Yu Save Long Dispela?
Husat ol dispela saveman i kam lukim pikinini Jisas?
▪ Gutnius Matyu i Raitim i stori olsem taim mama i karim Jisas, sampela visita bilong “hap sankamap” em ol i lukim sta bilong nupela king, ol i bringim ol presen i kam long pikinini Jisas. Tok Grik ol i raitim Gutnius long en i kolim ol dispela visita olsem maʹgoi, olsem saveman. (Matyu 2:1) Yumi gat wanem save long ol?
Nambawan olpela rait i stori long ol saveman, em ol rait bilong saveman Grik, Herodotus. Em i bin stap long 400 B.C.E. samting, na em i tok ol dispela saveman i bilong wanpela lain pris bilong Persia em ol i save lukluk long ol sta bilong kisim save long ol samting bai kamap bihain, autim insait bilong ol driman, na wokim majik. Long taim bilong Herodotus, lotu bilong ol Persia em lotu Soroastrian. Olsem na ol dispela saveman em i stori long ol, em ol lain pris bilong lotu Soroastrian. Buk The International Standard Bible Encyclopedia, i tok: “Wanpela mágos long taim bilong ol Grik i gat narakain save na strong na sampela taim em i wokim ol majik.”
Sampela man bilong bipo em ol i tok ol i Kristen, olsem Justin Martyr, Origen, Tertullian, ol i stori long ol saveman i kam lukim Jisas olsem ol i glasman bilong ol sta. Olsem: Long buk bilong em, On Idolatry, Tertullian i tok: “Yumi save olsem pasin bilong wokim majik na lukluk long ol sta, dispela tupela pasin i save wok wantaim. Ol glasman bilong ol sta, ol i namba wan lain . . . long givim ‘presen’ long Em [Jisas].” Dispela tingting em i as na planti Baibel i tanim dispela tok maʹgoi olsem “glasman bilong ol sta.”
Bilong wanem Matyu i kolim tok bilong Buk Sekaraia na i tok olsem profet Jeremaia i mekim dispela tok?
▪ Tok bilong dispela askim i stap long Matyu 27:9, 10, em i stori long mani ol man i bin givim long Judas Iskariot bilong givim Jisas long han bilong ol birua. Dispela ves i tok: “Wanpela tok bipo God i bin mekim long maus bilong profet Jeremaia em i kamap tru. Em i bin tok olsem, ‘Ol i kisim dispela 30 mani silva . . . olsem pe bilong baim dispela man. Na long dispela mani ol i baim graun bilong man bilong wokim sospen graun.’” Man husat i bin raitim tok profet i stori long 30 mani silva, em Sekaraia na i no Jeremaia.—Sekaraia 11:12, 13.
I luk olsem sampela taim ol i putim Buk Jeremaia i stap olsem namba wan buk bilong ol buk ol i kolim “ol profet,” na i no Buk Aisaia. (Matyu 22:40) Olsem na taim Matyu i kolim “Jeremaia,” em i tok long wanpela hap olgeta bilong Ol Rait Holi we em i kolim nem bilong namba wan buk bilong en. Buk Sekaraia tu i stap insait long dispela hap bilong Ol Rait Holi.
Long wankain pasin, Jisas i kolim “Buk Song” bilong makim ol buk bilong Baibel em ol i save kolim “Ol Rait.” Olsem na taim em i tok long olgeta samting bipo ol i raitim long em i mas kamap tru—em ol samting ol i raitim long “lo bilong Moses na long buk bilong ol profet na long Buk Song”—em i stori long ol tok profet i stap long olgeta buk bilong Ol Skripsa Hibru.—Luk 24:44.