Wok Bilong Ol Gavman

“Gavman em i wokman bilong God, bilong helpim yu na mekim yu i stap gut. Tasol sapos yu mekim pasin nogut, orait yu mas pret.”​—⁠ROM 13⁠:⁠4.

 1, 2. Olsem wanem planti man bilong ol misin ol i kolim Kristen ol i bin insait long pait bilong daunim gavman?

TUPELA yia bipo wanpela bung bilong ol bisop long Landon i kirapim wanpela niusman long raitim strongpela tok long nius New York Post. Dispela bung (Lambeth Conference) em bilong ol bisop bilong Misin Angliken na winim 500 bisop ol i bung. Dispela niusman i kros long wanpela tok dispela bung i orait long en, em ol i tok, ol i pilim tingting bilong ol man “em ol i traim pinis olgeta narapela rot na bihain ol i kisim tingting olsem ol i mas holim gan samting na mekim pait bambai ol inap kirapim ol man long mekim stretpela pasin long ol.”

² Dispela nius (Post) i tok, i olsem ol bisop i orait long ol paitman i save mekim pretim ol man. Tasol ol bisop i bihainim tasol tingting bilong planti man long nau. Tingting bilong ol i wankain olsem bilong wanpela pris Katolik long Gana, em i tok ol man i mas pait long gavman bambai ol inap helpim kwik na helpim tru ol Afrika na pinisim ol hevi i olsem i kalabusim ol. Na tingting bilong ol i wankain olsem bilong wanpela Afrika em i bisop bilong Misin Metodis, em i tok em bai “mekim pait bilong helpim ol man long i stap fri, maski em yet inap bagarap.” Na tingting bilong ol i wankain olsem planti misineri bilong ol misin long nau, em ol i wok wantaim ol man i bikhet long gavman na ol i helpim ol long mekim pait bilong daunim ol gavman long Esia na Saut Amerika.

Ol Kristen Tru i No Save “Sakim Tok Bilong Gavman”

 3, 4. (a) Ol man i tok ol i Kristen, tasol ol i helpim ol wok bilong daunim gavman, ol i brukim wanem ol lo? (b) Wanpela man i kisim wanem save long ol Witnes Bilong Jehova?

³ Taim Jisas i stap long graun, em i tok ol disaipel bilong em “ol i no bilong dispela graun.” (Jon 17⁠:14) Sapos wanpela man i tok em i Kristen, tasol em i helpim pait bilong daunim gavman, dispela man em i bilong dispela graun. Em i no bihainim Jisas; em i no “stap aninit long ol gavman.” (Rom 13⁠:⁠1) Gutpela sapos em i bihainim toksave bilong aposel Pol, em i tok: “Ol man i sakim tok bilong gavman, ol i sakim tok bilong ol man God yet i bin putim long wok bilong ol. Na ol man i mekim olsem, ol bai i kisim pe nogut long pasin ol i mekim.”​—⁠Rom 13⁠:⁠2.

⁴ Tasol pasin bilong ol Witnes Bilong Jehova i narapela kain long planti man ol i tok ol i Kristen​—⁠ol Witnes Bilong Jehova i no save insait liklik long ol pait. Wanpela man long Yurop i kisim save long dispela pasin bilong ol Witnes. Em i raitim tok olsem: “Mi lukim ol wok nogut ol lotu na ol gavman i bin kamapim, olsem na mi givim bel long mekim pait na daunim ol dispela lain. Mi insait long wanpela lain paitman i save mekim pretim ol man, na ol i lainim mi long mekim wok long kain kain gan na hanbom samting; ol i save holim gan na stil na planti taim mi save go wantaim ol. Long olgeta taim bagarap inap painim mi. Bihain bihain mi save, mipela i no inap winim pait. Mi les tru na mi bel hevi​—⁠mi pilim olsem i no gat wanpela gutpela samting inap kamap. Long dispela taim wanpela Witnes meri i kam long haus bilong mipela. Em i tokim mi long Kingdom bilong God. Mi strong long tokim em mi no laik lusim nating taim long harim dispela tok, tasol ating meri bilong mi i laik harim. Na tru, meri i harim, na em i orait long dispela Witnes i stadi wantaim em na lainim em long ol tok bilong Baibel. Bihain mi orait long sindaun wantaim tupela na stadi. Taim mi kisim save long as tru bilong dispela strong i subim ol man long mekim pasin nogut, bel bilong mi i amamas tru. Mi bilip long tok promis bilong Kingdom, na dispela samting tasol i strongim bel bilong mi na nau mi wetim gutpela samting i kamap na i gat as bilong i stap bilong mi.”

 5. Bilong wanem ol Kristen i save stap isi na stap aninit long ol gavman? Dispela pasin bai stap inap long wanem taim?

⁵ Ol Kristen i stap olsem maus bilong God na Krais; God i salim ol i go autim tok. (Aisaia 61⁠:​1, 2; 2 Korin 5⁠:20; Efesus 6⁠:​19, 20) Olsem na ol i no save insait long ol pait bilong dispela graun. Sampela gavman i olsem i helpim ol man long kisim gutpela sindaun, winim narapela gavman, na sampela gavman i no pasim tumas ol man, tasol ol Kristen tru i no save litimapim wanpela kain gavman na daunim narapela. Nogat. Ol i save i no gat wanpela gavman bilong dispela graun i gutpela olgeta. Tasol God i “putim” ol i stap, olsem larim ol i stap, inap long taim Kingdom bilong em i kirap long bosim graun. (Daniel 2⁠:44) Olsem na ol Kristen i save stap isi na stap aninit long ol gavman. Ol i wok long autim gutpela tok bilong Kingdom na long dispela rot ol i helpim ol man bambai ol i ken i stap gutpela inap oltaim oltaim.​—⁠Matyu 24⁠:14; 1 Pita 3⁠:​11, 12.

Bihainim Lo Bilong Gavman

 6. “Dispela graun olgeta i stap aninit long strong bilong Satan,” tasol olsem wanem na planti lo bilong ol man i gutpela?

⁶ Ol gavman bilong ol kantri i save putim ol lo bilong bosim lain bilong ol, na planti bilong ol dispela lo i gutpela. Olsem wanem? Yumi mas kirap nogut long dispela samting, long wanem, “dispela graun olgeta em i stap aninit long strong bilong Satan”? (1 Jon 5⁠:19) Yumi no ken kirap nogut. Long wanem Jehova i wokim Adam na givim maus bilong bel long em, olsem na Adam inap skelim wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret, na dispela samting i kamap klia planti taim long lo bilong ol man. (Rom 2⁠:​13-16) Wanpela man bilong Babilon long bipo, em i man bilong kamapim ol lo, nem bilong em Hamurabi, em i raitim lista bilong ol lo bilong em, na long tok i go pas em i raitim tok olsem: “Long dispela taim [ol] i makim mi bilong helpim ol manmeri long i stap gutpela, em mi, Hamurabi, mi man bilong lotu, na mi hetman i save pret long god; ol i makim mi bilong kamapim stretpela pasin na stretpela kot long dispela kantri, na bilong bagarapim ol man i save mekim pasin nogut na ol man nogut tru, bambai ol man i gat strong ol i no ken daunim ol man i no gat strong.”

 7. Sapos wanpela man i brukim lo, i stret husat ol i ken givim strafe long em? Olsem wanem na i stret ol i mekim olsem?

⁷ Planti gavman i tok, ol lo bilong ol i gat wanpela wok tasol, em bilong helpim lain bilong ol long i stap gutpela na sindaun gut. Olsem na ol i save givim strafe long man i mekim pasin i bagarapim narapela man, olsem kilim man i dai o stil, na ol i putim ol lo bilong rot na makim spit bilong ka na ples bilong putim ol ka, na ol kain lo olsem. Ol man i save long lo, tasol ol i brukim, ol i sakim tok bilong gavman na “ol bai i kisim pe nogut long pasin ol i mekim.” Husat bai givim dispela strafe long ol? Ating i no God. Long dispela ves ol i kisim dispela tok “pe nogut” long wanpela tok Grik i makim strafe em kot bilong gavman i givim long man, i no kot bilong Jehova. (Lukim 1 Korin 6⁠:⁠7.) Sapos wanpela man i brukim lo, i stret gavman i ken givim strafe long em.

 8. Sapos wanpela long kongrigesen i mekim bikpela rong i brukim lo bilong gavman, kongrigesen bai mekim wanem?

⁸ Ol Witnes Bilong Jehova i gat gutnem long bihainim ol lo bilong gavman. Sapos wanpela long kongrigesen i brukim lo bilong gavman, kongrigesen i no save helpim em long abrusim strafe. Sapos wanpela man i stil, o kilim man i dai, o bagarapim gutnem bilong narapela man, o em i giaman na em i no baim stret takis, o em i bagarapim meri, o giamanim wanpela man na pulim mani bilong em, o kisim ol drak ol man i hait na wok bisnis long en, o em i mekim narapela pasin i sakim tok bilong gavman, bai kongrigesen i givim strafe long em​—⁠na taim gavman tu i givim strafe long em, em i no ken bel hevi na pilim olsem ol man i mekim nogut long em.​—⁠1 Korin 5⁠:​12, 13; 1 Pita 2⁠:​13-17, 20.

Ol i Stap Bilong Pretim Ol Man

 9. Sapos ol man bilong sakim lo i laik bagarapim ol Witnes, i stret ol Witnes i ken singautim husat long helpim ol?

⁹ Pol i stori moa long ol gavman olsem: “Ol gavman i no i stap bilong pretim ol man i mekim gutpela pasin. Ol i stap bilong pretim ol man i mekim pasin nogut. Olsem na sapos yu no laik pret long gavman, orait yu mas mekim gutpela pasin tasol, na em bai i litimapim nem bilong yu.” (Rom 13⁠:⁠3) Ol Kristen i stap gut long lo bilong God ol i no ken pret long gavman; ol man i mekim “pasin nogut” ol tasol i mas pret. Sapos ol man bilong sakim lo i laik bagarapim ol Witnes Bilong Jehova, i stret ol Witnes i ken askim gavman long tokim polis o ami long lukautim ol.​—⁠Aposel 23⁠:​12-22.

10. Olsem wanem gavman i bin “litimapim nem” bilong ol Witnes Bilong Jehova?

¹⁰ Pol i tokim Kristen i save bihainim lo bilong gavman, olsem: “[Gavman] bai i litimapim nem bilong yu.” Orait, tingim gutpela tok sampela pas bilong gavman long Brasil i mekim long ol Witnes Bilong Jehova bihain long taim ol Witnes i mekim ol kibung distrik bilong ol. Ol i litimapim tru nem bilong ol Witnes. Hetman bilong dipatmen bilong spot long kaunsil em i raitim tok olsem: “Mipela mas litimapim nem bilong yupela long gutpela pasin bilong yupela long i stap isi na sindaun gut. Long nau yumi stap long taim bilong planti hevi, tasol mipela i amamas long save i gat bikpela lain olsem ol i bilip yet long God na lotu long em.” Na dairekta bilong wanpela stediam bilong kaunsil em i tok: “Bikpela lain tru i kam bung, tasol i no gat wanpela samting nogut i bin kamap na bagarapim liklik dispela bung, long wanem, yupela i wok stret na bosim gut ol samting.” Na ofis bilong namba wan kaunsil i raitim tok olsem: “Long dispela taim mipela laik tok amamas long gutpela pasin bilong yupela long bihainim tok na bosim gut ol samting, na mipela laik bai ol narapela bung bilong yupela long bihain ol tu i ken kamap gutpela olsem.”

11. Olsem wanem yumi ken tok, wok bilong autim tok em i no “pasin nogut”?

¹¹ Dispela tok “gutpela pasin” i makim pasin bilong bihainim ol lo bilong gavman. Na tu, taim yumi bihainim tok bilong God na autim tok, yumi mekim “gutpela pasin”​—⁠yumi no mekim “pasin nogut.” Ol gavman i mas pilim dispela samting. Dispela wok yumi mekim i helpim ol man. Sapos ol i bihainim ol tok yumi autim long ol, dispela bai helpim ol long bihainim stretpela pasin. Olsem na yumi laik bai ol gavman i helpim yumi bambai yumi inap mekim dispela wok i stret yumi ken mekim. Pol i singaut long gavman bambai lo bilong gavman i ken “helpim na strongim” dispela wok bilong autim “gutnius.” (Aposel 16⁠:​35-40; 25⁠:​8-12; Filipai 1⁠:⁠7) Ol Witnes Bilong Jehova long nau tu i bin mekim olsem na nau gavman i orait long wok bilong ol long Is Jemani, Hangari, Polan, Romania, Benin, Miyanma (Bema).

“Em i Wokman Bilong God”

12-14. Olsem wanem ol gavman i bin mekim wok olsem wokman bilong God (a) long taim bilong Baibel? (b) long taim bilong yumi?

¹² Pol i stori moa long ol gavman na em i tok: “Gavman em i wokman bilong God, bilong helpim yu na mekim yu i stap gut. Tasol sapos yu mekim pasin nogut, orait yu mas pret. Yu save, gavman i holim bainat, na em i no holim nating. Em i wokman bilong God, bilong bekim pe nogut long man i mekim pasin nogut.”​—⁠Rom 13⁠:⁠4.

¹³ Gavman bilong sampela kantri i bin mekim sampela samting na ol i mekim wok olsem wokman bilong God. Sairus i bin mekim kain wok olsem long taim em i putim tok na larim ol Juda i lusim Babilon na i go bek long ples bilong ol na wokim gen haus lotu bilong God. (Esra 1⁠:​1-4; Aisaia 44⁠:28) King Artaserksis i bin mekim wok olsem wokman bilong God long taim em i givim mani long Esra na salim em i go wokim gen dispela haus, na long taim em i salim Nehemia i go wokim gen banis bilong Jerusalem long bihain. (Esra 7⁠:​11-26; 8⁠:​25-30; Nehemia 2⁠:​1-8) Gavman bilong Rom tu i mekim wok olsem long taim ol i kisim bek Pol long han bilong bikpela lain man long Jerusalem, em ol i laik paitim em, na long taim em i stap long sip na sip i bagarap, na gavman i stretim rot bambai em inap givim mani long papa bilong wanpela haus long Rom, bilong em i ken i stap long en.​—⁠Aposel 21⁠:​31, 32; 28⁠:​7-10, 30, 31.

¹⁴ Na long taim bilong yumi tu sampela gavman i bin mekim wok olsem wokman bilong God na helpim lain bilong em. Olsem: Long yia 1959, Sprim Kot bilong Kanada i harim kot bilong wanpela Witnes Bilong Jehova, em ol man i sutim tok long em na i tok em i bin mekim ol tok i laik daunim gavman na bagarapim nem bilong en. Sprim Kot i tok, Witnes i no gat rong. Dispela tok bilong Sprim Kot i daunim pasin birua premia bilong Kwibek, em Maurice Duplessis, em i mekim long ol Witnes.

15. Olsem wanem ol gavman i mekim wok olsem wokman bilong God na helpim planti man? Na i stret ol i ken mekim wanem?

¹⁵ Na ol gavman bilong ol kantri i mekim wok olsem wokman bilong God na helpim planti man, long wanem, ol i save putim ol lo bilong bosim ol man na helpim ol long i stap gut. Ol bai mekim dispela wok inap long taim Kingdom bilong God i kirap long mekim. Olsem na Pol i tok, gavman i “holim bainat” bilong mekim dispela wok. Dispela i makim olsem i stret gavman i ken givim strafe long man i mekim pasin nogut. Man i brukim lo bilong gavman, ol i save putim em long kalabus o em i mas baim kot. Long sampela kantri i gat lo i orait long gavman i kilim i dai man i mekim bikpela rong.a Tasol long planti kantri i no gat dispela lo, na i stret gavman i ken tingting: Ol bai putim dispela lo o nogat.

16. (a) Gavman i olsem wokman bilong God, olsem na sampela wokboi bilong God i pilim olsem i stret ol i ken mekim wanem? (b) Tasol Kristen i no save kisim wanem kain wok? Bilong wanem em i no kisim kain wok olsem?

¹⁶ Ol gavman i mekim wok olsem wokman bilong God, na dispela samting i helpim yumi long save bilong wanem Daniel na tripela Hibru, na Nehemia, na Modekai, ol inap kisim wok long gavman bilong Babilon na Persia. Long dispela rot ol inap singaut long gavman bilong helpim lain bilong God. (Nehemia 1⁠:11; Esta 10⁠:3; Daniel 2⁠:​48, 49; 6⁠:​1, 2) Long nau tu sampela Kristen i wok long gavman, olsem ol wokboi bilong gavman. Tasol ol i no bilong dispela graun, olsem na ol i no save insait long ol lain politik, o wok long holim wok gavman, o mekim wok bilong kamapim as tingting bilong wanpela oganaisesen politik.

Yumi Mas Bilip

17. Wanem kain samting inap kamap na ating dispela bai kirapim ol man i no Kristen na bai ol i bikhet long gavman?

¹⁷ Tasol olsem wanem sapos gavman i larim tasol pasin nogut na hatpela pasin i stap na i no gat kot bilong man i mekim kain pasin olsem? Yu ting ol Kristen i mas wok long daunim dispela gavman bambai wanpela gavman i olsem gutpela gavman i ken kamap? Ol gavman bilong bipo tu i bin mekim kain kain pasin i no stret na pasin nogut. Long taim bilong ol aposel, gavman bilong Rom i orait long pasin bilong putim ol man long wok kalabus olsem ol wokboi nating. Na dispela gavman i bin larim tasol ol bikman bilong gavman i mekim pasin i no stret. Baibel i stori long ol man bilong kisim takis ol i pulim mani bilong ol man, na i stori long wanpela jas em i jas nogut, na wanpela namba wan gavman em i laik kisim grismani.​—⁠Luk 3⁠:​12, 13; 18⁠:​2-5; Aposel 24⁠:​26, 27.

18, 19. (a) Sapos sampela bikman bilong gavman i mekim pasin nogut o pasin i no stret, ol Kristen i mas mekim wanem? (b) Olsem wanem ol Kristen i bin helpim sindaun bilong ol man, olsem wanpela man bilong raitim stori bilong bipo, na blok daunbilo i makim?

¹⁸ Ol Kristen long taim bilong ol aposel inap wok long pinisim ol dispela pasin nogut, tasol ol i no bin mekim. Olsem: Pol i no tokim ol man ol i mas pinisim pasin bilong putim ol man i stap wokboi nating. Na em i no tokim ol Kristen i gat wokboi olsem long lusim ol dispela wokboi i go. Nogat. Em i tok, ol man i stap wokboi nating na bos bilong ol, narapela i mas mekim gutpela pasin sori Kristen long narapela. (1 Korin 7⁠:​20-24; Efesus 6⁠:​1-9; Filemon 10-16; lukim tu 1 Pita 2⁠:18.) Na olsem tasol, ol Kristen bilong pastaim i no bin insait long wok bilong mekim pait na daunim gavman. Ol i wok strong long mekim wanpela wok tasol, em wok bilong “autim gutnius olsem, Jisas Krais . . . em i save mekim yumi i kamap wanbel wantaim God.” (Aposel 10⁠:36) Long yia 66 bihain long Krais, ami bilong Rom i bin banisim Jerusalem na bihain ol i lusim i go. Ol Kristen Hibru i no laik i stap wantaim ol man i bikhet long gavman bilong Rom na mekim pait bilong lukautim taun​—⁠ol i bihainim tok bilong Jisas na ol i “ranawe i go long ples maunten.”​—⁠Luk 21⁠:​20, 21.

¹⁹ Ol Kristen bilong pastaim i no bin wok long senisim pasin bilong graun bilong helpim sindaun bilong ol man. Nogat. Ol i wok long helpim ol man long bihainim ol lo bilong Baibel bambai ol i ken i stap gutpela. Wanpela man i raitim buk i stori long Rom long bipo (John Lord, long buk The Old Roman World) na em i tok: “Lotu Kristen i helpim ol man i bihainim dispela lotu long kamap gutpela man na long dispela rot lotu Kristen i win tru. Em i no kirapim ol long senisim ol pasin i olsem planti man i laikim, o senisim gavman, o senisim ol lo.” Orait, ol Kristen long nau tu i mas mekim wankain pasin, a?

Taim Gavman i No Helpim Yumi

20, 21. (a) Olsem wanem wanpela gavman i no bin mekim wok olsem wokman bilong God? (b) Taim ol man i mekim nogut long ol Witnes na gavman i orait long dispela, ol Witnes i mas mekim wanem?

²⁰ Long Septemba 1972, ol man long wanpela kantri long sentral Afrika i kirap mekim nogut tru long ol Witnes Bilong Jehova. Ol i kisim olgeta samting bilong sampela tausen Witnes na mekim ol narapela samting nogut tru long ol, olsem paitim ol, na givim pen long ol, na kilim ol i dai. Olsem wanem? Gavman i mekim wok bilong en na lukautim ol Witnes? Nogat! Gavman i kirapim ol man long paitim ol na bagarapim ol, olsem na ol dispela Kristen i no gat asua ol i mas ranawe i go long ol narapela kantri klostu bambai ol i no ken bagarap.

²¹ Olsem wanem? Ating ol Witnes Bilong Jehova i mas belhat na kirap bekim nogut long ol man i mekim kain pasin nogut olsem long ol? Nogat. Ol i no ken mekim olsem. Ol Kristen i mas karim tasol ol kain hevi olsem na sanap strong. Ol i mas bihainim pasin daun bilong Jisas, em Baibel i tok: “Ol i bin tok nogut long em, tasol em i no bekim tok nogut bilong ol. Em i karim pen, tasol em i no tok long bagarapim ol. Nogat. Em i putim em yet long han bilong God, em dispela Jas i save skelim stret olgeta samting.” (1 Pita 2⁠:23) Ol i tingim pasin Jisas i bin mekim long Getsemani long taim ol man i kam holim em na wanpela disaipel i mekim wok long bainat bilong helpim em. Jisas i krosim dispela disaipel. Na bihain Jisas i tokim Pontius Pailat: “Kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun. Sapos kingdom bilong mi em i bilong dispela graun, orait inap ol wokman bilong mi i pait, na i no gat wanpela man inap putim mi long han bilong ol Juda. Tasol kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun.”​—⁠Jon 18⁠:36; Matyu 26⁠:52; Luk 22⁠:​50, 51.

22. Ol man i mekim nogut tru long sampela Witnes long Afrika, tasol ol Witnes i mekim wanem na ol i stap olsem gutpela piksa tru?

²² Ol dispela Witnes long Afrika i tingim pasin bilong Jisas na ol i strongim bel na bihainim tok bilong Pol, em i tok: “Sapos ol i mekim pasin nogut long yupela, orait yupela i no ken bekim pasin nogut long ol. Nogat. Oltaim yupela i mas tingting long mekim pasin i gutpela long ai bilong olgeta man. Yupela yet i no ken tingting long kros na pait. Oltaim yupela i mas painim rot bilong i stap wanbel wantaim olgeta man. Ol pren tru bilong mi, yupela yet i no ken bekim rong ol i mekim long yupela. Yupela i mas larim God i belhat long ol. Yupela i save, buk bilong God i gat tok olsem, ‘Bekim rong, em i wok bilong mi. Mi yet bai mi bekim rong bilong ol na mekim save long ol.’ ” (Rom 12⁠:​17-19; lukim Hibru 10⁠:​32-34.) Pasin bilong ol dispela brata bilong yumi long Afrika i kirapim tru bel bilong yumi​—⁠ol i stap olsem gutpela piksa tru bilong yumi olgeta long nau! Maski gavman i no mekim stretpela pasin, ol Kristen tru i no save lusim ol lo bilong Baibel.

23. I gat wanem ol askim i stap yet na yumi mas stori long en?

²³ Em nau, yumi stori pinis long wok bilong ol gavman, tasol ol Kristen i gat wanem wok? Ol i mas mekim wanem long ol gavman? Ol i mas bihainim olgeta tok bilong gavman o olsem wanem? Orait, tok i kamap bihain long dispela bai stori long ol dispela askim.

[Ol Futnot]

Yu Inap Stori long Dispela?

◻ I gat wanem sampela samting na sapos man i mekim bai em i “sakim tok” bilong gavman?

◻ Olsem wanem ‘God yet i bin putim ol gavman long wok bilong ol’?

◻ Olsem wanem ol gavman i stap “bilong pretim ol man”?

◻ Olsem wanem ol gavman bilong graun i mekim wok olsem “wokman bilong God”?

[Blok long pes 22]

Pas Bilong Namba Wan Polis

OFIS bilong Sosaiti Was Taua long Brasil i kisim wanpela pas i gat mak long en olsem: “Gavman bilong Provins Minas Gerais.” Dispela pas i kam long namba wan polis bilong taun Konkista. Olsem wanem? I gat hevi? Orait, pas i ken bekim dispela askim. Pas i tok:

“Yes:

“Mi amamas long toktok wantaim yu long rot bilong dispela pas na bai yu ken save long mi. Inap olsem 3-pela yia mi stap namba wan bilong ol plisman long taun Konkista, long Provins Minas Gerais. Long ples wok, mi givim bel long mekim wok bilong mi, tasol bipo mi gat hatwok long helpim ol kalabusman long sindaun gut wantaim. Ol i lain long mekim sampela wok, tasol ol i no stap isi na sindaun gut.

“Sampela mun bipo, Mista O⁠— i kam long dispela taun na em i tokim mipela em i wanpela Witnes Bilong Jehova. Em i kirap long autim tok bilong Baibel long sampela kalabusman. Em i lainim ol long rit rait na long pasin bilong i stap klin long skin na sindaun gut wantaim ol narapela man, na em i skulim ol long Baibel Holi tu. Dispela man bilong autim tok i givim bel long mekim wok, na em i mekim gutpela pasin sori, na em i tingting tasol long helpim ol narapela man. I no longtaim na mipela i lukim pasin bilong ol kalabus i wok long senis na i kamap gutpela. Olgeta man i lukim dispela samting ol i kirap nogut na ol i amamas.

“Mi tingim dispela samting i bin kamap long haus kalabus long taun bilong mipela, na long nem bilong mi, em mi namba wan polis, mi laik tokim Sosaiti Was Taua mipela i pilim tru gutpela wok dispela gutpela man bilong autim tok i bin mekim long hap bilong mipela.”

Aposel Pol i stori long ol gavman na em i tok: “Yu mas mekim gutpela pasin tasol, na [gavman] bai i litimapim nem bilong yu.” (Rom 13⁠:⁠3) Samting i bin kamap olsem long stori hia. Planti yia long kalabus i no inap kirapim man long senisim pasin bilong em, tasol insait long sampela mun tasol Tok bilong God, em Baibel, i bin kirapim ol dispela kalabus long senisim pasin bilong ol!​—⁠Buk Song 19⁠:​7-9.