A5
Nem Bilong God Long Ol Skripsa Grik
Ol saveman bilong Baibel i luksave olsem nem bilong God i stap klostu 7,000 taim long Ol Skripsa Hibru bilong pastaim tru. Ol i raitim nem bilong God long 4-pela leta Hibru (יהוה) em ol i kolim Tetragramaton. Tasol planti man i ting dispela nem i no stap long Ol Skripsa Grik bilong pastaim tru. Em as na planti Baibel long nau em ol i tanim long tok Inglis i no yusim nem Jehova taim ol i raitim Nupela Testamen. Maski ol trensleta i tanim tok bilong Ol Skripsa Hibru we i gat Tetragramaton i stap long en, planti bilong ol i raitim “Bikpela,” na ol i no yusim nem bilong God.
Tasol Baibel New World Translation of the Holy Scriptures i narapela kain. Dispela Baibel i yusim nem Jehova inap 237 taim long Ol Skripsa Grik. Paslain long ol trensleta i mekim olsem, ol i skelim 2-pela bikpela samting: (1) Ol manuskrip Grik i stap long nau, ol i bin raitim planti tausen kopi bilong en long klostu 200 yia bihain long ol rait bilong pastaim tru. (2) Long dispela taim, ol man i kopim ol rait bilong ol manuskrip Grik i senisim Tetragramaton wantaim tok Kyʹri·os, em wanpela tok Grik i makim “Bikpela,” o ol i kopim ol rait bilong ol manuskrip em ol man i bin raitim pinis.
Lain New World Bible Translation Committee i luksave olsem i gat evidens olsem Tetragramaton i bin stap long ol manuskrip Grik bilong pastaim tru. Hia em sampela evidens i helpim ol long wokim disisen long yusim nem bilong God long Baibel:
I gat Tetragramaton long ol rait bilong Ol Skripsa Hibru em ol i bin yusim long taim bilong Jisas na ol aposel. Sampela man long bipo i no bilip olsem dispela em i tru. Tasol ol man i bin painim ol kopi bilong Ol Skripsa Hibru klostu long Kumran em ol i bin raitim long taim bilong ol aposel, na ol dispela kopi i gat rait Tetragramaton long en.
Long taim bilong Jisas na ol aposel bilong em, Tetragramaton i bin stap tu long Ol Skripsa Hibru em ol i bin raitim long tok Grik. Inap planti handret yia, ol saveman i ting Tetragramaton i no bin stap long ol manuskrip bilong Baibel Grik Septuagint em ol i bin tanim ol tok bilong Ol Skripsa Hibru. Tasol long 1950 samting, ol saveman i painim sampela liklik hap bilong Baibel Grik Septuagint bilong pastaim i bin stap long taim bilong Jisas. Ol dispela liklik hap bilong rait i gat nem bilong God long en em ol i bin raitim long ol leta Hibru. Olsem na yumi ken bilip tru olsem long taim bilong Jisas, i gat nem bilong God long ol kopi bilong ol Baibel long tok Grik. Tasol long yia 350 C.E. samting, ol manuskrip bilong Baibel Grik Septuagint, olsem Codex Vaticanus na Codex Sinaiticus, i no gat nem bilong God i stap long ol kirap long Buk Stat i go inap long Buk Malakai (tasol ol manuskrip bilong pastaim tru i bin i gat nem bilong God long en). Olsem na yumi no kirap nogut olsem ol rait bilong dispela taim em ol i stap yet long nau i no gat nem bilong God i stap long Ol Skripsa Grik long Baibel.
Jisas i tok: “Mi kam long nem bilong Papa bilong mi.” Em i tokaut tu olsem ol wok em i mekim, em i mekim long “nem bilong Papa” bilong em
Ol Skripsa Grik i kamapim klia olsem planti taim Jisas i bin kolim nem bilong God, na tu, em i tokim ol arapela long dispela nem. (Jon 17:6, 11, 12, 26) Jisas i tok: “Mi kam long nem bilong Papa bilong mi.” Em i tokaut tu olsem ol wok em i mekim, em i mekim long “nem bilong Papa” bilong em.—Jon 5:43; 10:25.
God i bin kirapim ol man long raitim Ol Skripsa Grik na skruim wantaim Ol Skripsa Hibru, olsem na i no stret olsem nem bilong Jehova i no stap long ol dispela rait. Long yia 50 C.E. samting, disaipel Jems i tokim ol bikman long Jerusalem olsem: “Simeon i stori gut long olsem wanem God i bin tingim ol man bilong ol arapela lain long namba 1 taim. Na God i mekim olsem bilong kisim wanpela lain em nem bilong em i ken stap long ol.” (Aposel 15:14) Yumi ken ting olsem Jems i mekim dispela tok, long wanem, ol man long taim bilong ol aposel i save long nem bilong God na ol i save kolim.
Long Ol Skripsa Grik i gat sotpela nem bilong God i stap. Long Revelesen 19:1, 3, 4, 6, nem bilong God i stap insait long dispela tok “Haleluya.” Dispela tok i kam long wanpela tok Hibru, mining bilong en “Litimapim Nem Bilong God.” Dispela tok “Ya” o “Ja” em sotpela wei bilong kolim nem Jehova. Planti nem em ol i yusim long Ol Skripsa Grik, ol i kisim long nem bilong God. Ol buk i stori olsem insait bilong nem Jisas em, “Jehova i Save Kisim Bek Ol Man.”
Ol rait bilong ol Juda bilong pastaim i soim olsem ol Juda Kristen i bin putim nem bilong God long ol rait bilong ol. Buk The Tosefta, em wanpela buk we ol i bin raitim ol lo ol i harim long maus bilong ol man, na ol i pinis long raitim long 300 C.E. samting. Dispela buk i stori long ol rait Kristen ol i bin kukim long paia long de Sabat. Dispela buk i tok: “Ol buk bilong ol Evanjelis na ol buk bilong lain minim [ol i ting dispela lain em ol Juda Kristen], ol i save kukim long paia. Ol i larim ol dispela buk i paia long ples ol i stap long en. Ol dispela buk i gat Nem Bilong God i stap long en.” Dispela buk i kamapim tu tok bilong Rabai Yosé bilong Galili, em i stap bihain liklik long yia 100 C.E. Em i tok, long ol narapela de bilong wik “ol i save rausim Nem Bilong God i stap long ol [dispela i makim ol rait Kristen] na ol i bungim gut long wanpela hap, na ol narapela hap rait ol i save kukim long paia.”
Sampela saveman bilong Baibel i tok nem bilong God i bin stap long ol tok bilong Ol Skripsa Hibru i stap tu long Ol Skripsa Grik. Long buk The Anchor Bible Dictionary, aninit long het tok “Tetragrammaton in the New Testament,” em i tok: “I gat sampela samting i makim olsem Tetragramaton, em Nem Bilong God, Yawe, i bin stap long sampela o olgeta tok bilong O[lpela] T[estamen] em ol i kamapim long N[upela] T[estamen] taim ol i raitim ol hap bilong Nupela Testamen bilong pastaim tru.” Saveman George Howard i tok: “Ol i bin raitim yet Tetragram long ol kopi bilong Baibel Grik Septuagint, em Baibel ol Kristen bilong pastaim i bin yusim. Yumi ken ting olsem taim ol man bilong raitim N[upela] T[estamen] i kamapim sampela tok bilong Ol Skripsa Hibru [olsem Olpela Testamen], ol i bin putim Tetragram insait long ol ves bilong Baibel.”
Ol trensleta bilong Baibel em planti man i save long ol, ol i bin yusim nem bilong God long Ol Skripsa Grik. Sampela bilong ol dispela trensleta i bin mekim olsem paslain tru long ol man i tanim Baibel New World Translation. Em hia nem bilong ol na nem bilong ol Baibel ol i tanim long tok Inglis: A Literal Translation of the New Testament . . . From the Text of the Vatican Manuscript, bilong Herman Heinfetter (1863); The Emphatic Diaglott, bilong Benjamin Wilson (1864); The Epistles of Paul in Modern English, bilong George Barker Stevens (1898); St. Paul’s Epistle to the Romans, bilong W. G. Rutherford (1900); The New Testament Letters, bilong J.W.C. Wand, Bisop Bilong London (1946). Nem bilong God i stap insait tu long wanpela Baibel bilong tok Spen. Trensleta Pablo Besson i bin tanim Ol Skripsa Grik long tok Spen long 1920 samting na Baibel em i tanim i gat nem “Jehová” long Luk 2:15 na Jut 14. Na winim 100 taim long futnot long dispela Baibel, em i tok ating nem bilong God i stap long ves em futnot i makim. Paslain tru long ol man i bin tanim ol dispela Baibel, kirap long 1550 samting na i go, Ol Skripsa Grik ol i tanim long tok Hibru i gat Tetragramaton long planti rait. Long tok Jeman, inap olsem 11-pela Baibel i yusim nem “Jehova” (o ol i putim tok Hibru “Yawe”) long Ol Skripsa Grik, na 4-pela man bilong tanim Baibel i putim nem “Jehova” insait long ol skwe braket bihain long dispela tok “Bikpela.” Winim 70 Baibel ol i tanim long tok Jeman, ol i yusim nem bilong God long ol futnot samting.
Ol Baibel ol i tanim long winim wan handret narapela narapela tokples i gat nem bilong God long Ol Skripsa Grik. Planti tokples bilong Afrika, Esia, Yurop, ol asples bilong Amerika, na ol ailan bilong Pasifik i yusim nem bilong God planti taim. (Lukim lista long pes 2446 na 2447.) Ol trensleta bilong ol dispela Baibel i yusim nem bilong God, ol i gat wankain risen olsem yumi stori pinis long en. Long nau, sampela Baibel em ol i tanim Ol Skripsa Grik, olsem Baibel Rotuman (1999) i kamapim nem “Jihova” inap 51 taim long 48 ves, na Baibel Batak (Toba) (1989) bilong Indonesia i kamapim nem “Jahowa” inap 110 taim.
Olsem na i gat risen long putim bek nem bilong God, em Jehova, long Ol Skripsa Grik. Ol trensleta bilong Baibel New World Translation i mekim olsem. Ol i gat bikpela rispek long nem bilong God na ol i no laik rausim wanpela tok i bin stap long ol rait bilong Baibel long pastaim tru.—Revelesen 22:18, 19.