a galefa thata. Seo se ne sa nthusa gore ke kgone go mo tlotla.” Mongwe le mongwe o tla itirela tshwetso ya gore a o tlhoka go kopa maitshwarelo mo maemong mangwe a a rileng. Lefa go ntse jalo, fa o kopile maitshwarelo o tshwanetse go dira maiteko ka tlhoafalo gore o tile go dira phoso e e tshwanang mo isagweng.

Go tweng fa monna yo o nyetseng kana mosadi wa gagwe a dira phoso e e ngomolang pelo? Go dumela fela ka tlhamalalo, go kopa maitshwarelo go tswa mo pelong, le moya wa go itshwarela o tla thusa go boloka botsalano fa gare ga batho bao ba ba ratanang. (Baefesia 5:33; Bakolosa 3:13) Jesús, monna mongwe wa Mo-Spain yo o mo dingwageng tsa bo50 yo o gagametseng, ga a tlhabiwe ke ditlhong go kopa mosadi wa gagwe ebong Albina maitshwarelo. “Re itlwaeditse go kopana maitshwarelo fa re kgopisana,” o bolela jalo. “Seno se re thusa gore re itshokelane ka lorato.”

Fa Mogolwane a Dira Phoso

Go dumela phoso le go kopa maitshwarelo ka tlhoafalo go ka thusa bagolwane ba Bakeresete gore ba dire le ba bangwe ka kutlwano le gore ‘ba tlotlane.’ (Baroma 12:10) Mogolwane a ka nna a se ka a batla go dumela phoso ya gagwe gonne a boifa gore seno se tla dira gore phuthego e mo nyatse. Lefa go ntse jalo, go leka go tlhofofatsa, go itlhokomolosa, kana go nyenyefatsa phoso go tla dira gore ba bangwe ba se ka ba tshepa tsela e a okamelang ka yone. Mokaulengwe yo o godileng sentle semoyeng yoo a kopang maitshwarelo ka boikokobetso, gongwe ka go bo a buile sengwe a sa akanye, o a tlotliwa.

Fernando, mogolwane mongwe wa kwa Spain, o gakologelwa nako nngwe fa molebedi yo o etang a ne a bolela sengwe se se phoso kaga gore pokano e tshwanetse go tshwarwa jang ka nako ya fa a ne a okametse kokoano nngwe e kgolo ya bagolwane. Fa mokaulengwe mongwe a ne a baakanya se a se boletseng ka tlotlo, molebedi yo o etang o ne a dumela ka bonako fela gore o ne a le phoso. Fernando o gakologelwa jaana: “Ke ne ka itumela tota fa ke mmona a dumela phoso ya gagwe fa pele ga bagolwane bao botlhe. Ke ne ka mo tlotla tota fa a sena go kopa maitshwarelo jalo. Sekao sa gagwe se ne sa mpontsha kafa go leng botlhokwa ka teng gore ke lemoge makoa a me.”

Dumela Diphoso tsa Gago ka Bonako

Gantsi go a itumelwa fa mongwe a kopa maitshwarelo, segolobogolo fa a kopiwa ka bonako. E bile tota, go botoka thata gore re dumele diphoso tsa rona ka bonako. Go tshwantsha: Mopapa John Paul II o ne a dumela ka October 31, 1992 gore Kgotlatshekelo E E Kgatlhanong le Boikeodi e ne e dirile “phoso” dingwaga tse 360 tse di fetileng ka go otlhaya Galileo fa a ne a bolela gore lefatshe le fa garegare ga lobopo. Lefa go ntse jalo, go sa kope maitshwarelo ka lobaka lo loleele jalo go dira gore a se ka a nna le mosola ope.

Go ntse fela jalo le fa gare ga batho. Go kopa maitshwarelo ka bonako go ka fodisa ntho e e ntshitsweng ke lefoko kana tiro e e dirilweng ka go tlhoka bopelonomi. Jesu o ne a re kgothaletsa gore re nne bonako go dira kagiso, a re: “Ha u isa nèō ea gago u le ha sebeshoñ, me u gakologèlwa gōna ha oa ga eno a na le señwe nau, Tlogèla nèō ea gago gōna ha pele ga sebesho, me u eè u letlanè le oa ga eno pele, me hoñ u itse go tla u isa nèō ea gago.” (Mathaio 5:23, 24) Gantsi, go nna gape ka kagiso go batla fela gore motho a dumele gore o ne a se ka a dira dilo sentle mme a bo a kopa maitshwarelo. Fa re nna lobaka re ise re dire seno, seo se thatafaletsa dilo kwa pele.

Go Itumelela go Dumela Diphoso

Jaaka sekao sa ga Saulo le sa ga Dafide di bontsha, tsela e re dirang ka yone ka diphoso tsa rona e ka ama matshelo a rona. Saulo o ne a gana kgakololo ka botlhogoethata, mme diphoso tsa gagwe di ne tsa nna dintsi, mo kgabagare di neng tsa felela ka gore a swe a latlhilwe ke Modimo. Lefa go ntse jalo, Dafide o ne a ikwatlhaya a dumela fa a bontshiwa diphoso tsa gagwe mme a nna a ntse a ikanyega mo go Jehofa, le mororo a ne a dira diphoso e bile a leofa. (Bapisa Pesalema 32:3-5.) A ga re eletse seo?

Selo se segolo se motho a se bonang ka go dumela phoso le go e baakanya kana go ikwatlhaela boleo ke go itse gore Modimo o mo itshwaretse. “Go segō èna . . . eo boleo yoa gagwè bo bipilweñ,” Dafide o ne a bolela jalo. “Go segō motho eo Yehofa o sa mmaleleñ boikèpō.” (Pesalema 32:1, 2) Abo go le botlhale jang ne go dumela fa re dirile phoso!

[Setshwantsho mo go tsebe 29]

A ngwana a ka kgona go ithuta go tsamaya a sa tle a kgopiwa?