Ol Samting i Painim Yumi
Stori: Planti samting i save painim yumi, na i dai tu, tasol sampela man i ting i gat taim bilong ol dispela samting i mas painim yumi, long wanem, God o narapela strong i makim pinis olgeta samting i mas painim yumi na yumi no inap abrusim. I no wanpela tok bilong Baibel.
Yu ting olgeta man i gat ‘taim bilong i dai’?
Planti Grik na Rom bilong bipo i gat dispela tingting. Ol Grik i save stori nating olsem i gat tripela god meri na tripela i save makim taim bilong olgeta man wan wan i mas i dai.
Saveman 3:1, 2 i stori long “taim bilong yumi i dai.” Tasol dispela i no wanpela taim stret em God i makim pinis na yumi no inap abrusim. Nogat. Saveman 7:17 i helpim yumi long save long dispela, em i tok: “Yumi no ken strong tumas long bihainim olkain pasin nogut na ol longlong pasin. Nogut yumi hariapim dai bilong yumi.” Sindaun 10:27 i tok: “Ol man nogut bai i stap sotpela taim na bai ol i dai.” Na Song 55:23 i tok: “Ol man i save kilim ol man i dai, na ol man bilong giaman . . . , taim bilong ol i no pinis yet na bai ol i dai.” Orait, wanem insait bilong tok bilong Saveman 3:1, 2? Em i stori tasol long samting i save kamap long olgeta taim nau long dispela taim nogut, em yumi save kamap long graun na yumi save dai. I gat taim bilong yumi kamap na taim bilong yumi i dai, olsem long taim yumi gat 70 o 80 krismas samting. Yumi olgeta i save dai—sampela, taim ol i yangpela yet, na sampela, taim ol i lapun.—Sng 90:10; lukim tu Saveman 9:11.
Taim yumi kamap long graun o paslain long dispela, sapos God i makim pinis taim na pasin bilong yumi long i dai, orait yumi no inap abrusim na i no gat wok long yumi lukautim gut skin o mekim sampela samting bilong abrusim bagarap. Tasol long taim bilong pait, yu ting yu inap i stap gut na abrusim bagarap long ples pait wankain olsem long haus bilong yu longwe long ples pait? Na olsem wanem? Yu save lukautim skin bilong yu na kisim ol pikinini i go lukim dokta? Olsem wanem na man i smok i save dai 3-pela o 4-pela yia paslain long man i no smok? Olsem wanem na ol man i pasim let bilong sia insait long ka na ol draiva i bihainim ol lo bilong rot ol i no save kisim bagarap olsem ol man i no mekim? Olsem na sapos yumi mekim sampela samting bilong lukautim skin bilong yumi, yumi inap abrusim bagarap, a?
Yu ting olgeta samting i painim yumi em “laik bilong God”?
2 Pi 3:9: “Bikpela . . . i no laik bai wanpela man i lus. Em i laik bai olgeta man i mas tanim bel, olsem na em i isi long yupela.” (Sampela i no pilim pasin isi bilong God na ol i no tanim bel, tasol dispela i no “laik bilong God,” a? Skelim wantaim KTH 9:20, 21.)
Jer 7:23-26: “Mi bin tokim ol olsem, ‘Yupela [Israel] i mas bihainim tok bilong mi, . . . na bai yupela i ken i stap gut.’ Mi bin tok olsem, tasol ol i no harim tok . . . Mi bin wok oltaim long salim ol wokman bilong mi, em ol profet, na ol i kam na autim tok long yupela. Tasol . . . yupela i no harim . . . [Yupela] i bikhet tasol, na i mekim planti pasin nogut.” (Ol pasin nogut ol Israel i mekim i no “laik bilong God,” a?)
Mk 3:35: “Man o meri i save bihainim laik bilong God, em i brata na susa na mama bilong mi.” (Sapos olgeta samting ol man i mekim em i “laik bilong God,” orait olgeta inap kamap olsem brata o susa o mama bilong Jisas, a? Tasol em i tokim sampela: “Yupela i pikinini bilong papa bilong yupela, em Satan.”—Jo 8:44.)
Olsem wanem long planti samting i kamap na ol man i no save long as bilong en?
Sav 9:11: “Taim nogut i save painim yumi olgeta.” (Long dispela ves, sampela Baibel [NE, RS] i kolim narapela tok tu, olsem “samting ol i no bin tingim” o “samting i kamap nating.” Olsem na yumi save, sapos taim nogut i painim wanpela man, God i no bin makim pastaim; dispela i kamap nating tasol.)
Yu ting ol man yet i gat asua long planti hevi i painim ol na ol narapela man?
Ro 5:12: “Wanpela man [Adam] i bin mekim sin, na long dispela pasin sin i kamap long graun. Na sin i bringim dai i kam. Na dai i kisim olgeta man, long wanem, olgeta man i bin mekim sin.” (Long Adam yumi olgeta i kisim sin na laik nogut bilong skin.)
Sav 8:9: “Sampela bikman i . . . mekim nogut long ol [arapela manmeri].”
Snd 19:18: “Sapos pikinini . . . i bikhet, yu mas stretim em, na em bai i bihainim gutpela pasin.” (Ol samting papamama i mekim inap kirapim pikinini long bihainim gutpela pasin o pasin nogut.)
Ga 6:7: “Yu planim pikinini bilong wanem kain kaikai, em dispela kain kaikai tasol bai i kamap long gaden bilong yu.” (Na tu Sindaun 11:17; 23:29, 30; 29:15; 1 Korin 6:18)
Ating i gat sampela spirit ol tu i givim hevi long ol man?
KTH 12:12: “Bikpela hevi i laik kamap long [graun]. Satan i go daun pinis long yupela, na em i belhat nogut tru. Em i save, em i gat sotpela taim tasol bilong i stap.” (Na Aposel 10:38)
Yu ting God i makim pinis na save pinis long olgeta samting i mas kamap?
Ais 46:9, 10: “Mi tasol mi God, na i no gat narapela god olsem mi i stap. Taim wanpela samting i no kamap yet, mi save tokaut long dispela samting bai i kamap na bai i go pinis olsem wanem. Bipo yet mi bin tok long ol samting bai i kamap, na bihain ol dispela samting i kamap tru olsem mi bin tok. Sapos mi laik mekim wanpela samting, orait mi save mekim tasol.” (Em i tokaut long laik bilong em, na em i makim sampela samting i mas kamap bilong inapim laik bilong em, na em i gat olgeta strong inap long em i mekim ol dispela samting i kamap tru.)
Ais 11:1-3: “Nupela kru [Jisas] bai i kamap long dispela as bilong diwai [Jesi]. Spirit bilong Bikpela bai i kam i stap long em . . . Oltaim em bai i stap aninit long Bikpela, na dispela pasin bai i mekim em i amamas moa yet.” (Jehova inap mekim dispela tok profet long Pikinini bilong em, long wanem, Em i bin lukim pasin Pikinini i bihainim long heven kirap long taim Em i bin wokim ol samting.) (Lukim het-tok “Krais Jisas,” pes 217.)
Lo 31:20, 21: “Mi laik kisim ol [Israel] i go insait long dispela gutpela kantri, . . . olsem mi bin promis long ol tumbuna bilong ol. Na long dispela kantri bai ol i kisim planti kaikai, na bai ol i stap gut tru. Orait long dispela taim bai ol i givim baksait long mi, na lotu long ol giaman god. Bai ol i brukim kontrak bilong mi na lusim mi. Na bihain ol kain kain samting nogut tru bai i kamap long ol. . . . Mi no kisim ol i go insait yet . . . tasol mi save pinis long tingting bilong ol.” (God i lukim pasin ol i mekim na em inap save, taim nogut bai painim ol, na em i tokaut long dispela. Tasol i no laik bilong em, na i no olsem em yet i mekim na taim nogut i painim ol. Nogat. Em i lukim pasin ol i mekim na long dispela as em inap save long ol samting nogut bai painim ol. I olsem yumi inap lukim skai na save olsem ren bai i kam, na yumi ken tokaut long dispela, tasol i no olsem yumi yet i mekim na ren i kam, o em laik bilong yumi na ren i kam. Nogat.)
God inap makim o save long sampela samting i mas kamap, tasol yu ting em i mekim olsem long olgeta samting olgeta man i mekim?
KTH 22:17: “Man i laik dring, em i mas kam na kisim wara bilong givim laip.” (Man i laik kisim, em i ken kisim; God i no makim pinis ol man i ken kisim. Em laik bilong man.)
Ro 2:4, 5: “God i laik bai yu tanim bel, olsem na em i mekim gutpela pasin long yu. Ating yu no save, a? Yu pasim tru bel bilong yu na yu no save tanim bel. Na long dispela pasin i olsem yu hipim bikpela pe nogut bilong yu yet. Na long de God i mekim stretpela kot bilong en, . . . bai yu kisim dispela pe nogut.” (God i no subim ol man long bihainim rot em i makim pinis. Nogat. Tasol God bai skelim olgeta wan wan long pasin em i mekim.)
Sef 2:3: “Yupela i mas daunim yupela yet na mekim pasin i stret. Sapos yupela i mekim olsem, orait taim Bikpela i belhat na bekim pe nogut long ol manmeri, yupela bai i no inap bagarap.” (Yu ting stretpela God bilong pasin sori bai kirapim ol man long wokabaut stret bambai ol i ken tingting long kisim gutpela pe sapos em i save em i makim ol pinis bilong kisim pe nogut?)
Tok piksa: Man i gat redio em inap harim stori i kam long olgeta hap. Tru, em inap harim, tasol sapos em i laik harim, em i mas opim redio na skelim wanem redio-stesin i gat dispela tok long en. Na olsem tasol, Jehova em inap save long ol samting bai kamap bihain, tasol Baibel i makim olsem em i save skelim gut wok em i mekim long dispela strong bilong em, long wanem, em i tingim gut olsem em i bin givim rot long ol man na bai ol yet i ken tingim ol samting ol i laik mekim.—Skelim wantaim Stat 22:12; 18:20, 21.
Taim God i wokim Adam, yu ting em i save Adam bai mekim sin?
God i tokim Adam tupela Iv: “Yupela i mas kamap planti na i go sindaun long olgeta hap bilong graun na bosim olgeta samting i stap long en.” “Na God i tokim man olsem, ‘Yu ken kaikai pikinini bilong olgeta diwai bilong dispela gaden. Tasol yu no ken kaikai pikinini bilong dispela diwai bilong givim gutpela save long wanem samting i gutpela na wanem samting i nogut. Sapos yu kaikai, wantu bai yu dai.’ ” (Stt 1:28; 2:16, 17) Olsem wanem? Bai yu kirapim ol pikinini bilong yu long mekim wanpela wok bilong helpim ol long i stap gutpela sapos yu save pinis dispela wok i no inap kamap gutpela? Bai yu toksave long ol olsem ol inap abrusim bagarap sapos yu save yu wokim pinis rot bilong ol i mas bagarap? Orait, yu ting i stret yumi tok God i bin mekim olsem?
Mt 7:11: “Yupela papa i save mekim planti pasin nogut, tasol yupela i save tumas long givim ol gutpela samting long ol pikinini bilong yupela. Olsem na yupela i ken save tru, Papa bilong yupela i stap long heven em bai i amamas long givim ol gutpela samting long ol man i [beten] long em.”
Sapos God i makim pinis na save pinis olsem Adam bai mekim sin, na em i makim na save pinis long olgeta samting bai i kamap long dispela rot, orait taim em i wokim Adam, i olsem Em yet i opim rot bilong pasin nogut i ken kamap, na Em i gat asua long olgeta pasin nogut, olsem olgeta bikpela pait, na olkain pasin raskol, na pasin pamuk, na hatpela pasin, na tok giaman, na pasin giaman, na olgeta kain sik. Tasol Baibel i tok klia olsem: “God, yu no save amamas long pasin i no stret.” (Sng 5:4) “Em i no laikim tru ol man i laikim pasin pait.” (Sng 11:5, NW) “[God] i no save giaman.” (Ta 1:2) “Sapos ol man nogut i laik daunim ol na bagarapim ol, em [dispela King em God i makim] i save kisim bek ol.” (Sng 72:14) “God yet em i as bilong dispela pasin bilong laikim ol arapela.” (1 Jo 4:8) “Bikpela i laikim olgeta gutpela pasin na olgeta samting i stret.”—Sng 33:5.
Yu ting God i makim pinis ol samting i mas painim Jekop na Iso?
Stt 25:23: “Bikpela i tokim Rebeka olsem, ‘Tupela lain manmeri i stap insait long bel bilong yu. . . . Wanpela lain bai i strong moa na i winim arapela lain. Na pikinini i kamap pastaim [Iso] bai em i stap wokboi bilong pikinini i kamap bihain [Jekop].’ ” (Taim tupela i stap yet long bel bilong mama, Jehova inap save long pasin bilong tupela. Ating em i tingim dispela na tokaut long ol samting bai painim tupela. [Sng 139:16] Tasol i no gat liklik hap tok olsem God i makim pinis samting i mas painim tupela inap long olgeta taim bihain o olgeta wan wan samting i mas painim ol.)
Yu ting God i makim pinis Judas Iskariot bilong kamapim Jisas long ol birua?
Sng 41:9: “Mi gat wanpela . . . poroman tru . . . i save kaikai wantaim mi. Tasol em tu i litimapim lek bilong krungutim mi.” (Dispela tok profet i no makim husat long ol poroman tru bilong Jisas bai mekim dispela samting. Jehova i save Satan i bin mekim wok long Ahitofel, em man bilong givim tingting long Devit, na Ahitofel i putim Devit long han bilong ol birua. God i putim dispela stori long Baibel bilong kamapim klia pasin bilong Satan na wok nogut em bai mekim long bihain. Satan “i putim tingting pinis long bel bilong Judas . . . bilong em i mas putim Jisas long han bilong ol birua.” [Jo 13:2] God i no mekim. Judas i no sakim Satan; em i larim Satan i paulim tingting bilong em.)
Jo 6:64: “Bipo yet Jisas . . . i save long dispela man bai i givim em long han bilong ol birua.” (Dispela tok “bipo yet” i no makim taim God i kirap long wokim ol samting, o taim mama i bin karim Judas. Nogat. Dispela tok i makim taim Judas i kirap mekim ol pasin nogut. Long Stat 1:1, Luk 1:2, 1 Jon 2:7, 13 tu i gat kain tok olsem i makim narapela narapela taim; i no makim taim God i kirap long wokim ol samting. Lukim tu Jon 12:4-6.)
Tasol ating aposel Pol i tok God i ‘makim pinis’ sampela Kristen, a?
Ro 8:28, 29: “Yumi save, God i save mekim olgeta samting i wok wantaim bilong mekim gut long ol man i save givim bel bilong ol long God. Em dispela ol man God i tok pinis long kisim bek ol, na em i bin singautim ol . . . Em i makim ol tu, bilong kamap wankain olsem Pikinini bilong em. Olsem bai planti pikinini i ken i stap, na Krais i ken i stap namba wan brata bilong ol.” (Na Ef 1:5, 11) Tasol 2 Pita 1:10 i tokim ol dispela Kristen: “God . . . i bin makim yupela bilong i stap ol lain bilong em yet. Olsem na yupela i mas wok strong long i stap ol lain tru bilong en. Sapos yupela i mekim olsem, orait yupela bai i no inap pundaun na lusim em.” (Sapos God i makim ol pinis bilong kisim bek ol, bai ol i no inap pundaun na lus, maski ol i mekim wanem. Tasol Baibel i tok, ol i mas wok strong bambai ol i no ken lus, olsem na yumi save, God i no makim ol wan wan; em i makim dispela lain. God i makim dispela lain olgeta bilong bihainim pasin bilong Krais. Ol man God i makim bilong insait long dispela lain, olgeta wan wan i mas stap gut long God bambai ol inap kisim prais God i laik givim long ol.)
Ef 1:4, 5: “Taim God i no mekim graun i kamap yet, na em i makim yumi pinis long pas wantaim Krais, bai yumi ken i stap holi. . . . Bipo yet em i laikim yumi tumas, na em i makim yumi bilong kamap pikinini bilong em yet long wok Jisas Krais bai i mekim bilong kisim bek yumi.” (Long Luk 11:50, 51, Jisas i makim olsem “stat long taim God i mekim kamap dispela graun,” dispela taim i “stat long Abel.” Abel em i namba wan man em God i belgut long em i go inap long em i dai. Olsem na bihain long taim pasin bikhet i kamap long Iden na taim Abel i no kamap yet, God i kisim tingting long kamapim wanpela ‘pikinini’ na long rot bilong em bai God i kisim bek ol man. [Stt 3:15] Na God i laik kisim sampela moa, em wanpela lain ol i bihainim Jisas na stap gut long em, na ol bai wok wantaim dispela namba wan Pikinini long nupela gavman bilong bosim graun, em Kingdom bilong God na Krais.)
Yu ting ol sta inap mekim sampela samting i kamap long yumi, o stiaim tingting bilong yumi?
Wanem as bilong pasin bilong lukluk long ol sta bilong save wanem samting bai i kamap long yumi?
Wanpela buk i tok: “Tingting na pasin bilong ol Kaldia na Babilon bilong yia 2000 samting B.C. i as bilong pasin bilong ol lain long hap bilong Wes long lukluk long ol sta.”—The Encyclopedia Americana, 1977, Vol. 2, p. 557.
Narapela buk i tok: “Tupela tingting bilong ol Babilon i as bilong pasin bilong lukluk long ol sta: Ol i ting ol sta i bruk long 12-pela lain, na ol i ting san na mun samting ol i god.”—Great Cities of the Ancient World, bilong L. Sprague de Camp, p. 150.
Narapela buk i tok: “Long Babilonia na long Asiria . . . pasin bilong lukluk long ol sta . . . em wanpela bilong tupela bikpela rot bilong ol pris bilong lotu bilong kantri . . . bilong kisim save long laik na tingting bilong ol god bilong ol. Namba tu rot em ol i save kilim animal olsem ofa na glasim lewa bilong en. . . . Ol i ting raun bilong san na mun na ol 5-pela sta i save wokabaut, olsem ol planet, em i makim wok bilong ol dispela 5-pela god (em ol planet), wantaim god bilong mun em Sin na god bilong san em Samas, em wok bilong redim ol samting i mas kamap long graun.”—Encyclopædia Britannica, 1911, Vol. 2, p. 796.
Man i bin wokim yumi em i ting olsem wanem long dispela pasin?
Lo 18:10-12: “Yupela i no ken larim ol manmeri bilong yupela i mekim olkain pasin bilong glasman, na pasin tambaran na pasin sanguma na wokim posin na mekim marila. . . . God . . . i no laikim tru ol manmeri i save mekim ol dispela kain pasin nogut.”
Na God i tokim ol Babilon: “Yu ken traim singautim ol man i gat save bilong lukluk long ol sta, em ol dispela man i save kam long yu long olgeta mun na tokim yu long wanem samting bai i kamap long yu. Ating bai ol inap helpim yu. Tasol nogat. Ol i stap olsem gras i drai pinis, . . . bai ol i longlong nabaut na i no gat wanpela bai i helpim yu.”—Ais 47:13-15.