Yu Inap Stap Stret Maski Pasin Pamuk i Pulap Long Graun
MAN i gat gutpela skin. Meri i gat save long mekim kain kain wok na em tu i gat naispela skin. Tupela i wok wantaim long wanpela kampani. Dispela meri i save toktok wantaim dispela man planti taim. Na man i save mekim ol tok bilong litimapim meri. Man i givim presen long meri, na meri i givim presen long man. I no longtaim na tupela i slip wantaim. Man i lusim meri bilong em na stap wantaim dispela meri. Tasol bihain, dispela meri em man i bin prenim, em i no laik lusim man tru bilong em, olsem na em i no raun moa wantaim dispela man. Bihain man i go bek long meri tru bilong em, maski man i no gat bikpela laik long mekim olsem. Tasol em i no hevi tumas long rong bilong em, olsem na marit bilong em i bruk. Ol man na meri insait long dispela stori ol i stap na mekim yet ol wok samting ol i mas mekim long ol wan wan de, tasol ol i karim hevi yet long ol dispela samting i bin kamap.
Ol man i no save litimapim stretpela pasin bilong marit olsem bipo. Pasin bilong painim amamas na inapim olgeta laik i stap long bel em pasin bilong planti man long nau. Wanpela buk (The New Encyclopædia Britannica) i tok: “Pasin bilong marit i save stap long olgeta hap, na pasin pamuk na bagarapim marit, dispela tu i stap long olgeta hap.”
Tasol God Jehova i laik bai marit i stap olsem “gutpela samting tru” na “klin tru.” (Hibru 13:4) Baibel i tokaut olsem: “Nogut yupela i giamanim bel bilong yupela yet. Ol man i save mekim pasin pamuk . . . na ol man i trabel long ol maritmeri, na ol man i save mekim ol kain kain pasin i gat sem wantaim ol arapela man, . . . olgeta dispela kain man bai i no inap i go insait long kingdom bilong God.” (1 Korin 6:9, 10) Bilong mekim ol samting God i amamas long en, yumi mas bihainim stretpela pasin maski pasin pamuk i pulap long dispela graun.
Yumi ken mekim wanem na ol dispela pasin nogut bilong nau i no ken pulim yumi? Ol tok bilong King Solomon bilong Israel long bipo i stap long Sindaun sapta 5 inap bekim dispela askim. Orait nau bai yumi skelim tok bilong em.
Gutpela Tingting Bilong Lukautim Yu
King bilong Israel i kirapim tok olsem: “Pikinini, putim gut yau long tok bilong mi. Mi laik givim gutpela tingting na save long yu. Olsem bai yu inap wokabaut long stretpela pasin, na bai olgeta tok bilong yu i olsem tok bilong man i gat gutpela save.”—Sindaun 5:1, 2.
Bilong sakim ol traim i laik pulim yumi, yumi mas i gat gutpela tingting—olsem yumi inap mekim wok long ol tok bilong Baibel yumi kisim save pinis long en. Na tu, yumi mas i gat pasin bilong skelim gut ol samting, olsem yumi inap tingim wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret, na pasin bilong makim gutpela rot long bihainim. Yumi mas larim gutpela tingting na pasin bilong skelim gut ol samting i lukautim tingting bilong yumi. Olsem wanem yumi inap mekim olsem? Taim yumi stadi long Baibel, yumi mas tingim pasin bilong Jehova long mekim ol samting, na tingim laik bilong em. Taim yumi mekim olsem, yumi wok long stiaim tingting bilong yumi i go long stretpela rot. Orait taim yumi skulim tingting bilong yumi olsem, em bai i stret wantaim tingting bilong God. Pasin bilong mekim wok long dispela gutpela tingting, em i save lukautim yumi na bai ol traim bilong pasin pamuk i no inap pulim yumi.
Was Gut Long Ol Tok Bilong Grisim Yu
Man bilong mekim pasin pamuk inap grisim narapela long bihainim pasin nogut, olsem na yumi mas wokim gut tingting bilong yumi sapos yumi laik i stap stret namel long ol manmeri i mekim pasin pamuk. Solomon i tok: “Wanpela meri . . . bai mekim planti switpela tok gris bilong pulim yu. Na sapos yu bihainim tok bilong en, bihain bai yu pilim em i samting nogut, olsem marasin i gat pait, na em i pen olsem bainat i sutim yu.”—Sindaun 5:3, 4.
Long dispela tok bilong Solomon, dispela “meri i lusim man bilong em” na bihainim pasin nogut em i makim wanpela pamukmeri.a Na em i mekim ol switpela tok gris bilong pulim man. Planti taim pasin bilong tok gris i save kamap pastaim na bihain pasin pamuk i kamap, a? Tingim samting i kamap long wanpela meri i mekim wok kuskus, em i gat 27 krismas na i gat gutpela skin, nem bilong em Amy. Em i tok: “Wanpela man long ples wok i save toktok wantaim mi planti taim, na olgeta taim em i save litimapim nem bilong mi. Tru, yumi save amamas taim narapela i tingim yumi. Tasol mi no gat hatwok long save olsem em i mekim ol dispela samting na bai em i ken slip wantaim mi. Mi no ken larim em i trikim mi.” Yumi bai amamas long harim tok gris bilong wanpela man o meri i laik pulim yumi sapos yumi no save long tingting nogut bilong em. Em long dispela as na yumi mas tingting gut.
Taim wanpela i pundaun pinis long pasin pamuk, bihain em bai pilim olsem dispela em samting nogut, olsem marasin i gat pait, o olsem bainat i gat tupela sap i sutim em—em ol samting i save kamapim bikpela pen na dai. Bel i gat tok, pasin bilong kamapim nating pikinini, sik bilong pamuk, ol dispela samting i olsem pe nogut bilong dispela kain pasin. Na tu, poroman marit bilong man o meri i bin mekim pasin pamuk em i save kisim bikpela bel hevi tru. Bel hevi bilong dispela samting inap stap long em i go inap long taim em i dai. Tru tumas, pasin bilong pamuk na bagarapim marit i save kamapim bikpela pen na bel hevi.
Saveman King Solomon i stori moa long pasin bilong dispela meri na em i tok olsem: “Dispela kain meri bai i bringim yu i go stret long ples bilong ol man i dai pinis. Em i no save bihainim stretpela rot bilong laip. Nogat. Em i no save em i bihainim ol rot nogut, olsem na em i go nabaut tasol.” (Sindaun 5:5, 6) Pasin pamuk bilong dispela meri i bringim em i go long ples bilong ol man i dai pinis, em long matmat tasol. Taim yumi harim olsem planti man i kisim ol sik bilong pamuk, olsem sik AIDS samting, yumi save dispela tok i tru tumas! Ol samting nogut i kamap long dispela meri i save kamap long ol man i bihainim pasin nogut bilong em.
Long pasin i makim olsem em i tingim tru ol man, king i tok: “Orait pikinini, putim yau gut long tok bilong mi. Yu no ken sakim dispela tok. Yu mas i stap longwe tru long kain meri olsem. Yu no ken i go klostu long dua bilong haus bilong en.”—Sindaun 5:7, 8.
Yumi mas stap longwe tru long tingting na pasin nogut bilong ol man na meri i save mekim pasin pamuk. Yumi no laik harim o lukim pasin nogut bilong ol long rot bilong musik nogut, TV na video samting, o ol piksa nogut, a? (Sindaun 6:27; 1 Korin 15:33; Efesus 5:3-5) Na sapos yumi mekim kain kain tok pilai o putim klos i pas tumas o i no karamapim gut skin na bai yumi ken pulim ai bilong ol dispela kain lain, dispela i olsem longlong pasin tru!—1 Timoti 4:8; 1 Pita 3:3, 4.
Pe i Antap Tru
I gat wanem narapela as na yumi mas stap longwe long man o meri i no bihainim stretpela rot? Solomon i tok: “Nogut yu lusim gutpela nem bilong yu. . . . Na ol gutpela samting yu bin hatwok long kisim bai i go long han bilong ol arapela man. Bai sik i kisim yu na yu kamap bun nating. Na long taim yu laik i dai, bai yu slip long bet na krai nogut.”—Sindaun 5:9-11.
Long dispela tok, Solomon i stori long pe man i kisim taim em i pundaun long pasin pamuk. Pasin bilong sem pipia o pasin bilong lusim gutpela nem bilong yu i save kamap long rot bilong pasin pamuk na bagarapim marit. Em pasin sem nogut tru sapos yumi insait long pasin pamuk bilong inapim laik long bodi bilong yumi o bilong narapela, a? Taim man i slip wantaim narapela i no poroman marit bilong em, dispela i makim olsem em i no save tingim gutpela nem bilong em yet, a?
Wanem insait bilong dispela tok, “ol gutpela samting yu bin hatwok long kisim bai i go long han bilong ol arapela man”? Wanpela buk i tok: “I no hatwok liklik long save long insait bilong ol dispela tok, i olsem: Sampela taim pe bilong pasin bilong bagarapim marit i antap tru, olsem ol samting man i bin hatwok long kisim, olsem biknem, namba, na mani, ol inap lus, long wanem, pamukmeri i singaut long planti samting, o ol lain long ples i laik kisim sampela kompensesen.” Tru tumas, pasin pamuk i gat pe nogut bilong en!
Taim gutpela nem na mani samting bilong em i lus pinis, longlong man bai bel hevi na tok olsem: “Mi longlong tru. Bilong wanem mi bikhet na mi no larim ol man i stretim mi? Mi no bin bihainim tok bilong ol tisa bilong mi. Nau mi bagarap olgeta na mi kamap nogut pinis long ai bilong olgeta manmeri.”—Sindaun 5:12-14.
Olsem wanpela saveman i tok, bihain dispela sinman i “mekim planti toktok na tok ‘sori tru,’ olsem: Sori tru mi no bin harim tok bilong papa bilong mi; sori tru mi strong tumas long bihainim laik bilong mi yet; sori tru mi no bin bihainim gutpela tok bilong ol narapela.” Tasol ol dispela tingting i kamap taim em i mekim pinis pasin pamuk. Dispela man i no stap stret moa na gutpela nem bilong em i bagarap pinis. Olsem na yumi mas tingim pe nogut bilong pasin pamuk taim dispela pasin i no pulim yet yumi!
“No Ken i Go Long Hul Wara Bilong Narapela Man”
Olsem wanem? Baibel i surik long kamapim sampela tok long maritpasin? Nogat tru. Pasin bilong laikim tru wanpela man o wanpela meri na bikpela amamas tupela i kisim bilong slip wantaim i olsem presen i kam long God. Tasol, maritpasin em bilong tupela marit tasol. Olsem na Solomon i tokim ol man marit olsem: “Yu no ken i go long hul wara bilong narapela man. Yu mas i stap gut wantaim meri bilong yu, na slip wantaim em wanpela tasol, olsem man i dring wara long hul wara bilong em yet. Sapos yu kamapim pikinini long ol meri nabaut, bai ol dispela pikinini i no inap helpim yu bihain. Olsem na meri bilong yu tasol i mas karim ol pikinini bilong yu. Maski pamukim ol meri nabaut na bai ol pikinini bilong yu i stap long lain bilong ol dispela meri.”—Sindaun 5:15-17.
Dispela “hul wara bilong em yet” i olsem wanpela tok i makim meri i marit long wanpela man i save laikim em tru. Pasin bilong kisim amamas long slip wantaim em i olsem pasin bilong dring wara taim nek i drai. Wanpela hul wara i bilong wanpela man tasol, i no olsem wara i stap long hap em olgeta manmeri i ken kisim, nogat. Na Solomon i tokim dispela man long kamapim ol pikinini long meri bilong em, na em i no ken kamapim pikinini long ol meri nabaut. Tru tumas, tok i go long man i olsem em i mas stap gut long meri bilong em.
Saveman i tok moa olsem: “God i ken mekim gut long meri bilong yu. Meri i olsem hul wara bilong yu na yu ken amamas long em. Em i naispela tumas na pasin bilong en i gutpela tru. Em i save laikim yu tumas, olsem na oltaim yu mas tingting long em na laikim em tru. Na yu mas amamas oltaim long susu bilong en.”—Sindaun 5:18, 19.
Long dispela ves, “hul wara” i makim amamas bilong maritpasin. “God i ken mekim gut long meri bilong yu” i makim olsem amamas bilong slip wantaim poroman marit em samting God i givim. Olsem na Baibel i tokim man long amamas wantaim meri em i bin maritim taim em i yangpela man yet. Long ai bilong dispela man, meri bilong em i naispela tumas na pasin bilong em i gutpela tru.
Nau Solomon i kamapim narapela tok: “Pikinini, nogut yu tingting oltaim long meri bilong narapela man na yu laik holim susu bilong en.” (Sindaun 5:20) Tru tumas, nogut wanpela marit i larim bel i pulim em long mekim maritpasin wantaim narapela em i save long en long ples wok, o long skul, o long narapela hap.
Pol i givim tok long ol Kristen i marit olsem: “Ol brata . . . taim i sotpela nau. Olsem na long dispela hap taim i stap yet, ol man i gat meri ol i mas i stap olsem ol i no gat meri.” (1 Korin 7:29) Wanem insait bilong dispela tok? Ol lain i bihainim Jisas Krais, ol i mas “wok pastaim long painim kingdom bilong God.” (Matyu 6:33, Nupela Testamen na Ol Sam) Olsem na ol marit i no ken tingting tasol long poroman bilong ol na larim ol wok bilong Kingdom i stap olsem nambatu samting long ol.
Mas Bosim Gut Bel
Man inap bosim dispela laik long mekim maritpasin. Ol man i laik bai Jehova i orait long ol, ol i mas mekim olsem. “Laik bilong God em i olsem. Yupela i mas givim laip bilong yupela olgeta long em na kamap holi. Olsem na yupela i mas abrusim olgeta kain pasin pamuk. Yupela i mas bosim ol laik na tingting nogut i save kamap long bel bilong yupela, bai yupela i bihainim ol gutpela pasin na ol pasin God i laikim.”—1 Tesalonaika 4:3, 4.
Olsem na ol yangpela i no ken hariap na tingting long marit taim dispela laik long mekim maritpasin i kamap nupela long ol. Marit i olsem wanpela wok tupela i mas i stap gut long en na givim bel long en, na bilong mekim gut dispela wok ol i mas stap olsem lain i gat tingting olsem bilong man i bikpela pinis. (Stat 2:24) I gutpela moa long wet inap long taim yu “abrusim pinis taim bilong strongpela laik bilong ol yangpela”—long dispela taim laik bilong mekim maritpasin i stap strong, na dispela inap paulim tingting bilong yangpela. (1 Korin 7:36) Sapos man i laik marit tasol em i no inap painim wanpela poroman, na nau em i kirap mekim pasin pamuk, em i mekim rong na em i no bihainim gutpela tingting!
‘Sin Bilong Man i Save Kalabusim Em’
Jehova, em Man bilong givim laip long yumi, na Man bilong givim dispela laik long man na meri long slip wantaim, em yet i no orait long pasin pamuk—dispela i nambawan as na pasin pamuk i no stret. Olsem na King Solomon i kamapim as na man i laik abrusim pasin pamuk na stap stret. Em i tok olsem: “Bikpela i save lukim olgeta samting yumi mekim, na em i glasim gut olgeta pasin bilong yumi.” (Sindaun 5:21) Tru tumas, i no gat wanpela samting Jehova i no inap lukim, na em bai “skelim olgeta pasin yumi mekim.” (Hibru 4:13) Olgeta kain pasin pamuk, olsem pasin doti yumi mekim, maski yumi haitim gut tru, na maski yumi kisim sampela sik o kisim bikpela sem long en, dispela pasin bai pasim yumi long stap gut wantaim Jehova. Em longlong pasin tru long lusim pasin bilong stap wanbel wantaim Jehova bilong kisim amamas bilong sotpela taim tasol long samting i tambu long mekim!
Sampela i save givim bel long mekim kain kain pasin pamuk na ol i no sem liklik long mekim, na i olsem ol i no gat kot bilong dispela samting— tasol ol i no ken stap olsem inap longpela taim. Solomon i tok: “Sin bilong man nogut i save kalabusim em yet olsem umben na holimpas em olsem baklain. Kain man olsem i no save daunim laik bilong em yet. Nogat. Em i save mekim longlong pasin tru, na dispela pasin i save kilim em i dai.”—Sindaun 5:22, 23.
Bilong wanem yumi laik lusim stretpela rot? Buk Sindaun i toksave pinis olsem pasin bilong dispela graun i strong long pulim yumi. Na tu, dispela buk i stori long pe yumi mas tromoi long mekim pasin pamuk, olsem: skin i stap gut na no gat sik, strong bilong yumi, na gutpela nem, na mani samting—em ol samting yumi mas tromoi. Yumi save pinis long ol hevi inap kamap, olsem na dispela inap helpim yumi na bihain bai yumi no ken bel hevi na tok, “Sori tru! Bilong wanem mi bin mekim olsem?” Tru tumas, long rot bilong bihainim dispela tok bilong Jehova i stap long Baibel, yumi inap i stap stret, maski pasin pamuk i pulap long graun.
[Ol Futnot]
a Long tok Hibru, dispela meri i makim wanpela meri i no laik bihainim pasin i stret wantaim Lo, olsem na em i stap longwe long Jehova. Olsem na dispela “meri i lusim man bilong em” i makim wanpela pamukmeri.
[Ol Piksa long pes 30]
Ol samting i save kamap long pasin pamuk i samting nogut olsem marasin i gat pait
[Ol Piksa long pes 31]
“Amamas long meri [bilong yu]”