Yu Inap “Skelim Wanem Ol Pasin i Gutpela na Wanem Ol Pasin i Nogut”?
“Yupela i mas trai long kisim save long ol pasin Bikpela i save laikim.”—EFESUS 5:10.
1. Olsem wanem i stap bilong yumi long nau i gat ol hevi long en, na bilong wanem i olsem?
“BIKPELA, mi save, mipela man i no inap bosim wokabaut bilong mipela yet na bihainim ol rot mipela i laikim.” (Jeremaia 10:23) Dispela tok bilong Jeremaia i gat gutpela tingting long en, em i stret moa long yumi ol man bilong nau. Bilong wanem? Long wanem yumi stap long taim bilong “planti hevi nogut tru,” olsem Baibel i tok profet long en. (2 Timoti 3:1) Long olgeta de kain kain hevi i kamap, na yumi gat wok long skelim ol samting yumi mas mekim bilong stretim. Maski em i liklik o bikpela samting, ol dispela samting yumi tingting pinis long mekim i bikpela samting long i stap bilong yumi—long samting bilong skin, bel na tingting, na long ol samting bilong spirit.
2. Wanem sampela samting yumi save makim na yumi inap ting em ol liklik samting nating? Tasol ol Kristen i dediket pinis bai i gat wanem tingting long ol dispela samting?
2 Planti samting yumi mekim long olgeta wan wan de, yumi inap ting em ol samting yumi save mekim planti taim, o em ol liklik samting nating. Olsem: Long olgeta de yumi save makim ol klos yumi bai pasim, kaikai yumi bai kisim, ol manmeri yumi bai lukim, na kain samting olsem. Em ol samting yumi no hatwok long makim—yumi mekim tasol. Tasol tru tru ol kain samting olsem em ol liklik samting nating? Long ol Kristen i dediket pinis, em ol bikpela samting tru, long wanem, yumi laik bai ol samting yumi mekim, olsem klos yumi pasim, na pasin bilong yumi long kaikai na dring, na toktok na wokabaut bilong yumi, oltaim ol dispela samting i mas kamapim klia olsem yumi ol wokboi bilong Jehova, em God Antap Tru. Dispela i kirapim yumi long tingim tok bilong aposel Pol: “Sapos yupela i kaikai na dring o yupela i mekim narapela samting, yupela i mas mekim dispela olgeta samting bilong givim biknem long God.”—1 Korin 10:31; Kolosi 4:6; 1 Timoti 2:9, 10.
3. Yumi gat wanem ol bikpela samting yumi mas makim?
3 Na i gat sampela samting em ol i bikpela moa, olsem man i tingting pinis long marit o stap singel, dispela inap mekim bikpela samting tru long man i go inap long taim em i dai. Tru tumas, pasin bilong makim gut poroman marit em bai i stap poroman bilong yumi long olgeta yia yumi stap laip, dispela em i no liklik samting.a (Sindaun 18:22) Na tu, ol narapela samting yumi makim, olsem ol pren bilong yumi, skul yumi bai kisim, na wok skin yumi bai mekim, na ol amamas, ol i bikpela samting tru bilong helpim o nogutim yumi long ol samting bilong spirit na long i stap bilong yumi i go inap oltaim oltaim.—Rom 13:13, 14; Efesus 5:3, 4.
4. (a) Em bai i gutpela sapos yumi gat save inap long mekim wanem? (b) Yumi mas tingim wanem ol askim?
4 Yumi gat wok long makim ol dispela kain samting, olsem na i gutpela sapos yumi inap skelim wanem ol pasin i gutpela na wanem ol pasin i nogut, o skelim ol samting i luk olsem em i gutpela tasol i no gutpela tru tru. Baibel i toksave olsem: “Sampela man i save ting, pasin bilong ol i gutpela na ol i bihainim gutpela rot. Tasol nogat. Ol i mekim i go i go, na bihain bai ol i dai.” (Sindaun 14:12) Olsem na yumi ken askim yumi yet olsem: ‘Olsem wanem mi inap lain long skelim wanem pasin i gutpela na wanem pasin i nogut? Bai yumi lukluk long husat bilong stiaim yumi long makim ol samting i stret long mekim? Ol manmeri bilong bipo na bilong nau, ol i larim wanem samting i stiaim ol? Na wanem samting i kamap long dispela?’
“Olkain Giaman Save na Toktok Nating” Bilong Graun
5. Ol Kristen bilong pastaim i bin stap namel long wanem kain manmeri?
5 Ol Kristen long taim bilong ol aposel i bin stap namel long ol manmeri em tingting na pasin bilong ol Grik na ol Rom i bosim ol. I gat ol man bilong Rom i sindaun gut na holim planti samting bilong skin, na planti i ting kain sindaun olsem em i samting bilong mangalim. Na tu, ol man i laikim tumas bikpela save, bel bilong ol i kirap tru long ol tingting bilong ol man Grik olsem Pleto na Aristotal, na ol nupela tingting olsem bilong ol Epikurian na ol Stoik. Taim aposel Pol i kam long Atens long namba tu raun bilong autim gutnius, em i bungim ol saveman bilong lain Epikurian na Stoik, em ol i ting ol i winim dispela “man bilong toktok nabaut,” em Pol.—Aposel 17:18.
6. (a) Wanem laik i wok long pulim sampela ol Kristen bilong pastaim? (b) Pol i bin givim wanem toksave long ol?
6 Olsem na i no hatwok long save bilong wanem pasin ol manmeri i bihainim long dispela taim i laik pulim sampela Kristen. (2 Timoti 4:10) I luk olsem ol man i insait tru long ol dispela pasin ol i kisim planti gutpela samting, na i luk olsem ol samting ol i makim pinis na ol i mekim i gutpela. Man inap ting olsem ol gutpela samting bilong graun i winim pasin bilong stap wanpela Kristen i dediket long God. Tasol aposel Pol i toksave olsem: “Yupela i mas lukaut gut, nogut wanpela man i autim olkain giaman save [“save bilong ol man,” NW ] na toktok nating long yupela na em i mekim yupela i bihainim tingting bilong en. Ol dispela kain man i save kisim tingting bilong ol tumbuna na bilong ol spirit i save bosim ol samting bilong skai na graun. Ol i no save bihainim tingting bilong Krais.” (Kolosi 2:8) Bilong wanem Pol i bin tok olsem?
7. Ol save bilong dispela graun inap helpim man o olsem wanem?
7 Pol i mekim dispela toksave, long wanem, em i pilim olsem samting nogut em inap kamap long ol dispela tingting bilong ol Kristen em ol samting bilong graun i laik pulim ol. Tok bilong em olsem “save bilong ol man” na “toktok nating” em i bikpela samting long tingim. Mining tru bilong dispela tok “save bilong ol man” i olsem “pasin bilong laikim tru na wok strong tru long kisim ol gutpela tingting na save.” Dispela laik yet inap helpim man. Tok i stap long Baibel, olsem planti tok bilong Buk Sindaun, i kirapim ol man long wok strong long kisim stretpela tingting na save. (Sindaun 1:1-7; 3:13-18) Tasol Pol i bungim tupela tok wantaim, em “save bilong ol man” na “toktok nating.” Pol i ting olsem save bilong dispela graun i no gat as tru bilong en, na em inap paulim man. Em i kain olsem wanpela balun em win i pulap long en—i luk olsem em i gat strong na i samting tru tru, tasol nogat, em i olsem win tasol. Orait sapos man i tingim samting i no gat as tru bilong en olsem “save bilong ol man” na “toktok nating” bilong dispela graun, na em i larim dispela i stiaim tingting bilong em taim em i makim samting i gutpela na samting i nogut, dispela bai no inap helpim em liklik, na nogut dispela i bagarapim em.
Sampela i Tok “Pasin Nogut Em i Gutpela na Gutpela Pasin Em i Nogut”
8. (a) Ol manmeri i lukluk long husat bilong helpim ol? (b) Ol i kisim wanem kain tok bilong stiaim ol?
8 Ol samting i wankain long nau tu. I gat planti saveman tru bilong olgeta wan wan samting ol man i gat laik long mekim. I gat ol man bilong givim tok long ol marit na famili, ol man bilong raitim sampela stori long niuspepa bilong stiaim ol narapela, ol man i makim ol yet olsem dokta samting, man bilong skelim raun bilong ol sta na kolim ol samting bai painim man, ol glasman, na sampela moa, ol i redi long kamapim sampela tok bilong helpim ol narapela—sapos man i baim ol. Tasol ol i kamapim wanem kain tok? Planti taim ol i sakim ol stretpela pasin em Baibel i kamapim, na ol i laik bihainim ol pasin ol man tasol i tok em i stretpela. Olsem: Bikpela niuspepa bilong Kanada, The Globe and Mail, i gat stori olsem gavman bilong Kanada i tok nogat long rejistaim marit bilong “man i laik maritim man.” Nius i tok: “Yia 2000 i kamap pinis, olsem na em longlong pasin tru long tok nogat long tupela—em narapela i laikim tru narapela—na pasim ol long mekim samting ol i gat bikpela laik long mekim, long wanem, tupela wantaim em man.” Pasin bilong nau em bilong isi long ol narapela, na no ken sutim tok long ol. I olsem man i ken mekim wanem wanem samting em i gat laik long mekim; olsem i no gat wanpela lo stret i makim ol samting i stret na ol samting i no stret.—Song 10:3, 4.
9. Planti man em ol narapela i save rispek long ol, ol i save bihainim wanem kain pasin?
9 Sampela ol i lukluk long ol man i gat biknem na ol maniman, na ol i larim pasin bilong ol dispela lain i stiaim ol taim ol i laik makim sampela samting ol i mas mekim. Maski ol man i rispektim ol maniman na ol man i gat biknem, ol dispela lain i save maus nating long litimapim pasin bilong tok tru na bilip long narapela. Bilong kisim bikpela namba na mani, planti man i no wari liklik long giaman na paulim sampela wok, na sakim ol lo bilong stretpela pasin. Bilong kisim biknem na kirapim ol man long laikim ol, sampela i save lusim nating ol stretpela pasin bilong longtaim, na ol i save bihainim pasin i narapela kain na i nogut tru. Dispela i mekim na planti lain bilong nau i tingting long kisim mani tasol, na ol i orait long kain kain pasin nogut, na bihainim tingting olsem: “Mekim long laik tasol.” Olsem na planti manmeri i paul na ol i no save gut long wanem pasin i gutpela na wanem pasin i nogut.—Luk 6:39.
10. Tok Aisaia i mekim long pasin i gutpela na i nogut, em kamap tru olsem wanem?
10 Taim man i larim ol tingting kranki i stiaim em na em i no skelim gut ol samting em i mas mekim, dispela i save kamapim ol hevi nogut olsem yumi lukim long nau—ol marit na famili i bagarap, kalabus long kisim drak na dring spak, pasin pamuk, ol sik bilong pamuk, ol yangpela i wok bung na bihainim pasin raskol, na ol kain pasin olsem. Tasol yumi no ken ting ol gutpela samting bai kamap taim ol man i givim baksait olgeta long ol lo i makim wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret. (Rom 1:28-32) I olsem profet Aisaia i tok: “Bai yupela i bagarap, yupela ol man i save tok, pasin nogut em i gutpela na gutpela pasin em i nogut. Na yupela i save tok, tudak em i lait, na lait em i tudak. Na yupela i save tok, samting i pait long maus, em i swit, na samting i swit, em i pait long maus. Bai yupela i bagarap, yupela ol man i save ting, yupela i gat gutpela tingting tru na save bilong yupela i winim save bilong ol arapela.”—Aisaia 5:20, 21.
11. Bilong wanem i no gutpela long bilip tumas long tingting bilong yumi yet long wanem pasin i gutpela na wanem pasin i nogut?
11 God i bin kotim ol dispela man Juda bilong bipo tru, em ol i bin ting “save bilong [ol] i winim save bilong ol arapela.” Olsem na yumi no ken bilip tumas long tingting bilong yumi yet long wanem pasin i gutpela na wanem pasin i nogut. Planti man long nau i wanbel long dispela tok, “bihainim tingting bilong bel,” o “mekim samting yu pilim olsem i stret.” Yu ting kain tingting olsem i gutpela? Baibel i tok nogat. Em i tokaut klia olsem: “Bel bilong olgeta man i save tingting oltaim long mekim pasin giaman. Tingting bilong man em i nogut tru. Na husat inap save long as tru bilong en?” (Jeremaia 17:9) Sapos wanpela man i tingting oltaim long mekim pasin giaman, bai yu larim em i stiaim yu long ol samting yu laik mekim? Nogat ya. Sapos kain man olsem i givim sampela tok long yu, ating yu bai mekim samting i narapela olgeta long tok em i kamapim. Olsem na Baibel i tokim yumi: “Sapos man i ting, save bilong em yet inap helpim em long mekim olgeta samting, orait em i no gat gutpela tingting. Tasol sapos man i bihainim pasin bilong gutpela tingting, em bai i stap gut.”—Sindaun 3:5-7; 28:26.
Lain Long Ol Samting God i Orait Long En
12. I gat wanem as na yumi mas save tru long “laik bilong God?”
12 Orait yumi no ken bilip long save bilong dispela graun o tingting bilong yumi yet long wanem pasin i gutpela o i nogut, olsem na yumi mas mekim wanem? Tingim dispela tok bilong Pol em i klia tru, olsem: “Yupela i no ken wokabaut wankain olsem ol man bilong dispela graun. Nogat. Yupela i mas larim God i mekim tingting bilong yupela i kamap nupela na bai pasin bilong yupela i kamap nupela tu. Olsem na bai yupela inap long save tru long laik bilong God. Bai yupela i save long ol pasin i gutpela na long ol pasin God i laikim tumas na long ol pasin i inap tru na i stret olgeta.” (Rom 12:2) Bilong wanem yumi mas save tru long laik bilong God? Long Baibel, Jehova i tokaut stret long as bilong mekim olsem, em i tok: “Skai i stap antap tru long graun, olsem tasol ol pasin bilong mi na tingting bilong mi i winim tru ol pasin bilong yupela na tingting bilong yupela.” (Aisaia 55:9) Olsem na yumi no ken bilip long tingting bilong yumi yet em yumi ting i gutpela o long tingting em bel bilong yumi i laikim, nogat. Baibel i tokim yumi: “Yupela i mas trai long kisim save long ol pasin Bikpela i save laikim.”—Efesus 5:10.
13. Olsem wanem tok bilong Jisas long Jon 17:3 i kamapim strong olsem yumi mas kisim save long ol pasin God i orait long en?
13 Jisas Krais i strongim dispela tok long samting yumi mas mekim taim em i tok: “Bilong kisim laip i stap oltaim oltaim, ol i mas wok long kisim save long yu, yu wanpela tasol yu God tru, na long man yu bin salim i kam, em Krais Jisas.” (Jon 17:3, NW ) Dispela tok “kisim save long yu” i no makim pasin bilong “save” tasol long God, nogat, em i makim samting i bikpela moa. Wanpela buk (Vine’s Expository Dictionary) i tok, dispela tok i “makim olsem man yet na samting em i gat save long en i poroman wantaim; olsem, samting man i save long en i bikpela samting long em, na long dispela as tupela i poroman wantaim.” Pasin bilong poroman wantaim narapela i no makim olsem man i save tasol long narapela em i husat, o long nem bilong em tasol, nogat. Em i makim olsem man i gat save long samting narapela i laikim na i no laikim, em i save long ol lo em i bihainim—na em i rispek long ol dispela samting.—1 Jon 2:3; 4:8.
Skulim Gut Tingting Bilong Yumi
14. Pol i tok ol man i stap pikinini long ol samting bilong spirit ol i narapela kain olsem wanem long ol man i bikpela pinis?
14 Orait, olsem wanem yumi inap lain long skelim wanem ol pasin i gutpela na i nogut? Bekim bilong dispela askim i stap long tok Pol i givim long ol Kristen Hibru long bipo. Em i tok: “Ol dispela lain i save dring susu tasol, em ol liklik pikinini. Na ol i no save gut long wanem ol pasin i stret. Tasol strongpela kaikai em i bilong ol man i kamap bikpela pinis. Ol kain man olsem ol i bin traim planti taim long skelim wanem ol pasin i gutpela na wanem ol pasin i nogut, na nau ol i save gut pinis na tingting bilong ol i klia.” Long ves paslain long dispela, Pol i tok “susu” em “ol namba wan hap tru bilong tok bilong God.” Tasol em i tok “strongpela kaikai” em i bilong ol man i bikpela pinis, em ol i save “traim planti taim long skelim wanem ol pasin i gutpela na wanem ol pasin i nogut.”—Hibru 5:12-14.
15. Bilong wanem yumi mas wok strong long kisim stretpela save bilong God?
15 Olsem na namba wan samting yumi mas mekim, em yumi mas wok strong long kisim stretpela save long ol lo bilong God i stap long Baibel. I no olsem yumi traim painim wanpela lista i tok yes, o nogat, long ol samting yumi inap mekim o yumi no inap mekim. Baibel i no kain buk olsem. Pol i stori long wok bilong Baibel olsem: “Spirit bilong God yet i bin kamapim olgeta tok i stap long buk bilong God. Na dispela tok em i gutpela samting tru bilong skulim yumi long tok tru na bilong stretim ol manmeri tingting bilong ol i no stret na bilong stretim wokabaut bilong yumi na bilong skulim yumi long ol pasin i stret long ai bilong God. Olsem na dispela tok i mekim yumi ol manmeri bilong God i kisim tru olgeta gutpela pasin, na em i mekim yumi i redi long mekim olgeta kain gutpela wok.” (2 Timoti 3:16, 17) Bilong tok bilong God i ken skulim yumi na stretim wokabaut bilong yumi, yumi mas wokim gut tingting bilong yumi. Yumi mas wok strong bilong mekim olsem, tasol dispela wok bai karim gutpela kaikai—olsem yumi bai ‘kisim olgeta gutpela pasin, na redi long mekim olkain gutpela wok’—dispela i makim olsem hatwok bilong yumi bai i no lus nating.—Sindaun 2:3-6.
16. Wanem mining bilong dispela tok “save gut pinis na tingting bilong em i klia”?
16 Olsem Pol i tok, ol man i bikpela pinis ol inap long “skelim wanem ol pasin i gutpela na wanem ol pasin i nogut, na nau ol i save gut pinis na tingting bilong ol i klia.” Orait nau yumi stori long nambawan bikpela samting. Mining tru bilong dispela tok olsem man i lain na “save gut pinis,” i olsem “ai, yau, na bodi i lain gut pinis (olsem man i insait long wanpela spot bilong kalap na tantanim bodi).” (Kingdom Interlinear Translation) Man i save gut long mekim dispela kain spot, bodi bilong em i lain pinis long kalap o tantanim wantu. Em inap bosim olgeta hap bodi bilong em long olgeta taim, i olsem ol masol i save pinis long ol samting ol i mas mekim bilong mekim gut dispela spot. Dispela i kamap long wanem, man i wok strong long mekim trening bilong em, na em i mekim planti taim.
17. Olsem wanem yumi mas i stap olsem man bilong spot?
17 Long ol samting bilong spirit, yumi tu mas trening gut olsem man bilong spot, na long dispela rot yumi inap save, ol samting yumi tingting pinis long mekim bai i gutpela. Oltaim yumi mas bosim gut skin na ol hap bodi bilong yumi. (Matyu 5:29, 30; Kolosi 3:5-10) Olsem: Yu save skulim ai bilong yu long sakim pasin bilong lukluk long ol piksa nogut bilong pasin sem? Yu skulim yau bilong yu na bai em i no ken harim ol musik nogut na tok nogut? Tru, ol kain samting nogut olsem i stap long olgeta hap. Tasol yumi bai larim dispela samting i kru long bel na tingting o nogat, em samting bilong yumi yet long bosim. Yumi ken bihainim man bilong raitim Song, em i tok: “Mi no ken orait long pasin nogut. Nogat tru. Mi no laikim tru pasin bilong ol man i save givim baksait long God. Mi no ken wokabaut wantaim ol. . . . Na ol man bilong giaman, ol i no ken i stap wantaim mi.”—Song 101:3, 7.
Wok Long Skulim Gut Tingting Bilong Yu
18. Dispela tok bilong Pol long “traim planti taim” i givim wanem tingting long yumi?
18 Yumi ken tingim, long rot bilong “traim planti taim” yumi inap lain gut long skelim wanem ol pasin i gutpela na wanem ol pasin i nogut. Olsem: Taim yumi gat wok long makim samting yumi laik mekim, yumi mas lain long wokim gut tingting na bai yumi inap tingim wanem ol tok bilong stiaim tingting i stap long Baibel em bai helpim yumi, na olsem wanem yumi inap bihainim. Kisim pasin bilong skelim skelim ol buk na nius bilong Baibel i kam long rot bilong “wokboi i gat gutpela tingting.” (Matyu 24:45) Na tu, yumi ken kisim helpim long ol Kristen i bikpela pinis long samting bilong spirit. Tasol wok yumi yet i mekim bilong stadi long Tok bilong God, wantaim pasin bilong prea long Jehova long stiaim yumi na givim spirit holi long yumi, dispela bai karim planti kaikai moa long bihain.—Efesus 3:14-19.
19. Yumi inap kisim wanem ol blesing sapos yumi traim planti taim long skulim tingting bilong yumi?
19 Taim yumi wok long skulim gut tingting bilong yumi, yumi mekim bambai yumi “no inap i stap moa olsem ol liklik pikinini, na ol dispela tok bilong ol grisman i save tumas long olgeta pasin bilong trik na giaman, em bai i no inap sakim yumi nabaut olsem win na si i save sakim kanu long solwara.” (Efesus 4:14) Yumi laik mekim wok long save yumi kisim pinis long ol samting God i orait long en, na bai yumi ken bihainim gutpela tingting long makim ol samting yumi mas mekim—ol bikpela samting na ol liklik samting tu—em ol samting bilong helpim yumi yet, strongim ol wanbilip, na bikpela samting tru, bilong amamasim Papa bilong yumi long heven. (Sindaun 27:11) Dispela em i gutpela blesing, na em bai lukautim yumi long dispela taim bilong planti hevi!
[Futnot]
a Tupela dokta, em Thomas Holmes na Richard Rahe, ol i wokim wanpela lista i kamapim 40 samting i givim bikpela hevi tru long man. Indai bilong poroman marit, katim marit, lusim poroman na stap longwe long em, ol dispela samting i stap olsem namba wan i go inap long namba tri long lista. Maritim poroman i namba seven long dispela lista.
Yu Inap Stori Long Dispela?
• Man i mas i gat wanem save bilong makim gut samting em i mas mekim?
• Bilong wanem i no gutpela long lukluk long ol man i gat biknem o bilip long samting yumi pilim long bel taim yumi gat wok long skelim wanem samting i gutpela o i nogut?
• Taim yumi mas skelim samting yumi bai mekim, bilong wanem yumi mas save gut long ol samting God i orait long en? Yumi inap mekim olsem wanem?
• Yumi bai bihainim wanem kain pasin sapos yumi ‘save gut pinis na tingting i klia’?
[Piksa long pes 9]
Sapos man i lukluk long ol maniman na man i gat biknem bilong stiaim tingting bilong em, dispela i no inap helpim em liklik
[Piksa long pes 10]
Olsem wanpela man bilong spot, yumi mas bosim gut ol hap bodi bilong yumi