Ol Papamama—Putim Tok i Go Daun Long Bel Bilong Pikinini Kirap Long Taim Em i Liklik Yet
“Yupela i mas skulim ol [pikinini] long tok bilong [Jehova].”−EFESAS 6:4.
1. Wanem samting i bin kamap long taim Jisas i karim bikpela hevi?
KRAIS JISAS wantaim ol disaipel ol i wokabaut long rot na ol i laik i go long biktaun Jerusalem. Liklik taim bipo, inap tupela taim Jisas i bin tokim ol disaipel em i mas karim planti hevi na bai ol man i kilim em dai long dispela taun. (Mak 8:31; 9:31) Dispela em i taim bilong bikpela traim na hevi bilong Jisas, tasol Baibel i tok, long dispela taim “ol i bringim ol liklik pikinini i kam long Jisas. Ol i laikim em i putim han long ol.”−Luk 18:15.
2. (a) Ating ol disaipel i gat wanem tingting na ol i no laik larim ol papamama i kam long Jisas? (b) Tasol Jisas i mekim wanem?
2 Nau wanem samting i kamap? Ol disaipel i krosim ol na i laik rausim ol i go. Ating ol disaipel i tingim bikpela hevi Jisas i karim na nogut dispela i putim bikpela wok na hevi moa long em. Tasol Jisas i lusim ol disaipel i mekim olsem na em i bel nogut na em i tok: “Yupela larim ol liklik pikinini ol i kam long mi. Yupela i no ken pasim ol.” “Na em i holim ol long han bilong en, na i putim han antap long ol, na i givim blesing long ol.” (Mak 10:13-16) Maski Jisas i karim bikpela hevi na i gat planti samting em i mas tingim, tasol em i givim hap taim bilong em long ol liklik pikinini.
Dispela i Mas Lainim Ol Papamama long Wanem Samting?
3. Dispela inap lainim ol papamama long wanem samting?
3 Orait, olsem wanem long yupela ol papamama? Maski yupela i gat planti wok o sampela hevi, tasol yupela i mas larim ol pikinini bilong yupela i kam long yupela. Yu mas i gat taim bilong i stap wantaim ol, em nambawan samting. Sapos yu gat taim bilong i stap wantaim ol, bai yu gat taim bilong toktok wantaim ol long ol samting bilong spirit na lainim ol long bihainim ol tu bilong Jehova. Dispela bai stiaim gut tingting bilong ol pikinini na helpim ol long wokabaut long stretpela rot. (Diuteronomi 6:4-9; Provep 4:23-27) Yunis tupela Lois, em mama na bubu bilong Timoti, tupela i bin wok strong long lainim liklik Timoti, na ol tok em i bin lainim i kirapim em long givim bel long God na i stiaim em gut, olsem na taim em i bikpela pinis em i stap gut long wok bilong God.−2 Timoti 1:5; 3:15.
4. Olsem wanem ol pikinini i gutpela samting? Papamama i mas mekim wanem na bai ol i kamapim bel bilong ol, ol i pilim tru dispela samting?
4 Ol papamama Kristen i no ken les long helpim ol pikinini bilong ol, em God Jehova i bin givim long ol. Tru tumas, ol pikinini i olsem gutpela presen God i givim long yumi. (Sam 127:3) Olsem na yupela ol papamama i mas lusim bikpela hap taim long putim tok bilong Jehova i go daun long bel bilong ol pikinini. Mama na lapun bubu bilong Timoti i bin mekim olsem. Yu mas toktok wantaim ol pikinini long stretpela pasin ol i mas bihainim, na sapos ol i no bihainim, orait yu mas skulim na stretim ol. Na i no dispela tasol. Nogat. Yu mas kaikai wantaim ol pikinini, na kaunim buk wantaim ol, na pilai wantaim ol, na helpim ol long redi long slip. Olgeta dispela samting i bikpela samting tru.
5. Stori long wanpela man em i tingim gut wok papa bilong em.
5 Wanpela bikpela bisnisman long Japan em i kamap wanpela Witnes Bilong Jehova na em i tingim wok bilong papamama em i bikpela samting tru. Wanpela nius (Mainichi Daily News bilong Februeri 10, 1986) i stori long em i bin lusim wok mani bilong em bambai em i gat taim bilong i stap wantaim famili bilong em. Nius i tok: “Wanpela bikman bilong ol tren long Japan [ Japanese National Railways] em i lusim wok bilong em bambai em i gat taim bilong i stap wantaim meri pikinini bilong em . . . Dispela man, Tamura, i tok, ‘I gat planti man ol inap i stap dairekta-jenaral, tasol mi wanpela tasol mi stap papa bilong ol pikinini bilong mi.’ ” Olsem wanem long yu? Yu tu tingim gut wok papa o wok mama yu mas mekim? Yu tingim dispela wok bilong yu bikpela samting?
Bilong Wanem i Hatwok Moa long Nau?
6. Bilong wanem i hatwok tru long stiaim ol pikinini i go long gutpela rot long nau?
6 Ating bipo tu i hatwok liklik long “skulim” ol pikinini long ol tok bilong Jehova, tasol long nau i hatwok tru long stiaim ol pikinini i go long rot Baibel i makim. (Efesas 6:4) As bilong dispela i olsem: Yumi stap long “las taim,” na Seten wantaim ol narapela spirit nogut i laik kamapim planti hevi, long wanem ol i save ol i gat sotpela taim tasol na ol i belhat. (2 Timoti 3:1-5; Revelesen 12:7-12) Olsem na “spirit” bilong dispela graun, em Seten i bosim, em i wok long pasim ol papamama na ol i hatwok long skulim na stiaim ol pikinini long bihainim stretpela pasin. Dispela “spirit” em olsem tingting o pasin bilong ol manmeri bilong dispela graun, em ol i save tingim laik bilong ol yet tasol na ol i save bikhet. Dispela “spirit” i olsem “win” nogut na i save stap long olgeta hap na i go insait long skin bilong yumi olsem win tru yumi save pulim long nus.−Efesas 2:2.
7, 8 Televisen inap kisim wanem samting i kam insait long haus? Tasol planti papamama i save mekim wanem? (b) Sapos papamama i larim televisen i kamap olsem wasmama bilong ol pikinini, olsem wanem i olsem ol i les long mekim wok bilong ol?
7 Televisen em wanpela rot bilong karim dispela “win” nogut o “spirit bilong dispela graun” i kam insait long haus bilong yumi. (1 Korin 2:12) Ol man bilong raitim ol stori i kamap long televisen, planti ol i man bilong mekim pasin nogut olsem pamuk o pasin bilong sodom samting. (Rom 1:24-32) Sapos pikinini i pulim win nogut long nus bilong em, kwiktaim bai em i bagarap. Na olsem tasol dispela piksa na stori long televisen inap bagarapim kwik tingting bilong ol pikinini na ol i kisim pasin nogut bilong ol man i givim baksait long God. Tasol planti papamama i mekim wanem?
8 Planti papamama i save sindaunim liklik pikinini klostu long televisen na em i lukluk long en i stap inap planti aua, na televisen i kamap olsem wasmama bilong pikinini, na mama i no gat hatwok long em. Taim pikinini i laik toktok wantaim papa o mama, ol i save tokim pikinini: “Mi no gat taim bilong toktok wantaim yu. Mi gat planti wok. Yu go lukim televisen.” Wanpela bikpela man bilong televisen i tok, planti taim ol papamama long Amerika i save tok olsem. Tasol sapos yu larim pikinini i go lukim wanem wanem piksa i stap long televisen, i olsem yu larim em i bihainim laik bilong em yet tasol. (Provep 29:15) I olsem ol dispela papamama i les long mekim wok bilong ol. Dispela bikpela man bilong televisen i stori long wok bilong mekim bikpela long ol pikinini na em i tok: “Wok bilong lainim ol pikinini na mekim bikpela long ol i save pulim bikpela hap taim bilong papamama. Em i bikpela wok tru na papamama i no ken givim long narapela man. Ol i no ken givim long televisen.”
9. I gat wanem kain “win” nogut em inap bagarapim ol pikinini na yumi mas lukautim gut ol?
9 Tasol yumi stap long taim bilong hariap hariap na ol man i save mekim planti wok. Ating yu tu yu gat planti wok na yu no laik bai ol pikinini i kam long yu. Ating yu save rausim ol i go olsem ol disaipel i bin mekim long bipo, na yu tingim ol narapela wok bilong yu i bikpela wok moa. Tasol i no gat wanpela samting i bikpela samting moa na i winim ol pikinini bilong yu, a? Maski papamama i gat planti wok, tasol ol i mas tingim gut ol pikinini, nogut ol i lus long ol samting bilong spirit! Long yia 1986, long Senobil, long hap bilong Rasia, bikpela bagarap i kamap long wanpela faktori samting i gat marasin nuklia long en. Marasin nogut i go long win, olsem na kwiktaim ol i kisim ol pikinini i go long narapela hap longwe, nogut ol i pulim dispela win nogut na ol i bagarap. Na yu tu, yu mas was gut long ol pikinini bilong yu, nogut ol i pulim “win” nogut bilong dispela graun em i kam long rot bilong televisen.−Provep 13:20.
10. I gat wanem ol narapela rot bilong “win” nogut i ken i kam long ol pikinini na bagarapim ol? I gat wanem stori long Baibel long dispela samting?
10 Na i gat narapela rot tu bilong “win” nogut inap bagarapim gutpela pasin na tingting bilong pikinini. Sapos ol i poroman wantaim ol yangpela bilong ausait na ol wanskul, dispela bai daunim tok i tru i stap long bel bilong ol. (1 Korin 15:33) Dispela samting i bin painim Daina, em pikinini meri bilong Jekop. Em i save “go lukim sampela meri bilong dispela ples” na wanpela yangpela man bilong dispela ples i pulim em na mekim pasin nogut long em. (Jenesis 34:1, 2) Yumi mas skulim na lainim gut ol pikinini bambai ol i no ken pundaun na bihainim pasin bilong dispela graun em i moa nogut long nau.
Bilong Wanem Yumi Mas Kirap long Lainim Ol Taim Ol i Liklik Yet?
11. (a) Wanem taim papamama i mas kirap long lainim pikinini? (b) Wanem gutpela samting inap kamap sapos ol i mekim olsem?
11 Wanem taim yumi mas kirap long lainim pikinini? Baibel i tok ol i bin lainim Timoti taim em i “stap liklik pikinini yet” (2 Timoti 3:15) Dispela tok “liklik pikinini yet” (tok Grik, breʹphos) sampela taim em i makim pikinini i stap yet long bel bilong mama, olsem long Luk 1:41, 44, em i stori long Jon i kalap insait long bel bilong Ilisabet. Na dispela hap tok Grik i makim ol nupela pikinini tu. Baibel i kolim dispela tok long ol nupela pikinini Isrel, em king bilong Isip i tok long kilim ol i dai long taim Moses i kamap nupela. (Apose1 7:19, 20) Na Baibel i kolim dispela hap tok Grik long Timoti tu taim em i nupela pikinini yet. Olsem na taim Timoti i stap bebi yet, mama bilong em i kirap long lainim em long ol tok bilong Baibel. Dispela wok bilong mama i no lus! Timoti em i kamap gutpela man. (Filipai 2:19-22) Tasol sapos papamama i kirap long lainim pikinini taim em i liklik yet olsem bebi, ating em inap long kisim save?
12. (a) Ating ol bebi i kirap long pilim samting na kisim save long wanem taim? (b) Wanem taim papamama i mas kirap long lainim ol pikinini bilong ol long ol tok bilong God? Ol i ken mekim olsem wanem?
12 Long yia 1984, wanpela dokta i tok: “Mipela kisim sampela nupela save na nau mipela save, taim pikinini i liklik yet em inap lainim hariap planti samting.” (Dokta Edward Zigler i tok olsem, em i wanpela profesa long Yunivesiti Yel) Na wanpela nius (Health) i tok: “Taim pikinini i stap yet long bel bilong mama, em inap lukluk na harim na pilim swit bilong ol samting na pilim tingting bilong mama.” Olsem na papamama i mas kirap long lainim pikinini taim em i liklik bebi yet. (Diuteronomi 31:12) Ol i ken soim ol piksa bilong sampela buk long pikinini na stori long ol dispela piksa. Wanpela man bilong raitim buk (Masaru Ibuka long buk Kindergarten Is Too Late) em i tok: “Taim pikinini i nupela na i go inap long em i gat 3-pela krismas, dispela em i taim bilong lainim em long ol samting.” Long wanem, tingting bilong pikinini i klia na em inap kisim kwik save. Olsem na ol liklik pikinini i save kisim kwik tok ples. Na wanpela profesa bilong Yunivesiti Nu Yok em i gat save long pasin bilong lainim ol liklik pikinini, em i tok taim pikinini i nupela yet, papamama i ken kirap lainim em long kaunim buk!
13. Wanpela liklik pikinini i mekim wanem na dispela i kamapim long ples klia olsem ol liklik pikinini inap tru long kisim save na lainim hariap planti samting?
13 Wanpela mama i raitim pas na em i stori long pikinini bilong em i lainim hariap planti samting, em i tok: “Wanpela taim mi kaunim wanpela stori bilong Baibel Stori Buk Bilong Mi long liklik pikinini man bilong mi, Shaun, em i gat olsem 4-pela krismas. Mi malolo liklik na em i kirap kolim stret ol narapela tok bilong dispela stori; mi kirap nogut; em i kolim stret olgeta wan wan tok olsem i stap long buk Baibel Stori. Mi tokim em long kolim narapela stori na narapela stori na em i kolim stret olgeta dispela stori. Em i holim long tingting olgeta wan wan tok bilong Stori 1 i go inap long stori 33 na em inap kolim stret nem bilong ol ples na ol man insait long ol dispela stori, maski i hatwok long kolim.”a
14. Husat ol i no kirap nogut long ol dispela kain samting ol pikinini inap mekim? (b) Ol papamama Kristen i mas wok long mekim wanem? (c) Papamama i mas helpim ol pikinini bai ol i redi long wanem samting? Bilong wanem ol i mas mekim olsem?
14 Ol man i save ol pikinini inap tru long kisim save, ol dispela man i no kirap nogut long kain samting olsem ol pikinini i mekim. Wanpela dokta i tok, ‘Nau yumi save kirap lainim ol pikinini taim ol i gat 4-pela o 5-pela krismas samting, tasol sapos yumi kirap long lainim ol taim ol i bebi yet, bai ol saveman i pulap long graun, em ol i gat bikpela save tru long saiens na long raitim stori na musik na long wokim piksa.’ (Em tingting bilong Dokta Glenn Doman, em dairekta bilong The Institutes for the Achievement of Human Potential.) Tasol ol papamama Kristen i no wok long mekim pikinini bilong ol i kamap bikpela saveman. Nogat. Ol i wok long putim gut ol tok bilong God long bel bilong pikinini bambai em i no ken lusim wok bilong God long bihain. (Provep 22:6) Tasol ol i mas kirap mekim dispela wok taim pikinini i no skul yet na bai ol i helpim em long redi bambai em inap sanap strong long ol traim bai painim em long skul. Long ol skul bilong ol liklik pikinini na ol pilai-skul o ples bilong lukautim ol liklik pikinini, long ol dispela ples tu traim inap painim pikinini, long wanem ol i save wokim pati bilong betde na mekim ol samting long ol bikpela de em ol pikinini i save amamas long en. Olsem na pikinini i mas save i gat wanem as na ol wokboi bilong Jehova i no save insait long ol dispela kain amamas. Sapos papamama i no lainim gut pikinini, ating bai pikinini i nolaik tru long lotu bilong papamama bilong em.
Rot Bilong Putim Tok i Go Daun long Bel Bilong Pikinini
15, 16. Papamama i ken mekim wok long wanem ol samting bilong helpim ol long putim tok bilong Jehova i go daun long bel bilong pikinini? Olsem wanem ol i ken mekim gutpela wok long ol dispela samting?
15 Bilong helpim ol papamama long putim tok bilong Jehova i go daun long bel bilong pikinini, ol Witnes Bilong Jehova i bin wokim sampela buk, na wanpela em buk Harim Tok Bilong Bikpela Tisa. Nem bilong wanpela sapta long dispela buk em “Tupela Man i Bin Wokim Pati Bilong Betde.” Dispela sapta i tok, ol pati i samting “yumi ken amamas long en.” Tasol em i tok, Baibel i stori long tupela pati bilong betde tasol, na ol man bilong mekim dispela tupela pati em ol haiden, em ol man i no save lotuim Jehova. Na long dispela tupela pati ol i bin katim nek bilong man. (Mak 6:17-29; Jenesis 40:20-22) Olsem wanem dispela stori i ken helpim yu long putim tok bilong Jehova i go daun long bel bilong pikinini?
16 Yu ken mekim olsem dispela buk Bikpela Tisa i mekim na yu ken tokim pikinini: “Yu ting bilong wanem God i putim dispela stori long Baibel?” Na bihain yu ken tok: “Yu ting God i laik tokim yumi long wanem samting long ol pati bilong betde?” Nau pikinini i ken tingim dispela samting na em bai kisim stretpela tingting long en. I gat dispela buk Bikpela Tisa na sampela buk moa ol i bin wokim bilong helpim ol papamama, olsem buk Baibel Stori Buk Bilong Mi na ol stori bilong “I Stap na Wok Bilong Jisas” i bin kamap long olgeta Wastaua kirap long Wastaua bilong Novemba, 1985. Olsem wanem? Yu bin mekim wok long ol dispela buk samting bilong lainim ol pikinini bilong yu na yu yet?
17. I gat wanem ol tok long dispela paragraf bilong helpim ol papamama long lainim gut pikinini?
17 Planti taim yu mas skulim pikinini bilong yu long ol tok em inap helpim em long ol hevi na traim bai painim em long skul. Tokim pikinini, Jehova bai skelim yu na em tu long ol samting yupela i mekim. (Rom 14:12) Skulim em long ol gutpela samting Jehova i save mekim bilong helpim yumi, na dispela bai kirapim bel bilong pikinini na bai em i gat laik long mekim ol pasin Jehova i laikim. (Aposel 14:17) Mekim ol samting bambai pikinini i amamas long stadi na lainim ol tok. Ol pikinini i save laikim ol stori, olsem na taim yu laik lainim ol pikinini long lo bilong Jehova, yu ken kolim sampela stori. Yu mas stori gut na givim bel long mekim na mekim wok long han na pes samting. Olsem bai yu putim tok i go daun long bel bilong pikinini. Taim famili i kaikai wantaim, em i gutpela taim bilong amamas na stori long ol tok bilong Jehova. Tasol planti famili ol i no save kaikai wantaim. Olsem wanem long yu? Yu save kaikai wantaim ol pikinini bilong yu? Sapos nogat, ating yu inap kirap long mekim?−Lukim Apose1 2:42, 46, 47.
18, 19. (a) Papamama i mas tingim krismas bilong pikinini na lainim ol olsem wanem? Wanem samting i bikpela samting tru? (b) Yu laikim wanem pasin wanpela papa i bihainim bilong lainim gut pikinini bilong em? Sapos papa o mama i bihainim kain pasin olsem, yu ting wanem samting bai kamap?
18 Sapos pikinini i liklik, orait skulim em liklik tasol, na mekim planti taim long olgeta de. Taim em i wok long i go bikpela, orait skruim hap taim moa long dispela stadi. Tasol yu mas skulim em long olgeta taim, em bikpela samting tru. (Jenesis 18:19; Diuteronomi 11:18-21) Wanpela papa, nau em i gat 70 krismas samting, em i stap olsem gutpela piksa. Em i bin lainim gut pikinini man bilong em na nau em i bikpela pinis na i mekim wok elda Kristen. Sampela yia bipo dispela papa i stori long pasin em i save bihainim bilong lainim pikinini na em i stori olsem:
19 “Taim pikinini i gat wanpela krismas mi kirap long kolim sampela stori bilong Baibel taim mi putim em i go slip. Mi save givim bel tru long stori na wokim han tu wantaim bambai pikinini i pilim tru stori. Taim em i gat tupela krismas na em inap toktok, mitupela i save brukim skru klostu long bet na mi kolim olgeta wan wan hap bilong Beten Bilong Bikpela na em i bihainim maus bilong mi. Taim em i gat 3-pela krismas mi kirap long stadi wantaim em na mi mekim long olgeta taim. Em i save lukim buk bilong em na taim mi kaunim ol tok em i bihainim maus bilong mi. Long dispela rot em i lain long kolim stret ol tok, ol tok i hatwok long kolim tu, na em i kolim klia. Bilong helpim em bai tok i tru bilong Baibel i go daun long bel bilong em, taim em i gat 3-pela krismas mipela kirap long lainim em long sampela liklik tok bilong Baibel em inap holim long tingting. Taim em i kirap long i go long liklik skul bilong ol pikinini, olsem pri-skul, em i save pinis long 30 hap tok olsem. Long Septemba long yia i go pinis, em i go long bikpela skul, long Gret 1, na em i save pinis long 70 hap tok bilong Baibel. Taim pikinini i go slip, pastaim mi save tokim em long kolim sampela bilong ol dispela tok bilong Baibel em i holim long tingting. Na taim em i kirap long moningtaim tu em i save kolim sampela.”
20. Yu mas mekim wanem na bai yu lainim gut pikinini? Yu mas mekim wanem bilong helpim pikinini bai em i amamas long autim tok?
20 Taim pikinini bilong yu i liklik yet, yu mas kirap na lainim em, na stap olsem gutpela piksa em i ken bihainim, na taim yu skulim em bilong stretim em, yu mas bihainim dispela tok yu bin givim long em. Sapos yu mekim olsem, orait taim em i bikpela pinis bai em i tenkyu long yu. (Provep 22:15; 23:13, 14) Na taim em i liklik yet, yu mas kirap long lainim em long wok bilong autim tok. Yu ken mekim olsem dispela wok i samting bilong amamas. Givim sampela liklik wok long em na lainim em long mekim, na bai em i amamas long autim tok. Dispela papa yumi bin kolim sampela tok bilong em, em i stori moa long pikinini man bilong em, olsem: “Em i holim long tingting ol dispela tok bilong Baibel na em inap kolim na dispela samting i helpim em long autim tok. Ol man bilong haus i save kirap nogut na taim em i tokim ol long kisim Wastaua na Kirap! ol i save kisim. Kirap long taim em i gat 3-pela krismas em i insait long wok bilong autim tok, na nau [taim em i gat 6-pela krismas ] em i save tilim planti nius na buk bilong Baibel long ol man, winim mitupela mama.”−Awake!, bilong Janueri 22, 1965, pes 3, 4.
21. (a) I gat wanem samting i olsem nambawan gutpela samting papamama i ken givim long ol pikinini? (b) Dispela paragraf i givim wanem strongpela tok long ol papamama? Olgeta papamama i gat liklik pikinini ol i mas mekim wanem?
21 Tru tumas ol papamama Kristen i gat gutpela samting tru ol i ken givim long ol pikinini bilong ol, em save bilong Jehova−ol inap helpim ol pikinini long kisim save long Jehova, na bai ol pikinini inap i stap oltaim long gutpela nupela taim bihain, na i stap bel isi na amamas. (Provep 3:1-6, 13-18; 13:22) Na nambawan samting, yu mas lainim gut pikinini bai em i bilip tru olsem dispela gutpela samting bai kamap long bihain, na yu mas kirapim bel bilong pikinini bai em i gat laik long lotuim Jehova na mekim wok bilong Em. Helpim ol pikinini bambai ol i pilim olsem i stret ol i mas lotuim Jehova na ol i amamas long mekim. (1 Timoti 1:11) Taim pikinini i liklik yet, yu mas lainim em long bilip tru long Jehova. Yu no ken lusim wok bilong lainim ol pikinini, na yu mas mekim long olgeta taim. Dispela em i nambawan wok bilong yu. Long olgeta taim skelim gen wanem kain tok yu mas givim long pikinini bilong helpim em, na olsem wanem yu ken putim gut dispela tok i go daun long bel bilong em. Yu gat planti wok na sampela hevi tu; Seten wantaim ol lain bilong em i mekim na i olsem. Tasol yu mas tingim pasin bilong Jisas na yu no ken larim ol wok bilong yu i pasim yu na yu no gat taim bilong stadi wantaim ol pikinini. Yu mas stadi wantaim ol pikinini long olgeta taim!
[Futnot]
a Taim dispela pikinini i liklik yet na em i no inap kaunim tok, em i save harim harim ol tok bilong ol dispela stori long ol kaset na long dispela rot em i lainim ol dispela stori.
Bai Yu Bekim Wanem Tok?
□ Wanem samting long Baibel i makim olsem wok bilong helpim ol pikinini em nambawan wok bilong papamama?
□ Bilong wanem i hatwok moa long nau long papamama i helpim gut ol pikinini?
□ Bilong wanem i bikpela samting tru papamama i mas kirap long lainim ol pikinini taim ol i liklik yet?
□ I gat wanem sampela gutpela tok bilong helpim ol papamama long putim tok i go daun long bel bilong ol pikinini?
□ Papamama Kristen i no ken les long mekim wanem?
[Piksa long pes 12]
Papamama i mas kirap long lainim pikinini taim em liklik yet