Kutsal Kitaptaki Sırası 44​—Elçilerin İşleri

Yazarı: Luka

Yazıldığı Yer: Roma

Tamamlanma Tarihi: MS y. 61

Kapsadığı Dönem: MS 33–y. 61

1, 2. (a) Elçilerin İşleri kitabında neler anlatılır? (b) Kitap hangi dönemi kapsar?

LUKA, Kutsal Yazıların 42. kitabında İsa’nın göğe çıkışına kadar geçen zaman boyunca onun ve takipçilerinin yaşamını, yaptıklarını ve hizmetini anlatır. Kutsal Yazıların 44. kitabı olan Elçilerin İşleri’nde de, cemaatin kutsal ruhun etkisiyle nasıl kurulduğunu anlatarak Hıristiyanlığın tarihini aktarmaya devam eder. Aynı zamanda iyi haberin önce Yahudilere, sonra da diğer milletlerden insanlara nasıl geniş çapta duyurulduğunu anlatır. Kitabın ilk 12 bölümünde çoğunlukla Petrus’un, kalan 16 bölümünde de Pavlus’un yaptıklarını okuruz. Pavlus’a birçok yolculuğunda eşlik eden Luka onun yakın arkadaşlarından biriydi.

² Teofilos’a hitaben yazılan Elçiler kitabı, Hıristiyan cemaatinin kuruluşu ve gelişmesiyle ilgili ayrıntılı bir tarihsel kayıttır. İsa’nın, diriltilişinden sonra öğrencilerine görünmesiyle başlar ve MS 33’ten yaklaşık 61’e dek, 28 yıl boyunca yaşanan önemli olayları aktarır.

 3. Elçiler kitabının yazarı kimdir? Kitap ne zaman tamamlanmış olmalıdır?

³ Eski devirlerden beri Luka İncili ile Elçilerin İşleri kitabının aynı yazarın kaleminden çıktığı kabul edilmektedir. Her iki kitap da Teofilos’a hitaben yazılmıştır. Luka, incilinin son kısmında anlattığı olayları Elçiler kitabının giriş ayetlerinde tekrarlayarak birbiriyle bağlantılı iki kayıt oluşturmuştur. Dolayısıyla her iki kitabın da aynı yazara ait olduğu açıktır. Luka’nın Elçiler kitabını Roma’da Pavlus’un yanındayken, muhtemelen orada kaldığı iki yılın sonuna doğru, MS 61 yılı civarında tamamladığı anlaşılıyor. Luka o yıla dek yaşananları anlattığından kaydını daha önce tamamlamış olamaz. Öte yandan Pavlus’un Sezar’a yaptığı başvurunun sonucunu belirtmemesi kitabı o yıl bitmeden tamamladığını gösterir.

 4. Elçiler kitabının Tanrı ilhamı doğru bir kayıt olduğunu gösteren nedir?

⁴ Çok eskiden beri Kutsal Kitap bilginleri Elçilerin İşleri kaydını kanonik, yani Kutsal Metinler dizisine ait bir kitap olarak kabul etmiştir. Yunanca Kutsal Yazıların eldeki en eski papirüs elyazmaları arasında bu kitabın bazı kısımları da bulunur. Bunlardan üçüncü ya da dördüncü yüzyıla ait 1571 numaralı Michigan (P³⁸) elyazmasıyla üçüncü yüzyıla ait 1 numaralı Chester Beatty (P⁴⁵) elyazması özellikle dikkat çeker. Her iki elyazması da Elçiler kitabının Kutsal Yazıları oluşturan diğer kitaplarla birlikte elden ele dolaştığını, dolayısıyla da oldukça erken bir tarihte Kutsal Metinler listesine dahil olduğunu gösterir. Luka’nın, incilinde göze çarpan titizliğini Elçiler kitabında da görürüz. Arkeolog Sir William M. Ramsay Elçiler kitabının yazarını “birinci sınıf bir tarihçi” olarak niteler ve bu sözünü şöyle açıklar: “Büyük bir tarihçinin ilk ve en önemli özelliği doğru bilgiler vermesidir. Söyledikleri güvenilir olmalıdır.”a

 5. Luka’nın titizliğine bir örnek verin.

⁵ Luka’nın yazılarının belirgin özelliği olan titizliği konusunda dikkate değer bir örnek The Rudder dergisinin Mart 1947 sayısında bulunur. I. Dünya Savaşı’nda İngiliz Donanmasının Akdeniz’deki bir filosuna komuta etmiş olan Edwin Smith şunları yazmıştır: “Eskiden gemilere, bugünkü gibi geminin kıç tarafındaki direğe yerleştirilmiş tek bir dümenle değil, kıç tarafının iki yanındaki iki büyük kürekle yön verilirdi. Bu nedenle Aziz Luka onlardan çoğul olarak söz eder [Elçi. 27:40]. . . . . İncelemelerimiz sonucunda şunu gördük ki, Aziz Luka’nın, geminin Güzel Limanlar’dan yola çıkıp Malta’da karaya oturana kadarki seyrinden söz ederken değindiği her ayrıntı, tarafsız ve bağımsız kaynaklar tarafından kesin ve tatmin edici şekilde doğrulanmaktadır. Geminin seyir halinde olduğu süreyle ilgili veriler, kat edilen mesafeyle örtüşür. Son olarak, vardıkları yerle ilgili anlatılanlar, o yerin özellikleriyle uyuşmaktadır. Tüm bunlar Luka’nın anlattığı yolculuğu gerçekten yaptığını, ayrıca gözlemlerinin ve ifadelerinin son derece güvenilir olduğunu gösterir.”

 6. Elçiler kitabını doğrulayan arkeolojik bulgulara örnek verin.

⁶ Arkeolojik bulgular da Luka’nın kaydını destekler. Örneğin, Efes’teki kazılarda, Artemis tapınağının yanı sıra Efesosluların elçi Pavlus’a öfkelenip kargaşa çıkardığı antik tiyatro bulundu (Elçi. 19:27-41). Ayrıca, Luka’nın Selanik’teki yetkililer için kullandığı “şehir yöneticileri” ifadesinin doğru bir unvan olduğunu gösteren yazıtlar ortaya çıkarıldı (17:6, 8). Malta dilindeki iki yazıt da Publius’tan “adanın en nüfuzlu kişisi” olarak söz eden Luka’yı doğrular (28:7).b

 7. Elçiler kaydında aktarılan konuşmalar kitabın bir kurgu olmadığını nasıl gösterir?

⁷ Bundan başka, Luka’nın kaydında yer alan Petrus, İstefanos, Kornelius, Tertullus, Pavlus ve başkalarının yaptığı konuşmaların her biri farklı üslup ve yapıdadır. Hatta Pavlus’un çeşitli dinleyici kitleleri önünde yaptığı konuşmaların üslubu bile duruma göre farklılık gösterir. Bu, Luka’nın yalnızca bizzat duyduklarını ya da görgü tanıklarından öğrendiklerini yazdığı anlamına gelir. Yazdığı hiçbir şey kendi kurgusu değildi.

 8. Kutsal Yazılar Luka ve onun Pavlus’la ilişkisi hakkında neler söyler?

⁸ Luka’nın özel hayatı hakkında pek bir şey bilmiyoruz. Kendisi elçi olmamakla birlikte elçilere yakın biriydi (Luka 1:1-4). Pavlus ondan üç kez söz eder (Kol. 4:10, 14; 2. Tim. 4:11; Filim. 24). Pavlus’un “sevgili hekim” diye hitap ettiği Luka ona birkaç yıl yol arkadaşlığı yaptı. Kitapta Luka’nın bazen “onlar” bazen de “biz” zamirini kullanmasından anlaşıldığı gibi, kendisi Pavlus’un ikinci vaizlik turu sırasında Troas’ta onunla birlikteydi. Daha sonra Pavlus dönene dek, birkaç yıl Filipi’de kalmış olabilir. Ardından Pavlus’a yeniden katıldı ve yargılanmak üzere Roma’ya giderken ona eşlik etti (Elçi. 16:8, 10; 17:1; 20:4-6; 28:16).

ELÇİLERİN İŞLERİ KİTABININ İÇERİĞİ

 9. İsa’nın göğe çıkışı sırasında öğrencilere neler söylendi?

⁹ Pentekost’tan önceki olaylar (1:1-26). Luka bu ikinci kaydının başında diriltilmiş İsa’nın, öğrencilerine kutsal ruhla vaftiz edileceklerini söylediğini aktarır. Öğrencileri büyük bir hevesle ona “İsrail’e krallığı şimdi mi geri vereceksin?” diye sorar (1:6). Aslında böyle olmayacaktır. İsa onlara güç kazanacaklarını ve “yeryüzünün en uzak yerlerine dek” şahitlik edeceklerini söyler. İsa yukarı kaldırılıp gözden kaybolurken beyaz giysiler içinde iki adam öğrencilere şöyle söyler: “Yanınızdan göğe alınan bu İsa, göğe gidişini gördüğünüz gibi, aynı şekilde geri gelecektir” (1:8, 11).

10. (a) Pentekost gününde hangi unutulmaz olay yaşandı? (b) Petrus hangi açıklamayı yaptı ve sonuç ne oldu?

¹⁰ Unutulmaz bir Pentekost günü (2:1-42). Tüm öğrenciler Yeruşalim’de toplanmıştır. Ansızın sert bir rüzgârı andıran bir ses bulundukları evin her yanına yayılır. Alevi andıran diller orada olanların üzerine konar. Hepsi kutsal ruhla dolar ve “Tanrı’nın muhteşem işleri hakkında” farklı dillerde konuşmaya başlar (2:11). Olayı izleyenler şaşkınlık içinde kalır. Sonra Petrus ayağa kalkıp konuşur. Ruhun dökülmesinin Yoel’in bildirdiği peygamberlik sözünün gerçekleşmesi olduğunu açıklar ve diriltilip Tanrı’nın sağına yükseltilen İsa Mesih’in o sırada ‘gördükleri, işittikleri gibi bu ruhu üzerlerine döktüğünü’ söyler (Elçi. 2:33; Yoel 2:28-32). Bunları duyunca yüreklerine hançer saplanmış gibi olur ve yaklaşık 3.000 kişi sözü kabul edip vaftiz edilir.

11. Yehova duyuru işini nasıl destekledi?

¹¹ Şahitlik işi ilerliyor (2:43–5:42). Yehova, kurtulan yeni kişileri günden güne aralarına katmaktadır. Bir gün Petrus ve Yuhanna mabedin dışında ayağı doğuştan sakat bir adamla karşılaşır. Petrus ona “Nasıralı İsa Mesih’in adıyla, yürü!” der. Adam hemen ‘zıplayarak, Tanrı’ya şükrederek yürümeye’ başlar (3:6, 8). O zaman Petrus halka tövbe edip dönmeleri için çağrıda bulunur, çünkü ancak bunu yaparlarsa ‘Yehova’nın elinden bir ferahlık dönemi gelecektir’ (3:19). Petrus ve Yuhanna’nın İsa’nın diriltildiğini duyurmasına öfkelenen din adamları onları tutuklar. Bu arada iman edenlerin sayısı 5.000’e yaklaşmıştır.

12. (a) Öğrenciler duyuru işini bırakmaları emredildiğinde nasıl karşılık verdi? (b) Hananya ve Safira neden cezalandırıldı?

¹² Petrus ve Yuhanna ertesi gün sorgulanmak üzere Yahudi yöneticilerin önüne çıkarılır. Petrus çekinmeden konuşarak kurtuluşun yalnızca İsa Mesih aracılığıyla mümkün olduğuna tanıklık eder. Duyuru işini durdurmaları emredildiğinde Petrus ve Yuhanna şu karşılığı verir: “Siz söyleyin, Tanrı’nın sözü yerine sizin sözünüzü dinlememiz Tanrı gözünde doğru olur mu? Bizler gördüğümüz ve duyduğumuz şeyler hakkında konuşmadan duramayız” (4:19, 20). İki elçi serbest bırakılır ve tüm öğrenciler Tanrı’nın sözünü cesaretle bildirmeye devam ederler. Zor koşullarda olduklarından, herkes elindekini ortaya koyar ve bunlar ihtiyaca göre dağıtılır. Hananya ve karısı Safira da bir mülk satar, ancak paranın hepsini veriyormuş gibi davransalar da bir kısmını saklarlar. Petrus onların ikiyüzlülüğünü ortaya koyar; her ikisi de Tanrı’ya ve kutsal ruha karşı yalan söyledikleri için hemen orada ölürler.

13. (a) Elçiler neyle suçlandı ve nasıl karşılık verdiler? (b) Ne yapmaya devam ettiler?

¹³ Öfkeli din adamları elçileri tekrar hapse atar, ancak bu kez Yehova’nın meleği onları serbest bırakır. Ertesi gün yeniden Sanhedrin önüne çıkarılır ve ‘öğretilerini tüm Yeruşalim’e yaymakla’ suçlanırlar. Bunun üzerine şöyle karşılık verirler: “Biz insanlardan önce Tanrı’ya itaat etmeliyiz” (5:28, 29). Dövülüp tehdit edilmelerine rağmen vazgeçmezler. Kayıt şöyle der: “Her gün mabette ve evden eve sözü öğretmeye ve Mesih İsa hakkındaki iyi haberi bildirmeye yılmadan devam ediyorlardı” (5:42).

14. İstefanos nasıl şehit edildi?

¹⁴ İstefanos şehit ediliyor (6:1–8:1a). İstefanos, kutsal ruh tarafından sofralara yiyecek dağıtmak üzere atanmış yedi kişiden biridir. O aynı zamanda hakikate etkili şekilde şahitlik eder. İmanını büyük bir coşkuyla savunur, buna çok öfkelenen muhalifleri kendisini Tanrı’ya küfretmekle suçlayarak Sanhedrin’e çıkarırlar. İstefanos savunmasında önce Yehova’nın İsrailoğullarına nasıl tahammül ettiğini anlatır. Sonra, korkusuzca ve ustalıkla konuşarak sözlerini şöyle noktalar: ‘Ey inatçı adamlar, siz daima kutsal ruha karşı koyuyorsunuz, Kanunu meleklerin ilettiği gibi aldınız, fakat ona uymadınız’ (7:51-53). Bu sözler Sanhedrin üyelerine çok ağır gelir. Hep birden üzerine hücum edip onu şehirden dışarı çıkarır ve taşlayarak öldürürler. İzleyenler arasındaki Saul yapılanları onaylamaktadır.

15. (a) Zulmün sonucu ne oldu? (b) Filipus duyuru işinde hangi tecrübeleri yaşadı?

¹⁵ Zulüm devam ediyor, Saul Hıristiyan oluyor (8:1b–9:30). O gün Yeruşalim’deki cemaate karşı başlayan zulüm nedeniyle, elçiler dışında herkes ülkeye dağılır. Filipus Samiriye’ye gider ve orada birçok kişi Tanrı’nın sözünü kabul eder. Ardından Petrus ve Yuhanna oraya gönderilir, iman edenler “elçilerin ellerini koymasıyla” kutsal ruhu alırlar (8:18). Sonra bir melek Filipus’u güneye, Yeruşalim’den Gazze’ye inen yola yönlendirir. Filipus, arabasında yolculuk ederken İşaya kitabını okuyan Habeşistanlı bir saray görevlisiyle karşılaşır. Onu okuduğu peygamberlik sözünün anlamı konusunda aydınlatır ve vaftiz eder.

16. Saul nasıl Hıristiyan oldu?

¹⁶ Bu arada, “Efendimizin öğrencilerini hâlâ kudurmuşcasına tehdit edip canlarına kasteden” Saul, “bu Yol’dan olan” kişileri tutuklamak için Şam’a gitmek üzere yola çıkar. Aniden gökten parlayan bir ışık etrafını aydınlatır ve Saul kör olup yere düşer. Gökten bir sesin şöyle dediğini duyar: “Ben zulmettiğin İsa’yım” (9:1, 2, 5). Şam’da üç gün geçirdikten sonra Hananya adlı bir öğrenci kendisine yardım eder. Saul tekrar görmeye başlar, vaftiz edilir ve kutsal ruhla dolar; böylece iyi haberin gayretli ve yetenekli bir vaizi olur. Bu şaşırtıcı gelişme sonucunda, Saul zulmeden biriyken zulüm gören biri haline gelir ve hayatını kurtarmak için önce Şam’dan sonra da Yeruşalim’den kaçmak zorunda kalır.

17. İyi haber Yahudi olmayan sünnetsiz kişilere nasıl ulaştı?

¹⁷ İyi haber Yahudi olmayan sünnetsiz kişilere ulaşıyor (9:31–12:25). ‘O sırada cemaat huzurlu bir döneme girer ve güçlenir. Yaşamlarını Yehova korkusuyla ve kutsal ruhun tesellisiyle sürdürmekte, sayıca çoğalmaktadırlar’ (9:31). Petrus Yafa’da sevilen bir öğrenci olan Tabita’yı (Ceylan) diriltir ve oradayken Sezariye’ye gitmek üzere bir davet alır; Kornelius adında bir yüzbaşı kendisini beklemektedir. Petrus Kornelius ve ev halkına iyi haberi duyurur, onlar iman ederler ve üzerlerine kutsal ruh iner. ‘Tanrı’nın taraf tutmadığını, her millette Kendisinden korkan ve doğruluktan ayrılmayan kişilerin O’nun gözünde makbul olduğunu’ anlayan Petrus onları vaftiz eder (10:34, 35). Böylece ilk kez Yahudi ulusundan olmayan sünnetsiz kişiler Hıristiyan olur. Petrus daha sonra bu yeni gelişmeyi Yeruşalim’deki kardeşlere bildirir, onlar da Tanrı’yı yüceltirler.

18. (a) Antakya’da neler oldu? (b) Nasıl bir zulüm patlak verdi, fakat sonuç ne oldu?

¹⁸ İyi haber hızla yayılırken Barnabas ve Saul Antakya’da kalabalık bir gruba Tanrı’nın sözünü öğretmektedir ve ‘ilk kez Antakya’da öğrencilere Tanrısal yönlendirmeyle Hıristiyan denilir’ (11:26). Bu sırada zulüm yeniden patlak verir. I. Herodes Agrippa, Yuhanna’nın kardeşi Yakup’u kılıçla öldürtür. Petrus’u da hapse attırır, ancak Yehova’nın meleği bir kez daha onu özgürlüğüne kavuşturur. Kötü Herodes’i büyük bir felaket beklemektedir! Onuru Tanrı’ya vermediği için kurtçuklar onu yiyip bitirir ve ölür. Öte yandan ‘Yehova’nın sözünün etkisi gitgide artmakta ve yayılmaktadır’ (12:24).

19. (a) Pavlus ilk vaizlik turunda nerelere gitti? (b) Bu turda neler başarıldı?

¹⁹ Pavlus’un Barnabas’la birlikte ilk vaizlik turuna çıkışı (13:1–14:28).c Antakya’da bulunan Barnabas ve “Saul, yani Pavlus” kutsal ruh tarafından özel bir görev için ayrılıp gönderilirler (13:9). Kıbrıs’ta genel vali Sercius Pavlus da dahil birçok kişi iman eder. Pavlus ve Barnabas Anadolu’da en az altı şehir dolaşırlar ve her yerde aynı şey yaşanır: Bir yanda iyi haberi sevinçle kabul eden insanlar, diğer yanda amansız muhalifler ve onların kışkırtmasıyla Yehova’nın gönderdiği habercileri taşlayan kalabalıklar vardır. Pavlus ve Barnabas yeni oluşan cemaatlerde ihtiyarlar atadıktan sonra Antakya’ya döner.

20. Sünnet meselesi nasıl sonuca bağlandı?

²⁰ Sünnet meselesi sonuca bağlanıyor (15:1-35). Yahudi olmayanların cemaate akın etmesiyle, onların sünnet edilmesinin gerekip gerekmediği sorusu ortaya çıkar. Pavlus ve Barnabas bu konuyu Yeruşalim’deki elçilere ve ihtiyarlara götürürler. Yapılan toplantıya öğrenci Yakup başkanlık eder ve alınan şu ortak kararın resmi bir mektupla cemaatlere gönderilmesi için düzenleme yapar: “Kutsal ruh ve bizler, şu gerekenler dışında bir şeyi size yüklememeyi uygun gördük: Putlara kurban edilen şeylerden, kandan, boğularak öldürülmüş hayvanın etinden ve cinsel ahlaksızlıktan sakının” (15:28, 29). Bu mektubun teşvik edici sözleri Antakya’daki kardeşler arasında sevinç yaratır.

21. (a) İkinci vaizlik turunda Pavlus’un yanında kimler vardı? (b) Makedonya ziyaretinde neler oldu?

²¹ Pavlus’un ikinci vaizlik turuyla duyuru işi yayılıyor (15:36–18:22).d “Bir süre sonra” Barnabas ve Markos Kıbrıs’a gitmek üzere gemiye biner, Pavlus ise Silas’la birlikte Suriye ve Anadolu’ya gitmek üzere yola çıkar (15:36). Listra’da genç Timoteos da Pavlus’a katılır, birlikte Ege kıyısındaki Troas’a giderler. Oradayken Pavlus bir görüntüde “Makedonya’ya geçip bize yardım et” diye kendisine yalvaran bir adam görür (16:9). Sonra Luka da Pavlus’a katılır, birlikte gemiyle Makedonya’nın en önemli şehri olan Filipi’ye giderler. Pavlus ve Silas orada hapse atılır, bu olayın sonucunda gardiyan iman eder ve vaftiz edilir. Serbest bırakıldıktan sonra yollarına devam edip Selanik’e gelirler; orada kıskanç Yahudiler onlara karşı bir ayaktakımı toplar. Bunun üzerine kardeşler Pavlus ve Silas’ı geceleyin Veriya’ya gönderirler. Bu şehirdeki Yahudiler açık fikirlidir; ‘kendilerine anlatılanların doğruluğunu her gün Kutsal Yazılardan dikkatle araştırarak sözü büyük istekle kabul ederler’ (17:11). Pavlus daha önce Luka’yı Filipi’de bıraktığı gibi, Silas ve Timoteos’u da yeni kurulan Veriya cemaatinde bırakıp güneye, Atina’ya doğru yoluna devam eder.

22. Pavlus’un Areopagos’taki konuşmasının nasıl sonuçları oldu?

²² Putlarla dolu bu şehirde kibirli Epikurosçu ve Stoacı filozoflar “ukala”, “yabancı tanrıların habercisi” gibi sözler kullanarak Pavlus’la alay eder ve onu Areopagos’a (Ares Tepesi) götürürler (17:18). Etkili bir hatip olan Pavlus, “göğün ve yerin Rabbi” gerçek Tanrı’ya yönelmenin gereği üzerinde akıl yürütür (17:24). O’nun, ölüyken dirilttiği kişi aracılığıyla dünyayı adaletle yargılayacağına dair güvence verdiğini anlatır. Dirilmeyle ilgili sözleri dinleyiciler arasında ayrılık yaratır, yine de bazıları iman eder.

23. Korintos’ta neler başarıldı?

²³ Sonra Pavlus Korintos’ta Akuila ve Priskilla’nın evinde kalır ve onlarla birlikte çadırcılık yapar. Duyuru işine yapılan muhalefet yüzünden, kendisini dinleyenlerle havra yerine bitişiğindeki Titius Yustus’un evinde buluşmaya başlar. Havra yöneticisi Krispos iman eder. Pavlus, Korintos’ta 18 ay geçirdikten sonra Akuila ve Priskilla ile birlikte Efesos’a gider, onları orada bırakıp Antakya’ya geçer. Böylece ikinci vaizlik turunu tamamlamış olur.

24, 25. (a) Pavlus üçüncü turuna başladığı sırada Efesos’ta neler oldu? (b) Pavlus’un Efesos’ta geçirdiği üç yıllık dönem hangi kargaşayla sona erdi?

²⁴ Pavlus üçüncü vaizlik turunda cemaatleri tekrar ziyaret ediyor (18:23–21:26).e Mısır’ın İskenderiye şehrinden Efesos’a gelen Apollos adlı bir Yahudi havrada İsa hakkında cesaretle konuşmaktadır. Fakat Akuila ve Priskilla onun öğrettiklerini dinleyince bazı düzeltmeler yapma gereği görürler. Bunun ardından Apollos Korintos’a gider. Bu arada Pavlus üçüncü vaizlik turuna çıkmış ve Efesos’a gelmiştir. Orada iman edenlerin Yahya’nın vaftiziyle vaftiz edildiğini öğrenir ve onlara İsa adıyla yapılan vaftizi açıklar. Sonra 12 erkeği vaftiz eder; üzerlerine ellerini koyduğunda kutsal ruhu alırlar.

²⁵ Pavlus’un Efesos’ta geçirdiği üç yıl boyunca ‘Yehova’nın sözü etkili bir şekilde yayılır ve güç kazanır’; birçokları şehrin en önemli tanrıçası olan Artemis’e tapınmaktan vazgeçer (19:20). Artemis tapınağının gümüş biblolarını yapan zanaatçılar işlerini kaybedecekleri korkusuyla öfkelenip şehirde kargaşa çıkarır, öyle ki kalabalığı dağıtmak saatler sürer. Bunun ardından Pavlus Makedonya ve Yunanistan’a gitmek üzere Efesos’tan ayrılır, yol boyunca iman edenleri ziyaret eder.

26. (a) Pavlus Troas’ta hangi mucizeyi yaptı? (b) Efesos’tan gelen ihtiyarlara nasıl öğüt verdi?

²⁶ Pavlus Yunanistan’da üç ay kaldıktan sonra Makedonya üzerinden dönüş yolculuğuna başlar; Makedonya’da Luka da ona katılır. Birlikte Troas’a geçerler. Pavlus orada gece yarısına dek süren bir konuşma yapar, o sırada bir genç uykuya dalıp üçüncü katın penceresinden aşağı düşer. Genci yerden kaldırdıklarında öldüğünü anlarlar fakat Pavlus onu hayata geri döndürür. Ertesi gün yanındakilerle birlikte Yeruşalim’e gitmek için yola çıkar; Miletos’ta mola verir ve Efesos’tan gelen ihtiyarlarla buluşur. Onlara ‘yüzünü bir daha görmeyeceklerini’ açıklar (20:25). Bu nedenle iyi birer önder olarak, ‘kutsal ruh tarafından gözetmenler olarak atandıkları’ Tanrı’nın sürüsüne çobanlık etmeleri acil bir ihtiyaç haline gelmiştir (20:28). Sonra onlara kendi örneğini hatırlatır, uyanık kalmalarını ve kardeşleri için özveride bulunmaktan kaçınmamalarını tembihler. Yeruşalim’e ayak basmaması konusunda uyarıldığı halde, Pavlus vazgeçmez. Arkadaşları onu caydıramayınca, “Yehova’nın istediği olsun” deyip susmak zorunda kalırlar (21:14). Pavlus Yakup’a ve ihtiyarlara diğer milletler arasında sürdürdüğü hizmetini Tanrı’nın nasıl desteklediğini anlatır ve bu büyük sevinçle karşılanır.

27. Pavlus mabette nasıl bir muameleyle karşılaştı?

²⁷ Pavlus tutuklanıp yargılanıyor (21:27–26:32). Pavlus mabette düşmanca bir muameleyle karşılaşır. Asya’dan gelen Yahudiler tüm şehri ona karşı kışkırtır ve Roma askerleri onu ellerinden son anda kurtarır.

28. (a) Pavlus Sanhedrin önünde hangi konuyu ortaya attı ve sonuç ne oldu? (b) Sonra nereye gönderildi?

²⁸ Komutan şaşkınlık içindedir. Bütün bu kargaşanın sebebini, Pavlus’un kim olduğunu ve ne suç işlediğini öğrenmek ister. Pavlus Roma vatandaşı olduğundan kırbaç cezasından kurtulur ve Sanhedrin’in önüne çıkarılır. Ferisiler ve Sadukilerden oluşan bölünmüş bir mahkeme kurulunun karşısındadır! Bu nedenle farklı görüşteki iki tarafı birbirine düşürecek bir konuyu, dirilme konusunu ortaya atar. Tartışma şiddetlenince Pavlus’u parçalayacaklarından korkan Roma askerleri onu Sanhedrin’in ortasından alıp götürmek zorunda kalırlar. Pavlus gece gizlice, yüzlerce askerin eşliğinde Sezariye’ye, Vali Feliks’e götürülür.

29. (a) Kışkırtıcılıkla suçlanan Pavlus’un yargılanma süreci nasıl gelişti? (b) Pavlus hangi başvuruda bulundu?

²⁹ Kışkırtıcılıkla suçlanan Pavlus, Feliks’in karşısında başarılı bir savunma yapar. Fakat Feliks rüşvet almayı umarak Pavlus’un tutukluluğunu uzatır. Böyle iki yıl geçer. Feliks’in yerine Porkius Festus vali olur ve yeni bir dava açılır. Bir kez daha Pavlus’a karşı ciddi suçlamalarda bulunulur ve o yine suçsuz olduğunu dile getirir. Ancak Festus Yahudilerin gönlünü kazanma arzusuyla, Pavlus’a Yeruşalim’e gidip orada kendisinin önünde yargılanmak isteyip istemediğini sorar. Pavlus ise “Davamı Sezar’a arz ediyorum!” der (25:11). Bir süre sonra Kral II. Herodes Agrippa, Festus’a bir nezaket ziyareti yapar ve Pavlus tekrar huzura çağrılır. Sağlam bir mantıkla öyle etkili bir savunma yapar ki, Agrippa “Neredeyse hemen beni ikna edip Hıristiyan yapacaksın” demekten kendini alamaz (26:28). O da Pavlus’un suçsuz olduğunu anlar ve “Davasını Sezar’a arz etmemiş olsaydı, bu adam serbest bırakılabilirdi” der (26:32).

30. Pavlus’un yolculuğunun Malta’ya kadarki kısmında neler oldu?

³⁰ Pavlus Roma’ya gidiyor (27:1–28:31).f Tutuklu olan Pavlus, kendisine eşlik edenlerle birlikte Roma yolculuğundaki ilk duraklarına varmak üzere gemiye biner. Rüzgâr ters yönden estiğinden gemi yavaş ilerler. Mira limanında başka bir gemiye binerler. Girit’in Güzel Limanlar denen yerine geldiklerinde Pavlus kışı orada geçirmeyi tavsiye eder; ne var ki çoğunluk yola devam etme fikrindedir. Denize açılmalarının üzerinden fazla geçmeden şiddetli bir fırtınaya tutularak çaresizce sürüklenmeye başlarlar. Böyle geçen iki haftanın sonunda gemi Malta kıyısının sığlığında karaya oturup parçalanır. Pavlus’un daha önce güvence verdiği gibi, gemideki 276 kişiden hiçbirinin canına zarar gelmez! Ada halkı kazazedelere olağanüstü insanlık gösterir ve o kış boyunca Pavlus Tanrı’nın ruhunun verdiği mucizevi güçle oradaki birçok hastayı iyileştirir.

31. (a) Pavlus Roma’ya geldiğinde nasıl karşılandı? (b) Orada günlerini nasıl geçirdi?

³¹ İlkbaharda Pavlus Roma’ya ulaşır, kardeşler onu henüz yoldayken karşılar. Pavlus onları görünce ‘Tanrı’ya şükreder ve cesaret bulur’ (28:15). Hâlâ tutuklu olmasına rağmen, kendi kiraladığı evde asker gözetiminde kalmasına izin verilir. Luka, Pavlus’un yanına gelen herkesi kabul ettiğini anlatarak kaydına şöyle son verir: “Hiçbir engelle karşılaşmadan, büyük bir cesaretle onlara Tanrı’nın krallığını duyuruyor ve Efendimiz İsa Mesih’le ilgili gerçekleri öğretiyordu” (28:31).

KİTABIN YARARLARI

32. Petrus Pentekost Bayramında ve öncesinde İbranice Kutsal Yazıların doğruluğuna nasıl tanıklık etti?

³² İnciller gibi Elçilerin İşleri kitabı da İbranice Kutsal Yazıların doğru ve Tanrı ilhamı kayıtlar olduğuna dair kanıtlar verir. Pentekost Bayramından kısa süre önce Petrus “kutsal ruh . . . . Yahuda hakkında önceden Davut’un ağzından konuşmuştu” diyerek, gerçekleşen iki peygamberlik sözüne değindi (Elçi. 1:16, 20; Mezm. 69:25; 109:8). Yine Petrus, Pentekost’ta gördükleri karşısında hayrete düşmüş kalabalığa, tanık oldukları olayın Kutsal Yazılarda önceden bildirildiğini göstererek “Aslında bütün bu olanlar, Yoel peygamber aracılığıyla söylenenlerin gerçekleşmesidir” dedi (Elçi. 2:16-21; Yoel 2:28-32; ayrıca Elçiler 2:25-28, 34, 35’i Mezmur 16:8-11 ve 110:1 ile karşılaştırın).

33. Petrus, Filipus, Yakup ve Pavlus, İbranice Kutsal Yazıların Tanrı ilhamı olduğunu nasıl gösterdi?

³³ Petrus yine bir keresinde, mabedin dışında toplanmış kalabalığı ikna etmek amacıyla İbranice Kutsal Yazılara başvurdu. Musa’nın sözlerinden alıntı yaptıktan sonra şöyle dedi: “Samuel ve ondan sonra sırasıyla sözü ileten tüm peygamberler, bu günleri açıkça bildirmiştir” (Elçi. 3:22-24). Sonra, Sanhedrin’in önünde Mezmur 118:22’den alıntı yaparak, reddettikleri taşın, yani Mesih’in, “köşenin baş taşı” olduğunu gösterdi (Elçi. 4:11). Filipus, Habeş saray görevlisine İşaya 53:7, 8’deki peygamberlik sözünün nasıl gerçekleştiğini açıkladı. Saray görevlisi bu konuda aydınlandıktan sonra alçakgönüllü bir şekilde vaftiz edilme isteğini dile getirdi (Elçi. 8:28-35). Petrus da Kornelius’la İsa hakkında konuşurken şöyle dedi: “Bütün peygamberler onun hakkında tanıklık eder” (10:43). Yakup sünnet konusu ele alınırken “Peygamberlerin sözleri de bununla uyumludur; tıpkı yazıldığı gibi” diyerek kararına dayanak olan ayetleri gösterdi (15:15-18). Elçi Pavlus da İbranice Kutsal Yazılara otorite olarak başvurdu (26:22; 28:23, 25-27). Görüldüğü gibi, İsa’nın öğrencileri ve onları dinleyenler İbranice Kutsal Yazıları Tanrı’nın Sözünün bir kısmı olarak tereddütsüz kabul ettiler. Bu, söz konusu yazılarla ilgili bir tür Tanrısal onay anlamına gelir.

34. Elçiler kitabında Hıristiyan cemaatinin hangi özellikleri görülür, bugün durum farklı mıdır?

³⁴ Elçilerin İşleri kitabı Hıristiyan cemaatinin nasıl kurulduğunu ve kutsal ruhun etkisiyle nasıl geliştiğini göstermesi açısından çok yararlıdır. Bu sürükleyici kayıt boyunca iyi haberin yayılmasında Tanrı’nın desteğini, ilk Hıristiyanların cesaretini ve sevincini, zulüm karşısındaki uzlaşmaz tavırlarını görürüz (4:13, 31; 5:28, 29; 8:4; 15:3). Ayrıca onların hizmet etme konusundaki istekli tutumlarına tanık oluruz; bunun bir örneği Pavlus’un yabancı sahalarda hizmet etme ve Makedonya’ya geçme çağrılarına verdiği olumlu karşılıktır (13:2-4; 16:9, 10). Bugünkü Hıristiyan cemaatinde de aynı özellikler görülür. Kutsal ruhun yönlendirmesiyle “Tanrı’nın muhteşem işleri hakkında” konuşan bu cemaat sevgi ve birlik bağı içinde, ortak bir amaç için bir araya gelmiştir (2:11, 17, 45; 4:34, 35; 11:27-30; 12:25).

35. (a) Elçiler kitabı şahitlik işinin nasıl yapılması gerektiğini anlatır? (b) Hizmette göstermemiz gereken hangi nitelik vurgulanır?

³⁵ Elçilerin İşleri kitabı İsa’nın takipçilerinin Tanrı’nın Krallığını nasıl duyurması gerektiğini gösterir. Pavlus bu konuda mükemmel bir örnektir; o şöyle demişti: “Sizlere yararlı olacak her şeyi söylemekten ve hem herkesin içinde hem de evden eve Tanrı’nın sözünü öğretmekten geri durmadım. . . . . Her şeyi tam olarak anlattım” (20:20, 21). Krallığa tam anlamıyla tanıklık etme teması kitap boyunca dikkatimizi çeker (2:40; 5:42; 26:22). Özellikle de Pavlus’un tutukluyken bile kendini tamamen duyuru ve öğretim işine adadığını anlatan son paragraflarda iyice öne çıkar. Orada şöyle okuruz: “Pavlus da, Tanrı’nın krallığını etraflıca anlatarak ve İsa hakkında hem Musa kanunundan hem Peygamberlerin kitaplarından ikna edici kanıtlar göstererek sabahtan akşama dek konuştu” (28:23). Biz de duyuru işini her zaman büyük bir azimle yerine getirelim!

36. Pavlus’un hangi öğüdü bugünkü gözetmenler için de çok önemlidir?

³⁶ Pavlus’un Efesos’tan gelen gözetmenlere yaptığı konuşma bugünkü gözetmenler için de çok yararlı öğütler içerir. Onlar kutsal ruh tarafından atanmış olduklarından ‘kendilerine ve tüm sürüye dikkat etmeli’, şefkatle çobanlık ederek sürüyü yok etmek isteyen zalim kurtlardan korumalıdırlar. Bu hiç de hafife alınacak bir sorumluluk değildir! Gözetmenler uyanık kalmalı ve Tanrı’nın lütfu hakkındaki sözle kendilerini güçlendirmelidirler. Zayıflara yardım etmek için emek verirken ‘Efendimiz İsa’nın, “Vermek almaktan daha büyük mutluluktur” sözünü unutmamaları gerekir’ (20:17-35).

37. Pavlus Areopagos’ta konuşurken nasıl düşünceli davrandı?

³⁷ Pavlus’un başka konuşmaları da Kutsal Kitap ilkelerini açıkça ortaya koyması açısından göze çarpar. Buna güzel bir örnek, Areopagos’ta Stoacılar ve Epikurosçularla konuşurken kullandığı akıl yürütme tarzıdır. Pavlus önce bir sunak üzerindeki “Bilinmeyen Tanrı’ya” yazısına değinir ve bundan yola çıkarak onlara göğün ve yerin Rabbi gerçek Tanrı’yı anlatır. Tanrı’nın insanlığın tüm milletlerini tek bir adamdan yarattığını söyler ve “O hiçbirimizden uzak değildir” der. Ardından onlara kendi şairlerinin “Biz de O’nun çocuklarıyız” sözünü hatırlatarak, insanların altın, gümüş ya da taştan yapılan cansız putların soyu olduğunu düşünmenin mantıksızlığını gösterir. Böylece dinleyicilerini incitmeden onlara yaşayan Tanrı’nın üstünlüğünü anlatır. Dirilme konusundan yalnızca kapanış sözlerinde bahseder ve o sırada bile Mesih’ten adıyla söz etmez. Böylece dinleyicilerinin tek gerçek Tanrı’nın üstünlüğünü anlamalarını sağlar ve sonuçta bazıları iman eder (17:22-34).

38. Elçiler kitabında belirtilen türde bir inceleme yapmanın yararları nedir?

³⁸ Elçilerin İşleri kitabı bizi tüm Kutsal Yazıları gayretle ve sürekli incelemeye teşvik eder. Pavlus Veriya’da ilk kez hakikati duyurduğunda oradaki Yahudiler “Kendilerine anlatılanların doğruluğunu her gün Kutsal Yazılardan dikkatle araştırarak sözü büyük istekle kabul ettiler” ve bu yüzden “açık fikirli” kişiler olarak övüldüler (17:11). O zaman olduğu gibi bugün de Yehova’nın ruhla dolu cemaatiyle birlikte Kutsal Yazıları istekle araştırırsak, inancımızdan emin olur ve güçlü bir iman geliştiririz. Böyle bir inceleme sayesinde Kutsal Yazılardaki ilkeleri net bir şekilde kavrayabiliriz. Bu ilkelerden bazıları Elçiler 15:29’da açıkça ifade edilmiştir. O ayette, Yeruşalim’deki elçiler ve ihtiyarlardan oluşan yönetim kurulu ruhi İsrail için sünnetin bir talep olmadığını belirtirken putperestlik, kan ve cinsel ahlaksızlık konusundaki kesin yasağı dile getirir.

39. (a) İsa’nın öğrencileri zulme karşı nasıl güçlendi? (b) Elçiler nasıl cesurca tanıklıkta bulundu ve bunun etkisi ne oldu?

³⁹ O ilk öğrenciler Kutsal Yazıları derinlemesine incelediler ve gerektiğinde alıntı yapıp ayetleri açıklayabildiler. Edindikleri tam bilgi ve Tanrı’nın kutsal ruhu sayesinde şiddetli zulme göğüs germek üzere güçlendiler. Petrus ve Yuhanna İsa’nın tüm sadık takipçilerinin örnek alacağı bir tutum sergileyerek, muhalefet eden yöneticilere cesaretle şöyle dedi: “Siz söyleyin, Tanrı’nın sözü yerine sizin sözünüzü dinlememiz Tanrı gözünde doğru olur mu? Bizler gördüğümüz ve duyduğumuz şeyler hakkında konuşmadan duramayız” (4:19, 20). İsa’nın ismiyle kimseye bir şey öğretmemelerini kesin olarak emreden Sanhedrin’in önüne daha sonra yeniden getirildiklerinde net bir şekilde “Biz insanlardan önce Tanrı’ya itaat etmeliyiz” diye karşılık verdiler (5:28, 29). Bu cesur sözler yöneticiler için mükemmel bir şahitlik oldu; bu şahitlik üzerine ünlü Kanun öğretmeni Gamaliel tapınma özgürlüğünü savunan meşhur sözünü söyledi ve bunun sonucu olarak elçiler serbest bırakıldı (5:34, 35, 38, 39).

40. Elçilerin İşleri kitabı bizde hangi konuda istek uyandırır?

⁴⁰ Tüm Kutsal Kitabın teması olan Yehova’nın Krallıkla ilgili muhteşem amacı Elçilerin İşleri kitabında çok net bir şekilde öne çıkar. Kitabın başında İsa’nın göğe çıkmadan önceki 40 gün boyunca, öğrencilerine ‘Tanrı’nın Krallığını anlattığını’ okuruz (1:3). Öğrencileri İsrail’e krallığı geri vermesiyle ilgili bir soru sorduklarında, İsa cevap olarak önce onların yeryüzünün en uzak yerlerine dek şahitlik yapmaları gerektiğini söyledi (1:6, 8). Onlar Yeruşalim’den başlayarak her yerde cesaretleri hiç azalmadan Krallığı duyurdular. İstefanos’un taşlanmasından sonra öğrencilerin birçoğu zulüm yüzünden farklı yerlere dağıldı (7:59, 60). Kayıttan okuduğumuza göre Filipus ‘Tanrı’nın Krallığıyla ilgili iyi haberi’ Samiriye’de duyurdu ve güzel sonuçlar elde etti (8:5, 12). Pavlus ve arkadaşları da Korintos, Efesos ve Roma’da “krallığı” duyurdular (14:5-7, 21, 22; 18:1, 4; 19:1, 8; 20:25; 28:30, 31). Bütün bu ilk Hıristiyanlar Yehova’ya ve O’nun ruhunun desteğine duydukları sarsılmaz güvenle bizim için harika örneklerdir. Onların tükenmeyen gayretini, cesaretini okumak ve Yehova’nın çabalarını nasıl desteklediğini görmek bizde de her zaman “iyi habere tam anlamıyla tanıklık etme” isteği uyandırır (20:24).

[Dipnotlar]