Ol Papamama—Yupela i Laik Bai Ol Pikinini i Gat Wanem Kain Sindaun Long Bihain?
“Ol yangpela man na ol yangpela meri, . . . olgeta i mas litimapim nem bilong Bikpela!”—SONG 148:12, 13.
1. Ol papamama i save tingting planti long wanem ol samting long ol pikinini?
OLGETA papamama i save tingting planti long sindaun bilong ol pikinini bilong ol long bihain. Kirap long taim wanpela nupela pikinini i kamap—o ating paslain long em i kamap—papamama i save tingting planti long olsem wanem ol bai helpim dispela pikinini. Olsem wanem? Bodi bilong em bai kamap gut? Taim pikinini i kamap bikpela, papamama bai tingting planti long ol narapela samting tu. Ol papamama i laik bai ol gutpela samting tasol i ken painim ol pikinini bilong ol.—1 Samuel 1:11, 27, 28; Song 127:3-5.
2. Bilong wanem planti papamama i laik tru long ol pikinini bilong ol i mas i gat gutpela sindaun taim ol i kamap bikpela?
2 Tasol long nau i hatwok long ol papamama i helpim ol pikinini na bai ol gutpela samting tasol i ken painim ol. Planti papamama i bin karim ol bikpela hevi i kamap long rot bilong ol pait, wok politik, mani, ol bikpela sik samting insait long famili o ol samting i bagarapim tingting na bel bilong ol, na planti hevi moa. Ol papamama i no laik bai ol wankain hevi olsem i painim ol pikinini bilong ol. Long ol kantri we i gat planti wok mani, ating ol papamama i lukim olsem ol pikinini bilong ol pren na ol wanblut bilong ol, ol i holim ol wok i gat namba, olsem loya samting, na i luk olsem ol i gat gutpela sindaun. Olsem na ol i ting olsem ol i mas mekim olgeta samting ol inap mekim na bai ol pikinini bilong ol tu i gat gutpela sindaun taim ol i kamap bikpela.—Saveman 3:13.
Makim Gutpela Sindaun
3. Long laik bilong ol yet, ol Kristen i bin mekim wanem?
3 Long laik bilong ol yet, ol Kristen i bin dediketim laip bilong ol long Jehova. Ol i tingim tru tok bilong Jisas olsem: ‘Sapos wanpela man i laik bihainim mi, orait em i mas daunim laik bilong em yet, na em i mas karim diwai bilong en long olgeta de, na em i mas bihainim mi.’ (Luk 9:23; 14:27) Yes, man i stap Kristen em i mas daunim sampela laik bilong em yet. Tasol dispela i no makim olsem em i mas i stap rabis na kisim hevi tasol, nogat. Man i stap Kristen i save stap amamas na belgut, long wanem, em i save givim samting long ol arapela, na olsem Jisas i tok, “amamas bilong man i givim samting long ol arapela man, dispela i winim amamas bilong man i kisim samting bilong em yet.”—Aposel 20:35.
4. Jisas i kirapim ol disaipel long mekim wanem?
4 Ol manmeri long taim bilong Jisas ol i save karim ol bikpela hevi. Ol i mas mekim wok bilong lukautim ol yet, na tu, ol i stap aninit long hatpela wok bos bilong ol Rom, na sampela pasin bilong lotu i givim hevi long ol. (Matyu 23:2-4) Tasol maski i olsem, planti man em ol i harim tok long Jisas, ol i lusim sampela samting ol yet i laik mekim—wok mani tu—na ol i kirap bihainim Jisas. (Matyu 4:18-22; 9:9; Kolosi 4:14) Olsem wanem? Ol dispela disaipel i mekim samting bilong nogutim i stap bilong ol long bihain? Tingim tok bilong Jisas: “Olgeta manmeri i bin ting long nem bilong mi na i lusim haus o brata o susa o papa o mama o pikinini o gaden, bai ol i kisim 100 moa, na bai ol i kisim laip i stap gut oltaim oltaim.” (Matyu 19:29) Jisas i strongim bel bilong ol disaipel, em i tok Papa long heven i save pinis long ol samting ol i mas kisim. Olsem na em i tokim ol: “Namba wan samting yupela i mas mekim i olsem. Yupela i mas larim God i stap king bilong yupela, na kisim stretpela pasin bilong em, na bai em i givim dispela olgeta arapela samting tu long yupela.”—Matyu 6:31-33.
5. Sampela papamama i ting olsem wanem long tok bilong Jisas olsem God bai lukautim ol wokman bilong em?
5 Long nau tu, Jehova i save long ol samting yumi mas kisim, na ol manmeri i putim ol samting bilong Kingdom i stap namba wan—moa yet em ol manmeri i insait long fultaim sevis—ol tu i ken bilip olsem Jehova bai lukautim ol. (Malakai 3:6, 16; 1 Pita 5:7) Tasol sampela papamama i gat tupela tingting long dispela samting. Ol i laik bai ol pikinini bilong ol i kamap strong long mekim wok bilong Jehova, na bihain ol i ken insait long fultaim sevis. Tasol ol i tingim tu ol hevi bilong mani na i hatwok long painim wok long nau, olsem na ol i ting i gutpela sapos ol pikinini i kisim gutpela skul pastaim na bai ol i gat save bilong mekim sampela kain wok bilong helpim ol yet long bihain. Ol dispela papamama i pilim olsem bilong kisim gutpela skul, pikinini i mas i go long yunivesiti.
Redi Long Ol Samting i Kamap Bihain
6. Long dispela stori, dispela tok “bikpela skul” i makim wanem samting?
6 Ol samting bilong ediukesen i narapela narapela long olgeta kantri. Olsem: Long Amerika, ol skul i givim rot long ol pikinini long kisim skul i go inap long gret 12. Bihain, sapos ol stiuden i laik, ol i ken makim long i go long yunivesiti inap 4-pela yia samting bilong kisim digri, na taim ol i kisim digri, ol i ken kisim sampela skul moa bilong mekim ol wok olsem dokta, loya, ensinia samting. Long dispela stori, dispela tok “bikpela skul” i makim skul ol stiuden i kisim long yunivesiti. Tasol tu i gat ol teknikel na vokesenel skul we ol stiuden inap kisim ol kos bilong sotpela haptaim na ol inap kisim setifiket o diploma bilong mekim ol wok olsem kapenta na mekenik samting.
7. Wanem ol samting inap givim hevi long ol stiuden long haiskul?
7 Long nau ol haiskul i save redim ol stiuden long i go long yunivesiti. Bilong mekim olsem, planti haiskul i gat ol kos bilong helpim ol stiuden long i go long yunivesiti, winim ol kos bilong redim ol stiuden long kisim wok. Long nau, ol tisa na ol wanlain stiuden i strong long ol stiuden i mas i go long ol yunivesiti i gat nem na bai ol inap kisim ol digri i opim rot long ol inap kisim ol wok i gat gutpela pe.
8. Ol papamama Kristen i mas skelim wanem ol samting?
8 Orait ol papamama Kristen i mas mekim wanem? Ol i laik bai ol pikinini i skul gut na kisim ol save bilong lukautim ol yet long bihain. (Sindaun 22:19) Tasol olsem wanem? Ol i mas larim tasol ol pikinini na bai tingting bilong kisim planti mani kago i pulim ol? Long toktok na pasin bilong ol, ol papamama i putim wanem ol mak long ol pikinini i ken winim? Sampela papamama i save wok strong tru na bungim mani na bai ol inap salim ol pikinini i go long ol bikpela skul. Sampela i save kisim dinau bilong mekim olsem. Ol papamama i lusim mani taim ol i salim ol pikinini i go long ol bikpela skul, tasol i gat sampela samting moa ol i lusim. Em wanem ol samting?—Luk 14:28-33.
Pe Bilong Kisim Bikpela Skul
9. Olsem wanem long skulfi bilong ol yunivesiti long nau?
9 Taim yumi tingim pe bilong wanpela samting, yumi save tingim hamas mani man i tromoi. Long sampela kantri, gavman i bosim ol yunivesiti na baim skulfi bilong ol kleva stiuden. Tasol long planti kantri, skulfi bilong yunivesiti i antap tru, na em i wok long i go antap. Wanpela stori long New York Times i tok: “Bipo ol man i bin tingim bikpela skul olsem samting i opim rot long ol long kisim kain kain gutpela wok. Tasol long nau bikpela skul i kamapim klia husat ol i mani lain na husat ol i no gat planti mani.” Bikpela skul i wok long kamap olsem samting bilong ol maniman na ol man i gat namba, em ol i save putim ol pikinini bilong ol long ol kain skul olsem na bai ol pikinini tu i ken kamap maniman na man i gat namba. Olsem wanem? I stret ol papamama Kristen i putim dispela olsem mak ol pikinini bilong ol i ken winim?—Filipai 3:7, 8; Jems 4:4.
10. Olsem wanem bikpela skul i insait long wok bilong helpim kantri?
10 Maski sapos gavman i baim skulfi bilong ol stiuden i go long yunivesiti, ating bai i gat sampela samting i putim hevi long ol stiuden. Olsem: Wanpela nius (Wall Street Journal) i tok, long wanpela kantri long Saut-is Esia, gavman i gat ol skul i givim bikpela helpim long ol kleva stiuden. Ol i mekim olsem na bai ol dispela kleva stiuden i ken i go long ol bikpela skul i gat nem, olsem Yunivesiti Bilong Oxford na Yunivesiti Bilong Cambridge long Inglan, na ol yunivesiti i gat nem Ivy League long Amerika. Bilong wanem dispela gavman long saut-is Esia i mekim olsem? Nius i tok: “Em bilong helpim kantri long kisim planti mani moa.” Stiuden i no baim skulfi, tasol bihain em i mas mekim wok long laip olgeta bilong em long helpim wok bilong kantri. Planti manmeri i laik kisim dispela kain laip. Tasol olsem wanem? Em dispela kain laip papamama Kristen i laik bai ol pikinini bilong ol i kisim?—Jon 15:19; 1 Jon 2:15-17.
11. Olsem wanem long pasin bilong dring alkohol na pasin pamuk namel long ol stiuden bilong yunivesiti?
11 Orait nau yumi mas tingim pasin i stap long ol kain skul olsem. Ol stiuden i go long yunivesiti ol i gat nem long mekim ol pasin nogut, olsem kisim drak na alkohol, pamuk, lukstil long tes pepa, mekim sampela pasin bilong insait long wanpela grup, na planti kain pasin olsem. Tingim pasin bilong dring alkohol. Wanpela nius (New Scientist) i stori long pasin bilong dring planti na spak, olsem: “Inap olsem 44 pesen bilong [ol stiuden bilong ol yunivesiti long Amerika] i save mekim dispela pasin wanpela taim insait long olgeta tupela wik.” Ol yangpela long Australia, Briten, Rasia, na long ol narapela kantri, ol tu i save mekim kain pasin olsem. Ol stiuden long nau i save yusim dispela tok, hooking up. Wanpela nius (Newsweek) i stori olsem dispela tok i makim “man i kis o slip nating wantaim wanpela em i no tingting long prenim.” Ol ripot i kamapim olsem inap 60 i go 80 pesen bilong ol stiuden i save mekim dispela pasin. Wanpela savemeri i tok: “Dispela em pasin olgeta stiuden i go long yunivesiti ol i save mekim.”—1 Korin 5:11; 6:9, 10.
12. Wanem ol hevi i bungim ol stiuden long yunivesiti?
12 Narapela samting tu i putim hevi long ol stiuden em ol skul wok na eksem. Olgeta stiuden i mas stadi na mekim homwok bilong ol na bai ol i ken winim ol eksem. Na tu, sampela i mas mekim ol pat-taim wok taim ol i skul yet. Olgeta dispela samting i save pulim bikpela haptaim na strong bilong ol. Olsem na ol bai i no gat taim na strong bilong mekim ol wok bilong spirit. Taim skul wok samting i putim hevi long ol, ol bai lusim wanem samting? Ol samting bilong Kingdom bai stap yet olsem namba wan o ol bai putim i go namba tu? (Matyu 6:33) Baibel i tokim ol Kristen: “Yupela i mas lukaut gut long wokabaut bilong yupela. Yupela i no ken wokabaut olsem man i no gat save. Nogat. Yupela i mas wokabaut olsem man i gat save. Nau yupela i gat taim bilong mekim pasin bilong God. Tasol dispela taim nau yumi stap long en, em i taim nogut, olsem na yupela i mas lukaut, nogut dispela taim i lus nating.” (Efesus 5:15, 16) Sori tru olsem sampela i bin lusim bilip, long wanem, ol narapela samting i bin pulim bikpela haptaim na strong bilong ol o ol i bin insait long sampela pasin i no stret taim ol i stap long skul!
13. Ol papamama Kristen i mas skelim wanem ol askim?
13 Ol dispela pasin, olsem pasin pamuk, bikhet pasin, na ol narapela pasin olsem, ol i no kamap long ol yunivesiti tasol, nogat. Tasol, planti yangpela i tingim ol dispela pasin olsem samting i orait long ol stiuden i mekim. Sapos papamama Kristen i save long dispela samting, orait yu ting i stret ol i larim ol pikinini i stap inap 4-pela yia samting namel long ol lain i mekim ol kain pasin olsem? (Sindaun 22:3; 2 Timoti 2:22) Sapos ol hevi olsem inap painim ol pikinini, yu ting i gutpela long salim ol pikinini i go long yunivesiti, maski yunivesiti inap helpim ol long planti samting? Na bikpela samting moa yet, yunivesiti i givim wanem save long ol pikinini long ol samting i mas i stap namba wan long laip bilong ol?a (Filipai 1:10; 1 Tesalonaika 5:21) Ol papamama i mas beten na skelim gut ol dispela askim, na skelim tu ol samting nogut em inap painim ol pikinini taim ol i salim ol i go skul long narapela provins o long narapela kantri.
I Gat Wanem Ol Narapela Rot?
14, 15. (a) Maski planti man i gat narapela tingting, wanem tok bilong Baibel i stret long yumi tu long nau? (b) Ol yangpela i ken givim wanem ol askim long ol yet?
14 Long nau, planti man i ting olsem wanpela rot tasol bilong ol yangpela i ken mekim i stap bilong ol i kamap gutpela em long i go skul long yunivesiti. Tasol ol Kristen i no ken bihainim kain tingting olsem, nogat. Baibel i tok: “Yupela i no ken wokabaut wankain olsem ol man bilong dispela graun. Nogat. Yupela i mas larim God i mekim tingting bilong yupela i kamap nupela na bai pasin bilong yupela i kamap nupela tu. Olsem na bai yupela inap long save tru long laik bilong God. Bai yupela i save long ol pasin i gutpela na long ol pasin God i laikim tumas na long ol pasin i inap tru na i stret olgeta.” (Rom 12:2) God i laik bai ol manmeri bilong em—ol yangpela na ol lapun—i mekim wanem samting nau long dispela taim bilong pinis? Pol i tokim Timoti: “Yu mas tingting klia oltaim. Yu mas karim ol hevi na pen. Yu mas mekim wok bilong autim gutnius long ol manmeri. Yu gat wok bilong helpim ol manmeri, na yu mas mekim tru dispela wok.” Dispela tok i stret long yumi olgeta long nau.—2 Timoti 4:5.
15 Yumi no ken larim pasin bilong dispela graun long laikim tumas mani kago i pulim yumi, nogat, yumi mas “tingting klia oltaim”—putim tingting i go long ol samting bilong spirit yumi laik mekim. Sapos yu wanpela yangpela, askim yu yet: ‘Mi wok strong inap tru long skel bilong mi long “mekim wok bilong mi long autim gutnius,” na inapim mak bilong stap wokman bilong God? Mi tingting long mekim wanem ol samting bilong “mekim tru” wok bilong mi long autim tok? Mi tingting long insait long fultaim sevis?’ I hatwok long bekim ol dispela askim, na ating i hatwok moa yet sapos yu lukim ol narapela yangpela i mekim ol samting bilong inapim laik bilong ol yet. Ol i “laik bai ol gutpela samting tasol i ken kamap long ol” em ol i ting bai helpim sindaun bilong ol long bihain. (Jeremaia 45:5) Olsem na i gutpela sapos ol papamama Kristen i skulim na helpim gut ol pikinini long tingim ol samting bilong spirit kirap long taim ol pikinini i liklik yet.—Sindaun 22:6; Saveman 12:1; 2 Timoti 3:14, 15.
16. Ol papamama Kristen i ken mekim wanem bilong helpim ol pikinini long tingim ol samting bilong spirit?
16 Wanpela pikinini man husat i gat tupela liklik brata, na mama bilong em i bin insait long fultaim sevis inap planti yia, em i tok: “Mama i save skelim gut ol lain mipela i poroman wantaim ol. Mipela i no save poroman wantaim ol wanskul, nogat, mipela i save poroman wantaim ol lain insait long kongrigesen em ol i gat pasin bilong tingim gut ol samting bilong spirit. Na tu, oltaim em i save singautim ol lain i insait long fultaim sevis—ol misineri, ol wasman raun, ol bratasista i wok long Betel, na ol painia—i kam long haus. Mipela i save harim ol ekspiriens bilong ol na lukim amamas bilong ol na dispela i bin kirapim laik bilong mipela long insait long fultaim sevis.” Em i gutpela samting tru olsem long nau, olgeta dispela tripela pikinini man ol i insait long fultaim sevis—wanpela i wok long Betel, narapela i bin i go long Ministerial Trening Skul, na narapela i mekim wok painia!
17. Ol papamama i ken mekim wanem bilong stiaim ol pikinini long ol kos ol i ken kisim long skul na long nambawan bikpela wok ol bai mekim long bihain? (Lukim blok long pes 29)
17 Tru, ol papamama i mas mekim ol samting bilong strongim tingting bilong ol pikinini long ol samting bilong spirit, tasol em i bikpela samting tu long ol i mas kirap kwik long stiaim ol pikinini long wanem ol kos ol i ken kisim long skul na wanem nambawan bikpela wok ol bai mekim long bihain. Wanpela yangpela man husat i wok long Betel, em i tok: “Papa na mama i bin mekim wok painia paslain na bihain long taim tupela i marit, tupela i bin wok strong long helpim famili olgeta long kisim tingting olsem bilong painia. Taim mipela i mas makim ol kos mipela bai kisim long skul o pasim tok long ol samting mipela bai mekim bihain, oltaim ol i save kirapim mipela long makim samting em bai opim rot long mipela inap kisim wok pat-taim na mekim wok painia.” Ol papamama na ol pikinini i mas tingim ol kos em bai helpim ol pikinini long mekim wok bilong God, na i no ol kos bilong bringim pikinini i go long yunivesiti.b
18. Ol yangpela i ken tingting long mekim wanem kain wok?
18 Ol ripot i soim olsem long planti kantri, ol i sot tru long ol man bilong mekim ol wok olsem kapenta na mekenik samting—ol i no sot long ol manmeri i bin greduet long yunivesiti. Nius USA Today i tok olsem “70 pesen bilong ol wokman long 20 o 30 yia bihain bai i no gat wok long digri bilong yunivesiti, tasol ol bai i gat wok long setifiket bilong ol teknikel skul samting.” Planti bilong ol kain kolis na skul olsem i save givim ol sotpela kos long ol wok bilong ofis, na stretim ol samting olsem ka, kompiuta, na paip wara, na katim na stailim gras bilong ol man, na planti narapela wok olsem. Yu ting ol dispela wok i gutpela? Yes! Ating sampela man i ting ol i no gutpela wok tumas, tasol ol dispela wok inap helpim tru ol man em ol i tingim wok bilong Jehova olsem nambawan bikpela wok bilong ol.—2 Tesalonaika 3:8.
19. Wanem samting inap helpim tru man long i stap amamas na belgut?
19 Baibel i tok: “Ol yangpela man na ol yangpela meri, . . . olgeta i mas litimapim nem bilong Bikpela. Biknem bilong em wanpela i winim tru biknem bilong olgeta manmeri. Biknem bilong en i antap tru, i winim heven na graun.” (Song 148:12, 13) Taim yumi skelim namba na prais ol man i kisim long wok mani bilong ol wantaim wok bilong Jehova, yumi wanbel olsem fultaim sevis i nambawan gutpela rot bilong helpim man long i stap amamas na belgut. Tingim gut tok bilong Baibel, olsem: “Sapos Bikpela yet i givim yumi planti gutpela samting, em i no save larim ol dispela samting i givim hevi long yumi.”—Sindaun 10:22.
[Ol Futnot]
a Bilong lukim stori bilong sampela em ol i kisim tingting olsem save bilong God i winim save bilong yunivesiti, lukim Wastaua, Februeri 1, 1983, pes 27-30; The Watchtower, Epril 15, 1979, pes 5-10; Kirap! Janueri 8, 1979, pes 9; na Awake! Ogas 8, 1974, pes 3-7.
b Lukim Kirap! Oktoba 8, 1998, “Ol Man i Wok Long Painim Bel Isi,” pes 4-6, na Kirap! Disemba 8, 1989, “Bai Mi Mekim Wanem Kain Wok?” pes 14-16.
Yu Inap Stori Long Dispela?
• Ol Kristen i bilip olsem wanem samting bai helpim ol long i stap gut long bihain?
• Taim ol papamama Kristen i tingim i stap bilong ol pikinini bilong ol long bihain, ol i mas tingim wanem ol samting?
• Ol papamama i mas skelim wanem ol samting taim ol i tingting long salim ol pikinini i go long bikpela skul?
• Ol papamama i ken mekim wanem bilong helpim ol pikinini long mekim wok bilong Jehova olsem fultaim sevis?
[Blok long pes 29]
Bikpela Skul Bai Helpim Yu Olsem Wanem?
Planti manmeri em ol i go long yunivesiti, ol i tingting long kisim digri bilong helpim ol long kisim wanpela wok em ol inap kisim bikpela pe long en. Tasol ol ripot bilong gavman i soim olsem long olgeta stiuden i go long yunivesiti, inap 25 pesen tasol i save kisim digri insait long 6-pela yia. Maski sapos ol i kisim digri, yu ting dispela bai helpim ol long kisim wanpela gutpela wok? Skelim tok bilong ol ripot na wok painimaut ol i bin mekim long nau.
“Go skul long yunivesiti long Harvard o long Duke i no makim olsem kwiktaim man bai kisim wanpela gutpela wok na bikpela pe. . . . Ol kampani i no save tingim tumas ol yangpela em ol i laik kisim wok. Ol i save tingim olsem ol yangpela i gat digri o nogat. Tasol bihain, samting tru tru ol inap mekim, dispela em i bikpela samting long bos.”—Newsweek, Novemba 1, 1999.
‘I tru olsem bilong mekim ol wok long nau, man i mas i gat bikpela save moa winim long bipo, tasol bilong mekim ol dispela wok, save bilong haiskul—mets, rit na rait, long skel bilong gret 9, dispela bai helpim man, na i no save bilong yunivesiti. I no gat wok long ol stiuden i mas i go long yunivesiti bilong kisim wanpela gutpela wok, tasol ol i mas i gat gutpela save bilong haiskul.’—American Educator, Spring 2004.
‘Planti yunivesiti i no save redim gut ol stiuden long kisim wok taim ol i lusim skul. Ol vokesenel skul i wok long kamap planti moa. Kirap long 1996 i kam inap 2000, namba bilong ol stiuden i go long ol vokesenel skul i go antap moa inap 48 pesen. Ol diploma bilong ol yunivesiti em ol i bin tromoi bikpela mani long en, long nau i no gat wok tumas long en.’—Time, Janueri 24, 2005.
“Wanpela ripot em lain U.S. Dipatmen Bilong Leba i kamapim long yia 2005 i soim olsem long olgeta 3-pela 3-pela stiuden i winim skul long yunivesiti, wanpela i no inap painim wok i stret long digri em i bin kisim.”—The Futurist, Julai/Ogas 2000.
Olgeta dispela samting i mekim na planti saveman i ting olsem ol yunivesiti i no inap helpim tru ol stiuden long nau. Nius Futurist i tok: “Yumi wok long skulim ol man long ol samting i no inap helpim tru ol long bihain.” Tasol tingim tok em Baibel i mekim long God: “Mi God, Bikpela bilong yupela. Oltaim mi save skulim yupela na soim yupela long ol stretpela pasin yupela i mas bihainim na bai yupela i stap gut. Sapos yupela i bin harim tok bilong mi, orait nau yupela inap i stap gut na oltaim laip bilong yupela bai i pulap long amamas, olsem wara i ran oltaim na i no save pinis. Na stretpela pasin bilong yupela bai i kamap strong oltaim olsem solwara i save bruk long nambis.”—Aisaia 48:17, 18.
[Piksa long pes 26]
Ol i lusim ol wok bilong ol yet na ol i bihainim Jisas
[Piksa long pes 31]
Ol papamama Kristen i bihainim savetingting na strongim ol pikinini long ol samting bilong spirit kirap long taim ol pikinini i liklik yet