Kutsal Kitaptaki Sırası 34​—Nahum

Yazarı: Nahum

Yazıldığı Yer: Yahuda

Tamamlanma Tarihi: MÖ 632 öncesi

 1. Eski Nineve şehri hakkında neler biliniyor?

“NİNEVE hakkında bildirilen hüküm” (Nahm. 1:1). Bu sözlerle başlayan Nahum kitabı yaklaşan bir felaketi bildirir. Peki bu bildirinin sebebi nedir? Eski Nineve (Ninova) şehri hakkında neler biliniyor? Şehrin tarihi Nahum’un kullandığı şu ifadeyle özetlenebilir: ‘kanlı şehir’ (3:1). Bugünkü kuzey Irak topraklarında, Dicle’nin doğu kıyısında, Musul kentinin karşısında bulunan iki höyük eski Nineve’nin yerleşim alanını gösterir. Şehir surlarla ve hendeklerle korunmaktaydı ve son dönemde Asur İmparatorluğu’nun başkenti olmuştu. Bununla birlikte Nineve’nin tarihi çok daha eskiye, “Yehova’ya karşı gelen kudretli avcı” olarak tanınmış Nimrod’un zamanına kadar uzanır. Kutsal Kitap onun hakkında şöyle der: “Asur’a geçti ve Nineve’yi . . . . inşa etmeye girişti” (Başl. 10:9-12). Böylece Nineve’nin tarihi kötü bir yöneticiyle başladı. Şehir özellikle Asur İmparatorluğu’nun son döneminde, Sargon, Sanherib, Esarhaddon ve Asurbanipal’in hükümdarlıkları sırasında ün kazandı. Nineve savaşlar ve fetihlerden elde edilen ganimetlerle zenginleşti ve yöneticilerinin sayısız tutsağa yaptığı insanlık dışı muameleyle tanındı.a Bir başvuru kaynağında şunlar belirtiliyor: “Ninova’nın insanların belleklerinde öldürme, yağma, boyunduruk altına alma, zayıflara işkence etme, savaş ve her çeşit vahşilikten; terörle egemenlik sürdüren, doğal bir ölümle ölmeye pek ender olarak vakitleri kalan, sonra da yerlerine daha kötüleri geçen bir kanlı hükümdarlar sırasından başka hemen hemen hiçbir izi kalmamıştır” (Tanrılar, Mezarlar ve Bilginler, C. W. Ceram, Remzi Kitabevi, Ağustos 2003, sayfa 222).

 2. Nineve halkının dini hakkında ne denebilir?

² Nineve halkının dini hakkında ne denebilir? Halk çok sayıda tanrıya tapınıyordu ve bunların birçoğu Babil kökenliydi. Hükümdarlar ülkeleri yıkıp yok etmek üzere sefere çıkarken bu tanrılara yakarırdı. Ganimetten büyük bir pay almayı bekleyen açgözlü rahipler de bu seferleri desteklerdi. Bir kaynakta şunlar belirtiliyor: “Onlar güce tapardı; kuvvet, cesaret ve zafer simgesi olan iri ayaklı, kartal kanatlı, insan başlı, aslan ya da boğa biçimli devasa taş putlara yakarırlardı. Savaşmak bu milletin başlıca uğraşıydı ve rahipleri hiç durmadan savaşı körüklerdi. Rahipler geçimlerini büyük oranda savaş ganimetleriyle sağlıyordu, başkaları pay almadan önce ganimetlerin belli bir yüzdesi her zaman onlara verilirdi; çünkü bu yağmacı halk aşırı dindardı.”b

 3. (a) Nahum adı peygamber için neden uygundu? (b) Nahum peygamberlik sözlerini hangi dönemde kaleme aldı?

³ Nahum’un peygamberlik sözleri kısa olmakla birlikte çok ilginç noktalar içerir. Peygamber hakkındaki bilgimiz ilk ayette söylenenlerle sınırlıdır: “Elkoşlu Nahum’un gördüğü görüntünün kitabı.” Nahum adı “Teselli Eden” anlamına gelir. Elbette Nahum’un mesajı Nineve için değil Tanrı’nın halkı için teselli içeriyordu; bu, güçlü ve amansız bir düşmandan tamamen kurtulacaklarının haberiydi. Peygamberin mesajı kendi halkının günahlarından söz etmediği için de teselli ediciydi. Nahum’un memleketi olan Elkoş’un yeri tam olarak bilinmiyorsa da, onun peygamberlik sözlerini Yahuda’da yazmış olması muhtemeldir (Nahm. 1:15). Nahum, kitabını yazdığı sırada Nineve henüz düşmemişti. Ayrıca peygamber bu olayı No-amon’un (Mısır’daki Teb kenti) düşüşüyle karşılaştırmıştı (3:8). Dolayısıyla Nahum, kitabını Teb kentinin düşüşü ile bundan kısa bir süre sonra, MÖ 632’de gerçekleşen Nineve’nin düşüşü arasında yazmış olmalı.

 4. Nahum kitabının hangi özellikleri dikkat çeker?

⁴ Nahum’un kendine has bir üslubu vardır. Söz kalabalığı yapmaz. Tanrı ilhamı diğer yazılar gibi bu kitapta da etkili ve gerçekçi bir anlatım görülür. Nahum kitabı betimleyici, duygusal ve etkili dilinin yanı sıra, ciddiyeti, zihinde net resimler oluşturması ve çarpıcı ifadeleriyle de dikkat çeker (1:2-8, 12-14; 2:4, 12; 3:1-5, 13-15, 18, 19). Birinci bölümde 8. ayetin sonuna kadarki kısım İbrani alfabesinin Alef’ten Kaf’a dek olan harfleriyle yapılmış akrostiş bir şiir tarzındadır. Nahum’un tek bir tema işlemesi de üslubunun zenginliğine katkıda bulunmuştur. Peygamber, İsrail’e haince düşmanlık eden millete karşı nefretini açıkça dile getirir. Dolayısıyla kitabında Nineve’yi bekleyen sona odaklanır.

 5. Nahum kitabının doğruluğunu gösteren hangi kanıtlar var?

⁵ Nahum’daki peygamberlik sözlerinin tam olarak gerçekleşmesi kitabın Tanrı ilhamı ve doğru bir kayıt olduğunu kanıtlar. Nahum’a göre, Asur’un mağrur başkentinin savunması ‘ırmak kapılarında’ kırılacak, sarayı dağılıp gidecek ve şehir ‘ıssız ve boş bir viraneye dönecekti’ (2:6-10). Asur’un dünya gücü olduğu o dönemde Yehova’nın bir peygamberinden başka kim bunları söyleme cesareti gösterebilirdi? Daha sonra yaşananlar bu peygamberlik sözünün gerçekten Tanrı ilhamı olduğunu gösterdi. Babil kralı Nabupolassar’a ait tarih kayıtlarında Nineve’nin Medler ve Babilliler tarafından fethi şöyle anlatılır: ‘Şehri harabeye ve taş yığınına döndürdüler.’c Nineve öyle bir yıkımla karşılaştı ki, yeri bile yüzyıllar boyunca hatırlanmadı. Hatta bazı eleştirmenler Nineve diye bir şehrin hiç var olmadığını söyleyerek Kutsal Kitapla alay ettiler.

 6. Eski Nineve kentinin olduğu yerde Nahum kitabını doğrulayan neler bulundu?

⁶ Nahum kitabının doğruluğunu gösteren başka kanıtlar da ortaya çıktı. 19. yüzyılda Nineve’nin yeri bulundu ve orada kazılar başlatıldı. Şehir kalıntılarının tam olarak ortaya çıkması için tahminen milyonlarca ton toprak çıkartılmalıydı. Nineve’de neler bulundu? Nahum’un peygamberlik sözlerini doğrulayan pek çok şey! Örneğin, bulunan anıtlar ve yazıtlar şehirdeki gaddarlığa tanıklık ediyordu, ayrıca devasa boyutta kanatlı boğa ve aslan heykellerine ait kalıntılar da vardı. Nahum’un şehirden “aslanların ini” olarak söz etmesi gayet yerindedir (2:11).d

 7. Hangi gerçekler Nahum kitabının kanonik olduğunu doğrular?

⁷ Nahum kitabının kanonik olduğunu gösteren bir gerçek, Yahudilerin de onu Kutsal Metinler dizisinin bir kısmı olarak kabul etmesidir. Ayrıca, Nahum kaydı Kutsal Kitabın diğer kısımlarıyla tam bir uyum içindedir. Nahum’un peygamberlik sözleri Yehova adıyla bildirilmiştir, O’nun üstünlüğüne ve muhteşem niteliklerine etkili şekilde tanıklık etmektedir.

NAHUM KİTABININ İÇERİĞİ

 8. (a) Nineve’nin sonu hakkında ne bildirildi? (b) Yahuda’ya nasıl bir müjde verildi?

⁸ Yehova’nın Nineve hakkındaki hükmü (1:1-15). “Yehova tam bağlılık isteyen ve öç alan bir Tanrı’dır.” Peygamber ‘Nineve hakkında bildirilen hükmün’ sebebini bu sözlerle açıklar (1:1, 2). Yehova çabuk öfkelenen bir Tanrı değildir; ancak bu kez peygamber O’nun rüzgâr ve fırtına içinde öç almaya gittiğini görür. O’nun yüzünden dağlar sarsılır, tepeler eriyip gider, yer yerinden oynar. Şiddetli öfkesi karşısında kim durabilir? Yine de Yehova Kendisine sığınanlar için bir kaledir. Nineve’nin ise sonu gelecektir. Şehir sel sularıyla tamamen yok edilecek, “İkinci kez sıkıntı baş göstermeyecek” (1:9). Yehova onun adını da tanrılarını da ortadan kaldıracak. Onu mezara gömecek. Yahuda içinse, tam tersine bir müjde var! Bir barış habercisi halkı bayramlarını kutlamaya, adaklarını yerine getirmeye çağırır; çünkü düşmanı olan ‘kötü adamın’ sonu yakın. “O tamamen yok edilecek” (1:15).

 9. Nineve’nin yenilgisi nasıl betimlendi?

⁹ Nineve’nin uğrayacağı yıkım betimleniyor (2:1–3:19). Nahum alaylı bir şekilde Nineve’ye meydan okuyarak, halkını dağıtacak olanın karşısında savunmasını güçlendirmesini söyler. Öte yandan Yehova Kendi halkını, ‘İsrail’i ve Yakup’u eski ihtişamına kavuşturacak.’ Peygamber, kalkanları ve kırmızı giysileriyle Nineve’nin güçlü adamlarını görür. Şehir ‘savaşa hazırlandığı gün, arabalarının demirleri ateş gibi parlamaktadır.’ Savaş arabaları ‘sokaklardan çılgıncasına geçer’, şimşek gibi yol alırlar (2:2-4). Bundan sonra bir savaş sahnesi görülür: Nineveliler tökezler ve savunmak için şehrin surlarına koşarlar, ancak boşunadır. Irmak kapıları açılır, saray dağılıp gider. Köle kızlar inleyerek bağırlarını döver. Kaçanlara durmaları emredilir, fakat kimse geri dönmez. Şehir yağmalanır ve viraneye döner. Herkesin yüreği ağzındadır. Peygamber “Hani aslanların ini?” diye sorar. Aslan, yavruları için inini avla doldurmuştur, ancak Yehova ona “İşte Ben sana karşıyım” der (2:11, 13). Evet, Yehova Nineve’nin savaş arabasını yakacak, kılıcını gönderip onun genç aslanlarını yok edecek ve yeryüzünde ona av bırakmayacaktır.

10. (a) Nineve’yle ilgili hangi gerçek açığa çıkacaktı? (b) Onun sonu hakkında başka ne anlatıldı?

¹⁰ Nahum şöyle devam eder: “Kanlı şehrin vay haline! O şehir ki, hile ve soygunla dolu” (3:1). Kırbaç şaklamaları, tekerlek takırtıları duyulur. Peygamber dört nala koşan atlar, sıçrayarak ilerleyen savaş arabaları ve atlara binmiş savaşçılar görür; alev alev yanan kılıçları, şimşek gibi çakan mızrakları vardır. Sonra her yer yığın yığın cesetle, ‘sayısız ölüyle’ dolar (3:3). Bütün bunlar Nineve’nin ‘milletleri fahişeliğiyle, aşiretleri büyücülüğüyle tuzağa düşürmesi’ yüzünden olmuştur (3:4). Yehova ikinci kez “İşte ben sana karşıyım!” der (3:5). Nineve’nin fahişeliği açığa vurulacak. Yağmalanacak. Onu bekleyen son, Asur tarafından halkı sürgün edilen No-Amon’unkinden (Teb) daha iyi olmayacak. Nineve’nin kaleleri olgun incirler gibidir; “Bir silkelenişte yiyenin ağzına düşecekler” (3:12). Savaşçıları kadın gibidir; ateş ve kılıcın elinden Nineve’yi hiçbir şey kurtaramaz. Muhafızları güneşli bir günde kaçıp giden çekirge sürüsü gibi olacak, halkı dört bir yana dağılacak. Asur kralı hiçbir kurtuluşu olmadığını, başındaki felaketi atlatamayacağını anlayacak. Bu haberi duyanlar el çırpacak, çünkü hepsi de kötü Asur’un elinden çok çekmişti.

KİTABIN YARARLARI

11. Nahum kaydı Kutsal Kitaptaki hangi temel ilkeleri anlamamıza yardım eder?

¹¹ Nahum’un peygamberlik sözleri Kutsal Kitaptaki bazı temel ilkeleri daha iyi anlamamıza yardım eder. Kitabın ilk sözleri Tanrı’nın On Emrin ikincisini veriş nedenini tekrarlar: ‘Yehova tam bağlılık isteyen bir Tanrı’dır.’ Hemen arkasından da düşmanlarından mutlaka öç alacağını belirtir (1:2). Yehova’nın vereceği cezadan zalim Asur’u ne gururu ne de tanrıları kurtarabildi. Zamanı geldiğinde Yehova’nın benzer şekilde tüm kötülere de hak ettikleri karşılığı vereceğine güvenebiliriz. “Yehova çabuk öfkelenmez ve gücü büyüktür; fakat Yehova suçluyu cezalandırmaktan geri durmaz” (1:3). Gerçekten de güçlü Asur’un yok edilmesiyle Yehova’nın adaleti ve en üstün egemen olduğu bir kez daha görüldü. Nineve “ıssız ve boş” kaldı, “viraneye döndü” (2:10).

12. (a) Nahum neyi önceden bildirdi? (b) Nahum’un sözleriyle Krallık arasında nasıl bir bağlantı vardır?

¹² Nahum Nineve’nin ‘tamamen yok edileceğini’, İsrail ve Yakup’un ise ‘eski ihtişamına kavuşacağını’ duyurdu. Yehova halkına şu sevindirici haberi de verdi: “İşte! Müjde getiren barış habercisi dağları aşıp geliyor” (1:15; 2:2). Bu barış haberi Tanrı’nın Krallığıyla ilgiliydi. Bu sonuca nasıl varıyoruz? İşaya benzer bir ifade kullanmış ve bu haberci hakkında şunları söylemişti: “İyilik müjdesi veriyor, kurtuluşu ilan ediyor, Sion’a ‘Tanrın kral oldu!’ diyor” (İşa. 52:7). Pavlus da Romalılar 10:15 ayetinde bu ifadeyi Yehova’nın iyi haberi duyurmaları için gönderdiği Hıristiyanlara atfen kullanır. Onlar ‘krallığın iyi haberini’ duyuruyorlar (Mat. 24:14). Nahum, adının anlamına uygun olarak, Tanrı’nın Krallığının getireceği barışı ve kurtuluşu isteyen herkese büyük teselli verir. Böyle kişiler onun dile getirdiği şu gerçeği yaşayarak görecekler: ‘Yehova iyidir, Kendisine sığınanlara sıkıntı zamanında kaledir’ (Nahm. 1:7).

[Dipnotlar]