LĒSONI 38
Houngaʻia ʻi he Meʻaʻofa ʻo e Moʻuí
ʻOku lahi ʻa e ngaahi meʻa fakaofo ʻoku lava ke tau fai pea fiefia ai koeʻuhi ko ʻetau moʻuí. Naʻa mo ʻetau fehangahangai mo e ngaahi palopalemá, ʻoku kei lava pē ke tau fiefia ʻi he ngaahi tafaʻaki ʻe niʻihi ʻo e moʻuí. ʻOku lava fēfē ke tau fakahaaʻi kia Sihova ʻoku tau houngaʻia ʻi heʻene meʻaʻofa ʻo e moʻuí? Pea ko e hā ʻa e ʻuhinga mahuʻinga taha ki hono fai iá?
1. Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau houngaʻia ʻi he moʻuí?
ʻOku totonu ke tau houngaʻia ʻi he moʻuí koeʻuhí ko ha meʻaʻofa ia mei heʻetau Tamai ʻofá, ʻa Sihova. Ko ia “ʻa e matavai ʻo e moʻuí.” Naʻá ne fakatupu ʻa e moʻui kotoa pē. (Saame 36:9) Ko ia tonu “ʻokú ne ʻoange ki he kakai kotoa pē ʻa e moʻui mo e mānava pea mo e meʻa kotoa pē.” (Ngāue 17:25, 28) ʻOku ʻomai ʻe Sihova kiate kitautolu ʻa e meʻa ʻoku tau fiemaʻu ke hanganaki moʻuí. ʻIkai ko ia pē, ʻokú ne toe ʻomai ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku tau fiemaʻu ke fiefia ai ʻi he moʻuí.—Lau ʻa e Ngāue 14:17.
2. ʻOku lava fēfē ke tau fakahaaʻi kia Sihova ʻoku tau houngaʻia ʻi he meʻaʻofa ʻo e moʻuí?
Mei he mōmeniti naʻe tuʻituʻia ai hoʻo faʻeé, naʻe tokanga mai ʻa Sihova kiate koe. ʻI he Tohi Tapú, naʻe pehē ʻe Tēvita ʻi haʻane lotu ki he ʻOtuá: “Naʻe aʻu ʻo vakai mai ho fofongá kiate au ʻi heʻeku kei hoko ko e konga toto pē.” (Saame 139:16) ʻOku mahuʻinga ʻaupito hoʻo moʻuí kia Sihova. (Lau ʻa e Mātiu 10:29-31.) Te ne mamahi lahi kapau ʻe fakangata ʻiloʻilo pau ʻe ha taha ʻene moʻuí tonu pe ko ha moʻui ʻo ha taha kehe.a (ʻEkisoto 20:13) ʻE toe mamahi foki ʻa Sihova kapau te tau tuku ʻetau moʻuí ki ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻo ʻikai ha ʻuhinga lelei pea ʻikai fai ha meʻa ke maluʻi ʻa e moʻui ʻa e niʻihi kehé. ʻI heʻetau tokangaʻi ʻetau moʻuí pea fakamahuʻingaʻi mo e moʻui ʻa e niʻihi kehé, ʻoku tau fakahāhā ai ʻetau houngaʻia ki he meʻaʻofa fakaofo ʻo e moʻuí.
KELI LOLOTO ANGE
Sio ki he ngaahi founga ʻoku lava ke ke fakahāhā ai hoʻo houngaʻia ki he meʻaʻofa ʻo e moʻuí.
3. Tokangaʻi hoʻo moʻui leleí
Koeʻuhí naʻa tau palōmesi kia Sihova ke fai maʻu pē ʻa e meʻa ʻokú ne loto ki aí, ʻoku tau ngāueʻaki ʻetau moʻuí kakato ke tauhi kiate ia. ʻOku hangē ia ko haʻatau ʻoatu hotau sinó ko ha feilaulau ki he ʻOtuá. Lau ʻa e Loma 12:1, 2, pea lāulea leva ki he ongo fehuʻi ko ení:
Ko e hā ʻoku totonu ke ne ueʻi koe ke tokangaʻi hoʻo moʻui leleí?
Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku lava ke ke fai ai iá?
4. Tokanga ki hoʻo malú mo e malu ʻa e niʻihi kehé
ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú ke tau fakaʻehiʻehi mei hono fai ha meʻa ʻe hoko ai ha lavea pe mate kia kitautolu pe niʻihi kehé. Huluʻi ʻa e VITIOÓ ke ako ki ha ngaahi meʻa ʻoku lava ke ke faí ke hoko ai ʻo malu.
Lau ʻa e Palōveepi 22:3, pea lāulea leva ki he founga te ke malu ai mo e niʻihi kehé . . .
ʻi ho ʻapí.
ʻi hoʻo ngāué.
ʻi hoʻo vaʻinga sipotí.
ʻi hoʻo heka ʻi ha meʻalele pe fakaʻulí.
5. ʻOua ʻe fai ha meʻa ʻe uesia ai ha moʻui ʻo ha kiʻi tama teʻeki fanauʻi
Naʻe fakamatalaʻi ʻe Tēvita ʻoku mahuʻingaʻia ʻa Sihova ʻi he meʻa kotoa ʻoku hoko lolotonga ʻa e kei tupu ʻa e kiʻi tamá he manava ʻene faʻeé. Lau ʻa e Saame 139:13-17, pea lāulea leva ki he fehuʻi ko ení:
ʻI he vakai mai ʻa Sihová, ʻoku kamata ʻa e moʻuí ʻi he tuʻituʻiá pe ʻi hono fāʻeleʻí?
Ko e lao ʻa Sihova ki he kau ʻIsileli ʻo e kuonga muʻá naʻe maluʻi ʻa e ngaahi faʻeé mo ʻenau fānau teʻeki fanauʻí. Lau ʻa e ʻEkisoto 21:22, 23, pea lāulea leva ki he ngaahi fehuʻi ko ení:
Ko e hā ʻa e vakai ʻa Sihova ki ha taha ʻokú ne fakangata fāinoa ha moʻui ʻa ha kiʻi tama teʻeki fanauʻi?
ʻOku anga-fēfē ʻene ongoʻí ki ha taha ʻokú ne fakangata ʻiloʻilo pau ha moʻui ha kiʻi tama teʻeki fanauʻi?b
Ko e hā hoʻo ongoʻí ki he vakai ʻa e ʻOtuá?
Naʻa mo ha fefine ʻokú ne ʻiloʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e moʻuí, te ne ongoʻi nai ko ʻene filí pē ke fakatōtama. Lau ʻa e ʻAisea 41:10, pea lāulea leva ki he ongo fehuʻi ko ení:
Kapau ʻoku tenge ha fefine ke ne fakatōtama, ko hai ʻoku totonu ke ne hanga ki ai ki ha tokoni? Ko e hā hono ʻuhingá?
ʻOKU PEHĒ ʻE HE NIʻIHI: “Koeʻuhi ko e ngaahi tuʻungá ʻoku tenge ai ha fefine ke ne fakatōtama.”
Ko e hā ʻokú ke tui ai ʻoku fakamahuʻingaʻi ʻe Sihova ʻa e moʻui ʻa e faʻeé mo ʻene kiʻi tama teʻeki fanauʻí?
FAKANOUNOU
ʻOku akoʻi kitautolu ʻe he Tohi Tapú ke ʻofa, fakaʻapaʻapaʻi mo maluʻi ʻa e meʻaʻofa ʻa Sihova, ko e moʻuí. ʻOku kau heni fakatouʻosi ʻetau moʻuí mo e moʻui ʻa e niʻihi kehé.
Fakamanatu
Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai kia Sihova ʻa e moʻui ʻa e tangatá?
ʻOku anga-fēfē ongoʻi ʻa Sihova ki ha taha ʻokú ne fakangata ʻiloʻilo pau ʻene moʻuí pe ko e moʻui ha taha kehé?
ʻOkú ke houngaʻia ʻi he meʻaʻofa ʻo e moʻuí? Ko e hā hono ʻuhingá?
AKO LAHI ANGE
Maʻu ʻa e tali ki he fehuʻi, ʻE fakamolemoleʻi ʻe he ʻOtuá ha fefine naʻá ne fakatōtama?
“Ko e Hā ʻa e Lau ʻa e Tohi Tapú Fekauʻaki mo e Fakatōtamá?” (Kupu ʻi he uepisaití)
Ako ki he anga ʻo e vakai ʻa e ʻOtuá ki he moʻuí ʻoku totonu ke ne tokoniʻi kitautolu ke fili ʻa e fakafiefia heʻikai fakatuʻutāmaki ki heʻetau moʻuí.
“‘Sipoti Fakatuʻutāmakí’—ʻOku Totonu Ke Ke Kau ki Ai?” (Toʻo mei he ʻĀ Hake!)
Fēfē kapau ʻoku fakakaukau taonakita ha tokotaha? Sio angé ki he founga ʻe tokoni ai ʻa e Tohi Tapú.
a ʻOku tokanga loloto ʻa Sihova fekauʻaki mo e faʻahinga ʻoku loto-laveá. (Saame 34:18) ʻOkú ne mahinoʻi ko e ngaahi ongoʻi mamahí ʻoku lava ke taki atu ai ha taha ke fakakaukau taonakita pea ʻokú ne loto ke tokoni. Ako ki he founga ʻe hoko ai ʻene tokoní ʻo fakaivimālohiʻi ha taha ke talitekeʻi ʻa e fakakaukau taonakitá, lau ʻa e kupu “ʻOku Ou Fie Mate—ʻE Lava ke Tokoniʻi Au ʻe he Tohi Tapú ʻi Haʻaku Fakakaukau Taonakita?” ʻa ia ʻoku ʻi he konga Ako Lahi Ange ʻo e lēsoni ko ení.
b Ko e faʻahinga naʻa nau fakatōtamá ʻoku ʻikai fiemaʻu ke nau lōmekina ʻi he halaiá, he ʻoku lava ke fakamolemoleʻi kinautolu ʻe Sihova. Ki ha fakamatala lahi ange, sio ki he kupu “Ko e Hā ʻa e Lau ʻa e Tohi Tapú Fekauʻaki mo e Fakatōtamá?” ʻa ia ʻoku ʻi he konga Ako Lahi Ange ʻo e lēsoni ko ení.