Go Tlhokomela Batsadi ba ba Tsofetseng

“KE NE ke theogela bosigo le motshegare, mme lefa go ntse jalo ke ne ke tsaya seo e le tshiamelo.” Seo ke se se neng sa tlhalosiwa ke mmè mongwe yo o neng a tlhokomela mmaagwe yo o tsofetseng. Mo go mmè yono, le ba bangwe ba le bantsi, go tlhokomela batsadi ba ba tsofalang ke selo se se molemo thata.

Mme e bile ke tiragalo e e simololang go ntsifala. Go bolelwa fa kwa United States palo e e golang go di gaisa tsotlhe ke ya batho ba ba dingwaga tse di fetang 75. Ka 1900, ke Baamerika ba palo e e kwa tlase ga milione ba ba neng ba na le dingwaga di le 75 kana go feta. Ka 1980 ba ba ka tshwarang dimilione di le lesome ba ne ba na le dingwaga tse di fetang 75. Batsofe ba tshela lobaka lo loleele, mme nngwetharong ya ba ba dingwaga tse 85 le go feta ba tlhoka tlhokomelo ya ka metlha.

Le mororo go tlhokomela motho yo o palelwang go ka itumedisa, ga se selo se se motlhofo. Fa e le gore mongwe wa batsadi ba gago kana boobabedi ba tsofetse mme ba tlhoka gore o ba tlhokomele, o ka nna wa fitlhela dilo dingwe di le bokete. Go ba bona ba koafalela pele ruri go go utlwisa botlhoko. Mme fa e le gore maloko a mangwe a lelapa a go thusa go le gonnye kana ga a go thuse gotlhelele, go raya gore o tshwanelwa ke go rwala morwalo o mogolo wa tlhokomelo ka bowena.

O ka nna wa lemoga gape gore le fa o ka tswa o godile go le kana kang, batsadi ga ba ke ba tsaya gore o mogolo. Gantsi ba tla go tsaya jaaka ngwana, mme le wena o bo o itsaya jaaka ngwana. Go sa engwe nokeng mo maikutlong ke ditsala tsa gago le gone go ka oketsa mokgweleo wa go ba tlhokomela.

Mme le gale, dikgwetlho tsa go ba tlhokomela ga di a tshwanela go dira gore o katoge batsadi ba gago. Dikwalo di laela bagolo ka phepafalo gore “ba ithutè pele go ichupa bopelonomi mo go ba ga bōnè, le go leboga batsadi ba bōnè: gonne mo, go lebosèga mo matlhoñ a Modimo.” Mo letlhakoreng le lengwe, mongwe le mongwe yo o “lèlèka[ng] mmagwè, ke ñwana oa mosimane eo o tlhabisañ ditlhoñ le eo o lereñ kgōbō.”—1 Timotheo 5:4; Diane 19:26.

Poifomodimo e e supiwang ka go tlhokomela mongwe e ka nna selo se se nonotshang tota. Mme selo sa ntlha se o tshwanetseng go se itse ke gore totatota ke thuso efe e batsadi ba gago ba e tlhokang mo go wena. Ditlhogo tse di latelang di ka nna tsa go thusa go itse se ba se tlhokang le kafa o ka se ba direlang ka teng. Le mororo ditlhogo tseno di itebagantse le se se ka dirwang mo legaeng, go itsege sentle gore mo mabakeng a mangwe, ka ntlha ya go koafala thata kana botsofe jwa lekgorokgoro, motsadi o ka nna a tlhoka tlhokomelo ya ba ba rutetsweng tiro, jaaka e e teng kwa magaeng a go tlhokomelelwang batsofe mo go one.

Go Sekaseka se se Tlhokwang ke Batsadi ba Gago

GORE o tle o kgone go thusa batsadi ba gago ba ba tsofetseng sentle, o tshwanetse go ithuta gore ke eng se ba se tlhokang le se ba se batlang. E seng jalo—ka maikaelelo a a molemo—o ka nna wa iphitlhela o diretse batsadi ba gago dilo tse ba sa di tlhokeng kana ba sa di batleng, le mororo ba ka nna ba se ka ba batla go go bolelela jalo. Mme jaanong tirisanommogo ya lona, e e tla bong e thailwe mo go sa tlhaloganyaneng, e ka nna ya lo imela wena le batsadi ba gago go sa tlhokege.

Ke eng se Tota ba se Batlang?

Ka ntlha ya go akanya gore letsatsi lengwe go tla tlhokega gore batsadi ba gagwe ba tle go nna le ene, mosadi mongwe o baakanyetsa khudugo eo go sale gale. Mme kwa morago o lemoga gore batsadi ba gagwe ba kgona go nna ba le nosi mme e bile ba ka itumela thata fa go ka nna jalo!

Morago ga go fudusetsa batsadi ba gagwe kwa ga gagwe, morwa mongwe o bolela jaana: “Ga lo na lo duela sepe go nna mo ntlong ya me! E seng lo ntiretse molemo mo go kanakana!” Lefa go ntse jalo, seno se dira gore batsadi ba gagwe ba ikutlwe e le morwalo go feta selekanyo. Kgabagare ba mmolelela gore ba ikanya go duela gore le bone ba tle ba ikutlwe jaaka batho.

Lelapa lengwe le direla batsadi ba bone ba ba tsofetseng sengwe le sengwe le se e seng sa sepe tota go tlhomamisa gore ga ba tshwenngwe ke sepe le gore ba se ka ba tshwanelwa ke go dira sepe se se bokete. Kwa morago ba lemoga gore batsadi ba bone ba batla go itirela dilo tse dintsi ka namana.

Mo dikaing tse di fa godimo, ditlamelo tse di neng di dirwa e ne e se fela gore batsadi ga ba di tlhoke mme gape ba ne ba sa di batle. Seno se ka diragala motlhofo fela fa e le gore morwa kana morwadi yo o dirang ka maikaelelo a mantle o rotloediwa ke boikutlo jo bo feteletseng jwa go rwala maikarabelo kana ke go tlhoka go tlhaloganya gore ke eng se tota batsadi ba se tlhokang. Akanya fela ka matshwenyego a seno se ka a bakelang botlhe ba ba amegang. Mme tharabololo ke go sekaseka se tota batsadi ba gago ba se tlhokang le se ba se batlang.

A mme tota go a tlhokega gore batsadi ba gago ba fudugele kwa legaeng la gago mo nakong eno? A mme gone ba batla go fuduga? Go ka nna ga go gakgamatsa go lemoga gore bagolo bangwe ba eletsa go tshela ba sa kgoreletsege kafa go ka kgonegang ka gone. Ka ntlha ya go tshaba gore e tloga e ne e kete ga ba leboge, ba ka nna ba se ka ba bolelela bana ba bone gore ba ne ba ka rata go nna mo ntlong ya bone ba le nosi, lefa seo se nna sa baka mathatanyana a a rileng. Ba ka nna ba bo ba rata bana ba bone mme e bile ba eletsa go tsaya nako e ntsi le bone. A ke ba ikaege ka bana ba bone? Nnyaa, ba ikanya go itirela dilo ka bobone.

Gongwe nako nngwe go tla tlhokega gore batsadi ba gago ba fudugele mo legaeng la gago. Mme fa e le gore nako eo ga e ise e tle, mme fa e le gore ruri ba batla go nna ba le nosi, o ba thibelelang go nna le dingwaga tseno tsa kgololesego? A diphetogo dingwe mo lelapeng kana thulaganyo ya ka metlha ya go ba leletsa megala kana go ba etela e ka dira gore ba tswelele ba nna kwa legaeng la bone? Ba ka nna ba itumelela go nna kwa legaeng la bone, ba itirela ditshwetso tsa letsatsi le letsatsi.

Motho mongwe yo o neng a tlhokomela mmaagwe o ne a tlhalosa jang morago ga go itlhaganelela go mo fudusetsa kwa ga gagwe: “Fa rre a sena go tlhokafala, re ne ra fudusetsa mmè kwa ga rona, ka ntlha ya go mo utlwela botlhoko. Mme, o ne a tshela dingwaga tse dingwe gape tse 22. Go na le go rekisa ntlo ya gagwe, o ka bo a ile a nna mo go yone. O se ka wa itlhaganelela go tsaya kgato. Tshwetso ya mofuta oo e thata go fetolwa fa e setse e dirilwe.”—Bapisa Mathaio 6:34.

O ka nna wa botsa jaana: ‘Mme jaanong go ka tweng fa e le gore sengwe se ka diragalela mongwe wa batsadi ba me fa ba nna kwa legaeng la bone? Fa Mmè kana Rre a ka wa mme a golafala, ga nketla ke iitshwarela!’ Matshwenyego ao a a utlwala, bogolo jang fa e le gore nonofo le boitekanelo jwa batsadi ba gago di setse di fokotsegile mo go ka dirang gore ba welwe ke dikotsi. Fa seemo e se seo, ipotse gore a o tshwenyegile ka batsadi ba gago kana ka bowena ka namana, ke gore, ka go itshereletsa mo go ipegeng molato go sa tshwanela.

Akanyetsa gape le kgang ya gore batsadi ba gago ba tla bo ba le mo seemong se se botoka fa ba le mo legaeng la bone. Edith M. Stern le Dr. Mabel Ross ba bolela jaana mo bukeng ya bone e go tweng You and Your Aging Parents: “Dipatlisiso di supile gore bagolo ba nna basha le go tshela ba le tlhaga fa ba le mo magaeng a bone go na le fa ba le go sele. Ka bokhutshwane, maiteko a le mantsi a a sa dirweng sentle a go leka go dira gore dingwaga tsa botsofe e nne tse di motlhofo a itlhaganedisa botsofe fela.” Ka jalo, thusa batsadi ba gago go tshela ba ikemetse ka nosi kafa go ka kgonegang ka gone, le mororo o ntse o ba tlhokomela le go ba tlamela ka dilo tse tota ba di tlhokang. O tshwanetse go nna o sekaseka seemo ka metlha le go fetoga go ya ka dilo tse batsadi ba gago ba di tlhokang fa di oketsega kana le gone go fokotsega tota.

Nna Kelotlhoko

Mme gongwe fa o akanyetsa botsogo le maemo a batsadi ba gago, go ba lere mo legaeng la gago e ka nna ya bo e le selo se se molemo go di gaisa tsotlhe. Fa go ntse jalo, ela tlhoko gore ba ka nna ba batla go itirela dilo tse dintsi ka bobone ka mo go ka kgonegang ka teng. Fela jaaka go ntse ka motho mongwe le mongwe, le bone ba ka tswa ba batla go lejwa jaaka batho, go nna le thulaganyo ya bone ya ditiro, le go nna le ditsala tsa bone ka namana. Seno se ka thusa thata. Le mororo go ka nna molemo go dira dilo dingwe mmogo le bagolo ba lona, go ka nna molemo ka wena go dira ditiro tse dingwe le lelapa la gago fela le gore o fe batsadi ba gago sebaka sa go dira dilo tsa bone le bone. Motlhokomedi mongwe o ne a bua jaana ka botlhale: “Tlhomamisa gore batsadi ba gago ba na le fanitšhara e ba e tlwaetseng le dinepe tse ba di ratang thata.”

Buisana le batsadi ba gago gore o tle o tlhaloganye ka botlalo se tota ba se tlhokang. Reetsa matshwenyego a bone o bo o ele tlhoko thata se ba lekang go se go bolelela. Ba tlhalosetse gore ke eng se o ka se kgonang le se o ka sekeng o se kgone gore ba se ka ba tla ba utlwisiwa botlhoko ke go solofela dilo tse di seyong. Motlhokomedi mongwe o gakolola jaana: “Tlhaloganya ka botlalo se se ka solofelwang mo lelokong lengwe le lengwe la lelapa. Tlotlang ka metlha go itsa maikutlo a go tenega le a go kgopisega a a hupediwang ka lobaka lo loleele.” Fa o dira ditsholofetso tse di tla tsayang nako e telele (“Ke tla ne ke go leletsa mogala ka Mosupologo mongwe le mongwe thapama”; “Ke tla ne ke tsaya loeto le wena mafelobeke mangwe le mangwe”), o ka nna wa tlhamalala fela wa ba bolelela gore o tla batla go lekeletsa pele ka lebaka le le rileng gore o tle o bone gore a go ka kgonega. Ka go dira jalo, fa go lebega go sa kgonege, go a bo go na le phatlha ya go sekaseka dilo sesha.

Ga go na lepe la mabaka a a fa godimo le le tshwanetseng go dirisiwa go rontsha batsadi tlotlo le tlhokomelo e e ba tshwanetseng. Mmopi ga a a loba kafa a ikutlwang ka teng mo kgannyeng eno. Bana ba ba godileng ba tshwanetse go tlotla, go tlhokomela le go thusa batsadi ba bone. Jesu o ne a nyatsa Bafarasai ba ba neng ba ipona tshiamo ka go sokamisa dikwalo gore motho a kgone go itlhokomolosa go tlhokomela batsadi ba gagwe. Mafoko a a sa dikologeng a a mo go Diane 30:17 a supa kafa Modimo o ferosiwang sebete ka teng ke batho ba ba sa tlotleng batsadi ba bone: “Leitlhō ya motho eo o shotlañ rragwè, le ya eo o nyatsañ go utlwa mmagwè, mahukubu a molapō a tla le gonya, le manoñyana a tla le ya.”—Bona Mareko 7:9-13; 1 Timotheo 5:4, 8.

Fa jaaka o ntse o thusa batsadi ba gago ka thuso e ba e tlhokang o ka nna wa welwa ke dikgatelelo tse disha. O ka di lwantsha jang? Setlhogo se se latelang se tla fa dikakantsho dingwe.

[Ditshwantsho mo go tsebe 5]

Motsadi o ka nna a itumelela go dira dilo dingwe tsa gagwe le ditsala kana le lelapa

Go Itshokela Dikgatelelo Tsa Letsatsi le Letsatsi Tsa go Nna Motlhokomedi

FA GO tlhokomela mongwe go go tlisetsa dikgatelelo, bogolo jang tse o neng o sa di solofela, o ka nna wa iphitlhela o ipega molato. O ka nna wa ipotsa jaana: ‘A go na le sengwe se se phoso ka kamano ya me le batsadi ba me? Ga kere mo ditšhabeng tse dingwe bagolo ba kgona go tshela ka boitumelo le batsadi ba bone botshelo jotlhe jwa bone?’

Ebu, seemo sa gago se ka nna sa bo se farologane. Batsadi ba gago ba ka tswa ba fudugetse mo legaeng la gago morago ga go nna ba le nosi dingwaga tse 20, 30, 40, kana go feta. Seno se raya gore wena le batsadi ba gago le ile la tshela karolo e kgolo ya botshelo jwa lona ka ditsela tse di farologaneng. Morago ga masome a dingwaga mekgwa eo ya go tshela le ditlwaelo di ka nna tsa bo di farologane gotlhelele. Mme jaanong, jaaka motlhokomedi o tshwanelwa ke go dumalanya botshelo jwa gago sentle le jwa batho ba o ba tlhokomelang. Seno se ka nna thata go gaisa fa o ka bo o ile wa nna le bone lobaka lo loleele.

Gape, batsadi bangwe ba ka nna ba bo ba lwala fela thata kana ba tlhoka tlhokomelo e e kgethegileng ka ditsela tse di rileng. Lefa gone, o ka nna wa bo o dira se se tlhokegang mme o sa bone go tlhokega go isa batsadi ba gago kwa legaeng la batsofe, se e leng selo se se siameng, seemo seno ruri se gatelela mongwe le mongwe wa lona letsatsi le letsatsi. Go tlhokomela batsadi ba gago ke selo sa tlholego. Go gola le go lwala ga se dilo tsa tlholego. Ga e ise e ko e nne boikaelelo jwa Mmopi gore batho ba latlhegelwe ke maatla le boitekanelo jwa bone ka ntlha ya go gola. Ka jalo, o se ka wa akanya gore gongwe o na le mathata mangwe ka gore seemo se batla mo gontsi thata, mo maikutlong le mo mmeleng, go gaisa jaaka o ne o akantse.—Genesise 1:26-31; Pesalema 90:10.

Ga se gore ka metlha dikgatelelo tsa go tlhokomela mongwe di a bo di dirwa ke go bo o se na kamano e e molemo le batsadi ba gago. Mathata ape a o nang nao a ka nna a bo a bakiwa ke dikgwetlho tsa go nna motlhokomedi wa bone, bogolo jang fa e le gore o ne o utlwana le bone sentle pele ga ba tlhoka thuso ya gago. O ka kgona go emelana jang ka katlego le dikgwetlho tsa letsatsi le letsatsi tsa go nna motlhokomedi?

Go Itebaganya le Maikutlo a Go Ipona Molato

Le batho ba tota ba dirang sengwe le sengwe se ba ka se kgonang le se se tlhokegang go tlhokomela batsadi ba bone fa gongwe ba tle ba ipone molato wa gore ga ba dire bojotlhe. Lefa go ntse jalo, go ipega molato go sa tshwanela go ka baka bothata. O ka nna wa iphitlhela o dirile diphetso e le fela gore o tle o se ka wa nnela go ipona molato mme go sa reye gore di go siametse kana bone batsadi ba gago. Ka sekai, go ka diragalang fa e le gore mosadi o ka tlhokomologa monna wa gagwe le bana ba gagwe, a tshwaregile thata mo go tlhokomeleng batsadi, e le fela gore a fedise boikutlo jo bo sa tshwanelang jwa go ipona molato? Ene, monna wa gagwe, le bana ba gagwe ba tla nna le mathata ka ntlha ya seo. Ka jalo o se ka wa letlelela go ipona molato mo go sa tshwanelang gore go laole botshelo jwa gago.

A fa gongwe o ipona molato ka ntlha ya go bo go lebega o kare ga o direle batsadi ba gago ka selekanyo se se lekaneng? Gongwe go ka tswa go dirwa ke gore dilo tse batsadi ba gago ba di tlhokang di feta selekanyo se o ka se kgonang. Seemo se ka felela ka gore, ga o kgone go dira ka tsela e e lekaneng lefa o ka dira ka selekanyo se se kana kang. Mo godimo ga moo, fa o tsaya go tlhokomela batsadi ba gago e le go ba duela tlhokomelo e ba neng ba go tlhokomela ka yone fa o santse o gola, o tlile go nnela go ipona molato, ka gore ga go ka ke ga kgonega gore o ba duele ka botlalo.

Buka e go tweng You and Your Aging Parents e bolela ka ga botlhokwa jwa go swetsa mogopolo ka selekanyo sa dilo tse o tla di direlang batsadi ba gago. Ya re: “O tla ipabalela mo maikutlong fa o ka dira [ditshwetso tsa gago] o di thaile mo go se o ka se kgonang, e seng mo go se o batlang kana se o tshwanetseng go se dira.”

Ee, sekaseka sentle se tota o ka se kgonang. O ka nna wa thusega fa o kopa thuso mo tsaleng e o e ikanyang e e itseng gore o kgona eng ga o kgone eng, le seemo sa lelapa la gago. A o ka kgona go fudusetsa batsadi ba gago mo legaeng la gago? A o na le bonno jo bo lekaneng? A ba tla dumela go fudugela kwa ga gago? Fa batsadi ba gago ba sa nne le wena, o ka ba etela ga kae, le gone leng? Fa o dira se o ka se kgonang, ga go tlhokege gore o ipone molato. Fa e le gore o santse o ipona molato, itse fela gore maikutlo ao ga a a tshwanela ka jalo o se ka wa a letlelela go laola diphetso tsa gago.

Rwadisanang Morwalo

Buka ya Bibela ya Moreri e supa kafa go leng kotsi ka teng go nna “boikèpō yoa mo go heteletseñ” kana “tshiamō ea mo go heteletseñ” le gore go nna tshiamo ka tsela e e feteletseng go ka dira gore motho a ‘itshenye.’ (Moreri 7:16-18) Seno se ka diragala fa e le gore o leka go dira go feta selekanyo se o batlang go se dira, se o ka kgonang go se dira, le se tota o tshwanetseng go se dira.

Fa e le gore o ne o setse o na le dilo tse dintsi tse o neng o di dira pele ga o simolola go tlhokomela batsadi ba gago, o tshwanetse go ntsha dingwe tsa tsone kana o batle thuso. Lefa go ntse jalo, bontsi jwa ba ba tlhokang thuso ga ba ke ba e kopa. Ba ka nna ba boifa kana ba bolela gore ba bangwe ga ba a ikemisetsa go thusa. Mme lefa go ntse jalo, o a bo o itirela mathata le ba o tshelang le bone fa o ikonatsa. Mokwadi e bong E. Jane Mall o bitsa go dira go feta selekanyo moo a re ke “bolwetse jwa boswelakano,” mo bukeng ya gagwe e e buang ka go tlhokomela. O gakolola jaana: “O tshwanetse go baya dilo go ya ka botlhokwa jwa tsone, mme tse tharo tsa dilo tse di botlhokwa tseo e tshwanetse go nna le nako le [molekane] wa gago, go nna le nako le bana ba gago le ditsala, go nna le nako ya gago ka bowena.”

Ee, go ka nna ga tlhokega gore o thusane le ba bangwe morwalo. Jaanong o ka leba kae go bona thuso? Balelapa, ditsala, baagisani, le batho ba ba rutetsweng tiro eo ba ka go thusa. Mme o tshwanetse go kopa thuso eo. Mme o tshwanetse go e kopa ka tlhamalalo. Go ntsha ditshupo ga se ka metlha go atlega. O ka nna wa gakgamadiwa ke batho ba ba batlang go thusa le kafa ba leng bantsi ka teng fa o ba itsise ka tlhamalalo se o se tlhokang, le ka tlhomamo. Ka sekai, o ka nna wa kopa mongwe gore a go thuse go phepafatsa ntlo. Fa e le gore seo se ka go imolola morwalo, ga go tlhokege gore o patelele gore o tla phepafatsa ntlo ka bowena ka gore ‘ga go na ope yo o ka kgonang go e phepafatsa sentle.’

Fa o na le bokgaitsadio kana bomogoloo le bomonnao, le bone ba na le seabe mo go tlhokomeleng batsadi ba lona. Gongwe o ntse o dira tiro yotlhe kana e kgolo ya go tlhokomela, o dumela gore bokgaitsadio kana bomogoloo le bomonnao ga ba kgone kana ga ba batle. A mme gone, o kile wa ba kopa thuso ka tlhamalalo? Batho ba bangwe ba tla dumela—fa ba bolelelwa ka tlhamalalo gore go tlhokega thuso.

Ba bangwe ba tlhokomela batsadi ba le bosi ka maiteko a go ithatisa batsadi. Kana ba ka nna ba ikutlwa ba le botoka ka go dira tiro yotlhe ka bobone. Ba ka nna ba ngongoregela gore ba bangwe ga ba ba thuse mo tlhokomelong, mme kafa ba e tla ba supa gore ba rata gore dilo di tswelele di ntse jalo. Seno e ka nna go nna tshiamo go feta selekanyo. Mme mosola wa go ithatafaletsa dilo go sa tlhokege ke ofe? Fa thuso e le teng, e kope, o bo o e dirise.

Tlhagiso: O se ka wa solofela gore bana ba ga mmaago ba tla rwadisana le wena maikarabelo ka tekatekano. Lefa gone ka dinako tse dingwe go ka nna ga kgonega gore ba dire jalo, gantsi maemo a bone a dira gore go nne thata, kana gore go retele. Mo mabakeng a le mantsi, go siame fa leloko lengwe la lelapa e nna lone motlhokomedi wa konokono, mme maloko a mangwe a lelapa, bogolo jang bana ba ga mmaago ba thusa ka tsa madi le ka go letsa mogala, go eta, kana go tseela batsadi kwa magabone ka dinako tse dingwe kana ba eta le bone ka mafelobeke.

Go Nna Mmogo

Go nna mmogo go ka nna ga baka tlhokakutlwisisano e e rileng. Mekgwa e e leng gore fa e ne e dirwa ke tsala o ne o ka e itshokela e nna thata go e itshokela fa e dirwa ke leloko la lelapa.

Gape, motsadi wa gago o ka nna a bua sengwe se se tshwanang le seno, ‘Ke eletsa e kete o ne o ka nna le nna ka nako e ntsinyana, mme ke itse gore ga o na nako.’ Motsadi wa gago o ka nna a bua mafoko ao a sa rate go go tlhamalaletsa gore ga o mo tlhokomele sentle. O ka nna wa araba mafoko ao ka go tenega. Go na le go tenega, a go ne go ka se ka ga nna botoka gore o itebaganye le matshwenyego a motsadi wa gago, a gore o nne le ene ka nako e ntsinyana? Lefa e le gore ga o ka ke wa kgona, go ntsha mabaka ka bonolo go ka nna le maungo a a botoka go na le go araba ka bogale.—Diane 12:18.

Go dira maiteko a go tlhagolela dinonofo tse Bibela e di kgothaletsang go ka go thusa gore o nne bonolo mme o nitame fa go tlhokega. Buka ya Bibela ya Bakolosa e bolela gore ka boammaaruri fa gongwe re nna le “ñōñōrègō ka eo moñwe.” E re laela gore “[re] iphapaanyanè moñwe le eo moñwe, [re] ichwarèlanè.” E re kgothaletsa gape gore re apare “pelotlhomogi le pelonomi, le boikokobeco, le bonōlō, le bopelotelele.” (Bakolosa 3:12-14) Kwantle ga pelaelo dinonofo tse di ntseng jalo di tla thusa go timola tlhokakutlwisisano e e tsalwang ke go nna mmogo.

Lefa e le gore ka dinako tse dingwe o a fosa, o fela pelo, mme o bo o bua sengwe se o se ikwatlhaelang, “a letsatsi le se [go] phirimele [o] sa le bogale.” Kopa maitshwarelo ka bofefo, mme o lebale ka gone. O se ka wa go dira gore e nne sengwe sa dilo tse di go dirang gore o ipone molato.—Baefesia 4:26, 27.

Go Nna le Nako e e Leng ya Gago Fela

Fa wena le batsadi ba gago lo nna mo legaeng le le lengwe, o ka nna wa lemoga gore go nna le nako e e leng ya gago fela go thata. Lefa go ntse jalo, wena le batsadi ba gago le a e tlhoka. O ka nna wa buisana le bone ka gone mme la dumalana gore dinako dingwe tse di rileng ke tsa gago le lelapa gago fela. Ka sekai, malapa a mangwe, a tswala lebati le go kgogetsa sesupo sa gore o se ka wa itaya tsebe, mme ba bangwe ba bo ba tlhaloganya gore motho yo o mo teng ga a batle ope a tsena kana gore o batla go itirisetsa nako eo a le nosi.

Fa e le gore kamore ga e na lebati, go ka tswalwa ka garetene kana ka sesiro sengwe se se ka sutisiwang. Motho o ka gakololwa ka botlhale fa e le gore o ile a tsena fela a sa solofelwa. Lebaka le le botlhokwa ke gore, maloko a mangwe a lelapa a tshwanetse go itse gore motho yo mongwe o tshwanetswe go fiwa nako ya go nna a le nosi.

Ke Tshiamelo

Gakologelwa gape gore le mororo go koafalela pele ga batsadi ba gago go go utlwisa botlhoko, Mmopi wa rona e bong Jehofa, o batla gore re itumelele botshelo lefa re na le dilo tse di re lekang. Tiro eno e ka nna ya go thusa go atamalana le Jehofa fa jaaka o ntse o mo ikanya ka thapelo. Motlhokomedi mongwe o ne a e baya jaana: “Ke ne ke ntse ke atamalanye le Jehofa ka metlha, mme go tlhokomela mongwe go ne ga ntira gore ke mo ikanye gotlhelele. Pharologano ya teng e ne e tshwana le ya motho a go leleditse mogala a le kgakala fa go bapisiwa lefa a go etetse. Jehofa o ne a na le nna.”

Go tlhokomela motho ga se fela gore ke tshiamelo mme gape ke maikarabelo. Buisana le batsadi ba gago gore o tle o kgone go itse dilo tse ba di tlhokang. Ba direle se ba se tlhokang, mme o itumelele go dira jalo.—Bafilipi 4:4-7; 1 Petere 5:7.

[Lebokoso mo go tsebe 7]

Go Dira Gore Go Tlhokomela Mongwe go Nne Monate

1. Selo se batsadi gantsi ba se batlang mo baneng ba bone ba ba godileng ke go amana ka tsela e e nang le mosola. Seno se raya gore o atamalane le batsadi ba gago le go ba bontsha dilo tsa botlhokwa ka wena. Seno se ka nna thata mo tirisanong ya motsadi le ngwana. Fa mongwe wa bone a ka nna le mogopolo wa go atlhola o ka nna wa kgoreletsa dilo. Maikutlo a a ntseng jalo a tshwanetse go tlogelwa gore go tle go nne le go atamalana.

2. Fa mongwe wa batsadi ba gago a go bolelela ka bothata bongwe kana matshwenyego mangwe, o reetse ka kutlwelobotlhoko. Dikarabo tse di nyatsang maikutlo a bone di ka nna tsa ba dira gore ba sule pelo le go feta tse di tshwanang le: ‘Ao, mme ruri ga go maswe jalo’ kana, ‘Ke a itse, ke diragalelwa ke se se tshwanang.’ O ka atlega fa o ka leka go tlhaloganya maikutlo a batsadi ba gago, mme o bo o sa a nyatse mme o a ba thuse (‘Go bonala o na le mathata mo nakong eno, mme re tla bona gore re tla a thusana jang’).—Diane 20:5.

3. Fa e le gore o mogatsa motlhokomedi wa konokono, mo eme nokeng senameng le mo maikutlong. Buisana le molekane wa gago; e seng jalo go ka nna ga tlhaga tlhokakutlwisisano. Kemonokeng ya molekane e thusa fela thata. Mosadi mongwe o ne a bua ka bohutsana a bolela gore go tlhoka go engwa nokeng ke lelapa la gagwe “go ne go le bokete go gaisa le gone go tlhokomela mmaagwe tota.” Mme o ne a lebogela tsala ya gagwe fela thata e e neng e a tle e mo thuse. O ne a re: “Go ne ga nkama tota fa a ne a re o tla nthusa. Seo se ne sa nkgatlha tota, mme se ne sa ntira gore ke atamalane le ene.”

[Lebokoso mo go tsebe 10]

Fa O Tlhokomelwa

E ka nna ya bo e le gore ke wena o tlhokomelwang. Ke eng se o ka se dirang gore o nne ka kagiso le bana ba gago?

Batsadi bangwe ba dira phoso ka go leka go nna le taolo ba dirisa go ngongorega, go felafela pelo, kana ka go dira gore bana ba ipone molato. O ka nna wa tswa o itse gore seno se felela fela ka gore o latlhegelwe ke taolo le go ipiletsa matshwenyego. Diphelelo tse di molemo di nna teng fa o supa gore o tlotla bana ba gago ba ba setseng ba godile, le gore o tsaya tsia lebaka la gore ba tshwanetse go nna le nako e e leng ya bone, maikutlo a bone, le fa gongwe o sa dumelane. Go akgola bana ba gago ka metlha go a thusa. Morwadi mongwe yo o godileng o ne a re: “Ngwana o batla go akgolwa ke batsadi ba gagwe go sa kgathalesege gore o dingwaga di kae.”

Fa maemo ao a lorato le tlotlo a le teng, o ka bolelela bana ba gago se o se tlhokang. Go bapisetsa le go abelela gantsi go dira mathata go na le molemo, ka jalo bua ka tlhamalalo, mme e le ka bonolo. Lefa e le gore wena le bana ba gago ga le dumelane ka sengwe, go nna botlhale ga gago go ka thusa gore go nne le katamalano e e siameng e go senang go tlhoka go utlwana mo go yone.

[Ditshwantsho mo go tsebe 8, 9]

Mo godimo ga go tlhokomela batsadi ba gago, o tshwanetse go ipha gape le nako ya go nna le molekane wa gago, bana ba gago, le go ipha nako ka bowena