Baibel Inap Helpim Yu Long Skulim Ol Pikinini Bilong Yu?
PLAUA okit em i naispela tru, tasol i hatwok long lukautim gut na em i putim plaua. Bilong mekim olsem, yu mas was gut, nogut ples i hat tumas o kol tumas, na skelim lait, na sais bilong plauapot. Okit i mas i gat gutpela graun na marasin; kwiktaim olkain sik na binatang inap bagarapim okit. Olsem na planti man, taim ol i planim okit long namba wan taim, em i no save kamap gut.
Pasin bilong mekim bikpela long ol pikinini, em i hatwok moa, na olsem yumi mekim long plaua okit, oltaim yumi mas tingim gut ol samting yumi mekim. Olsem na planti papamama i ting ol i no inap mekim gut wok bilong mekim bikpela long ol pikinini. Planti ol i laik kisim sampela tok bilong helpim ol, olsem man bilong planim okit i laik kisim sampela tok long man i gat save tru long ol okit. Yumi save, olgeta papamama i laik kisim nambawan gutpela tok bilong soim rot long ol. Orait ol i ken kisim we dispela kain tok?
Tru, Baibel i no wanpela buk i kolim ol lo bilong mekim bikpela long ol pikinini, tasol Man Bilong Wokim yumi em i bin kirapim ol man bilong raitim Baibel long raitim planti tok long dispela samting. Baibel i soim olsem ol papamama i mas wok strong long helpim ol pikinini long kisim ol gutpela pasin, na sampela man i ting planti papamama i no save tingim dispela samting. (Efesus 4:22-24) Ol tok bilong Baibel i helpim yumi long skulim ol pikinini long ol bikpela samting ol i mas save long en. Em i helpim pinis planti tausen papamama ol i bin bihainim dispela tok, maski ol i bin i stap long wanem taim, o ol i bilong wanem lain. Olsem na pasin bilong bihainim ol tok bilong Baibel bai helpim yu long skulim gut ol pikinini bilong yu.
Papamama Mas Stap Olsem Gutpela Piksa
“Yupela i save skulim ol arapela manmeri, tasol bilong wanem yupela i no save skulim yupela yet? Yupela i save tok, ol man i no ken stil, tasol ating yupela yet i save stil? Yupela i save tok, ‘Ol marit i no ken mekim pasin pamuk,’ tasol ating yupela yet i save mekim olsem?”—Rom 2:21, 22.
Wanpela siaman bilong lain Seoul Board of Education i tok: “Sapos papamama i stap olsem gutpela piksa long ol tok na pasin bilong ol, dispela em i nambawan gutpela skul ol inap givim long pikinini.” Sapos papamama i no stap olsem gutpela piksa long tok na pasin bilong ol na ol i tokim pikinini long ol samting em i mas mekim, kwiktaim pikinini bai ting ol i gat tupela maus. Tok bilong papamama bai i no gat strong. Olsem: Sapos papamama i laik skulim pikinini olsem em i no ken giaman, orait tupela yet i no ken giaman. Sampela papamama, taim telefon i ring na ol i no laik kisim, ol i tokim pikinini bilong ol long tok: “Sori, papa (o mama) i no stap.” Taim papa i tokim pikinini long mekim olsem, pastaim pikinini bai sem long mekim na em bai tingting planti. Tasol bihain sapos wanpela hevi samting i painim em, ating em bai kirap mekim tok giaman na bel bilong em i no gat tok. Olsem na sapos papamama i gat laik tru long pikinini bilong ol i kamap man bilong tok tru tasol, tupela yet i mas mekim tok tru na pasin bilong ol i mas stret wantaim dispela tok.
Yu laik skulim pikinini bilong yu long mekim gutpela tok long ol man? Orait yu yet yu mas mekim gutpela tok olsem. Kwiktaim pikinini bai bihainim pasin bilong yu. Wanpela papa i gat 4-pela pikinini, em Sung-sik, em i tok: “Mi wantaim meri bilong mi i pasim tok olsem mipela i no ken mekim tok swea na ol kain tok olsem. Mi soim rispek long em na em i mekim olsem long mi, na maski kros i kamap, mitupela i no bikmaus. Pasin mitupela i mekim i winim tru pasin bilong skulim ol long maus tasol. Mitupela i amamas long ol pikinini bilong mitupela i save soim rispek na mekim gutpela pasin taim ol i toktok wantaim ol man.” Baibel i tok long Galesia 6:7: “Yu planim pikinini bilong wanem kain kaikai, em dispela kain kaikai tasol bai i kamap long gaden bilong yu.” Sapos papamama i laik bai ol pikinini i bihainim pasin i stret, pastaim ol i mas soim olsem ol yet i save bihainim dispela pasin.
Larim Rot i Op Long Toktok Gut Wantaim
“Yupela i mas lainim ol pikinini bilong yupela long ol dispela lo [bilong God]. Na tokim ol long taim yupela i stap long haus na long taim yupela i wokabaut long rot, na long taim yupela i malolo na long taim yupela i wok.”—Lo 6:7.
Long nau planti man i save wok ovataim. Taim tupela marit wantaim i wok mani, ol pikinini i save kisim sampela hevi long dispela. Long nau planti papamama i no save lusim bikpela haptaim long stap na toktok wantaim ol pikinini. Taim papamama i stap long haus, ol i mas klinim haus na mekim ol arapela wok, olsem na skin bilong ol i les. Long kain taim olsem, olsem wanem yu inap toktok gut wantaim ol pikinini? Sapos yu na ol pikinini i wok wantaim long klinim haus samting, bai yupela i gat rot long toktok wantaim. Wanpela papa i rausim TV long haus bambai em i gat taim bilong toktok wantaim ol pikinini. Em i tok: “Pastaim ol pikinini i les, tasol taim mipela i mekim pilai pasel na toktok wantaim long sampela gutpela buk, isi isi ol i lain long dispela senis i kamap long haus.”
Taim ol pikinini i liklik yet, ol i mas lain long toktok gut wantaim papamama. Sapos nogat, orait taim ol i bikpela liklik na sampela hevi i painim ol, ating ol i no inap tingim papamama i olsem gutpela pren ol inap toktok wantaim ol. Olsem wanem yu inap helpim ol long kamapim bel bilong ol? Sindaun 20:5 i tok: “Tingting bilong man i olsem wanpela hul wara i daun moa. Tasol man i gat gutpela save, em inap pulim dispela tingting i kam antap.” Sapos papamama i givim sampela askim long ol pikinini bilong kamapim tingting bilong ol, olsem “Yu ting olsem wanem?,” papamama inap kirapim ol long kamapim ol tingting i stap long bel.
Bai yu mekim wanem sapos pikinini i mekim wanpela bikpela rong? Long kain taim olsem, yu mas tingim em na mekim gutpela pasin long em. Bosim gut bel taim yu putim yau long tok bilong pikinini. Wanpela papa i stori long pasin em i save mekim long kain taim olsem, em i tok: “Taim ol pikinini i mekim sampela rong, mi wok strong long bosim bel bilong mi. Mi save sindaun na putim yau long tok bilong ol. Mi wok strong long pilim tru dispela samting. Taim mi hatwok long bosim bel bilong mi, mi save wet liklik na bel i kol.” Sapos yu bosim bel na harim gut tok bilong ol, bai ol i kisim ol tok yu givim long ol bilong stretim ol.
Stretim Ol Long Pasin Laikim
“Yupela papa, yupela i no ken bagarapim tingting bilong ol pikinini bilong yupela na mekim ol i belhat long yupela. Nogat. Yupela i mas mekim gutpela pasin long ai bilong Bikpela, na stretim gut ol pikinini bilong yupela na skulim ol long tok bilong Bikpela.”—Efesus 6:4.
Bilong mekim gutpela wok, pasin bilong yu long stretim ol em i bikpela samting. Wanem sampela pasin papamama inap mekim na em i “bagarapim tingting bilong ol pikinini”? Sapos tok ol i mekim i no stret wantaim rong pikinini i bin mekim o sapos ol i sutim strongpela tok tumas long pikinini, em bai sakim dispela tok. Oltaim papamama i mas stretim pikinini long pasin laikim. (Sindaun 13:24) Sapos yu toktok gut wantaim ol pikinini na isi long ol, ol bai save yu stretim ol long wanem yu laikim tru ol.—Sindaun 22:15; 29:19.
Tasol i gutpela sapos pikinini i ken pilim tru ol samting nogut i kamap long rong em i bin mekim. Olsem: Sapos pikinini i bin rongim narapela, yu ken strong long pikinini i mas tok sori long em. Sapos em i brukim sampela lo bilong famili, yu ken putim tambu long em long sampela samting em i amamas long mekim bilong kamapim klia olsem em i mas bihainim ol lo.
Na i gutpela sapos yu stretim ol long taim stret. Saveman 8:11 i tok: “Ol man i no kisim bekim kwiktaim long rong bilong ol, olsem na dispela i kirapim tingting bilong ol manmeri na ol i strong long mekim pasin nogut.” Na ol pikinini tu bai traim papamama, olsem ol bai abrusim strafe taim ol i mekim pasin bikhet o nogat. Olsem na taim yu toksave pinis olsem ol bai kisim strafe sapos ol i mekim wanpela rong, orait yu mas givim dispela strafe long ol sapos ol i mekim rong.
Ol Gutpela Amamas i Bikpela Samting
“[I gat] . . . taim bilong lap . . . na taim bilong singsing.”—Saveman 3:1, 4.
Taim bilong malolo na kisim gutpela amamas em i bikpela samting bilong helpim tingting na skin bilong pikinini long kamap gutpela. Taim papamama i kisim sampela amamas wantaim ol pikinini, dispela i save strongim pasin bilong famili long pas gut wantaim, na ol pikinini bai stap bel isi. Orait famili i ken kisim wanem kain amamas wantaim? Sapos yu tingim gut, bai yu inap tingim planti gutpela samting yupela inap mekim. I gat ol kain spot yu inap mekim ausait, olsem raun long wilwil, ol pilai bal olsem tenis, volibal na ol kain pilai olsem. Na famili inap kisim gutpela amamas tru taim ol i pilaim musik wantaim. Na sapos ol i go raun long sampela gutpela hap i stap klostu liklik na lukim ol gutpela maunten o wara samting, bihain ol bai amamas long tingim bek ol dispela gutpela samting ol i bin lukim.
Long ol kain taim olsem, papamama inap skulim pikinini long kisim stretpela tingting long ol amamas. Wanpela man Kristen i gat 3-pela pikinini man em i tok: “Sapos inap, mi save insait long ol amamas bilong ol pikinini bilong mi. Olsem: Taim ol i pilaim ol kompiuta gem, mi save askim ol, ol i mekim olsem wanem. Taim ol i stori long dispela samting, orait nau mi save toktok long ol pilai nogut i save kamap na ol i mas was gut long en. Mi lukim olsem ol i save sakim ol pilai i no stret.” Em nau, ol pikinini i save amamas long mekim ol pilai wantaim famili, ol i no strong long lukim ol program long televisen, vidio, piksa wokabaut na ol pilai long Intenet i kamapim pasin bilong kros pait, pasin pamuk, na kisim drak.
Kisim Ol Gutpela Poroman
“Sapos man i wokabaut wantaim man i gat gutpela tingting, orait em tu bai i kisim gutpela tingting. Tasol sapos man i poroman wantaim ol man i no gat gutpela tingting, orait trabel bai i painim em.”—Sindaun 13:20.
Wanpela papa Kristen i bin mekim gut wok bilong lukautim 4-pela pikinini, em i tok: “Ol poroman ol i save kisim, dispela em i bikpela samting tru. Wanpela poroman nogut inap bagarapim olgeta wok yu bin mekim long pikinini bilong yu.” Bilong helpim ol pikinini long kisim ol gutpela poroman, em i save givim ol gutpela askim long ol olsem: Husat em i nambawan gutpela poroman bilong yu? Wanem samting i mekim na yu laikim em? Wanem sampela pasin bilong em yu laik bihainim? Narapela papa i save singautim ol gutpela poroman bilong pikinini i kam long haus. Orait nau em inap lukluk long ol na givim sampela tok long ol pikinini bilong stiaim gut ol.
Na em i bikpela samting tu long skulim ol pikinini olsem ol i ken prenim ol manmeri i bikpela pinis, na i no ol wankrismas tasol. Wanpela papa i gat 3-pela pikinini man, em Bum-sun, em i tok: “Mi save helpim ol pikinini na bai ol i no ken ting ol i mas poroman wantaim ol wankrismas tasol, olsem Devit na Jonatan long Baibel. Mi save singautim ol Kristen i gat kain kain krismas long kisim amamas wantaim ol pikinini bilong mi. Olsem na ol pikinini i save poroman wantaim planti manmeri i no wankrismas bilong ol.” Taim ol pikinini i poroman wantaim ol lain i gat bikpela krismas na ol i stap olsem gutpela piksa, ol pikinini i gat rot long lainim planti samting.
Wok Bilong Skulim Ol Inap Kamap Gut
Wanpela lain long Amerika i save askim ol man long tingting bilong ol, ol i tok planti papamama em ol i wok strong long putim ol gutpela pasin long bel bilong ol pikinini—olsem bosim skin, stretim ol yet, no ken giaman—wok bilong ol i no karim gutpela kaikai tumas. Bilong wanem i hatwok tru long mekim? Wanpela mama i bekim dispela askim na em i tok: ‘Sori tru, i gat wanpela rot tasol bilong lukautim gut ol pikinini, olsem: Yumi mas pasim ol i stap insait long haus na no ken larim ol i go namel long ol lain bilong dispela graun.’ Mama hia i bin tingting olsem, pasin ol pikinini i go bikpela insait long en long nau i nogut tru, winim ol narapela taim bipo. Olsem na yu ting yumi inap mekim bikpela long ol pikinini na mekim gut dispela wok?
Sapos yu laik planim wanpela okit na lukautim, tasol yu tingting planti, nogut em i dai, ating bai yu no laik planim. Orait sapos wanpela saveman bilong planim na lukautim okit em i kam givim sampela gutpela tingting long yu na em i tok, “Wok bilong yu bai kamap gutpela sapos yu mekim olsem olsem,” ating bel bilong yu bai i gutpela tru, a? Jehova, em Man i gat olgeta save long pasin bilong yumi ol man, em i tokim yumi long nambawan gutpela rot bilong mekim bikpela long ol pikinini. Em i tok: “Skulim pikinini bilong yu long bihainim gutpela pasin, na em bai i wokabaut long dispela rot inap long em i lapun tru.” (Sindaun 22:6) Taim yu bihainim ol tok bilong Baibel long skulim ol pikinini, bai yu amamas tru long lukim ol pikinini bilong yu i kamap man na meri i save mekim gut wok bilong ol, na tingim ol narapela, na bihainim stretpela pasin. Em nau, ol manmeri bai laikim tru ol, tasol bikpela samting moa em Jehova yet, Papa bilong yumi long heven, em bai laikim tru ol.