Sapta 1
Buk Daniel na Yu
1, 2. (a) Wanem sampela ol narapela kain samting i bin kamap na Buk Daniel bilong Baibel i stori long ol? (b) Long taim bilong yumi, wanem ol askim i kamap long Buk Daniel?
WANPELA strongpela king i tok long kilim i dai ol saveman bilong em, long wanem, ol i no inap tokaut long driman king i tingting planti long en na ol i no inap kamapim insait bilong dispela driman. Tripela yangpela man i no laik lotuim wanpela traipela imis na ol birua i tromoi 3-pela long wanpela traipela stov i hat moa yet, tasol ol i no dai. Long taim bilong wanpela pati, planti handet man i lukim wanpela han i kirap raitim ol narapela kain tok long banis insait long haus king. Ol man nogut i wokim rot bilong tromoi wanpela lapun man long hul bilong ol laion, tasol em i no kisim bagarap liklik. Long wanpela samting olsem driman, wanpela profet bilong God i lukim 4-pela animal, na ol samting ol i makim, truim bilong en bai kamap planti tausen yia bihain.
2 Em sampela ol stori i stap long Buk Daniel long Baibel. Yu ting i gat as na yu mas skelim gut ol dispela stori? Olsem wanem ol tok bilong dispela olpela buk inap helpim yumi long nau? Wanem as na yumi mas tingim ol samting i bin kamap 2,600 yia i go pinis?
DANIEL—WANPELA OLPELA BUK BILONG HELPIM OL LAIN BILONG NAU
3, 4. Bilong wanem planti man i tingting planti long i stap bilong ol long bihain?
3 Bikpela hap bilong Buk Daniel i stori long ol bikpela gavman i bosim graun, na dispela em i bikpela samting tru long taim bilong yumi. Klostu olgeta man i wanbel long tok olsem yumi stap long taim nogut. Long olgeta wan wan de yumi harim planti ripot bilong ol nius i givim save long yumi olsem ol hevi bilong dispela graun i go nogut moa yet, maski ol saveman i kamapim ol kain kain nupela save.
4 Tingim: Ol man i bin wokabaut long mun, tasol long planti hap bilong graun ol i pret long wokabaut long rot. Ol inap wokim planti samting bilong helpim sindaun bilong ol man, tasol ol i no inap daunim pasin bilong famili i bruk. Na ol inap helpim ol man long kisim planti save, tasol ol i no inap lainim ol man long i stap gut wantaim. Hugh Thomas, em wanpela profesa, i bin tok: “Maski ol man i bin kisim bikpela skul na planti save, dispela i no bin lainim ol long pasin bilong bosim gut skin na sindaun gut wantaim ol narapela man.”
5. Wanem samting i bin kamap long klostu olgeta wok bos bilong ol man long bosim graun?
5 Ol man i kamapim kain kain gavman bilong stretim gut sindaun bilong ol. Tasol tok bilong King Solomon i stret long dispela olgeta gavman, em i tok: “[Ol] bikman i wok long daunim ol arapela manmeri na mekim nogut long ol.” (Saveman 4:1; 8:9) Tru, sampela bikman bilong gavman i gat gutpela tingting. Tasol i no gat wanpela king, presiden, o dikteta inap pinisim sik na indai. I no gat wanpela man bilong graun inap kamapim bek Paradais hia long graun olsem God i bin tok long mekim.
6. Bilong wanem Jehova i no gat wok long ol gavman bilong graun i mas helpim em long kamapim laik bilong em?
6 Tasol Man bilong wokim yumi em i gat laik long mekim ol dispela samting na em inap tru long mekim. Em i no gat wok long kisim tok orait long ol gavman bilong man bilong kamapim ol samting em i tok long mekim, long wanem, long ai bilong em “ol manmeri bilong graun i olsem samting nating. Ol i olsem das bilong graun na i olsem liklik wara i pundaun.” (Aisaia 40:15) Tru tumas, Jehova em i King bilong heven na graun. Olsem na em i gat bikpela namba na strong moa, winim tru ol gavman bilong ol man. Kingdom bilong God bai senisim olgeta gavman bilong ol man, na olgeta manmeri bai kisim blesing oltaim long dispela rot. Buk Daniel bilong Baibel i kamapim klia tru dispela samting.
DANIEL—GOD I LAIKIM EM TUMAS
7. Daniel em i husat? Jehova i ting olsem wanem long em?
7 God Jehova i laikim tumas Daniel, na Daniel i stap profet bilong em inap planti yia. Na ensel bilong God i tokim Daniel olsem, “God i laikim yu tumas.” (Daniel 9:23) Dispela tok Hibru ol i tanim olsem “laikim yu tumas,” insait bilong en i olsem “laikim em moa yet,” o “i gat nem,” o “laikim em tru, winim ol narapela.” Long ai bilong God, Daniel i olsem samting i dia tumas.
8. Olsem wanem Daniel i kam sindaun long Babilon?
8 Nau yumi ken stori liklik long ol samting i bin painim dispela profet em God i laikim tumas. Long yia 618 B.C.E., King Nebukatnesar bilong Babilon i kam wantaim ami bilong em na banisim taun Jerusalem. (Daniel 1:1) Bihain liklik, ol i kisim sampela yangpela man bilong Juda ol i bin skul gut na karim ol i go kalabus long Babilon. Daniel em i wanpela bilong ol. Long dispela taim, ating em i gat 14 o 15 krismas samting.
9. Daniel na ol pren Juda bilong en ol i kisim wanem kain skul?
9 Daniel wantaim ol pren bilong en Hanania, Misael na Asaria ol i insait long wanpela lain Juda ol Babilon i makim bilong kisim skul inap 3-pela yia long “rit na rait long tok ples bilong ol Babilon.” (Daniel 1:3, 4) Sampela saveman i tok dispela skul i no bilong lain long tok ples tasol. Olsem Profesa C. F. Keil i tok: “Ol bai skulim Daniel wantaim ol pren bilong en long ol save bilong ol pris na saveman bilong Babilon, em ol samting ol skul bilong Babilon i lainim ol man long en.” Em nau, Daniel na ol pren bilong en ol i kisim skul bilong mekim wok bilong gavman.
10, 11. Wanem ol samting i bin traim Daniel na ol poroman bilong em? Jehova i helpim ol olsem wanem?
10 Em i bikpela senis tru i kamap long Daniel na ol pren bilong en! Long Juda ol i bin sindaun namel long ol man i lotuim Jehova. Nau ol i stap wantaim ol man ol i lotu long ol giaman god man na god meri. Tasol yangpela Daniel, Hanania, Misael, na Asaria ol i no pret. Ol i gat strongpela tingting long holimpas lotu i tru, maski ol dispela samting i traim bilip bilong ol.
11 Bilong mekim olsem, bai i gat bikpela hatwok. King Nebukatnesar i save givim bel long lotuim Marduk, em nambawan god bilong Babilon. Sampela taim ol samting king i tokim ol man long mekim i no stret liklik long ol man i lotuim Jehova. (Lukim Daniel 3:1-7.) Tasol Jehova i stiaim Daniel na ol poroman bilong en. Long dispela 3-pela yia ol i skul, God i blesim ol na givim ol ‘gutpela save na tingting na bikpela save tru long olkain tok i stap long ol buk, na ol i gat gutpela save long planti arapela samting.’ Na tu, God i givim save long Daniel long autim as bilong ol driman. Bihain, taim king i skelim dispela 4-pela yangpela, em i lukim olsem “save bilong ol i winim tru save bilong ol saveman bilong Babilon.”—Daniel 1:17, 20.
TOKAUT LONG OL TOK BILONG GOD
12. Daniel i holim wanem bikpela wok?
12 Daniel i stap planti yia long Babilon na em i gat wok long autim tok bilong God long ol man olsem King Nebukatnesar na King Belsasar. Wok Daniel i mekim em i bikpela samting tru. Nebukatnesar i kamap olsem tul bilong Jehova na Jehova i larim em i bagarapim Jerusalem. Bihain, Babilon tu bai kisim bagarap. Tru tumas, Buk Daniel i save litimapim God Jehova olsem “God Antap Tru i bosim olgeta manmeri.”—Daniel 4:17.
13, 14. Wanem samting i painim Daniel taim Babilon i bagarap pinis?
13 Daniel i mekim wok bilong king inap 70 yia samting, i go inap long taim Babilon i kisim bagarap. Em i stap laip na lukim planti Juda i go bek long as ples long yia 537 B.C.E., tasol Baibel i no tok olsem Daniel i bin go wantaim ol. Em i mekim wok i go inap namba 3 yia bilong King Sairus i stap king, em man i bin mekim kantri Persia i kamap strongpela kantri. Long dispela taim ating Daniel i gat klostu 100 krismas!
14 Babilon i bagarap pinis, na nau Daniel i raitim ol bikpela samting i bin kamap long i stap bilong em. Nau dispela buk em i raitim em i hap bilong Baibel na ol i kolim Buk Daniel. Tasol bilong wanem yumi mas putim yau long dispela olpela buk?
TUPELA KAIN STORI, WANPELA TOK
15. (a) Buk Daniel i gat wanem tupela hap bilong en? (b) Olsem wanem ol stori bilong Buk Daniel inap helpim yumi?
15 Buk Daniel i gat tupela hap bilong en ol i narapela narapela kain—wanpela hap em stori bilong ol samting i bin kamap, na narapela em ol tok profet. Tupela hap wantaim bilong Buk Daniel inap strongim bilip bilong yumi. Em i mekim olsem wanem? Ol stori—em ol stori i gutpela tru—ol i kamapim klia olsem God Jehova bai blesim na lukautim ol man i stap gut long em. Daniel na 3-pela poroman bilong en ol i stap gut long God maski ol inap i dai long ol traim i painim ol. Long nau, olgeta man i gat laik long i stap gut long Jehova bai kisim strong taim ol i skelim pasin bilong ol.
16. Ol tok profet bilong Buk Daniel i lainim yumi long wanem samting?
16 Ol tok profet bilong Buk Daniel i save helpim ol man long kisim bilip, long wanem, ol i kamapim klia olsem Jehova i save wanem samting bai kamap planti handet—o planti tausen—yia bihain. Olsem: Daniel i stori long ol bikpela gavman bilong graun i kamap i go pinis kirap long taim bilong Babilon i kam inap long “taim bilong las de.” (Daniel 12:4) Daniel i kirapim yumi long tingim Kingdom bilong God long han bilong King God i bin makim na ol wanwok bilong em, na dispela gavman bai stap oltaim oltaim. Dispela gavman bai mekim olgeta samting Jehova i tok pinis long mekim long graun bilong yumi, na olgeta man i laik mekim wok bilong God bai kisim blesing.—Daniel 2:44; 7:13, 14, 22.
17, 18. (a) Taim yumi skelim gut tok bilong Buk Daniel, olsem wanem dispela bai strongim bilip bilong yumi? (b) Yumi mas skelim wanem samting pastaim na bihain yumi kirap stadi long dispela buk bilong ol tok profet bilong Baibel?
17 Yumi ken amamas olsem Jehova i no save haitim save bilong em long ol samting bai kamap bihain. Nogat. Em i “save kamapim as bilong ol samting i hait.” (Daniel 2:28) Taim yumi skelim gut truim bilong ol tok profet i stap long Buk Daniel, dispela bai strongim bilip bilong yumi long ol promis bilong God. Bai yumi bilip tru olsem God bai mekim ol samting em i tok long mekim long taim stret na long pasin em yet i makim.
18 Olgeta man i stadi long Buk Daniel na bel bilong ol i gat laik long kisim gut tok, bilip bilong ol bai kamap strong. Tasol paslain long skelim gut tru dispela buk, yumi laik skelim ol samting i makim olsem tru tru Daniel i bin raitim dispela buk o nogat. Sampela man bilong skelim skelim tok bilong Baibel i tok ol man i bin raitim ol tok profet bilong Buk Daniel bihain long taim ol dispela samting i bin kamap. Olsem wanem? I gat as na ol i ken tok olsem? Sapta i kamap bihain long dispela bai stori long dispela samting.
YU BIN KISIM WANEM SAVE?
• Bilong wanem Buk Daniel em i wanpela buk bilong helpim ol lain bilong nau?
• Olsem wanem Daniel na ol poroman bilong en ol i kisim wok gavman long Babilon?
• Wanem bikpela wok Daniel i kisim long Babilon?
• Bilong wanem yumi mas putim yau long tok profet bilong Daniel?
[Piksa i karamapim pes olgeta long pes 4]
[Piksa i karamapim pes olgeta long pes 11]