Buk Bilong Baibel Namba 28—Hosea
Man Bilong Raitim: Hosea
Ples Em i Bin Raitim: Samaria (Distrik)
Raitim Pinis: Bihain long 745 B.C.E.
Taim: Paslain long 804–bihain long 745 B.C.E.
1, 2. (a) Sampela man i kolim wanem nem long ol 12-pela laspela buk bilong Ol Skripsa Hibru? (b) Yumi gat wanem save long Hosea? Em i mekim tok profet long husat?
LASPELA 12-pela buk bilong Ol Skripsa Hibru ol i save kolim “ol liklik profet,” tasol tok bilong ol dispela profet i no liklik samting, maski Buk Aisaia na Jeremaia i bikpela, winim olgeta dispela buk wantaim. Long Baibel Hibru ol i bungim ol dispela buk wantaim olsem wanpela buk na kolim “Ol Twelpela.” Ating ol i bin mekim olsem bambai ol dispela liklik buk i no ken lus. Ol i kolim nem bilong ol buk wan wan long nem bilong man i bin raitim, olsem na namba wan buk ol i kolim Buk Hosea. Insait bilong nem Hosea (o Hosaia) i olsem “Ja i Kisim Bek.”
2 Buk Hosea i stori liklik tasol long Hosea yet, olsem em i pikinini bilong Beri. Hosea i mekim bikpela tok profet long lain Israel na liklik tasol long lain Juda. Em i no stori long Jerusalem, tasol inap 37 taim em i kolim nem bilong bikpela lain bilong Israel, em Efraim, na 6-pela taim em i kolim nem bilong nambawan biktaun bilong Israel, em Samaria.
3. Hosea i mekim wok profet inap hamas yia? Husat sampela profet moa i stap long dispela taim?
3 Namba wan ves i makim olsem Hosea i stap profet bilong Jehova inap longtaim tru, kirap long taim klostu long pinis bilong wok king bilong Jeroboam Namba 2 bilong Israel na i go inap long taim Hesekia i stap king long Juda. Em olsem yia 804 B.C.E. i go inap 745 B.C.E. samting, em inap olsem 59 yia samting. Hosea i mekim wok profet inap sampela yia insait long taim Jeroboam Namba 2 na Hesekia i mekim wok king. Insait long dispela taim i gat ol narapela gutpela profet bilong Jehova i stap, olsem Amos, Aisaia, Maika, na Odet.—Amo. 1:1; Ais. 1:1; Mai. 1:1; 2 Sto. 28:9.
4. Wanem sampela tok bilong Buk Hosea ol narapela i kamapim na wanem ol tok profet bilong en i bin kamap tru na ol dispela samting i strongim tok olsem, tok bilong Hosea em i hap tru bilong Baibel?
4 Yumi ken save tok profet bilong Hosea i tru, long wanem, Ol Skripsa Grik i kamapim sampela tok bilong en. Jisas yet i kolim tok bilong Hosea 10:8 taim em i kolim strafe bilong Jerusalem, em i tok: “Long dispela taim bai ol i tokim ol maunten olsem, ‘Yupela karamapim mipela na haitim mipela.’ ” (Lu. 23:30) Na hap tok bilong dispela tok profet i stap long Kamapim Tok Hait 6:16. Matyu i kolim tok bilong Hosea 11:1 na makim truim bilong dispela tok profet, olsem: “Pikinini man bilong mi em i stap long Isip, na mi singautim em long lusim Isip na em i kam.” (Mt. 2:15) Hosea i tok, olgeta lain bilong Israel bai stap gutpela gen, na truim bilong dispela i kamap olsem: Planti Israel i go i stap long Juda taim ol Juda i no i go kalabus yet, na taim ol Juda i lusim kalabus na kam bek, sampela tumbuna pikinini bilong ol dispela Israel i kam wantaim ol. (Hos. 1:11; 2 Sto. 11:13-17; 30:6-12, 18, 25; Esr. 2:70) Kirap long taim bilong Esra, Buk Hosea i stap long lista bilong ol buk tru bilong Ol Skripsa Hibru, na dispela i stret, long wanem, em ol tok ‘Bikpela i mekim long maus bilong Hosea.’—Hos. 1:2.
5. Ol Israel i mekim wanem pasin nogut na Jehova i givim strafe long ol?
5 Bilong wanem Jehova i salim Hosea i go olsem profet bilong em long ol Israel? Long wanem, ol Israel i brukim kontrak bilong em; ol i lusim em na ol i lotuim god giaman Bal. Long Graun Bilong Promis, ol Israel i wokim ol gaden na lukautim ol animal. Tasol taim ol i mekim olsem ol i kisim pasin bilong ol asples, em ol Kenan, na ol i kisim tu lotu bilong ol. Ol i kirap lotuim Bal, em god i makim strong bilong kamapim pikinini. Long taim bilong Hosea, ol Israel i lusim Jehova olgeta na ol i save mekim ol pasin nogut tru bilong lotu—ol i save dring longlong na mekim nabaut na pamuk wantaim ol pamukmeri bilong haus lotu haiden. Ol i ting Bal i helpim ol na ol i stap gutpela. Ol i lusim Jehova na mekim pasin i no stret long ai bilong em, olsem na em i mas givim strafe long ol. Jehova i laik soim ol olsem Bal i no as bilong ol samting bilong skin ol i kisim. Olsem na em i salim Hosea i go toksave long ol olsem sapos ol i no tanim bel, bai ol samting nogut i painim ol. King Jeroboam Namba 2 i dai pinis, orait nau taim nogut tru i kamap long Israel. Ol king nogut i bosim ples, na ol man i kilim i dai sampela. Dispela taim nogut i stap inap long ol Asiria i kisim ol i go kalabus long yia 740 B.C.E. Long dispela taim nogut ol Israel i bruk long tupela lain na ol i kros pait—sampela i laik singaut long Isip long helpim ol na sampela i laik singaut long Asiria. Tupela lain wantaim i no bilip na wetim Jehova i helpim ol.
6. Pasin bilong Hosea long raitim stori i kamapim wanem samting?
6 Pasin bilong Hosea long raitim stori i kamapim klia olsem em i man bilong sori; planti taim em i stori long sori na marimari bilong Jehova. Maski ol Israel i mekim liklik samting tasol bilong soim olsem ol i tanim bel, Hosea i amamas na stori long en. Tasol sampela taim em i kolim ol sotpela sotpela tok tasol, na i olsem bel bilong em i kirap wantu na em i toktok. Tru, em i no skruim gut ol tok wantaim, tasol tok bilong em i gat strong; em i kamapim bel bilong em, na wantu em i save kirap na stori long narapela narapela samting.
7. Gomer i go mekim pasin pamuk na bihain Hosea i kisim em bek, na dispela i olsem piksa na i makim wanem samting?
7 Taim Hosea i kirap mekim wok profet, God i tokim em long “maritim wanpela meri na meri bai i go mekim pasin pamuk.” (1:2) I gat as na Jehova i tokim em long mekim olsem. Lain Israel i olsem meri bilong Jehova, tasol ol i no stap gut long em; ol i olsem wanpela meri marit i pamuk nabaut na i no stap gut long man bilong en. Tasol em bai i soim ol olsem em i laikim tru ol na em bai wok strong long kisim bek ol. Meri bilong Hosea, em Gomer, em bai makim stret dispela samting. Taim em i karim pinis namba wan pikinini, em i kirap pamuk nabaut na karim ol narapela pikinini long dispela rot. (2:5-7) Buk i makim dispela samting. Long tok Hibru buk i tok, “Gomer i gat bel na i karim wanpela pikinini man bilong em [Hosea].” Tasol buk i no tok olsem long taim em i stori long tupela narapela pikinini Gomer i karim. (1:3, 6, 8) Ating sapta 3:1-3 i makim olsem bihain Hosea i kisim bek Gomer; em i baim Gomer olsem wanpela wokmeri nating. Dispela i stret wantaim samting Jehova i mekim—em i kisim bek lain bilong em taim ol i tanim bel na lusim ol god giaman.
8. Buk i kolim wanem tupela nem i makim wanpela samting tasol?
8 Dispela 10-pela lain bilong Israel em tok profet bilong Hosea i go long ol, ol i gat narapela nem tu, olsem Efraim, long wanem, em i bikpela lain winim ol narapela lain bilong Israel. Sampela taim buk i kolim dispela 10-pela lain olsem Israel na sampela taim Efraim.
HELPIM YUMI OLSEM WANEM?
14. Yumi ken tingim wanem ol samting i bin kamap stret tru olsem Hosea i tok profet long en?
14 Buk Hosea i strongim bilip bilong yumi long ol tok profet bilong Jehova. Olgeta samting i painim Israel na Juda olsem Hosea i tok profet pinis. Ol kantri i stap klostu na ol i lotuim ol god giaman, bipo ol i save pren wantaim Israel, tasol bihain ol i lusim ol Israel. Long 740 B.C.E. Israel i bagarap long han bilong ol Asiria, olsem long traipela raunwin. (Hos. 8:7-10; 2 Kin. 15:20; 17:3-6, 18) Tasol Hosea i tok profet pinis olsem Jehova bai marimari long Juda na kisim em bek, tasol i no long strong bilong ami. Dispela i kamap tru long taim ensel bilong Jehova i kilim i dai 185,000 long ami bilong Asiria, em ol i kam pait long Jerusalem. (Hos. 1:7; 2 Kin. 19:34, 35) Tasol tok bilong kot em Hosea 8:14 i mekim i mas painim Juda tu. Dispela ves i tok: “Ol Juda tu i gat asua, long wanem, ol i wokim ol taun i gat strongpela banis, na ol i ting bai ol i stap gut. Tasol maski, bai mi tromoi paia i kam bilong kukim ol dispela taun.” Truim bilong dispela tok profet i kamap long taim Nebukatnesar i bagarapim Juda na Jerusalem long yia 609-607 B.C.E. (Jer. 34:6, 7; 2 Sto. 36:19) Hosea i mekim planti tok profet long Jehova bai kisim bek ol Juda na Israel, na ol dispela tok profet i kamap tru long yia 537 B.C.E., taim Jehova i bungim ol na ol i lusim ples ol i stap kalabus long en.—Hos. 1:10, 11; 2:14-23; 3:5; 11:8-11; 13:14; 14:1-9; Esr. 2:1; 3:1-3.
15. Ol man bilong raitim Ol Skripsa Grik i kamapim sampela tok bilong Hosea bilong strongim wanem ol tok?
15 Na sapos yumi skelim ol tok bilong Ol Skripsa Grik i kamapim tok profet bilong Hosea, dispela bai helpim yumi tru long nau. Olsem: Pol i kamapim tok bilong Hosea 13:14 bilong strongim tok olsem ol man i dai pinis bai kirap bek: “Dai, we stap strong bilong yu long daunim ol man? Dai, we stap spia bilong yu bilong bagarapim ol man?” (1 Ko. 15:55) Bilong kamapim klia gutpela pasin Jehova i mekim long ol man bilong kisim marimari, Pol i kolim tok bilong Hosea 1:10 na 2:23: “Long buk bilong profet Hosea, God i bin tok olsem, ‘Dispela ol manmeri bipo ol i no lain bilong mi, bai mi kolim ol lain bilong mi. Na dispela lain mi no bin laikim ol, bihain bai mi laikim ol tru. Na long ples mi bin tokim ol, “Yupela i no lain manmeri bilong mi,” . . . bai mi tok, “Yupela i pikinini bilong mi, God i save stap oltaim.” ’ ” (Ro. 9:25, 26) Pita tu i kamapim ol dispela tok bilong Hosea na em i sotim na kolim olsem: “Bipo yupela i stap ol manmeri nating. Tasol nau yupela i stap lain manmeri bilong God. Bipo yupela i no kisim marimari bilong God, tasol nau yupela i kisim marimari bilong en pinis.”—1 Pi. 2:10.
16. Jisas i kolim wanem tok bilong Hosea bilong makim ol samting Jehova i laik bai yumi mas mekim bilong lotuim Em?
16 Olsem na truim bilong tok profet bilong Hosea i kamap long taim bilong Serubabel, long taim hap lain bilong Israel i go bek, na truim i kamap long nau tu, long taim Jehova i marimari long liklik lain remnan bilong Israel bilong spirit na bungim ol, na ol i kamap ‘ol pikinini bilong God i save stap oltaim na em i laikim ol tru.’ God i givim tingting long Hosea long ol samting Em i laik bai ol i mas mekim. Ol i no ken mekim nating sampela bilaspasin bilong lotu. Nogat. Long Hosea 6:6 (Jisas i kolim gen dispela tok long Matyu 9:13 na 12:7), Jehova i tok: “Mi no laikim ol ofa nating bilong abus yupela i save mekim. Mi laikim tumas bai yupela i givim bel bilong yupela long mi oltaim, na mi laik bai yupela i save gut long mi.”
17. (a) Man i pundaun na mekim pasin pamuk bilong spirit, em i mas mekim wanem? (b) Wanem gutpela tok promis bilong Kingdom i stap long Buk Hosea?
17 Pasin bilong meri bilong Hosea long lusim em na i go mekim pasin pamuk, dispela i olsem piksa na i kamapim klia olsem Jehova i nolaik tru long ol man i lusim em na ol i go lotuim ol god giaman na mekim lotu giaman, olsem mekim pasin pamuk bilong spirit. Ol man i pundaun olsem, ol i mas tanim bel tru na kam bek long Jehova, na ol i mas “mekim ol gutpela pasin” na ‘oltaim maus bilong ol i mas litimapim nem bilong God olsem ofa ol i givim long em.’ (Hos. 14:2; Hi. 13:15) Ol dispela lain i ken amamas wantaim lain remnan bilong ol Israel bilong spirit long truim bilong tok promis bilong Kingdom i stap long Hosea 3:5, olsem: “Dispela taim i pinis, orait bai ol Israel i kam bek long God, Bikpela na . . . bihainim wanpela tumbuna bilong King Devit. Na bai ol i aninit long tok bilong Bikpela na bai em i givim ol kain kain gutpela presen long ol.”