Kutsal Kitaptaki Sırası 14​—2. Tarihler

Yazarı: Ezra

Yazıldığı Yer: Yeruşalim (?)

Tamamlanma Tarihi: MÖ y. 460

Kapsadığı Dönem: MÖ 1037–537

 1. (a) Ezra Tarihler kaydını ne zaman tamamladı? (b) Amacı neydi?

BİRİNCİ ve İkinci Tarihler kitaplarının başlangıçta tek bir tomar olduğu açıktır. Dolayısıyla Birinci Tarihler’in yazıldığı ortam, yazarı, yazılış tarihi, Kutsal Metinler dizisinin bir kısmı olduğu ve doğruluğu konusunda önceki bölümde sunulan kanıtlar bu kitap için de geçerlidir. O kanıtların gösterdiği gibi, Ezra İkinci Tarihler kaydını MÖ 460 civarında, muhtemelen Yeruşalim’de tamamladı. Ezra’nın amacı kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan tarihsel bilgileri korumaktı. Ezra, bir tarihçi olarak ayrıntılara ulaşıp onları sınıflandırma yeteneği ve kutsal ruhun yardımı sayesinde doğru ve kalıcı bir kayıt oluşturabildi. Bu şekilde, tarihsel gerçekler olarak gördüğü bilgileri gelecekte yararlanılması için korumuş oldu. Ezra bu çalışmasını tam zamanında yapmıştı, çünkü o dönemde, yüzlerce yıldır kaleme alınmış tüm İbranice Kutsal Yazıların toplanıp bir araya getirilmesi de gerekiyordu.

 2. Tarihler kaydının Tanrı ilhamı olduğundan kuşkulanmak için neden bir sebep yoktur?

² Ezra’nın dönemindeki Yahudiler onun Tanrı ilhamıyla yazdığı tarihsel kayıttan çok yarar gördüler. Bu kayıt onları eğitmek ve tahammül göstermeye teşvik etmek amacıyla yazılmıştı. Böylece Kutsal Yazılardan aldıkları teselli sayesinde bir ümitleri olabilirdi. Onlar Tarihler’i kanonik, yani Kutsal Metinler dizisinin bir kısmı olarak kabul ettiler. Bu kaydın güvenilir olduğunu biliyorlardı. Tanrı ilhamı yazılara ve Ezra’nın değindiği çok sayıdaki diğer tarihsel kaynağa bakarak bunu kontrol edebilirlerdi. Yahudiler Tanrı ilhamı olmayan o tarihsel kaynakları korumak için pek çaba sarf etmediyse de Tarihler’i özenle korudular. Septuagint çevirmenleri de Tarihler kaydını İbranice Kutsal Kitabın bir kısmı olarak görüp çevirilerine dahil etti.

 3. Tarihler kaydının doğruluğunu gösteren hangi ayetler var?

³ Hem İsa Mesih hem de Yunanca Kutsal Yazıları kaleme alanlar Tarihler’in Tanrı ilhamı ve doğru bir kayıt olduğunu kabul etti. İsa Yeruşalim’i Yehova’nın peygamberlerini ve hizmetkârlarını öldüren ve taşlayan bir şehir olarak mahkûm ederken, kuşkusuz 2. Tarihler 24:21’deki kaydı ve benzer olayları düşünmüştü (2. Tar. 36:16; Mat. 5:12; 23:35). Yakup da, İbrahim’den “Yehova’nın dostu” olarak söz ederken Ezra’nın 2. Tarihler 20:7’de kullandığı ifadeye değinmiş olabilir (Yak. 2:23). Ayrıca İkinci Tarihler kitabında şaşmaz bir şekilde gerçekleşen peygamberlik sözleri vardır (2. Tar. 20:17, 24; 21:14-19; 34:23-28; 36:17-20).

 4. İkinci Tarihler kitabının doğruluğunu gösteren hangi arkeolojik bulgular var?

⁴ İkinci Tarihler kitabının doğruluğunu arkeoloji de kanıtlar. Eski Babil’in bulunduğu yerde yapılan kazılarda Nabukadnezar’ın hükümdarlık dönemine ait kil tabletler çıkarıldı. Onlardan birinde “Yahud diyarının kralı Yaukin”, yani “Yahuda diyarının kralı Yehoyakin” ifadesi geçiyordu.a Bu, Nabukadnezar’ın yedinci saltanat yılında Yehoyakin’in Babil’e esir götürüldüğünü anlatan Kutsal Kitap kaydıyla uyumludur.

 5. (a) İkinci Tarihler kitabı hangi dönemi kapsar? (b) Kitapta neden on kabilelik krallığın değil de yalnızca Yahuda’nın tarihi ele alınır?

⁵ İkinci Tarihler kitabı Süleyman’ın saltanatının başladığı MÖ 1037’den, Yeruşalim’de Yehova’nın evinin yeniden inşa edilmesi için Koreş’in (Kyros) buyruk çıkardığı MÖ 537’ye dek Yahuda’da yaşanan olayları anlatır. Bu 500 yıllık tarih kaydında on kabilelik krallığa Yahuda’yla bağlantılı olaylar dışında değinilmez, hatta MÖ 740’taki yıkılışından bile söz edilmez. Acaba Ezra neden böyle yapar? Çünkü en önem verdiği şey, Yehova’nın istediği yerde, yani Yeruşalim’deki mabedinde sürdürülmesi gereken hakiki tapınma ve Yehova’nın ahit yaptığı kişi olan Davut’un soyunun krallığıdır. Dolayısıyla, hakiki tapınmayı destekleyen ve Yahuda’dan çıkacak hükümdarı bekleyen bir kâhin olarak Ezra güneydeki krallık üzerinde durur (Başl. 49:10).

 6. İkinci Tarihler hangi yönlerden olumlu ve teşvik edici bir kayıttır?

⁶ Ezra’nın, okuyucularına moral veren bir bakış açısı vardır. 36 bölümlük İkinci Tarihler kaydının ilk 9 bölümü Süleyman’ın hükümdarlığına ayrılmıştır. Bu bölümlerin 6’sında Yehova’nın eviyle ilgili hazırlıklar, evin yapımı ve Tanrı’ya adanması anlatılır. Kayıt Süleyman’ın hatalarından söz etmez. Sonraki 27 bölümün 14’ü, temelde Davut gibi Yehova’ya tam bağlılık gösteren beş kralı anlatır: Bunlar Asa, Yehoşafat, Yotam, Hizkiya ve Yoşiya’dır. Ezra diğer 13 bölümde kötü kralların bile olumlu yönlerini ön plana çıkarmaya dikkat eder. Her zaman hakiki tapınmanın yeniden başlatılması ve korunmasıyla ilgili olaylar üzerinde durur. Onun kaydı gerçekten de teşvik edicidir!

İKİNCİ TARİHLER KİTABININ İÇERİĞİ

 7. Yehova nasıl Süleyman’ı ‘her yönden çok üstün kıldı’?

⁷ Süleyman’ın görkemli saltanatı (1:1–9:31). İkinci Tarihler kitabının başında Davut oğlu Süleyman’ın krallığının gitgide güçlendiğini görürüz. Yehova onunladır ve onu ‘her yönden çok üstün kılar’ (1:1). Süleyman kurban sunmak için Gibeon’dayken Yehova ona gece görünerek “Söyle! Sana ne vereyim?” der. Süleyman da Yehova’dan halkını doğru şekilde yönetebilmek için bilgi ve hikmet ister. Bencilce şeyler istemediği için Tanrı ona yalnız bilgi ve hikmet değil, ‘önceki kralların hiçbirinin sahip olmadığı, sonrakilerin de sahip olmayacağı ölçüde’ zenginlik, mal mülk ve itibar da vereceğini söyler. Süleyman’ın döneminde Yeruşalim’e öyle bir servet akar ki, şehirde ‘gümüş ve altın, taş kadar çoktur’ (1:7, 12, 15).

 8. (a) Mabet nasıl inşa edildi? (b) Yapının bazı detayları nelerdi?

⁸ Süleyman Yehova’nın evinin yapımı için zorunlu hizmette çalışacak adamlar toplar. Sur kralı Hiram da tomruklar ve yetenekli bir usta göndererek Süleyman’la işbirliği yapar. Böylece, “Süleyman saltanatının dördüncü yılında” inşa işine başlar ve yedi buçuk yıl sonra, MÖ 1027’de mabedi tamamlar (3:2). Mabedin ön cephesinde 120 arşın (53,4 m) yüksekliğinde büyük bir sundurma yer alır. Sundurmanın önünde iki dev bakır sütun bulunmaktadır. Birinin adı Yakin (anlamı, [Yehova] “Pekiştirsin”), diğerinin adı Boaz’dır (muhtemel anlamı, “Güçle”) (3:17). Mabet nispeten küçük bir yapıdır; uzunluğu 60 arşın (26,7 m), yüksekliği 30 arşın (13,4 m), genişliği 20 arşındır (8,9 m). Duvarları ve tavanı altınla kaplanmıştır. En Kutsal Yer denen iç oda da altınla kaplanarak özenle süslenmiştir. İç odada ayrıca iki yanda duran iki altın kerubi vardır, kerubilerin kanatları açıktır ve odanın ortasında buluşmaktadır.

 9. Avludaki ve mabetteki eşyaları ve takımları anlatın.

⁹ İç avluda, kenarları 20’şer arşın (9 m) uzunluğunda olan, 10 arşın (4,5 m) yüksekliğinde, bakırdan, kare şeklinde devasa bir sunak vardır. Avluda büyük bir bakır dökme havuz da dikkat çeker. Bu havuz 12 bakır boğanın sırtında durmaktadır; her yöne doğru üçer tane yerleştirilen boğaların yüzleri dışa dönüktür. Havuz “üç bin bat” (66 ton) su alabilecek kapasitededir; içindeki su kâhinlerin yıkanması içindir (4:5). Avluda ayrıca süslü bakır arabalar üzerine yerleştirilmiş on bakır kazan vardır. Kazanlardaki su yakılan sunuların yıkanması içindir. Dökme havuzdan doldurulan kazanlar arabalarla ihtiyaç olan yere taşınır. Bunlardan başka on altın şamdan ile mabetteki hizmetler için altından ve bakırdan birçok takım vardır.b

10. Sandık En Kutsal Yere getirildiğinde neler oldu?

¹⁰ Yedi buçuk yıl süren inşa işi sonunda Yehova’nın evi tamamlanır (1. Kral. 6:1, 38). Evin hizmete açıldığı gün, Yehova’nın oradaki huzurunu temsil eden Sandığın da bu görkemli yapının iç odasına konulma vakti gelmiştir. ‘Kâhinler Yehova’nın ahit sandığını evin iç odasına, En Kutsal Yere taşıyıp kerubilerin kanatları altındaki yerine koyarlar.’ Sonra, Levi kabilesinden ilahiciler ve müzisyenler hep bir ağızdan Yehova’yı yüceltip O’na şükrederken ev bir bulutla dolar. “Yehova’nın ihtişamı” evi doldurduğundan kâhinler orada kalıp hizmet edemezler (2. Tar. 5:7, 13, 14). Yehova böylece mabedi kabul ettiğini ve orada hazır bulunduğunu gösterir.

11. Süleyman nasıl dua etti?

¹¹ Açılış için üç arşın (1,3 m) yüksekliğinde bakırdan bir kürsü yapılır ve iç avluya, devasa bakır sunağın yakınına yerleştirilir. Bu yüksek kürsüde duran Süleyman, mabedin Tanrı’ya adanmasını izlemek için toplanan çok büyük bir kalabalık tarafından görülebilmektedir. Yehova’nın huzurunun işareti olan ihtişam bulutu mucizevi şekilde göründükten sonra, Süleyman kalabalığın önünde diz çöker ve çok etkileyici bir duayla Yehova’yı yüceltip O’na şükreder. Duasında bir dizi dilekte bulunarak alçakgönüllü bir şekilde Yehova’dan lütuf ve bağışlanma diler. Yakarışını şu sözlerle bitirir: “Şimdi ey Tanrım, ne olur, gözlerin ve kulakların bu yerle ilgili dualara açık olsun. Ey Yehova Tanrım, mesihine yüz çevirme. Ne olur, kulun Davut’a olan vefalı sevgini an” (6:40, 42).

12. (a) Yehova Süleyman’ın duasına nasıl cevap verdi? (b) 15 günlük kutlamanın sonunda nasıl mutlu bir ortam vardı?

¹² Yehova Süleyman’ın duasını işitir mi? Evet, Süleyman duasını bitirir bitirmez göklerden ateş iner, yakılan sunuyu ve kurbanları yiyip bitirir ve “Yehova’nın ihtişamı” evi doldurur. Bunun üzerine tüm halk yere kapanıp “O iyidir, vefalı sevgisi sonsuzdur” diyerek Yehova’ya şükreder (7:1, 3). O gün Yehova’ya muazzam sayıda kurban sunulur. Bir hafta süren adama bayramının ardından bir hafta Hasat Bayramı, sonra da hiçbir işin yapılmadığı Sebt günü kutlanır. Süleyman ruhi açıdan güçlendirici ve mutlu geçen bu 15 günlük kutlamadan sonra, halkı evlerine gönderir; ‘herkesin yüreği sevinç ve mutlulukla coşmaktadır’ (7:10). Bu durumdan Yehova da hoşnuttur. Krallık ahdini Süleyman’a tekrarlayarak pekiştirir, aynı zamanda onu itaatsizliğin feci sonuçları konusunda uyarır.

13. (a) Mabedin ardından başka hangi inşa işleri gerçekleştirildi? (b) Süleyman’ın krallığını gören Seba kraliçesi duygularını nasıl dile getirdi?

¹³ Süleyman bundan sonra egemenliği altındaki topraklarda kapsamlı bir inşa işine girişir. Kendisine bir saray yapar, ayrıca surlu şehirler, ambar şehirleri, savaş arabası şehirleri, atlıları için şehirler inşa eder ve arzu ettiği tüm inşa işlerini gerçekleştirir. Bu, refah ve barışın hüküm sürdüğü parlak bir dönemdir, çünkü hem kral hem de halk Yehova’ya tapınmaya önem verirler. Yaklaşık 2.000 kilometre uzakta yaşayan Seba kraliçesi Süleyman’ın hikmetini ve refahını duyar ve kendi gözleriyle görmek için çok uzun, zahmetli bir yolculuk yaparak Yeruşalim’e gelir. Kraliçe gördükleri karşısında şunları söyler: “Gelip kendi gözlerimle görene kadar söylenenlere inanmamıştım; oysa bana büyük hikmetinin yarısı bile anlatılmamış! Sen duyduklarımdan kat kat üstünsün. Adamlarına ne mutlu! . . . . Hizmetkârlarına ne mutlu!” (9:6, 7). O dönemde yeryüzünde serveti ve hikmeti açısından Süleyman’la boy ölçüşecek bir kral yoktur. Süleyman Yeruşalim’de 40 yıl hüküm sürer.

14. İsrail neden kısa sürede ihtişamını yitirdi?

¹⁴ Rehoboam’ın ve Abiya’nın yönetimleri (10:1–13:22). Süleyman’ın oğlu Rehoboam’ın acımasız ve baskıcı yönetimi, on kabilenin MÖ 997’de Yeroboam önderliğinde başkaldırıp ayrı bir krallık kurmasına yol açar. Ancak her iki krallıktaki kâhinler ve Levioğulları Rehoboam’ın yanında yer alırlar; onlar için Krallık ahdine vefaları memleketlerine olan sevgilerinden önde gelmektedir. Çok geçmeden Rehoboam Yehova’nın kanununu bırakır. Sonra Mısır kralı Şişak ülkeyi istila edip Yeruşalim’e girer ve Yehova’nın evindeki tüm hazineleri alır. Bu muhteşem binaların yapıldıktan yalnızca 30 yıl kadar sonra tüm ihtişamını yitirmesi gerçekten de acınacak bir durumdur! Kayıt bunun nedenini şöyle açıklar: “Onlar Yehova’ya sadakatsizlik etmişlerdi” (12:2). Neyse ki Rehoboam çok geç olmadan alçakgönüllülük gösterir ve Yehova ulusu tamamen yok etmekten vazgeçer.

15. (a) Rehoboam’ın ölümünden sonra hangi savaşlar oldu? (b) Yahuda neden İsrail karşısında üstünlük kazandı?

¹⁵ Rehoboam ölünce 28 oğlundan biri olan Abiya kral olur. Abiya’nın üç yıllık saltanatı kuzeydeki İsrail krallığıyla kanlı bir savaş içinde geçer. Yahuda kendisinin iki katı büyüklüğünde bir güçle karşı karşıyadır; 400.000 kişilik Yahuda ordusu Yeroboam’ın emrindeki 800.000 askerle savaşır. Şiddetli çarpışmalar sırasında İsrail ordusu askerlerinin yarısından fazlasını kaybeder; buzağıya tapınan İsrailoğullarından yarım milyonu yok edilir. Yahudaoğulları “atalarının Tanrısı Yehova’ya bel bağladıkları için” savaşta üstün gelirler (13:18).

16. Yehova Asa’nın yardım yakarışına nasıl cevap verdi?

¹⁶ Tanrı’dan korkan kral Asa (14:1–16:14). Abiya’dan sonra tahta oğlu Asa geçer. Asa hakiki tapınmayı savunan bir kraldır. Ülkeyi tüm putlardan temizlemek için bir seferberlik başlatır. Bu arada beklenmedik bir gelişme olur ve Yahuda bir milyon askeriyle ezici bir güç olan Habeş ordusunun tehdidiyle karşılaşır. Asa şöyle dua eder: “Ey Tanrımız Yehova, bize yardım et; çünkü Sana güveniyoruz. Senin adınla bu kalabalığın karşısına çıktık” (14:11). Yehova ona büyük bir zafer kazandırarak duasını cevaplar.

17. (a) Asa dinsel alanda reform yapmak için nasıl cesaret kazandı? (b) Yehova onu neden azarladı?

¹⁷ Azarya Tanrı’nın ruhunun etkisiyle Asa’ya şunları söyler: “Siz Yehova’yla birlikte olduğunuz sürece, O da sizinle olacaktır. Siz O’na yönelirseniz, O da size karşılık verir” (15:2). Bu sözlerle cesaret bulan Asa tüm Yahuda’da dinsel alanda bir reform yapar. Halk da bir ahit yaparak Yehova’nın rehberliğini aramayan herkes öldürülsün diye yemin eder. Ne var ki Asa çok ciddi bir günah işler. İsrail kralı Baaşa, halkının Yahuda topraklarına giriş çıkışını engellemek amacıyla bir inşa işine başlayınca, Asa Aram kralı Ben-hadad’a gümüş ve altın vererek onu İsrail’le savaşmaya razı eder. Yehova yardım için Kendisine yönelmediğinden Asa’yı azarlar. Yine de Asa ‘ömrü boyunca Tanrı’ya tüm yürekle bağlı kalır’ (15:17). Asa saltanatının 41. yılında ölür.

18. (a) Yehoşafat hakiki tapınma için nasıl bir seferberlik başlattı? Sonuç ne oldu? (b) Evlilik yoluyla yaptığı akrabalık yüzünden nasıl felaketin eşiğinden döndü?

¹⁸ Yehoşafat’ın iyi yönetimi (17:1–20:37). Asa’nın oğlu Yehoşafat sahte tapınmayla mücadeleyi sürdürür. Ayrıca ülkede özel bir eğitim seferberliği başlatır, Yahuda’nın tüm şehirlerini dolaşmaları ve Yehova’nın kanun kitabından halka eğitim vermeleri için öğretmenler görevlendirir. Bunun ardından büyük bir barış ve refah dönemi yaşanır. Yehoşafat ‘giderek güçlenir ve çok üstün bir konuma gelir’ (17:12). Ancak sonra evlilik yoluyla İsrail’in kötü kralı Ahab’la akraba olur ve giderek güçlenen Aram’a karşı savaşında onun yanında yer alır. Yehoşafat bu şekilde Yehova’nın peygamberi Mikaya’nın uyarısını göz ardı etmiş olur. Ramot-gilead’daki savaşta Ahab ölürken o canını zor kurtarır. Yehova’nın peygamberi Yehu kötü kral Ahab’la işbirliği yaptığı için Yehoşafat’ı azarlar. Sonra Yehoşafat tüm ülkede hâkimler atayarak onlara görevlerini Tanrı korkusuyla yerine getirmeleri talimatını verir.

19. Yehoşafat’ın hükümdarlığı sırasında savaşın Tanrı’nın olduğu nasıl görüldü?

¹⁹ Sıra Yehoşafat’ın hükümdarlığı sırasındaki en dikkat çekici olaya gelir. Moab, Ammon halkları ve Seir dağlık bölgesinde yaşayanlar çok büyük bir ordu oluşturarak Yahuda’ya karşı harekete geçer. Düşman büyük bir kalabalık halinde En-gedi çölünde ilerler. Halkı bir korku sarmıştır. Yehoşafat ve tüm Yahuda halkı, “kadınları ve oğullarıyla, çoluk çocuk” Yehova’nın önünde durup duayla O’ndan rehberlik isterler (20:13). Yehova’nın ruhu Levioğlu Yahaziel’i etkisi altına alır. Yahaziel topluluğa şöyle seslenir: “Ey bütün Yahuda ve Yeruşalim halkı, ey Kral Yehoşafat, dinleyin! Yehova size şöyle diyor: ‘Bu büyük kalabalık yüzünden korkup dehşete kapılmayın, çünkü savaş sizin değil Tanrı’nındır. Yarın onların karşısına çıkın. . . . . Yehova sizinle olacak.’” Yahuda savaşçıları ertesi sabah erken kalkar ve ilahi söyleyen Levioğullarının önderliğinde yola çıkar. Yehoşafat onları şu sözlerle yüreklendirir: “Yehova’ya iman edin . . . . O’nun peygamberlerine iman edin, başarılı olursunuz.” İlahiciler “Vefalı sevgisi sonsuzdur” diyerek Yehova’yı sevinçle yüceltirler (20:15-17, 20, 21). Yehova vefalı sevgisini harika şekilde göstererek istilacı orduya pusu kurar; askerler birbirini öldürür. Sevinç içinde çöldeki gözcü kulesine gelen Yahudalılar, ortada cesetlerden başka bir şey görmezler. Savaş gerçekten de Tanrı’nındır! Yehoşafat 25 yıllık yönetiminin sonuna dek Yehova’nın yolunda sadakatle yürür.

20. Yehoram’ın saltanatı sırasında hangi felaketler yaşandı?

²⁰ Yehoram, Ahazya ve Atalya’nın kötü yönetimleri (21:1–23:21). Yehoşafat’ın oğlu Yehoram tüm erkek kardeşlerini öldürerek kötü bir başlangıç yapar. Ancak Yehova Davut’la olan ahdi nedeniyle onun hayatını bağışlar. Sonra Edom başkaldırır. İlya bulunduğu yerden bir mektup göndererek Yehoram’ı uyarır; Yehova’nın onun ev halkına büyük bir darbe indireceğini, kendisinin de feci şekilde öleceğini söyler (21:12-15). Peygamberin bildirdiği gibi, Filistîler ve Araplar ülkeyi istila eder, Yeruşalim’i yağmalarlar. Kral iğrenç bir bağırsak hastalığına yakalanır ve ölür. Yehoram sekiz yıl hüküm sürmüştür.

21. (a) Atalya’nın döneminde hangi kötü olaylar yaşandı? (b) Yehoyada yönetimin tekrar Davut’un soyuna geçmesini nasıl sağladı?

²¹ Yehoram’dan sonra, hayatta kalan tek oğlu Ahazya (Yehoahaz) tahta geçer. Ahazya, Ahab’la İzebel’in kızı olan annesi Atalya’nın kötü etkisi altındadır. Yalnızca bir yıl sonra, Yehu Ahab evini yok ederken Ahazya’yı da öldürüp saltanatına son verir. Bunun üzerine Atalya kendi torunlarını öldürüp tahtı ele geçirir. Ancak, Ahazya’nın oğullarından biri sağ kalır. Bu, bir yaşındaki Yehoaş’tır. Halası Yehoşabeat çocuğu gizlice Yehova’nın evine sokar. Atalya altı yıl hüküm sürer, sonra Yehoşabeat’ın kocası Başkâhin Yehoyada büyük bir cesaret göstererek küçük Yehoaş’ı alır ve onun ‘Davutoğullarından’ biri olarak kral ilan edilmesini sağlar (23:3). Atalya Yehova’nın evine gelir, giysilerini yırtarak “İhanet! İhanet!” diye haykırır. Ancak bu hiçbir işe yaramaz. Yehoyada onu mabetten attırır ve öldürtür (23:13-15).

22. Yehoaş’ın yönetimi nasıl iyi başlayıp kötü bitti?

²² Yehoaş, Amatsya ve Uzziya’nın iyi başlayıp kötü biten yönetimleri (24:1–26:23). Yehoaş 40 yıl hüküm sürer. Yehoyada hayatta olduğu sürece onu olumlu yönde etkiler ve Yehoaş doğru olanı yapar. Hatta Yehova’nın eviyle ilgilenip onu onarır. Ne var ki, Yehoyada öldükten sonra Yehoaş Yahuda yöneticilerinin etkisiyle Yehova’ya tapınmayı bırakıp kutsal direklere ve putlara yönelir. Yehoyada’nın oğlu Zekeriya Tanrı’nın ruhunun yönlendirmesiyle kralı azarlar; bunun üzerine Yehoaş, peygamberin taşlanıp öldürülmesini emreder. Çok geçmeden, Aram ülkesinden gelen küçük bir ordu ülkeyi istila eder. Sayıca çok daha büyük olan Yahuda ordusu onları geri püskürtemez, çünkü ‘atalarının Tanrısı Yehova’yı bırakmışlardır’ (24:24). Sonra Yehoaş’ın kendi hizmetkârları düzen kurup onu öldürür.

23. Amatsya nasıl sadakatsizlik etti?

²³ Yehoaş’ın yerine oğlu Amatsya tahta geçer. 29 yıllık saltanatının başında iyi bir kraldır ama daha sonra Edomluların putlarını dikip onlara tapındığı için Yehova’nın onayını kaybeder. Yehova’nın peygamberi “Tanrı seni yok etmeye karar verdi” diyerek onu uyarır (25:16). Buna rağmen Amatsya kibirlenir ve kuzeydeki İsrail krallığına meydan okur. Ancak, Tanrı’nın dediği gibi İsrailoğullarının karşısında ağır bir yenilgiye uğrayarak küçük düşer. Bu yenilgiden sonra Amatsya bir komploya kurban gider ve öldürülür.

24. Uzziya’nın sahip olduğu güç nasıl onun zayıf noktası haline geldi? Sonuç ne oldu?

²⁴ Amatsya’nın oğlu Uzziya babasının izinden gider. 52 yıllık hükümdarlığının büyük kısmında iyi bir yönetici olur, askeri dehasıyla, yaptığı kulelerle ve tarıma olan ilgisiyle tanınır (26:10). Ordusunu silahlar ve savaş aletleriyle donatır. Ne var ki, Uzziya’nın sahip olduğu güç onun zayıf noktası haline gelir. O kibirlenerek kâhinlere ait olan mabette buhur sunma görevini üstlenmeye kalkar. Bunun üzerine Yehova onu cüzamla vurur. Bu yüzden kalan ömrü boyunca Yehova’nın evinden ve saraydan uzakta yaşamak zorunda kalır. Sarayda oğlu Yotam babasının yerine halkı yönetmektedir.

25. Yotam neden başarılı oldu?

²⁵ Yotam Yehova’ya kulluk ediyor (27:1-9). Yotam babası gibi ‘Yehova’nın mabedine girmeye cüret etmez.’ Tam tersi, ‘Yehova’nın gözünde doğru olanı yapar’ (27:2). Yotam 16 yıllık saltanatı boyunca birçok inşa işi yapar ve Ammonoğullarının isyanını bastırır.

26. Ahaz neler yaparak kötülük batağına saplandı?

²⁶ Kötü kral Ahaz (28:1-27). Yotam’ın oğlu Ahaz 21 Yahuda kralı arasında en kötülerinden biridir. Kendi oğullarını ateşte yakarak pagan tanrılara kurban edecek kadar ileri gider. Yehova da onu Aram, İsrail, Edom ve Filistî ordularının eline verir. Yehova Yahuda’yı onlar karşısında küçük düşürür çünkü Ahaz ülkede ‘dizginsizliğin yayılmasına izin vermiştir ve Yehova’ya karşı büyük bir sadakatsizlik vardır’ (28:19). Ahaz gitgide kötüleşir; Aramiler savaşta kendisine üstün geldikleri için onların tanrılarına kurbanlar sunar. Yehova’nın evinin kapılarını kapatır ve hakiki tapınmanın yerini putperestliğin almasına sebep olur. Ahaz yine de 16 yıl tahtta kalır.

27. Hizkiya hakiki tapınma konusunda nasıl gayret gösterdi?

²⁷ Sadık kral Hizkiya (29:1–32:33). Ahaz’ın oğlu Hizkiya Yeruşalim’de 29 yıl hüküm sürer. İlk yaptığı iş Yehova’nın evinin kapılarını açmak ve onları onarmak olur. Sonra kâhinleri ve Levioğullarını çağırıp onlara mabedi temizlemeleri ve onu Yehova’nın hizmeti için kutsamaları talimatını verir. Ardından Yehova’nın öfkesini dindirmek için O’nunla bir ahit yapmak istediğini bildirir. Böylece hakiki tapınma görkemli bir şekilde yeniden başlatılır.

28. Hizkiya Yeruşalim’de nasıl muazzam bir kutlama yaptı? Halk sevincini nasıl gösterdi?

²⁸ Hizkiya’nın saltanatının birinci yılında muhteşem bir Fısıh kutlaması planlanır; ancak hazırlık için yeterince vakit olmadığından bu kutlama birinci ayda gerçekleştirilemez. Bunun üzerine Kanun’daki düzenlemeden yararlanılarak Fısıh ikinci ayda kutlanır (Say. 9:10, 11; 2. Tar. 30:2, 3). Kral yalnız Yahuda’yı değil tüm İsrail’i de bayrama çağırır. Efraim, Manasse ve Zebulun kabilelerinden bazı kişiler bu daveti alaya alsa da başkaları alçakgönüllülük gösterip tüm Yahuda halkıyla birlikte Yeruşalim’e gelirler. Fıshın ardından coşkun bir sevinçle yedi günlük Mayasız Ekmek Bayramı kutlanır. Bu kutlama halka büyük güç verir ve tüm cemaatin isteğiyle bayram yedi gün daha uzatılır. Kayıt şöyledir: “Yeruşalim’de öyle büyük bir sevinç yaşandı ki, İsrail kralı Davut oğlu Süleyman’ın günlerinden beri Yeruşalim’de böylesi görülmemişti” (2. Tar. 30:26). Bu kutlamayla ruhen güçlenen halk Yahuda ve İsrail’i putperestlikten arındırmak için büyük bir seferberliğe girişir. Hizkiya da Levioğulları ve mabet hizmetleri için bağış düzenlemesini yeniden başlatır.

29. Yehova Kendisine tam bir güven duyan Hizkiya’yı nasıl ödüllendirdi?

²⁹ Sonra Asur kralı Sanherib Yahuda’yı istila eder ve Yeruşalim’i tehdit eder. Hizkiya bu durumu cesaretle karşılar; şehrin savunmasını güçlendirir ve düşmanın meydan okumasına kulak asmaz. Tam bir güvenle Yehova’ya durmadan dua edip yardım ister. Yehova da onun imanla yaptığı duaya olağanüstü şekilde cevap verir. ‘Bir melek gönderip Asur kralının ordugâhında bulunan bütün cesur yiğitleri, önderleri ve komutanları yok eder’ (32:21). Sanherib utanç içinde memleketine döner. Kendi tanrıları bile saygınlığını yeniden kazanmasına yardım edemez; bir gün tanrısının tapınağındayken öz oğulları tarafından öldürülür (2. Kral. 19:7). Öte yandan Yehova Hizkiya’nın ömrünü mucizevi şekilde uzatır. Hizkiya büyük zenginliğe ve itibara sahip olur ve öldüğünde tüm Yahuda onu saygıyla anar.

30. (a) Manasse nasıl kötü bir yol izledi? (b) Tövbe ettikten sonra neler yaptı? (c) Amon nasıl bir kraldı?

³⁰ Manasse ve Amon’un kötü yönetimleri (33:1-25). Hizkiya’nın oğlu Manasse büyükbabası Ahaz’ın kötü yolundan gider. Yaptığı kötülükler yüzünden Hizkiya’nın yönetimi sırasında başarılan iyi işlerin hiçbir etkisi kalmaz. Yüksek yerleri yeniden inşa eder, kutsal direkler diker, hatta oğullarını sahte tanrılara kurban olarak sunar. Sonunda Yehova Asur kralının Yahuda’ya saldırmasını sağlar ve Manasse esir olarak Babil’e götürülür. Yaptığı tüm kötü şeylerden ötürü orada tövbe eder. Yehova merhamet gösterip onu krallığına geri getirince, Manasse ülkesinden sahte tapınmayı söküp atmak ve hakiki tapınmayı yeniden başlatmak için çaba harcar. Manasse 55 yıl gibi uzun bir dönem hüküm sürdükten sonra ölür. Yerine geçen oğlu Amon ise kötü bir kral olarak tekrar sahte tapınmayı destekler. Amon iki yıl sonra kendi hizmetkârları tarafından öldürülür.

31. Yoşiya’nın yönetimi sırasında hangi önemli olaylar yaşandı?

³¹ Cesur hükümdar Yoşiya (34:1–35:27). Amon’un oğullarından biri olan genç Yoşiya, hakiki tapınmayı yeniden başlatmak için cesur bir girişimde bulunur. Baal sunaklarını ve oyma putları yıkar. Ayrıca Yehova’nın evini onarır. Bu sırada orada “Musa eliyle verilmiş olan Yehova’nın kanun kitabını”, metnin aslını bulurlar (34:14). Doğruluğu seven kral Yoşiya’ya, kitapta bildirildiği gibi milletin sadakatsizliği yüzünden başlarına felaket geleceği, ancak bunun kendi döneminde olmayacağı söylenir. Yoşiya, saltanatının 18. yılında büyük bir Fısıh kutlaması düzenler. 31 yıl hüküm sürdükten sonra, düşmanı olan Mısır kuvvetlerinin Fırat’a doğru giderken kendi topraklarından geçmesini önlemek ister. Ancak başarılı olamaz ve hayatını kaybeder.

32. Son dört kral Yahuda’yı nasıl felakete sürükledi?

³² Yehoahaz, Yehoyakim, Yehoyakin, Tsedekiya dönemi ve Yeruşalim’in ıssız kalışı (36:1-23). Son dört Yahuda kralının kötülüğü ulusu hızla felakete sürükler. Yoşiya’nın oğlu Yehoahaz yalnızca üç ay hüküm sürdükten sonra Mısır Firavunu Neko tarafından tahttan indirilir. Neko onun yerine kardeşi Elyakim’i kral yapıp adını Yehoyakim olarak değiştirir. Yehoyakim’in yönetimi sırasında Yahuda yeni dünya gücü Babil’in boyunduruğu altına girer (2. Kral. 24:1). Yehoyakim isyan eder ve Nabukadnezar MÖ 618’de Yeruşalim’e gelip onu cezalandırır. Yehoyakim 11 yıllık saltanatının ardından o yıl ölür. Yerine 18 yaşındaki oğlu Yehoyakin geçer. Yalnızca üç ay sonra Yehoyakin Nabukadnezar’a teslim olur ve Babil’e sürülür. Nabukadnezar bu kez Yoşiya’nın üçüncü oğlu ve Yehoyakin’in amcası olan Tsedekiya’yı tahta geçirir. Tsedekiya 11 yıl ülkeyi kötü bir şekilde yönetir ve ‘Yehova’nın emriyle konuşan Yeremya peygamberin önünde alçakgönüllülük göstermez’ (2. Tar. 36:12). Ülkede Yehova’ya karşı çok büyük bir sadakatsizlik vardır; hem kâhinler hem de halk Yehova’nın evini kirletirler.

33. (a) ‘Yehova’nın bildirdiği’ 70 yıl süren ıssızlık dönemi ne zaman başladı? (b) İkinci Tarihler kitabının son iki ayetinde hangi tarihi buyruğa yer veriliyor?

³³ Tsedekiya sonunda Babil’e isyan eder ve Nabukadnezar bu kez merhamet etmez. Artık Yehova’nın halkına öfkesi o kadar büyüktür ki, hiçbir kurtuluş yolu kalmamıştır. Yeruşalim düşer, mabet yağmalanıp ateşe verilir ve 18 aylık kuşatmada sağ kalanlar Babil’e esir olarak götürülür. Yahuda toprakları ıssız kalır. Böylece o yıl, yani MÖ 607’de ‘Yehova’nın Yeremya aracılığıyla bildirdiği söz yerine gelir. Yetmiş yıl dolana dek memleket ıssız kalır’ (36:21). Tarihçi Ezra bu yetmiş yıllık dönemi atlayarak kaydının son iki ayetinde Koreş’in MÖ 537’de çıkardığı tarihi buyruğa yer verir. Yahudi sürgünler nihayet özgürdür! Yeruşalim artık toparlanmalıdır!

KİTABIN YARARLARI

34. (a) Ezra’nın kaydında neler ön plana çıktı? (b) Bu kayıt İsrail ulusu için ne yönden yararlıydı?

³⁴ İkinci Tarihler kitabı, MÖ 1037 ile 537 arasındaki olaylı dönemle ilgili diğer tanıkların kayıtlarına ek olarak güçlü bir tanıklıkta bulunur. Üstelik bu kitap Kutsal Metinler dizisindeki diğer tarihsel kitaplarda bulunmayan bazı değerli bilgiler içerir. 2. Tarihler 19, 20 ve 29 ila 31. bölümler buna örnektir. Ezra’nın kaydettiği bilgilerde seçici davranması sonucunda, ulusun tarihindeki temel ve kalıcı unsurlar, örneğin kâhinlik kurumu ve hizmeti, mabet ve Krallık ahdi ön plana çıkar. Onun kaydı, Mesih ve Krallığıyla ilgili ümit sayesinde halkı bir arada tutması açısından yararlıydı.

35. İkinci Tarihler’in son ayetlerinde hangi önemli konuda kanıtlar vardır?

³⁵ İkinci Tarihler kitabının son ayetleri (36:17-23) Yeremya 25:12’deki sözlerin gerçekleştiğine dair kesin bir kanıttır. Ayrıca ülkenin tamamen ıssız kalışıyla hakiki tapınmanın MÖ 537’de Yeruşalim’de yeniden kuruluşu arasında tam 70 yıl olması gerektiğini gösterir. Dolayısıyla Yahuda topraklarının ıssız kaldığı dönem MÖ 607’de başlarc (2. Kral. 25:1-26; Ezra 3:1-6; Yer. 29:10).

36. (a) İkinci Tarihler kitabı hangi etkili tembihleri içeriyor? (b) Bizde ne yönde güçlü bir bekleyiş yaratıyor?

³⁶ İkinci Tarihler kitabı iman yolunda yürümek isteyen İsa’nın takipçileri için etkili tembihler içerir. Kitapta tahta geçtiklerinde iyi bir başlangıç yapan fakat sonra kötülüğe sapan birçok Yahuda kralı anlatılır. Bu tarihsel kayıt, başarının Tanrı’ya imana ve sadakate bağlı olduğunu çok etkileyici şekilde gösterir! Dolayısıyla “geri çekilip yok olacaklardan değil, iman edip canları korunacak olanlardan” olmak için bu kayıttan ders alabiliriz (İbr. 10:39). Sadık kral Hizkiya bile hastalığından iyileştikten sonra kibirlendi ve ancak hemen alçakgönüllülük göstermesi sayesinde Yehova’nın öfkesinden kurtulabildi. İkinci Tarihler kitabı Yehova’nın harika niteliklerini, ismini ve egemenliğini yüceltir. Kitaptaki tarihsel olaylar Yehova’ya tam bağlılık göstermenin önemi göz önünde tutularak anlatılmıştır. Ayrıca, Yahuda’nın kraliyet soyuna dikkat çeken bu kayıt, bizde “Davut oğlu” İsa Mesih’in sonsuza dek sürecek Krallığının yönetiminde pak tapınmanın yüceltildiğini görmek için güçlü bir bekleyiş yaratır (Mat. 1:1; Elçi. 15:16, 17).

[Dipnotlar]