Ol Elda, Mekim Wok Jas Long Stretpela Pasin
“Yupela i mas putim gut yau long ol tok pait i save kamap namel long ol manmeri. Na yupela i mas skelim gut.”—LO 1:16.
1. Husat husat i bin givim wok jas long narapela? Orait, ol man i kisim wok olsem jas ol i mas mekim wanem?
JEHOVA em i Nambawan Bikpela Jas na em i givim namba long Pikinini bilong em long mekim wok jas. (Jon 5:27) Na Krais em i Het bilong lain Kristen, na em i givim wok long lain ‘gutpela wokboi’ na Lain Bilong Bosim Ol bilong makim ol elda, em sampela taim ol i mas mekim wok olsem jas. (Matyu 24:45-47; 1 Korin 5:12, 13; Taitus 1:5, 9) Ol dispela helpim jas long graun i mas bihainim gut pasin bilong dispela tupela Jas bilong heven, em Jehova na Krais Jisas.
Krais—Em Gutpela Jas Tru
2, 3. (a) Wanem tok profet i kamapim ol gutpela pasin bilong Krais long mekim wok jas? (b) Yumi mas tingim tru wanem ol gutpela pasin bilong em?
2 Baibel i tok profet long Krais i stap Jas, olsem: “Spirit bilong Bikpela bai i kam i stap long em na givim em gutpela save na tingting, na bai em i stap strongpela king na i gat gutpela tingting na save bilong bosim ol manmeri bilong en. Em bai i save long tingting bilong Bikpela. Oltaim em bai i stap aninit long Bikpela, na dispela pasin bai i mekim em i amamas moa yet. Long taim em i harim kot, em i no inap skelim man long ol toktok em i harim na long ol samting em i lukim long ai tasol. Nogat. Long stretpela pasin bilong skelim kot, em bai i harim wari bilong ol rabisman na em bai i helpim ol tarangu, ol arapela i daunim ol na mekim nogut long ol.”—Aisaia 11:2-4.
3 Tingim ol gutpela pasin bilong Krais dispela tok profet i kolim na i helpim Krais long ‘skelim ol manmeri long stretpela pasin.’ (Aposel 17:31) Taim em i mekim wok jas, em i larim spirit bilong God na gutpela save na tingting bilong God i stiaim em. Na em i save aninit long God. Olsem na “kot bilong Krais” i olsem “kot bilong God.” (2 Korin 5:10; Rom 14:10) Em i was gut bambai em i skelim ol samting olsem God i mekim. (Jon 8:16) Em i no skelim ol man long toktok em i harim o long ai tasol. Nogat. Long stretpela pasin bilong skelim kot, em i harim hevi bilong ol rabisman na helpim ol man ol narapela i daunim ol. Em gutpela Jas tru! Em i makim gutpela pasin ol man bilong graun i gat sin i ken bihainim long nau taim ol i mas mekim wok olsem jas!
Ol Jas Bilong Graun
4. (a) Wanem wanpela wok lain 144,000 bai mekim long Taim Bilong 1,000 Yia bilong Krais i stap king? (b) Wanem tok profet i makim olsem sampela Kristen bilong dispela lain bai kisim wok olsem jas taim ol i stap yet long graun?
4 Baibel i kamapim klia olsem liklik lain Kristen em God i makim long spirit holi ol bai mekim wok jas wantaim Krais long Taim Bilong 1,000 Yia, na ol 12-pela aposel i namba wan man God i bin makim bilong dispela lain. (Luk 22:28-30; 1 Korin 6:2; Kamapim Tok Hait 20:4) Hap lain bilong ol dispela Israel bilong spirit ol i stap yet long graun, em lain remnan, na long 1918-1919 God i bin skelim pasin bilong ol yet na stretim bek ol. (Malakai 3:2-4) Baibel i tok profet long dispela samting olsem: “Bai mi kamapim gen ol gutpela lida na ol stretpela man bilong harim kot, olsem ol lain i bin i stap long yu bipo.” (Aisaia 1:26) “Bipo” Jehova i bin kamapim ol gutpela lida na jas long lain Israel bilong skin, na nau em i mekim olsem long lain remnan.
5. (a) Taim God i stretim bek lain Israel bilong spirit, husat ol i bin kisim wok olsem ol jas? Kamapim Tok Hait i tok piksa olsem wanem long ol? (b) Husat ol i helpim ol elda bilong lain remnan long nau long mekim wok jas? Ol i kisim wanem skul bilong helpim ol long kamap gutpela jas?
5 Ol man “i gat save inap long skelim tok” na ol i kisim wok olsem jas, pastaim olgeta i elda bilong lain remnan. (1 Korin 6:4, 5) Kamapim Tok Hait i tok piksa long ol dispela gutpela elda olsem ol i stap long han sut bilong Jisas. Dispela i makim olsem em i stiaim ol na soim rot long ol. (Kamapim Tok Hait 1:16, 20; 2:1) Kirap long yia 1935 lain remnan i kisim helpim long rot bilong ‘bikpela lain’ i kam bung wantaim ol. Ol dispela planti manmeri i gat tingting long abrusim bagarap long taim bilong “bikpela hevi” na i stap oltaim long paradais long graun. (Kamapim Tok Hait 7:9, 10, 14-17) Taim bilong “Pikinini Sipsip i marit” i klostu nau na Lain Bilong Bosim Ol Witnes, em olgeta i bilong lain remnan, ol i makim planti moa bilong ‘bikpela lain’ long mekim wok elda na wok jas insait long ol 66,000 samting kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova.a (Kamapim Tok Hait 19:7-9) Ol i putim ol skul bilong lainim ol dispela brata bambai ol inap lukautim gut wok insait long lain bilong “nupela graun.” (2 Pita 3:13) Long pinis bilong yia 1991, ol i bin putim ol Skul Bilong Wok Kingdom long planti kantri na lainim gut ol elda long stretpela pasin ol i mas mekim taim ol i harim kot bilong brata o sista i bin mekim rong. Ol elda i mekim wok olsem jas ol i gat wok long bihainim pasin bilong Jehova na Krais Jisas, em kot bilong tupela i tru na i stret olgeta.—Jon 5:30; 8:16; Kamapim Tok Hait 19:1, 2.
Ol Jas ‘i Save Aninit Long God’
6. Ol elda i kisim wok long komiti bilong harim kot, bilong wanem ol i mas “aninit tru long God”?
6 Taim Krais i mekim wok jas, em i save aninit long Jehova na larim spirit bilong Jehova i helpim em. Orait, ol elda i mas bihainim moa yet dispela pasin, a? Long wanem, ol i man bilong graun na ol i gat sin. Taim ol i kisim wok long wanpela komiti bilong harim kot, ol i mas “aninit tru long God.” Ol i mas askim Papa long helpim ol long mekim stretpela kot, em Papa “i no save ting long nem bilong yumi na em i skelim yumi.” (1 Pita 1:17) Ol i mas save, ol wok ol i mekim inap helpim ol man o bagarapim ol, na ol i mas save, God bai skelim “olgeta wok ol i bin mekim.” (Hibru 13:17) Olsem na sapos ol inap mekim stretpela kot, tasol ol i popaia, orait bai ol i gat asua long ai bilong God. Wanpela man (J. H. A. Ebrard) i stori long tok bilong Hibru 13:17 na em i tok: “Em wok bilong wasman long was long ol manmeri em i gat wok long lukautim ol, . . . na em i mas save God bai skelim ol wok em i mekim long olgeta wan wan, na long ol man i bin lus tu na em i gat asua long dispela. Em strongpela tok tru. Olgeta [wasman] i mas tingting gut olsem long laik bilong ol yet ol i bin kisim dispela bikpela wok tru.”—Lukim Jon 17:12; Jems 3:1.
7. (a) Ol jas long nau i mas tingim gut wanem samting? Ol i mas tingting long mekim wanem? (b) Ol tok bilong Matyu 18:18-20 inap lainim ol elda long wanem ol samting?
7 Ol elda i harim kot i mas tingim gut olsem Jehova na Krais Jisas i Jas tru bilong ol brata. Tingim tok ol jas long Israel i bin kisim: “Yupela i no mekim wok bilong man. Nogat. Yupela i mekim wok bilong Bikpela. Na Bikpela i save stap wantaim yupela long taim yupela i harim kot. . . . Aninit tru long Bikpela . . . na bai [yupela] i no gat asua long ai bilong Bikpela.” (2 Stori 19:6-10) Ol elda i harim kot ol i mas aninit long Jehova, na ol i mas tingting strong long mekim ol samting bambai ‘Jehova i stap wantaim ol long taim ol i harim kot.’ Samting ol i pasim tok long mekim i mas stret tru wantaim tingting bilong Jehova na Krais long dispela samting. I olsem samting ol i “pasim” long graun (ol i save man i gat rong), o samting ol i “lusim” long graun (ol i save man i no gat rong), dispela i mas stret wantaim samting God i pasim pinis o lusim pinis long heven, olsem tok bilong Baibel i kamapim. Sapos ol i beten long Jehova long nem bilong Jisas, bai Jisas i “stap namel long ol” bilong helpim ol. (Matyu 18:18-20; Wastaua, Ogas 1, 1991, pes 9) Taim ol elda i harim kot, pasin ol i mekim i mas kamapim klia olsem tru tumas Krais i stap namel long ol.
Ol i Stap Wasman Long Olgeta Taim
8. Wanem nambawan bikpela wok ol elda i mas mekim bilong helpim ol sipsip, olsem Jehova na Krais Jisas i mekim? (Aisaia 40:10, 11; Jon 10:11, 27-29)
8 Ol elda i no mekim wok kot long olgeta taim. Tasol ol i stap wasman long olgeta taim. Ol i man bilong stretim bek man; ol i no man bilong givim strafe. (Jems 5:13-16) Insait bilong hap tok Grik yumi tanim olsem “wasman” (e·piʹsko·pos) i olsem man bilong lukautim ol man. Wanpela buk i tok: “Dispela tok [e·piʹsko·pos] i helpim tok ‘wasman’ [long 1 Pita 2:25] na i makim wok bilong was long ol sipsip na lukautim ol.” (Theological Dictionary of the New Testament) Em nau, nambawan bikpela wok bilong ol elda em bilong was long ol sipsip na lukautim ol bambai ol i stap insait long lain sipsip.
9, 10. (a) Olsem wanem Pol i bin kamapim klia nambawan bikpela wok bilong ol elda? Olsem na ating i gat wanem askim bilong ol elda? (b) Tok bilong Pol long Aposel 20:29 i makim wanem samting? Olsem na ol elda i ken mekim wanem na bai i no gat planti kot?
9 Pol i tokim ol elda bilong Efesus: “Yupela i mas was gut long yupela yet, na long olgeta manmeri bilong [kongrigesen] bilong God, em ol dispela manmeri em i bin baim long blut bilong Pikinini bilong em yet. Na Holi Spirit i makim yupela i stap wasman bilong ol dispela sipsip bilong God.” (Aposel 20:28) Pol i kamapim klia olsem bikpela wok bilong ol elda em bilong was long ol sipsip, i no bilong givim strafe. Ating gutpela sapos sampela elda i tingim askim olsem: ‘Sapos mipela i lusim bikpela hap taim moa na wok strong moa long mekim wok wasman, ating bai mipela i no gat wok long lusim bikpela hap taim long skelim na stretim ol hevi, a?’
10 Pol i toksave olsem “ol weldok nogut tru” bai kamap, na em i tok ol dispela man “bai i bagarapim ol sipsip,” a? (Aposel 20:29) Na tru, em i tok ol wasman i mas rausim ol dispela “weldok,” tasol tok bilong em i makim olsem ol wasman i no ken “bagarapim ol sipsip,” a? Taim wanpela sipsip i gat sik long spirit na i no strong moa na i lusim rot, wanem samting inap helpim em? Yu ting ol elda i mas paitim em o stretim bek em? Yu ting ol i mas givim strafe long em o mekim gutpela wok wasman bilong helpim em? (Jems 5:14, 15) Olsem na ol elda i mas makim taim long olgeta wik samting bilong i go lukim ol sipsip na strongim ol. Long dispela rot gutpela samting inap kamap—bai ol i no gat wok long lusim bikpela hap taim long harim kot bilong ol Kristen i bin pundaun na mekim rong. Nambawan tingting bilong ol elda, em ol i mas tingting long helpim ol sipsip na strongim bel bilong ol bambai ol i ken i stap bel isi na i stap gutpela insait long lain bilong Jehova.—Aisaia 32:1, 2.
Mekim Gutpela Wok Wasman na Wok Jas
11. Ol elda i harim kot, bilong wanem ol i mas mekim wankain pasin long olgeta man na bihainim “gutpela tingting na save i kam long God”?
11 Sapos ol elda i wok strong long helpim Kristen taim em i no mekim rong yet, ating bai i no gat planti kot i kamap insait long lain bilong Jehova. (Lukim Galesia 6:1.) Tasol yumi olgeta i gat sin na pasin kranki, olsem na ating sampela taim bai ol elda i gat wok long harim kot bilong Kristen i bin mekim rong. Wanem ol lo i mas stiaim tingting bilong ol? Ol dispela lo i wankain olsem long taim bilong Moses na ol Kristen bilong pastaim. Ol tok Moses i bin givim long ol jas long Israel i stret long nau tu, olsem: “Yupela i mas putim gut yau long ol tok pait i save kamap namel long ol manmeri. Na yupela i mas skelim gut . . . Yupela i mas skelim olgeta man long wankain pasin tasol.” (Lo 1:16, 17) Ol man i gat “gutpela tingting na save i kam long God” ol i save mekim wankain pasin long olgeta man, na ol elda i gat wok long harim kot ol i mas bihainim moa yet dispela kain gutpela tingting na save. (Jems 3:17; Sindaun 24:23) Dispela bai helpim ol long skelim gut man, olsem em i no strong na em i mekim rong o em i man nogut.
12. Wanem insait bilong dispela tok olsem ol jas i mas i stap stretpela man na gutpela man tu?
12 Ol elda i mas “skelim gut” pasin bilong ol man wantaim ol lo bilong Jehova i makim wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret. (Buk Song 19:9) Ol yet i mas wok strong long i stap stretpela man, tasol ol i mas wok tu long i stap gutpela man, em gutpela man i narapela long stretpela man olsem Pol i makim long Rom 5:7, 8. Wanpela buk (Insight on the Scriptures) i stori long ol dispela ves aninit long het-tok “Stretpela Pasin” (Righteousness) na dispela buk i tok: ‘Hap tok Grik dispela ves i kolim i makim man i gat nem long mekim gutpela pasin, em dispela kain man i gat laik long mekim gut long ol narapela na helpim ol, na em i save mekim ol wok bilong helpim ol. Em i no tingting tasol long mekim pasin i stret, em i go moa; laik bilong bel i kirapim em long tingim gut ol narapela na em i laik mekim gut long ol na helpim ol.’ (Volyum 2, pes 809) Ol elda i stretpela man na gutpela man tu, ol i save mekim gutpela pasin sori long man i mekim rong. (Rom 2:4) Ol i mas laik long mekim pasin marimari na pasin sori. Ol i mas mekim olgeta samting ol inap mekim bilong kirapim dispela man long tanim bel, maski pastaim i olsem em i no laik bihainim tok bilong ol.—Efesus 4:32–5:1; Jems 2:13; Jut 22, 23.
Bihainim Stretpela Tingting Long Taim Bilong Harim Kot
13. (a) Maski elda i gat wok olsem jas, em i stap wanem samting yet? (b) Wanem tok bilong Pol i stret long taim bilong harim kot tu?
13 Taim i gat hevi na ol wasman i mas harim kot, ol i no ken lusim tingting olsem ol i stap wasman yet, na ol i lukautim ol sipsip bilong Jehova, na ol i wok aninit long “gutpela wasman bilong ol sipsip.” (Jon 10:11) Tok bilong Pol long wok bilong helpim ol sipsip i gat hevi, dispela tok i stret tu long taim bilong harim kot. Pol i tok: “Ol brata, sapos yupela i save olsem wanpela bilong yupela i bin mekim sin, orait yupela man i bihainim Holi Spirit, yupela i mas mekim pasin isi long dispela man na helpim em long stretim pasin bilong em. Tasol yupela i mas lukaut gut long yupela yet. Nogut Satan i traim yupela na yupela tu i pundaun long sin. Yupela i mas helpim ol arapela long karim hevi bilong ol. Long dispela pasin bai yupela inapim tru lo bilong Krais.”—Galesia 6:1, 2.b
14. Ol wasman i mas ting olsem wanem long wok bilong harim kot? Ol i mas i gat wanem tingting long brata o sista i mekim rong?
14 Ol elda long komiti bilong harim kot ol i no ken ting ol i jas na ol i antap long ol narapela na ol i bung bilong givim strafe. Nogat. Ol i mas tingim dispela wok bilong harim kot em hap wok wasman bilong ol. Ol i mas ting olsem: Wanpela sipsip bilong Jehova i gat hevi na ol i ken mekim wanem bilong helpim em? Dispela sipsip i lusim rot na ating em i go longwe tumas na bai ol i no inap kisim bek em o nogat? Yumi laik bai ol inap helpim em. Na ol elda i mas tingting strong long mekim pasin marimari sapos i stret ol i mekim. Tru, sapos brata o sista i bin mekim bikpela rong, ol elda i no ken abrusim lo bilong Jehova liklik, tasol ol i ken tingim, i gat sampela as na ol inap marimari long em o nogat. (Buk Song 103:8-10; 130:3) Sori tumas, sampela brata o sista i mekim rong ol i bikhet na i no laik tanim bel. Long kain taim olsem, ol elda i mas strong, tasol ol i no ken mekim hatpela pasin.—1 Korin 5:13.
I Gat Wanem As na Ol i Mekim Kot?
15. Taim bikpela hevi i kamap namel long sampela, ol elda i mas kisim wanem save pastaim?
15 Taim bikpela hevi i kamap namel long sampela, pastaim ol elda i mas save, ol dispela lain yet i bin wok long stretim, olsem Matyu 5:23, 24 o Matyu 18:15 i makim o nogat? Sapos ol i bin wok long stretim, tasol ol i no inap mekim, orait wanpela o tupela elda i ken toktok wantaim ol na givim sampela tingting long ol, na ating dispela inap helpim ol long stretim. Sapos brata o sista i bin mekim bikpela rong tru inap long ol i rausim em long kongrigesen, long dispela taim tasol ol elda i save mekim kot. (Matyu 18:17; 1 Korin 5:11) I mas i gat as tru long Baibel na ol i putim komiti bilong harim kot. (Lukim The Watchtower, Septemba 15, 1989, pes 18.) Bilong kamapim dispela komiti, ol i mas makim ol elda ol inap tru long harim dispela kot.
16. Ol elda i laik mekim wanem long rot bilong harim kot?
16 Ol elda i laik mekim wanem long rot bilong harim kot? Ol i laik save long tok i tru o long samting tru i bin kamap bambai ol inap skelim long stretpela pasin. Ol i mas “painimaut gut” pastaim, olsem ol Israel i bin mekim taim bikpela rong i kamap. (Lo 13:14; 17:4) Ol inap mekim olsem na ol i mas mekim olsem long pasin sori. (1 Korin 13:4, 6, 7) Ol i kisim pinis dispela save, orait nau bai ol i mekim ol samting ol i mas mekim bilong lukautim kongrigesen, na holimpas ol lo bilong Jehova insait long kongrigesen, na bai i no gat samting i pasim rot bilong spirit holi. (1 Korin 5:7, 8) Tasol wanpela samting ol i laik mekim long rot bilong harim kot, em olsem: Ol i laik kisim bek dispela man i bin mekim rong, long wanem, bagarap inap painim em.—Lukim Luk 15:8-10.
17. (a) Long taim bilong harim kot ol elda i mas mekim wanem kain pasin long man i gat kot? I gat wanem as na ol i mas mekim olsem? (b) Ol elda long komiti bilong harim kot i mas mekim wanem na bai ol inap mekim kain pasin olsem?
17 Man o meri i gat kot, ol elda i mas mekim pasin long em olsem em i wanpela sipsip bilong God. Ol i mas mekim gutpela pasin sori long em. Sapos em i bin mekim wanpela rong (o sampela rong), wok bilong ol stretpela jas em bilong helpim em long pilim rong bilong em na stretim pasin bilong em, na kirapim em long tanim bel, na bai ol inap kisim bek em long “umben bilong Satan.” Ol i mas “skulim [em] gut” na “wok isi na stretim tingting” bilong em. (2 Timoti 2:24-26; 4:2) Tasol olsem wanem sapos nau em i pilim tru olsem em i bin mekim rong, na em i askim Jehova long lusim rong bilong em? (Lukim Aposel 2:37.) Sapos komiti i pilim tru olsem em i laik tru bai ol i helpim em, orait ating i no gat wok long ol i rausim em.—Lukim “Askim” long Wastaua, Oktoba 1983, pes 30, paragraf 4.
18. (a) Wanem taim komiti bilong harim kot i mas strong na rausim man i mekim rong? (b) I gat wanem samting i kamapim bikpela bel hevi na dispela i mas kirapim ol elda long wok strong long helpim ol sipsip i lusim rot?
18 Tasol sapos man (o meri) i gat kot em i givim baksait long Jehova na em i no hevi liklik long dispela, o em i bikhet na sakim ol lo bilong Jehova, o em i man nogut tru, orait em wok bilong komiti bilong harim kot long lukautim ol narapela long kongrigesen na ol i mas rausim dispela man i gat rong na em i no tanim bel. Sapos ol i lukim klia olsem dispela man (o meri) i no hevi liklik long rong bilong em, olsem pasin bilong bel hevi God i kamapim, orait i no gat wok long ol i bung planti taim wantaim em na i laik subim em long tanim bel.c Inap sampela yia nau, long olgeta hap, lain ol i bin rausim ol inap olsem 1 pesen bilong olgeta pablisa. I olsem long olgeta wan handet sipsip i stap yet long lain sipsip, wanpela i lus—i lus olgeta o inap liklik taim. Taim yumi tingim bikpela hap taim na strong yumi mas lusim bilong helpim wanpela man tasol long kam insait long lain sipsip, na yumi tingim ol dispela tausen tausen manmeri ‘i go bek long han bilong Satan’ long olgeta yia, yumi bel hevi tru long dispela, a?—1 Korin 5:5.
19. Ol elda long wanpela komiti bilong harim kot i no ken tru lusim tingting long wanem samting? Olsem na ol bai wok long mekim wanem?
19 Taim ol elda i kirap long skelim wanpela rong i bin kamap, ol i no ken lusim tingting olsem planti rong i kamap insait long kongrigesen, as bilong en em olsem brata o sista i no strong, na i no olsem em i man nogut. Oltaim ol i mas tingim tok piksa bilong Jisas long sipsip i lus. Long pinis bilong dispela tok piksa, Jisas i tok: “Tru, ol i save amamas long 99 man i stretpela pinis na i no gat wok long tanim bel. Tasol sapos wanpela man bilong mekim sin em i tanim bel, orait ol i save amamas moa moa yet.” (Luk 15:7) Tru tumas, “Bikpela . . . i no laik bai wanpela man i lus. Em i laik bai olgeta man i mas tanim bel.” (2 Pita 3:9) Jehova i mas helpim ol komiti bilong harim kot na ol i mas wok strong tru long helpim ol man i bin mekim rong bambai ol i tanim bel na wokabaut strong gen long liklik rot bilong kisim laip oltaim, na bai bikpela amamas i kamap long heven.—Matyu 7:13, 14.
[Ol Futnot]
a Bilong save ol elda bilong ‘bikpela lain’ i stap olsem wanem long han sut bilong Krais, lukim liklik tok daunbilo long pes 136 bilong buk Revelation—Its Grand Climax At Hand!, em Sosaiti Wastaua bilong Nu Yok i wokim.
b Lukim The Watchtower (tok Inglis), Septemba 15, 1989, pes 19.
c Lukim Wastaua, Janueri 1, 1982, pes 22, paragraf 24.
Sampela Askim Bilong Kamapim Gen Ol Bikpela Tok
◻ Ol elda i mas bihainim pasin bilong Bikpela Wasman bilong ol sipsip na Gutpela Wasman bilong ol sipsip, na bai ol i gat bikpela tingting long mekim wanem?
◻ Ol elda i ken wok long mekim wanem, na bai i no gat planti kot?
◻ Wanem insait bilong dispela tok olsem ol jas i mas i stap stretpela man na gutpela man tu?
◻ Long taim bilong harim kot, ol elda i mas mekim wanem kain pasin long man i bin mekim rong? I gat wanem as na ol i mekim olsem?
◻ Bilong wanem ol elda i mas wok pastaim long painim rot bilong mekim pasin marimari na ol i no ken kirap kwik na rausim man?
[Piksa long pes 16]
Taim ol elda i mekim gut wok wasman ol i no gat wok long mekim planti kot
[Piksa long pes 18]
Long taim bilong harim kot tu ol elda i mas wok yet long stretim bek man long pasin isi