Ol Yangpela i Laik Save
Suasaid Em Rot Bilong Stretim Hevi?
Long olgeta wan wan yia, planti milion yangpela i mekim samting bilong kilim ol yet i dai. Planti tausen i mekim olsem, olsem suasaid, olsem na lain i kamapim nius “Kirap!” i pilim olsem em i bikpela samting long toktok long dispela samting.
“SAPOS mi dai, em i gutpela. Na sapos mi no i dai, em i no gutpela.” Husat i mekim dispela tok? Wanpela husat i no bilip long God? Wanpela husat i lusim God? Wanpela em God i lusim em? Nogat tru. Man i mekim dispela tok em man i gat strongpela bilip tasol em i gat bikpela bel hevi tru, em Jona.a (Jona 4:3) Baibel i no tok Jona i mekim samting bilong kilim em yet i dai. Tasol, krai bilong em i kamapim klia wanpela bikpela samting—sampela taim wanpela wokman bilong God i pilim olsem bel hevi na wari i daunim em tru.—Song 34:19.
Sampela yangpela i bel hevi tru na ol i pilim olsem i no gat as na ol i stap laip. Ating ol i pilim wankain olsem Laurab i gat 16 krismas, em i tok: “Inap sampela yia, planti taim mi save bel hevi tru. Planti taim mi save tingting long kilim mi yet i dai.” Sapos yu save long wanpela i gat tingting long kilim em yet i dai—o sapos yu yet i tingting long mekim olsem—yu inap mekim wanem? Pastaim, yumi laik skelim gut as na ol kain tingting i save kamap.
As na Bikpela Bel Hevi i Kamap
Bilong wanem wanpela i tingting long kilim em yet i dai olsem suasaid? Ating i gat planti samting i insait long en. Wanpela samting em, yumi stap long taim bilong “planti hevi nogut tru,” na planti ol tineja i pilim moa yet presa bilong laip. (2 Timoti 3:1) Na tu, ol man i gat sin na ol i no gutpela olgeta, olsem na sampela taim ol i kisim tingting kranki long ol yet na ol samting i kamap long i stap bilong ol. (Rom 7:22-24) Sampela taim dispela samting i kamap bikos ol arapela i mekim nogut long ol. Na sampela taim, ol i gat wanpela sik o bagarap long skin na dispela inap kamapim bel hevi. Tasol samting i bikpela moa em i olsem, long wanpela kantri winim 90 pesen bilong ol lain i suasaid em ol i gat sampela kain sik bilong tingting.c
Tru, hevi i save painim yumi olgeta. Olsem Baibel i tok “olgeta samting God i bin wokim, olgeta i pilim pen. . . . Na olgeta i krai nogut i stap.” (Rom 8:22) Ol yangpela tu pilim olsem. Ol samting nogut i kamap na inap bagarapim tru bel bilong ol yangpela, em ol samting olsem:
◼ Dai bilong wanpela long famili, o wanpela pren
◼ Kros pait insait long famili
◼ Ol i no winim mak long skul
◼ Boipren o gelpren i lusim ol
◼ Wanpela i mekim nogut long ol (paitim ol o mekim pasin sem long ol)
Tru tumas, wanpela o sampela bilong ol dispela samting mipela i kolim long antap i save painim klostu olgeta yangpela. I gat wanem as na sampela inap tru long winim ol dispela hevi tasol sampela i hatwok long mekim olsem? Ol saveman i tok ol yangpela husat i laik suasaid i pilim olsem ol i no inap mekim wanpela samting bilong helpim o stretim hevi bilong ol, na i no gat wanpela gutpela samting bai painim ol long bihain. Dokta Kathleen McCoy i tokim Kirap! olsem: “Tru tru, klostu olgeta taim ol dispela yangpela ol i no gat laik long i dai, nogat. Ol i laik tasol bai dispela pen na hevi i pinis.”
Yu Ting i No Gat Rot Bilong Stretim?
Ating yu save long wanpela i ‘laik bai dispela pen na hevi i pinis.’ Sapos i olsem, yu ken mekim wanem?
Sapos wanpela pren i pilim bikpela bel hevi tru na em i laik suasaid na dai, kirapim em long kisim helpim. Na maski em i pilim olsem wanem long dispela samting, toktok wantaim wanpela i bikpela pinis. No ken wari sapos dispela inap bagarapim pasin pren bilong yupela. Long rot bilong tokim wanpela i bikpela pinis, yu soim olsem yu “gutpela pren,” em wanpela “i save sambai long helpim [em] long taim bilong hevi.” (Sindaun 17:17) Taim yu mekim olsem, yu inap lukautim laip bilong em!
Tasol olsem wanem sapos yu yet i gat tingting long suasaid? Dokta McCoy i tok: “Kisim helpim. Tokim wanpela long samting yu pilim—olsem papamama, wanpela pren, wanpela long famili, wanpela tisa, wanpela wokman bilong God—wanpela husat i tingim yu, husat bai pilim tru hevi bilong yu, putim gut yau long tok bilong yu, na em bai helpim ol gutpela pren na wanblut bilong yu long putim gut yau long ol tok yu kamapim.”
Sapos yu kamapim ol hevi bilong yu long ol arapela, dispela i no inap nogutim yu, dispela bai helpim yu. Tingim dispela stori bilong Baibel. Wanpela taim, stretpela man Jop i tok: “Mi les pinis long i stap laip. Mobeta mi dai. Olsem na mi mas tokaut long dispela bikpela hevi bilong mi.” (Jop 10:1) Jop i bel hevi tru, na em i mas toktok wantaim wanpela long dispela pen bilong em. Yu inap kisim sampela helpim sapos yu kamapim hevi bilong yu long wanpela gutpela pren i gat gutpela tingting.
Ol Kristen husat i pilim olsem hevi i daunim ol, ol i gat narapela helpim tu i stap—em ol elda long kongrigesen. (Jems 5:14, 15) Tru, sapos yu toktok wantaim ol arapela long hevi bilong yu, dispela i no inap pinisim hevi bilong yu. Tasol em inap helpim yu long kisim stretpela tingting long hevi bilong yu, na helpim bilong wanpela gutpela pren inap helpim yu long painim sampela gutpela rot bilong stretim ol hevi.
Ol Samting i Save Senis
Taim yu pilim bikpela hevi, tingim dispela samting: Maski yu ting hevi i bikpela tru, bihain ol samting bai i senis. Man bilong raitim song em Devit, em man i bin karim planti hevi, em i beten na i tok: “Mi singaut singaut na strong bilong mi i pinis olgeta. Olgeta nait aiwara bilong mi i save wasim bet bilong mi. Mi krai moa yet na hetpilo bilong mi i wara olgeta.” (Song 6:6) Tasol long narapela song, em i tok: “Yu rausim pinis bel hevi bilong mi na yu mekim mi i singsing amamas.”—Song 30:11.
Long ol samting i painim Devit, em i kisim save olsem ol hevi bilong laip i save kamap na bihain ol i save go pinis. Tru, yumi pilim olsem sampela hevi ol i bikpela tru na yumi no inap karim. Tasol no ken les kwik. Ol samting i save senis na planti taim gutpela samting i save kamap. Sampela taim wanpela samting i kamap, em yumi no bin ting em bai kamap, na dispela i daunim o pinisim hevi bilong yumi. Na sampela taim, yu painim wanpela gutpela rot bilong stretim hevi em yu no bin tingting long en bipo. Bikpela samting em i olsem, ol bikpela hevi i no inap stap olsem oltaim.—2 Korin 4:17.
Gutpela Samting Bilong Beten
Nambawan bikpela pasin bilong toktok wantaim narapela em beten. Yu ken beten olsem Devit i bin mekim, olsem: “God, skelim mi gut na bai yu save long olgeta tingting i stap long bel bilong mi. Traim mi, na bai yu save gut long olgeta tingting bilong mi. Skelim mi gut, nogut sampela tok giaman i stap long tingting bilong mi. Na yu mas bringim mi long rot bilong kisim laip bilong i stap gut oltaim oltaim.”—Song 139:23, 24.
Prea i no olsem yu autim wari bilong yu na em tasol, nogat. Em toktok yu mekim wantaim Papa bilong yu long heven, em i laik bai yu “autim olgeta hevi na olgeta tingting” bilong yu long em. (Song 62:8) Tingim ol dispela tok i tru bilong God i stap daunbilo:
Em i save gut long ol samting i kamapim hevi bilong yumi.—Song 103:14.
◼ Em i save gut tru long yu, winim save yu gat long yu yet.—1 Jon 3:19, 20.
◼ “God i save wari long [yu].”—1 Pita 5:7.
◼ Long nupela taim God bai i kamapim, “em bai i mekim drai wara i stap long ai” bilong yu.—KTH 21:4.
Taim Sik i Mekim na Hevi i Kamap
Olsem yumi kamapim long kirap bilong dispela stori, planti taim sampela kain sik inap mekim na man i tingting long suasaid. Sapos kain samting olsem i mekim na yu gat bikpela bel hevi, no ken sem long kisim helpim. Jisas i tok ol man i gat sik i mas kisim helpim long dokta. (Matyu 9:12) Gutpela samting em olsem, planti samting i kamap i gat rot bilong stretim. Na taim yu stretim, dispela bai i mekim yu i stap bel isi!
Baibel i tok promis olsem long nupela taim God bai kamapim ‘i no gat man bai i tok olsem, “Mi gat sik.” ’ (Aisaia 33:24) Long dispela taim nau, mekim olgeta samting yu inap mekim bilong karim hevi. Heidi, husat i save stap long Jemani i mekim olsem, em i tok: “Sampela taim mi pilim bikpela bel hevi tru na mi pilim olsem mobeta mi dai, tasol nau mi stap gut, mi amamas olsem mi save beten oltaim na mi kisim helpim.” Dispela samting inap kamap long yu tu!d
Narapela atikol long hap “Ol Yangpela i Laik Save” bai kamap bihain bai stori long karim hevi taim brata o susa bilong yu i suasaid na i dai
BILONG TINGIM
◼ Suasaid i no pinisim hevi bilong yu; suasaid i mekim na ol hevi bilong yu i kalap i go long narapela. Olsem wanem dispela tok em i tru?
◼ Yu inap toktok long husat sapos yu pilim bikpela bel hevi tru?
[Ol Futnot]
a Ol arapela i mekim wankain tok olsem, em Rebeka, Moses, Elaija, na Jop.—Stat 27:46; Namba 11:15; 1 King 19:4; Jop 3:21; 14:13.
b Mipela i senisim ol nem long dispela stori.
c Em i bikpela samting long tingim, klostu olgeta yangpela husat i gat sik bilong tingting ol i no save kilim ol yet i dai.
d Bilong kisim sampela save moa long olsem wanem yu inap karim hevi bilong bel hevi, lukim stori “Help for Depressed Teens,” long Awake! bilong Septemba 8, 2001, na ol stori “Understanding Mood Disorders,” long Awake! bilong Janueri 8, 2004.
[Blok/Piksa long pes 29]
TOK I GO LONG PAPAMAMA
Long sampela hap bilong graun, pasin bilong ol yangpela long suasaid i go bikpela tru. Olsem, long Yunaitet Stets, pasin bilong suasaid em namba tri bikpela samting i mekim na ol yangpela i gat 15 i go 25 krismas ol i dai. Na insait long 20 yia i go pinis, namba bilong ol yangpela i gat 10 i go 14 krismas i suasaid i go bikpela olsem dabol. Lain husat i tingting strong long suasaid em ol yangpela i gat sik long tingting, ol yangpela em wanpela o sampela long famili i dai long suasaid, na ol yangpela em pastaim ol i bin traim long suasaid. Sampela mak i kamapim klia olsem wanpela yangpela i gat tingting long suasaid, em:
◼ Ol i no toktok wantaim famili na ol pren
◼ Ol i no kaikai gut o slip gut
◼ Ol i no insait moa long ol wok samting em bipo ol i save amamas long mekim
◼ Bikpela senis long pasin bilong ol
◼ Kisim drak o dring planti tumas
◼ Ol samting i dia tumas long ol, ol i givim long ol arapela
◼ Toktok long i dai o tingting tumas long ol samting bilong dai
Dokta Kathleen McCoy i tokim Kirap! olsem, wanpela bikpela popaia tru em papa o mama inap mekim em long sakim ol dispela mak. “No gat wanpela papa o mama i laik ting olsem ol pikinini bilong ol i gat sik samting long tingting, olsem na sampela papamama i no laik bilip olsem i gat hevi i stap. Ol i tokim ol yet olsem: ‘Em sampela senis tasol’ o ‘Em bai pinis’ o ‘Sampela taim em i save mekim dispela kain pasin.’ Dispela kain tingting inap kamapim bikpela hevi. Taim yu lukim dispela ol mak i stap, mekim sampela samting hariap.”
No ken sem long askim ol arapela long helpim pikinini man o pikinini meri bilong yu, sapos em i gat bikpela bel hevi o narapela sik bilong tingting. Na sapos yu luksave olsem tineja bilong yu i tingting long suasaid, askim em long dispela samting. Dispela tingting olsem, sapos yu toktok wantaim wanpela long ol samting bilong suasaid dispela bai kirapim em long mekim olsem, dispela tingting i no tru. Taim papamama i toktok long dispela samting, planti yangpela i amamas long toktok long en. Olsem na sapos tineja bilong yu i autim tingting bilong em olsem em i tingting long suasaid, painimaut, em i plen pinis long mekim olsem, na sapos em i mekim olsem, orait painimaut wanem wanem ol samting i insait long plen bilong em. Sapos i gat planti samting i insait long plen bilong em, em i bikpela samting yu mas kirap wantu na mekim sampela samting bilong stopim em.e
No ken kisim tingting olsem bihain dispela bel hevi bai pinis nating. Na sapos i luk olsem bel hevi i wok long i go pinis, no ken ting olsem hevi i pinis. Sampela saveman i tok, long dispela kain taim samting nogut inap kamap. Bilong wanem? Dokta McCoy i tok: “Taim wanpela yangpela i bel hevi tru, ating em i no gat strong long mekim samting long dispela taim stret, tasol taim dispela bel hevi i wok long i go pinis ating em i gat strong long mekim samting bilong kilim em yet i dai.”
Sori tru, bel hevi bilong ol i mekim na sampela yangpela i tingting long suasaid. Taim ol papamama na ol arapela i bikpela pinis i luksave long ol mak na mekim sampela samting, ol inap “strongim bel bilong ol” yangpela na kamap olsem ples hait bilong ol.—1 Tesalonaika 5:14.
[Futnot]
e Ol saveman i tok lukaut tu olsem, long ol haus i gat ol strongpela marasin em inap kilim man sapos man i kisim planti, o sapos gan i stap long hap i no hatwok long kisim, dispela inap kamapim bikpela hevi. Wanpela lain (American Foundation for Suicide Prevention) i tok long ol haus i gat gan long en olsem: “Planti man husat i gat gan long haus bilong ol i tok wok bilong gan em bilong ‘lukautim ol yet’ o ‘bilong sakim birua.’ Tasol 83 pesen bilong ol man i dai long ol dispela gan em ol lain i suasaid, na planti taim i no papa bilong gan i suasaid, nogat, em ol arapela man.”
[Piksa long pes 28]
Nambawan bikpela pasin bilong toktok wantaim narapela em beten