BİLİYOR MUYDUNUZ?

Kutsal Kitap sarısabırın geçmişte giysilerin ve yatakların güzel kokması için kullanıldığını söyler (Mezmur 45:8; Özdeyişler 7:17; Ezgiler Ezgisi 4:14). Kutsal Yazılarda adı geçen sarısabır muhtemelen ödağacından (Aquilaria’nın bir türü) elde edilirdi. Bu ağaç çürüdükçe güzel kokulu bir yağ ve reçine salgılar. Geçmişte ödağacının odunu ezilerek toz haline getirilir, sonra da “sarısabır” olarak satılırdı.

Kutsal Kitap İsrail çadırlarını ‘Yehova’nın diktiği ödağaçlarına’ benzetir (Sayılar 24:5, 6). Bu benzetme, yüksekliği yaklaşık 30 metreye ulaşan ve geniş dalları etrafa yayılan ödağacının şekli nedeniyle yapılmış olabilir. Artık İsrail bölgesinde bu ağaç bulunmasa da bir kaynak şu bilgiyi veriyor: “Günümüzde [bu bölgede] rastlanmayan bu ve başka ağaçların, bir zamanlar zengin ve kalabalık bir bölge olan Şeria Vadisinde yetişmediğini söyleyemeyiz” (A Dictionary of the Bible).

Kanundaki taleplere göre mabette sunulan tüm kurbanlar en iyi kalitede olmalıydı. Tanrı kusurlu kurbanları kabul etmezdi (Çıkış 23:19; Levioğulları 22:21-24). MS birinci yüzyılın Yahudi yazarlarından Philon’a göre o dönemin kâhinleri, getirilen hayvanlarda “herhangi bir kusur ya da eksik” olup olmadığını ve her bakımdan sağlıklı olduklarını görmek için onları “tepeden tırnağa” incelerdi.

E. P. Sanders adlı bilgine göre mabette muhtemelen “sadece kâhinlerin kontrol ettiği kurbanlık hayvanları ve kuşları satan güvenilir satıcılara yetki veriliyordu. Bu durumda satıcı müşteriye hayvanın kusursuz olduğunu gösteren bir tür teminat belgesi vermeliydi.”

Arkeologlar 2011’de mabet yakınlarında böyle bir belge buldular. Bu, MÖ birinci yüzyıl ile MS 70 yılları arasına tarihlendirilen, madeni para büyüklüğünde bir kil mühürdü. Üzerindeki Aramca iki sözcükten oluşan ifade “Tanrı için temiz” şeklinde tercüme edilmiştir. Mabetteki görevlilerin dinsel amaçla kullanılan ürünleri ya da kurban edilecek hayvanları işaretlemek için böyle bir teminat mührü kullandıkları düşünülüyor.