Yumi Inap i Stap Oltaim?
“Tisa, mi mas mekim wanem gutpela pasin na bai mi kisim laip i stap gut oltaim oltaim?”—MATYU 19:16.
1. Yumi ken tok wanem long ol yia yumi stap laip?
KING bilong Persia, em King Serksis, em i skelim ol lain soldia bilong em taim ol i laik i go mekim wanpela pait long yia 480 B.C.E. (Esta 1:1, 2) Herodotus, em wanpela man Grik i bin raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo, em i tok, aiwara bilong king i go daun taim em i wok long lukim ol soldia bilong em. Bilong wanem em i mekim olsem? Serksis i tok, “Mi tingim yumi ol man i save stap sotpela taim tasol na mi bel hevi tru long dispela. Inap wan handet yia bihain, bai i no gat wanpela namel long ol dispela man em bai stap laip yet.” Ating yu tu yu lukim pinis olsem yumi save stap sotpela taim tasol, a? I no gat wanpela man i laik go lapun, na kisim sik, na i dai, a? Sapos yumi inap i stap yangpela oltaim na skin i strong, na yumi stap amamas, em bai gutpela tru!—Jop 14:1, 2.
2. Planti man i wetim wanem samting? Bilong wanem ol i wetim dispela samting?
2 Wanpela nius, The New York Times Magazine, bilong Septemba 28, 1997, i kamapim wanpela stori, het-tok bilong en, “Ol i Laik i Stap Laip.” Nius i kamapim tok bilong wanpela man bilong skelim dispela samting, em i tok: “Mi bilip tru olsem yumi inap kamap namba wan lain bilong i stap oltaim oltaim.” Ating yu tu yu bilip olsem yumi inap i stap oltaim. Ating yu bilip olsem, long wanem, Baibel yet i tok promis olsem yumi inap i stap oltaim long graun. (Song 37:29; KTH 21:3, 4) Tasol sampela man i ting i gat ol narapela as na ol inap kisim laip i stap oltaim, na i no ol dispela as em Baibel i kolim. Orait, taim yumi skelim sampela as olsem, dispela bai helpim yumi long save olsem yumi inap i stap oltaim.
God i Wokim Yumi Bilong i Stap Oltaim
3, 4. (a) Bilong wanem sampela man i bilip olsem yumi bilong i stap oltaim? (b) Devit i tok wanem long skin bilong em?
3 Wanpela as na planti man i bilip olsem yumi man inap i stap oltaim, em God i bin wokim skin bilong yumi i gutpela tru. Olsem: Em i wanpela mirakel stret long ol hap bilong bodi bilong yumi i bin kamap insait long bel bilong mama. Wanpela saveman bilong pasin bilong yumi long go lapun, em i tok: “Ol mirakel i save mekim na yumi kamap long bel bilong mama, i go i go na bihain em i karim yumi, na bihain yumi kamap yangpela man na meri na bihain yumi kamap bikpela pinis, tasol dispela strong bilong kamapim ol samting i gat laip i no laik mekim wanpela samting bilong pinisim pasin bilong go lapun na dispela ol mirakel bai stap oltaim.” Tru tumas, God i wokim yumi nambawan tru, olsem wanpela mirakel, olsem na i gat wanpela askim i stap yet na yumi mas save long bekim bilong en, olsem: Bilong wanem yumi mas i dai?
4 Inap olsem 3,000 yia i go pinis, man bilong raitim Baibel, em Devit, em i tingim ol dispela mirakel, maski em i no inap lukim pikinini i stap insait long bel bilong mama, olsem ol saientis long nau ol inap lukim. Devit i tingim pasin bilong God long wokim em, na em i tok, God i bin “wokim [em] olgeta insait long bel bilong mama.” Em i tok, long dispela taim God i “wokim olgeta hap bilong bodi bilong [em].” Em i stori tu long God i wokim ol “bun” bilong em taim em i “kamap isi isi long ples hait insait long bel bilong mama.” Nau Devit i toktok long “taim mama i no karim [em] yet,” na em i toktok long dispela taim em i stap yet long bel bilong mama olsem: “Yu raitim pinis long buk bilong yu olgeta de yu laik bai mi mas i stap long graun.”—Song 139:13-16.
5. Wanem ol mirakel i kamap taim yumi kamap insait long bel bilong mama?
5 Yumi save i no gat wanpela buk tru tru em i gat ol tok long pasin bilong wokim Devit taim em i stap yet long bel bilong mama. Tasol taim Devit i tingim tingim pasin bilong wokim “olgeta hap bilong bodi” na ol “bun” bilong em, long ai bilong em i olsem ol samting i kamap olsem God i makim pinis—i olsem God i bin “raitim pinis” olgeta samting long wanpela buk. I olsem dispela liklik sel i stap insait long bel bilong mama bilong em i gat wanpela bikpela rum i gat planti buk i gat toktok long pasin bilong wokim wanpela pikinini, na olgeta nupela sel i kamap ol i kisim ol dispela tok. Olsem na nius Science World i tok piksa olsem ‘olgeta sel bilong wanpela pikinini i kamap insait long bel bilong mama i olsem ol i gat planti buk long en i holim ol lo bilong wokim wanpela pikinini.’
6. Olsem Devit i tok, i gat wanem samting na yumi save God i wokim yumi “nambawan tru”?
6 Olsem wanem? Sampela taim yu save tingim bodi bilong yumi em i wok gutpela tru? Saveman Jared Diamond i tok: ‘Long olgeta tupela tupela de samting, yumi save kisim ol nupela sel i stap insait long arere bilong ol rop bilong bel, na long olgeta tupela tupela mun yumi save kisim ol nupela sel i stap insait long arere bilong rop bilong pispis, na long olgeta 4-pela 4-pela mun yumi save kisim ol nupela retpela sel bilong blut.’ Bilong pinisim tok bilong em, em i tok: ‘Skin bilong yumi i wok long stretim bek ol samting bilong en long olgeta de.’ Wanem insait bilong dispela tok? Em i olsem: Maski yumi stap inap hamas yia—olsem 8-pela yia, o 80 yia, o 800 yia—ol sel long skin bilong yumi ol i save stap yangpela tru. Bipo wanpela man bilong saiens i tok: ‘Insait long wanpela yia, klostu olgeta atom (inap olsem 98 pesen) nau i stap insait long skin bilong yumi, ol bai pinis na yumi kisim ol nupela atom long win yumi save pulim, na long ol kaikai na wara yumi save kisim.’ Tru tumas, olsem Devit i tok, God i bin “wokim olgeta hap bilong bodi . . . i nambawan tru.”—Song 139:13, 14.
7. Skin bilong yumi i gutpela tru, olsem na sampela man i ting olsem wanem long en?
7 Wanpela saveman bilong pasin bilong go lapun em i lukim olgeta samting long skin bilong yumi i gutpela tru, olsem na em i tok: “Yumi no save, i gat wanem as na skin bilong yumi i save go lapun.” Em nau, i olsem yumi bilong i stap oltaim. Long dispela as tasol, ol man i wok strong long winim dispela mak long rot bilong ol nupela save ol i kisim. I no longtaim i go pinis na saveman Alvin Silverstein i raitim tok long buk bilong em (Conquest of Death), olsem: “Bai yumi painim tru as bilong i stap laip. Bai yumi save . . . ol man i save go lapun olsem wanem.” Orait dispela save bai kamapim wanem samting? Em i tok: “Bai i no gat ol ‘lapun’ moa, long wanem, dispela save bai yumi kisim bilong daunim dai, em bai helpim yumi tu long i stap yangpela oltaim oltaim.” Sapos yumi tingim save ol man i kisim pinis long bodi bilong man, yu ting ol man inap kisim laip i stap oltaim oltaim? I gat narapela as i strongpela moa na ol man i bilip olsem bihain ol inap i stap oltaim oltaim.
Ol Man i Gat Laik Long Stap Oltaim
8, 9. Kirap long bipo yet na i kam inap nau ol man i gat wanem laik long bel bilong ol?
8 Olsem wanem? Yu lukim pinis olsem ol man i gat laik long bel bilong ol long i stap oltaim oltaim, na dispela laik i stap pinis long ol taim mama i karim ol? Wanpela dokta i raitim tok long wanpela nius bilong Jemani, olsem: ‘Dispela tingting bilong ol man long kisim laip i stap oltaim, em i bin kirap long bipo bipo yet.’ Wanpela buk (The New Encyclopædia Britannica) i stori long bilip bilong sampela lain waitskin bilong bipo yet olsem: “Ol gutpela man bai i stap oltaim oltaim insait long wanpela haus i lait tru na ol i bin wokim rup bilong en long gol.” Na ol man i bin traim kain kain rot bilong inapim dispela laik bilong ol long kisim laip i stap oltaim oltaim!
9 Buk The Encyclopedia Americana i tok, inap olsem 2,000 yia bipo long Saina, “ol king na ol man [nating] wantaim, ol i stap aninit long ol pris bilong lotu Tau na ol i lusim wok bilong ol bambai ol i ken painim wanpela kain marasin bilong helpim ol long i stap oltaim”—olsem wanpela wara ol i ken dring na i stap yangpela oltaim. Kirap long bipo yet na i kam inap nau, ol man i bilip olsem sapos ol i kaikai sampela samting ol i bin tanim wantaim, o ol i dring wanpela kain wara, ol inap i stap yangpela oltaim.
10. Ol lain bilong nau i mekim wanem bilong i stap longtaim?
10 Na yumi kirap nogut long ol samting ol lain bilong nau i mekim bilong inapim dispela laik bilong kisim laip i stap oltaim. Wanpela samting ol i mekim i olsem: Taim man i gat sik na em i dai, ol i save putim skin bilong em insait long frisa na em bai i go ais olgeta. Ol i ting bihain ol inap long kirapim em bek taim ol i kisim save long wokim wanpela marasin samting bilong oraitim dispela kain sik. Wanpela man i laikim dispela pasin, em i tok: ‘Sapos ol samting i kamap tru olsem mipela i ting em bai kamap, na mipela i kisim save long pasin bilong stretim bek olgeta kain bagarap i save kamap long skin—na ol sik samting i save painim ol lapun—orait ol man i “dai” nau long dispela taim, bihain bai ol i stap longtaim tru.’
11. Bilong wanem ol man i laik i stap oltaim?
11 Ating yu laik save, bilong wanem dispela laik bilong i stap oltaim oltaim em i pas strong long tingting bilong yumi? Yu ting i olsem, long wanem “[God] i putim tingting bilong laip i stap oltaim long bel bilong ol man”? (Saveman 3:11, NW ) Yumi mas tingim gut dispela samting! Na tingim dispela: Bilong wanem yumi gat laik long bel bilong yumi long i stap oltaim sapos i no laik bilong God long yumi ken inapim dispela laik? Taim em i wokim yumi, sapos em i bin putim laik bilong i stap oltaim long bel bilong yumi na bihain em i no larim yumi i stap oltaim, orait dispela em i no pasin sori, a?—Song 145:16.
Yumi Mas Bilip Long Husat?
12. Sampela man i bilip long wanem samting? Yu ting bilip bilong ol i gat as bilong en?
12 Yumi mas bilip long husat o long wanem samting bilong helpim yumi long kisim laip i stap oltaim? Yumi mas bilip long ol nupela save ol lain bilong nau i wok long kisim? Dispela stori “Ol i Laik i Stap Laip,” em i bin kamap long wanpela nius (The New York Times Magazine), em i toktok long wanpela nupela god—em ol nupela save—na “bel bilong ol man i kirap tru long ol samting dispela nupela save inap kamapim.” Ol i tok, wanpela saveman bilong skelim dispela samting em i ‘bilip tru olsem ol nupela save bilong mekim wok long ol jin insait long skin em bai kamap long taim stret bilong helpim yumi long abrusim bagarap—olsem ol bai pasim dispela pasin bilong skin long go lapun, na ating ol inap mekim na skin bai go yangpela gen.’ Tasol wok bilong ol man long painim rot bilong pasim skin long go lapun o pinisim indai em i lus nating.
13. Olsem wanem kru bilong yumi i kamapim olsem God i bin wokim yumi bilong i stap oltaim?
13 Tasol yu ting dispela i makim olsem i no gat wanpela rot bilong kisim laip i stap oltaim? Nogat, i no olsem! I gat wanpela rot i stap! Kru bilong yumi em inap kisim save i go i go na i no gat pinis bilong en, na dispela i mas kirapim yumi long bilip tru olsem i gat wanpela rot i stap. Saveman James Watson i tok, kru bilong yumi ‘i narapela kain samting tru, i winim olgeta narapela samting bilong ples antap na graun em yumi bin kisim save long en.’ Na wanpela dokta, em Richard Restak, em i tok: “Long olgeta hap bilong ples antap na graun em yumi save long en, i no gat wanpela samting i wankain liklik olsem kru bilong yumi.” Orait tingim dispela: Sapos i no laik bilong God long yumi ken i stap oltaim, orait bilong wanem yumi gat wanpela kru em inap kisim olkain save i go i go, i no gat pinis bilong en, na tingting inap bungim gut ol dispela save, na yumi gat wanpela bodi em God i bin wokim bilong i stap oltaim?
14 Orait yumi ken kisim wanem stretpela tingting long dispela? Ating bai yu wanbel long tok olsem wanpela Man i gat olgeta strong na bikpela save, em i bin wokim yumi bambai yumi inap i stap oltaim. (Jop 10:8; Song 36:9; 100:3; Malakai 2:10; Aposel 17:24, 25) Olsem na yumi mas bihainim tok bilong Baibel em man bilong raitim Song i kamapim, em i tok: “Ol king na ol man bilong graun i no inap kisim bek yu. Olsem na nogut yu bilip long ol.” Bilong wanem yumi no inap bilip long ol man bilong graun? Long wanem, olsem man bilong raitim Song i tok: “Taim ol i dai ol i tanim i kamap graun gen. Na long dispela taim ol i no inap mekim olgeta samting ol i bin tok long mekim.” Tru tumas, maski ol man i gat strong bilong i stap oltaim, taim dai i laik painim ol, ol i no inap mekim wanpela samting bilong helpim ol yet. Bilong pinisim tok bilong em, man bilong raitim Song i tok: “Sapos wanpela man i bilip long God . . . Bikpela bilong em, orait em i ken amamas.”—Song 146:3-5.
Em i Laik Bilong God?
15. Wanem samting i kamapim olsem em i laik bilong God long yumi ken i stap oltaim?
15 Tasol ating bai yu askim olsem: Em i laik bilong God long yumi ken i stap oltaim oltaim? Yes, em i laikim olsem! Long Baibel yet, planti taim God i tok long laip oltaim bai kamap tru. Baibel i tok: “God i save givim nating presen long yumi.” Wokman bilong God, em Jon, em i tok: “[God] i bin givim promis long yumi olsem, em bai i givim yumi laip bilong i stap gut oltaim.” Olsem na wanpela yangpela man i bin askim Jisas olsem: “Tisa, mi mas mekim wanem gutpela pasin na bai mi kisim laip i stap gut oltaim oltaim?” (Rom 6:23; 1 Jon 2:25; Matyu 19:16) Aposel Pol i toktok long yumi ken “bilip strong na wetim God i givim laip bilong i stap oltaim long [yumi]. Bipo tru, taim God i no mekim wanpela samting i kamap yet, em i tok pinis long em bai i givim dispela laip long yumi. Na em i no save giaman.”—Taitus 1:2.
16. Olsem wanem yumi ken tok, God i tok pinis long givim laip oltaim long yumi “taim [em] i no mekim wanpela samting i kamap yet”?
16 Olsem wanem long dispela tok “taim God i no mekim wanpela samting i kamap yet,” em i tok pinis long givim laip oltaim long yumi? Sampela i bilip olsem aposel Pol i laik tok, taim God i no wokim yet namba wan man na meri, em Adam na Iv, God i gat laik pinis long ol man i mas i stap oltaim. Tasol sapos Pol i toktok long wanpela taim bihain long taim God i wokim namba wan man na meri, na long taim Jehova i tokaut long laik bilong em, em i laik yet bilong God olsem ol man i mas i stap oltaim.
17 Baibel i tok, long gaden Iden “God i mekim graun i kamapim . . . diwai bilong givim laip.” As stret na God i bin rausim Adam long dispela gaden, em bilong Adam i no ken “go klostu long dispela diwai bilong givim laip. Nogut em i kaikai pikinini bilong dispela diwai tu na em i stap oltaim.” Taim Jehova i rausim pinis Adam na Iv long gaden Iden, em i “makim ol strongpela ensel bilong sanap na was i stap . . . Na tu em i putim wanpela bainat i gat paia i lait long en na i save tanim tanim long olgeta hap . . . nogut wanpela man i go klostu long dispela diwai bilong givim laip.”—Stat 2:9; 3:22-24.
18. (a) Sapos Adam tupela Iv i kaikai pikinini bilong diwai bilong givim laip, dispela bai mekim wanem long tupela? (b) Sapos man i kaikai long dispela diwai, dispela i makim wanem samting?
18 Sapos Adam tupela Iv i bin kaikai pikinini bilong dispela diwai bilong givim laip, dispela bai mekim wanem long tupela? Bai ol inap i stap oltaim oltaim long Paradais! Wanpela saveman bilong Baibel i tok: ‘Dispela diwai bilong givim laip em i mas i gat sampela gutpela samting long en na bai skin bilong man i no ken i go lapun, na skin i no ken wok long bagarap i go i go na bihain em i dai.’ Na dispela man i tok, ‘i gat wanpela kain gutpela lip long Paradais na em inap daunim ol samting nogut i save kamap’ long skin taim man i go lapun. Tasol Baibel i no tok olsem dispela diwai bilong givim laip i gat wanpela marasin samting long en bilong givim laip long man, nogat. Dispela diwai i makim strongpela tok promis bilong God olsem em bai givim laip oltaim long ol man em bai larim ol i kaikai pikinini bilong en.—KTH 2:7.
Laik Bilong God i No Senis
19 Taim Adam i mekim sin, em i lus long kisim laip i stap oltaim, na ol pikinini em i no kamapim yet, ol tu i lus long kisim dispela samting. (Stat 2:17) Taim em i sakim tok bilong God na kamap sinman, nau skin bilong em i no gutpela olgeta. Kirap long dispela taim, i olsem wanpela lo i stap long skin bilong Adam, olsem em i mas i dai. Olsem Baibel i tok, “sin i save givim pe long ol wokboi bilong en. Dispela pe em dai tasol.” (Rom 6:23) Na i olsem i gat lo i stap long skin bilong ol pikinini bilong Adam tu, em ol i gat sin long skin bilong ol, na ol tu i mas i dai—ol i no bilong i stap oltaim. Baibel i tok: “Wanpela man [Adam] i bin mekim sin, na long dispela pasin sin i kamap long graun. Na sin i bringim dai i kam. Na dai i kisim olgeta man, long wanem, olgeta man i bin mekim sin.”—Rom 5:12.
20. Wanem samting i makim olsem God i wokim man bilong i stap oltaim long graun?
20 Tasol olsem wanem sapos Adam i no bin mekim sin? Olsem wanem sapos em i no bin sakim tok bilong God na God i bin larim em i kaikai pikinini bilong diwai bilong givim laip? Em bai stap we na kisim amamas long dispela presen bilong God, em laip i stap oltaim? Long heven? Nogat! God i no bin tok long kisim Adam i go antap long heven. God i givim wok long em bilong mekim long graun. Baibel i tok “God i mekim graun i kamapim ol kain kain diwai, pikinini bilong ol i gutpela long kaikai. Olgeta dispela diwai i naispela tru.” Na em i tok: “God, Bikpela i kisim dispela man em i bin wokim na i putim em long dispela gaden long Iden, bai man i ken i stap na lukautim dispela gaden.” (Stat 2:9, 15) Taim God i wokim pinis Iv olsem poroman bilong Adam, em i givim sampela wok moa long tupela hia long graun. God i bin tokim ol: “Yupela i mas kamap planti na i go sindaun long olgeta hap bilong graun na bosim olgeta samting i stap long en. Mi putim ol pis na ol pisin na olkain animal bilong graun aninit long yupela.”—Stat 1:28.
21. Namba wan man na meri ol inap wetim wanem gutpela samting tru?
21 Man! Dispela tok God i givim long Adam tupela Iv em i givim rot long tupela long kisim gutpela sindaun tru long graun! Tupela i mas kamapim ol pikinini man na pikinini meri long dispela Paradais bilong graun na skin bilong ol bai i gutpela olgeta, no gat sik long en. Taim ol dispela gutpela pikinini bilong tupela i go bikpela, ol tu bai kamapim pikinini na bung wantaim papamama long wok long dispela gutpela gaden na lukautim dispela Paradais. Ol animal bai stap aninit long ol, olsem na bai ol i stap belgut tru. Tingim bikpela amamas ol bai kisim long skruim mak bilong gaden Iden i go bikpela bikpela taim ol man i wok long kamap planti, na bihain olgeta hap bilong graun bai kamap wanpela paradais! Olsem wanem? Bai yu amamas long i stap long naispela ples tru olsem dispela long graun, na yu no tingting planti olsem yu bai go lapun na i dai? Larim ol laik bilong bel bilong yu i bekim dispela askim.
22. Bilong wanem yumi inap save tru olsem God i no senisim laik bilong em long graun?
22 Orait, taim Adam na Iv i sakim tok bilong God na em i rausim tupela long gaden Iden, yu ting God i senisim laik bilong em long ol man i ken i stap oltaim long Paradais long graun? Nogat tru! Sapos God i bin mekim olsem, dispela bai makim olsem em i no inap kamapim laik bilong em bilong pastaim. Yumi inap bilip tru olsem God i save mekim ol samting em i tok promis long mekim, olsem em yet i tokaut long en. Em i tok: “Tok bilong mi bai i no inap kam bek nating long mi. Nogat. Em bai i mekim ol samting i kamap olsem mi tok. Na em bai i kamapim ol samting mi gat laik long ol i mas kamap.”—Aisaia 55:11.
23. (a) Wanem samting i kamapim long ples klia olsem, em i laik bilong God long ol stretpela man inap kisim laip oltaim long graun? (b) Long stori i kamap bihain long dispela, bai yumi toktok long wanem samting?
23 Ol tok bilong Baibel i kamapim long ples klia olsem God i no bin senisim laik bilong em long dispela graun. God i tok promis olsem: “Ol stretpela man bai i kisim graun God i givim ol, na bai ol i stap oltaim long en.” Na long bikpela tok bilong em long maunten, Krais Jisas i tok ol man i gat pasin daun ol bai i kisim graun. (Song 37:29; Matyu 5:5) Tasol olsem wanem yumi inap kisim laip oltaim? Yumi mas mekim wanem bilong kisim kain laip olsem? Long stori i kamap bihain long dispela, bai yumi toktok long dispela samting.
Bai Yu Bekim Olsem Wanem?
◻ Bilong wanem planti man i bilip olsem yumi inap i stap oltaim?
◻ Wanem samting i mas kirapim yumi long bilip tru olsem God i wokim yumi bilong i stap oltaim?
◻ Pastaim tru God i gat wanem laik long ol man na dispela graun?
◻ Bilong wanem yumi inap bilip tru olsem God bai kamapim laik bilong em long pastaim?
14. (a) Ol man bilong raitim Baibel i tok wanem long laip bilong man? (b) Bilong wanem yumi mas bilip long God na yumi no ken bilip long ol man bilong graun?
17. Bilong wanem God i rausim Adam na Iv long gaden Iden? Bilong wanem God i putim ol strongpela ensel bilong was long dua?
19. Bilong wanem Adam i dai? Bilong wanem yumi ol pikinini bilong em i save dai?