Kutsal Kitaptaki Sırası 41​—Markos

Yazarı: Markos

Yazıldığı Yer: Roma

Tamamlanma Tarihi: MS y. 60–65

Kapsadığı Dönem: MS 29–33

 1. Markos ve ailesi hakkında neler biliniyor?

İSA Getsemani’de tutuklanıp elçileri kaçtığında ‘genç bir adam onu takip ediyordu; çıplak bedeni üzerine has ketenden bir giysi geçirmişti.’ Kalabalık onu da yakalamaya çalışınca “keten giysisini bırakıp çıplak kaçtı” (Mar. 14:51, 52). Bu gencin Markos olduğuna inanılır. Elçilerin İşleri kitabında ondan “Markos denilen Yuhanna” diye söz edilir. Markos Yeruşalimli varlıklı bir aileden geliyor olabilirdi, çünkü kendi evleri ve hizmetçileri vardı. Annesi Meryem de İsa’nın takipçisiydi ve ilk cemaat onların evinde toplanıyordu. Petrus bir melek tarafından hapishaneden kurtarıldığında bu eve gelmiş ve kardeşleri orada bir arada bulmuştu (Elçi. 12:12, 13).

2, 3. (a) Markos neden görevli vaiz olarak hizmet etme isteği duymuş olabilir? (b) Diğer görevli vaizlerle, özellikle de Petrus ve Pavlus’la nasıl bir ilişkisi vardı?

² Kıbrıslı bir Levioğlu olan görevli vaiz Barnabas, Markos’un kuzeniydi (Elçi. 4:36; Kol. 4:10). Barnabas kıtlıktan etkilenen kardeşlere yardım etmek için Pavlus’la birlikte Yeruşalim’e geldiğinde Markos da Pavlus’u tanıdı. İman kardeşleriyle ve gayretli gezici gözetmenlerle yaptığı arkadaşlıklar Markos’un yüreğinde görevli vaiz olarak hizmet etme arzusu uyandırmış olmalı (Elçi. 11:29, 30; 12:25). Böylece Barnabas ile Pavlus’un ilk vaizlik turlarında onlara yol arkadaşlığı yaptı ve yardım etti. Ancak Pamfilya bölgesinin Perge şehrinde bir nedenle onlardan ayrılıp Yeruşalim’e döndü (Elçi. 13:5, 13). Markos’un bu davranışı üzerine Pavlus ikinci vaizlik turunda onu yanına almak istemedi. Bu durum Barnabas’la yollarını ayırmalarına yol açtı. Pavlus Silas’ı seçti, Barnabas ise kuzeni Markos’u yanına alarak gemiyle Kıbrıs’a gitti (Elçi. 15:36-41).

³ Markos hizmette kendini kanıtladı ve sadece Barnabas’a değil, sonradan hem elçi Petrus’a hem de Pavlus’a çok değerli yardımlarda bulundu. Pavlus’un Roma’daki ilk tutukluluğu sırasında (MS y. 60-61) Markos onun yanındaydı (Filim. 1, 24). Sonra MS 62 ile 64 arası bir dönemde Petrus’la birlikte Babil’de bulundu (1. Pet. 5:13). Pavlus muhtemelen MS 65’te yine Roma’da hapisteydi. Oradan Timoteos’a yazdığı bir mektupta Markos’u da yanında getirmesini istedi, “çünkü hizmetiyle bana çok yararı dokunuyor” dedi (2. Tim. 1:8; 4:11). Kutsal Kitap kaydında Markos’tan son kez burada söz edilir.

4-6. (a) Markos, kaydındaki özel ayrıntıları nereden öğrenmiş olabilir? (b) Markos’un Petrus’la sıcak bir ilişkisi olduğunu neden söyleyebiliriz? (c) Petrus’un hangi özellikleri Markos İncili’ne yansımıştır?

⁴ Bu en kısa incilin Markos tarafından yazıldığı kabul edilir. Markos, İsa’nın elçilerinin iş arkadaşıydı ve hayatını iyi haberi duyurmaya adamıştı. Fakat 12 elçi arasında olmadığı gibi İsa’nın yakın dostlarından biri de değildi. Öyleyse İsa’nın hizmetini başından sonuna dek zihnimizde canlandırmamızı sağlayan o özel ayrıntıları nereden edinmiş olabilirdi? İlk kilise tarihçileri olan Papias, Origenes ve Tertullianus’a göre Markos’un bilgi kaynağı, yakın arkadaşı olan Petrus’tu.a İlişkilerinin sıcaklığını Petrus’un ondan “oğlum Markos” diye söz etmesinden anlayabiliriz (1. Pet. 5:13). Petrus Markos’un kaleme aldığı hemen hemen her şeyin görgü tanığıydı, dolayısıyla Markos diğer incillerde bulunmayan pek çok ayrıntıyı ondan öğrenmiş olabilir. Örneğin Markos Zebedi’nin yanında çalışan ‘işçilerden’ söz eder, İsa’ya yalvaran cüzamlının ‘diz çöktüğünü’, cinlerin tutsağı olmuş adamın ‘kendini taşlarla yaraladığını’ ve İsa’nın ‘İnsanoğlunun büyük bir güç ve ihtişamla gelişi’ hakkındaki peygamberlik sözlerini bildirirken Zeytinlik Dağı’nın ‘mabedi gören bir yerinde oturduğunu’ söyler (Mar. 1:20, 40; 5:5; 13:3, 26).

⁵ Petrus çok duygulu biri olduğundan İsa’nın duygularını anlayabilir ve bunları Markos’a aktarabilirdi. Markos’un sık sık İsa’nın ne hissettiğini ve nasıl tepki verdiğini anlatmasının nedeni bu olabilir. Örneğin İsa’nın ‘derin bir keder içinde olduğunu, etrafındakilere kızgınlıkla baktığını’ söyler (3:5). Bazı olaylarda da ‘derin bir iç geçirdiğini’ veya ‘derin bir iç çektiğini’ yazar (7:34; 8:12). İsa’nın zengin genç yöneticiye karşı duygularını da sadece Markos dile getirir ve “onu sevmişti” der (10:21). Ayrıca, İsa’nın küçük bir çocuğu öğrencilerinin ortasına aldığını söylemekle kalmayıp onu ‘kucakladığını’ da belirtmesi ve başka bir olayda daha ‘çocukları kucakladığını’ söylemesi kaydına büyük bir sıcaklık katar (9:36; 10:13-16).

⁶ Atılgan, hareketli, dinamik, enerji dolu ve ayrıntılara dikkat eden biri olan Petrus’un bu özellikleri Markos’un üslubuna yansımıştır. Markos adeta olayların hızına yetişme çabasındadır. Örneğin “hemen”, “o anda” gibi ifadeleri tekrar tekrar kullanır, bu da kaydını sürükleyici ve etkili kılar.

 7. Markos ile Matta İncilleri arasında hangi farklar var?

⁷ Markos’un elinde Matta İncili’nin bulunduğu ve Markos kaydının sadece yüzde 7’lik kısmının diğer incillerde olmayan bilgiler içerdiği doğrudur. Ancak bu incilin, Matta’nın birkaç özel ayrıntı eklenmiş özetinden ibaret olduğunu düşünmek yanlış olur. Matta İsa’yı vaat edilen Mesih ve Kral olarak betimlerken, Markos onun yaşamına ve işlerine başka bir açıdan bakar. O, İsa’yı Tanrı’nın mucizeler yapan Oğlu ve zafer kazanan Kurtarıcı olarak resmeder. Markos Mesih’in vaazları ve öğretilerinden çok yaptığı işler üzerinde durur. İsa’nın mesellerinden çok azına ve uzun konuşmalarından sadece birine yer verir; Dağdaki Vaazına değinmez. Bu nedenle Markos İncili diğer incillerden daha kısadır. Ancak yine de onlar kadar çok olay anlatır ve İsa’nın en az 19 mucizesine özel olarak değinir.

 8. Markos İncili’nin hangi özellikleri Romalılar için yazıldığını gösterir?

⁸ Matta kendi kaydını Yahudiler için yazarken Markos’un en başta Romalılar için yazdığı anlaşılır. Nasıl böyle söyleyebiliyoruz? Çünkü Markos, Musa Kanununa sadece onunla ilgili konuşmaları aktarırken değinir ve İsa’nın soy kaydına yer vermez. Mesih hakkındaki incil, dünyanın tüm ulusları için önem taşıyan bir haber olarak sunulur. Yahudi olmayan okuyuculara yabancı gelebilecek Yahudi âdetleri ve öğretileriyle ilgili açıklamalar yapar (2:18; 7:3, 4; 14:12; 15:42). Aramca ifadeleri tercüme eder (3:17; 5:41; 7:34; 14:36; 15:22, 34). Filistin bölgesindeki coğrafi yerler ve bitkiler hakkında açıklamalar yapar (1:5, 13; 11:13; 13:3). Markos diğer incil yazarlarından daha çok Latince sözcük kullanır. Örneğin kaydında “muhafız asker” (speculator), “vali konağı” (praetorium) ve “subay” (centurio) terimleri geçer (6:27; 15:16, 39).

 9. (a) Markos kitabı nerede ve ne zaman yazıldı? (b) Kaydın Tanrı ilhamı olduğunu doğrulayan nedir?

⁹ Markos Romalılara hitap ettiğine göre, kaydını Roma’da kaleme almış olmalıdır. Hem ilk kilise tarihçilerinin görüşlerine hem de kitabın içeriğine dayanarak, kitabın elçi Pavlus’un birinci veya ikinci tutukluluğu sırada, yani MS 60 ile 65 arası bir dönemde Roma’da yazıldığı söylenebilir. O yıllarda Markos bir veya iki kez Roma’da bulunmuştu. İkinci ve üçüncü yüzyılın tüm önde gelen otoriteleri bu incili Markos’un yazdığını doğruluyor. İkinci yüzyılın ortalarında Hıristiyanlar Markos İncili’ni kullanmaya çoktan başlamıştı. Yunanca Kutsal Yazılara ait ilk listelerin tümünde yer alması Markos İncili’nin Tanrı ilhamı doğru bir kayıt olduğunu gösterir.

10. Markos kaydının uzun ve kısa kapanışları neden asıl metnin bir kısmı görülmemelidir?

¹⁰ Ancak bazı metinlere 16. bölüm 8. ayetten sonra eklenen uzun ve kısa kapanışlar asıl metnin bir kısmı olarak görülmemelidir. Sina Yazması ve 1209 numaralı Vatikan Yazması gibi eski elyazmalarının çoğunda bu kapanış kısımları yoktur. Dördüncü yüzyıl bilginlerinden Eusebios ve Hieronymus da asıl metnin “içlerini korku sarmıştı” sözleriyle sona erdiği görüşündedir. Kapanış kısımları muhtemelen incilin ani bitişini yumuşatmak için sonradan eklenmiştir.

11. (a) Kaydın doğruluğunu gösteren kanıtlardan biri nedir? (b) İsa’nın yetkisi nasıl vurgulanır? (c) Markos İncili neden iyi haberdir ve hangi dönemi kapsar?

¹¹ Markos İncili’nin hem diğer incillerle hem de Başlangıçtan Vahiy’e kadar olan tüm Kutsal Yazılarla tam bir uyum içinde olması onun Tanrı ilhamı doğru bir kayıt olduğunu gösterir. İsa her seferinde, yetkisini sadece sözleriyle değil doğa, Şeytan ve cinleri, hastalıklar ve hatta ölüm üzerindeki gücüyle de gösteren biri olarak anlatılır. Markos kaydı yerinde olarak şu etkileyici giriş cümlesiyle başlar: “İsa Mesih hakkındaki iyi haberin başlangıcı.” Onun gelişi ve hizmeti “iyi haber” anlamına geliyordu. Dolayısıyla Markos İncili’ni incelemek herkese büyük yarar sağlayacaktır. Markos MS 29’un ilkbaharıyla MS 33’ün ilkbaharı arasındaki olayları anlatır.

MARKOS KİTABININ İÇERİĞİ

12. Markos’un ilk 13 ayetinde neler anlatılır?

¹² İsa’nın vaftizi ve sınanması (1:1-13). Markos iyi haberi anlatmaya Vaftizci Yahya’yı tanıtarak başlar. Yahya şu duyuruyu yapacağı bildirilen habercidir: “Yehova’nın yolunu hazırlayın, O’nun yollarını düzleyin” (1:3). Yakında ortaya çıkacak kişi hakkında ‘O benden daha güçlüdür’ der (1:7). Evet, o suyla değil, kutsal ruhla vaftiz edecektir. Sonra Celile’nin Nasıra şehrinden İsa gelir ve Yahya onu vaftiz eder. Kutsal ruh bir güvercin gibi İsa’nın üzerine iner ve gökten şöyle diyen bir ses gelir: “Sen Benim sevgili oğlumsun, senden memnunum” (1:11). Şeytan çölde İsa’yı ayartmaya çalışır; sonra melekler İsa’ya hizmet eder. Tüm bu heyecanlı olaylar Markos’un ilk 13 ayetine sığdırılmıştır.

13. İsa “Tanrı’nın Kutsal Kulu” olarak sahip olduğu yetkiyi hizmetinin başlarında nasıl gösterdi?

¹³ İsa Celile’de hizmetine başlıyor (1:14–6:6). Yahya tutuklandıktan sonra İsa Tanrı’nın iyi haberini duyurmak için Celile’ye gider. Şu heyecan veren mesajı duyurur: “Tanrı’nın krallığı yaklaştı. Tövbe edin, iyi habere iman edin” (1:15). Sonra Simun, Andreas, Yakup ve Yuhanna’yı balıkçılığı bırakıp öğrencisi olmaya davet eder. Sebt günü olunca Kefernahum’daki havrada Tanrı’nın Sözünü öğretmeye başlar. İnsanlar şaşıp kalır, çünkü İsa “yazıcılar gibi değil, yetki sahibi biri gibi” öğretmektedir (1:22). Oradayken kötü ruhun etkisi altındaki bir adamı cinden kurtarır ve Simun’un ateşler içinde yatan kaynanasını iyileştirir; böylece “Tanrı’nın Kutsal Kulu” olarak sahip olduğu yetkiyi gösterir (1:24). Onunla ilgili haberler bir anda dört bir yana yayılır ve geceleyin “tüm şehir halkı” Simun’un evinin önüne toplanır (1:33). İsa pek çok hastayı iyi eder, birçok kişiden cinleri çıkarır.

14. İsa günahları bağışlama yetkisine sahip olduğunu nasıl gösterdi?

¹⁴ İsa görevinin iyi haberi duyurmak olduğunu söyler (1:38). Bütün Celile bölgesini dolaşarak görevini yerine getirir. Gittiği her yerde cinleri çıkarır, hastaları iyileştirir; bunlar arasında bir cüzamlı, bir de felçli vardır. Felçliye “günahların bağışlandı” der (2:5). Bunu duyan bazı yazıcılar ‘Bu adam Tanrı’ya küfrediyor. Tanrı’dan başka kim günahları bağışlayabilir?’ diye içlerinden geçirirler (2:7). Onların ne düşündüğünü anlayan İsa, felçliye kalkıp evine gitmesini söyleyerek “İnsanoğlunun yeryüzünde günahları bağışlama yetkisi olduğunu” gösterir (2:10). Bunun üzerine halk Tanrı’yı yüceltir. Vergi tahsildarı Levi (Matta) takipçisi olunca İsa yazıcılara “Ben doğru kişileri değil, günahkârları çağırmaya geldim” der (2:17). Sonra “Sebt gününün de Efendisi” olduğunu gösterir (2:28).

15. (a) İsa yaptığı mucizeleri inkâr edenler hakkında ne söyledi? (b) Aile bağlarıyla ilgili ne dedi?

¹⁵ Daha sonra İsa 12 elçisini seçer. Akrabalarından muhalefet görür, ardından Yeruşalim’den gelmiş bazı yazıcılar onu cinleri çıkarırken cinler hükümdarından yardım almakla suçlar. İsa da “Şeytan Şeytan’ı nasıl çıkarabilir?” diye sorar ve onları şöyle uyarır: “Kutsal ruha küfreden sonsuza dek bağışlanmayacaktır, ebedi günahtan suçludur” (3:23, 29). O sırada annesi ile kardeşleri gelip onu görmek ister; bunun üzerine İsa şöyle der: “Tanrı’nın isteğini kim yerine getirirse, benim kardeşim, kız kardeşim ve annem odur” (3:35).

16. İsa örneklerle “Tanrı’nın krallığı” hakkında neler öğretti?

¹⁶ İsa “Tanrı’nın krallığının kutsal sırrını” örneklerle öğretmeye başlar (4:11). Farklı toprak türlerine tohum eken bir ekinciyi örnek verir (toprak türleri sözü duyan farklı insan tiplerini simgeler). Sonra kandilin ışık saçması için şamdana konmasından söz eder. İsa başka bir örnekte Tanrı’nın Krallığının tıpkı bir adamın toprağa tohum atmasına benzediğini söyler ve şöyle ekler: “Toprak kendiliğinden ürün verir; adım adım, önce yaprağı, sonra başağı, en sonunda da tepesinde dolgun tanesi belirir” (4:28). Bundan başka hardal tanesi örneğini verir. O, tüm tohumların en küçüğü olduğu halde büyüyünce iri dallarıyla hayvanlara sığınak olan bir ağaç haline gelir.

17. İsa’nın mucizeleri yetkisinin büyüklüğünü nasıl gösterdi?

¹⁷ Celile Gölü’nün karşı kıyısına geçerlerken fırtına kopar. Fakat İsa bir mucize yaparak rüzgârı yatıştırır; kuduran deniz onun “Dur, sakin ol” emri üzerine sütliman olur (4:39). Gerasalılar’ın memleketine vardıklarında İsa bir adamdan bir “Ordu” cin çıkarır, sonra cinlerin bir domuz sürüsüne girmesine izin verir. Yaklaşık 2.000 domuzun bulunduğu sürü uçuruma doğru koşup göle atlar ve boğulur (5:8-13). Bu olayın ardından İsa tekrar karşı kıyıya geçer. Yairus adlı bir adamın 12 yaşındaki kızını diriltmeye giderken, giysisine bir kadın dokunur. 12 yıldır kanaması olan ve hekimlerin bir türlü tedavi edemediği bu kadın İsa’nın sadece giysisine dokunarak iyileşir. Gerçekten de İnsanoğlunun hem yaşam hem de ölüm üzerinde yetkisi vardır! Ancak kendi memleketinin halkı onun yetkisini kabul etmez. İsa imansızlıkları karşısında şaşırsa da ‘Tanrı’nın sözünü öğreterek çepçevre tüm köyleri dolaşmaya’ devam eder (6:6).

18. (a) İsa’nın hizmetinin kapsamı nasıl genişledi? (b) İsa neden halka pek çok şey öğretti ve mucizeler yaptı?

¹⁸ Celile’de hizmetin kapsamı genişliyor (6:7–9:50). İsa 12’lere talimat verir ve onları Tanrı’nın Sözünü duyurma ve öğretme, hastaları iyileştirme ve cinleri çıkarma yetkisiyle ikişer ikişer gönderir. İsa’nın adı her yerde duyulmuştur. Bazıları onun diriltilmiş Yahya olduğunu düşünür. Bu ihtimal, doğum günü kutlamasında Yahya’nın başını kestiren Herodes’i endişelendirir. Elçiler vaizlik turlarından döner ve yaptıkları hakkında İsa’ya rapor verirler. Celile kıyısı boyunca büyük bir kalabalık İsa’yı takip eder. İsa onlara ‘acır, çünkü çobansız koyunlar gibidirler’ ve onlara pek çok şey öğretmeye başlar (6:34). İsa sevgiyle halka maddi yiyecek de sağlar; 5.000 erkeği beş ekmek ve iki balıkla doyurur. Hemen sonra öğrencileri Beytsayda’ya gitmek için tekneye biner. İsa onların rüzgâra karşı kürek çekmekte çok zorlandığını görünce, suyun üzerinde yürüyerek yanlarına gelir ve rüzgârı dindirir. Öğrencileri ‘hayretler içinde kalır’ (6:51).

19, 20. (a) İsa yazıcıları ve Ferisileri nasıl azarladı? (b) Petrus’u neden azarladı?

¹⁹ İsa Genesaret bölgesinde Yeruşalim’den gelen yazıcılar ve Ferisilerle yıkanmamış ellerle yemek yemek hakkında tartışır. Onları ‘Tanrı’nın emirlerini bırakıp insan geleneklerine bağlandıkları’ için azarlar (7:8). İnsanı kirleten şeyin dışarıdan içine giren şeyler değil, içinden, yani yüreğinden çıkanlar, “kötü düşünceler” olduğunu söyler (7:21). Sonra kuzeydeki Sur ve Sayda bölgelerine gider. Orada Suriye-Fenike halkından bir kadının kızındaki cini çıkararak Yahudi olmayan biri için mucize yapar.

²⁰ Celile’ye dönen İsa peşinden gelen kalabalığa yine acır ve 4.000 erkeği yedi ekmek ve birkaç küçük balıkla doyurur. Öğrencilerini Ferisilerin ve Herodes’in mayasından sakınmaları için uyarır, fakat ne demek istediğini o sırada anlamazlar. Sonra İsa Beytsayda’da başka bir mucize daha yaparak kör bir adamı iyileştirir. Filipos Sezariyesi’ndeki köylere doğru giderlerken Petrus güçlü bir inançla İsa’nın “Mesih” olduğunu söyler (8:29). Ancak İsa yakında İnsanoğlunun acılar çekip öldürüleceğini söylediğinde buna şiddetle itiraz eder. O zaman İsa onu azarlayarak “Çekil karşımdan Şeytan, çünkü senin aklında Tanrı’nın değil insanların düşünceleri var” der (8:33). İsa öğrencilerini iyi haber uğrunda hep kendisini izlemeye teşvik eder. Eğer kendisinden utanırlarsa o da Babasının ihtişamıyla gelince onlardan utanacaktır.

21. (a) Kimler ‘Tanrı’nın Krallığının büyük bir kudretle geldiğini’ gördü? Nasıl? (b) İsa Krallığa hayatta ilk yeri vermenin önemini nasıl vurguladı?

²¹ Altı gün sonra Petrus, Yakup ve Yuhanna İsa’yla birlikte yüksek bir dağdayken onun görünümünün değiştiğini ve büyük bir görkem kazandığını görürler. Böylece ‘Tanrı’nın Krallığının büyük bir kudretle gelişine’ tanık olma ayrıcalığına sahip olurlar (9:1). İsa bir çocuğu onu dilsiz yapan ruhtan kurtararak yetkisini tekrar gösterir. Sonra yakında acılar çekip öleceğini ikinci kez söyler. Öğrencilerine hiçbir şeyin hayata erişmelerine engel olmasına izin vermemelerini öğütler. Bir kişiyi eli mi günaha sokuyor? O halde onu kesip atmalı! Ayağı mı? Kesip atmalı! Gözü mü? Çıkarıp atmalı! İnsanın bir uzvu olmadan Tanrı’nın Krallığına erişmesi, tüm bedeniyle Hinnom Vadisi’ne atılmasından iyidir.

22. İsa Perea’daki hizmeti sırasında dikkat çeken hangi öğüdü verdi?

²² İsa’nın Perea’daki hizmeti (10:1-52). İsa Yahudiye’nin sınır bölgelerine gelir ve “Ürdün Irmağının karşı yakasına” (Perea’ya) geçer (10:1). Ferisiler bu sefer ona boşanma hakkında bir soru sorar. İsa da bu fırsatı değerlendirerek evlilikle ilgili Tanrısal ilkeleri belirtir. Sonra zengin, genç bir adam İsa’ya sonsuz yaşamı miras almak için ne yapması gerektiğini sorar. İsa’dan gökte hazine sahibi olabilmek için neyi varsa satıp takipçisi olması gerektiğini öğrenince kederlenir. İsa öğrencilerine şöyle der: “Devenin iğne deliğinden geçmesi zengin adamın Tanrı’nın krallığına erişmesinden kolaydır” (10:25). İyi haber uğrunda her şeyini bırakanları över ve onlara ‘zulümlerle birlikte kaybettiklerinin yüz katını, gelecek ortamda da sonsuz yaşam’ vaat eder (10:30).

23. İsa Yeruşalim yolunda öğrencileriyle hangi konuda konuştu ve hangi mucizeyi yaptı?

²³ İsa ve 12’ler Yeruşalim’e doğru yola koyulur. İsa kendisini bekleyen acılardan ve sonra diriltileceğinden üçüncü kez söz eder. Onlara kendisinin içmekte olduğu kâseden içip içemeyeceklerini sorar ve şöyle der: “Aranızda kim en önde olmak isterse hepinizin hizmetkârı olmalı” (10:44). Eriha’dan çıkarlarken yol kenarındaki kör bir dilenci “Davut oğlu İsa, bana merhamet et!” diye seslenir (10:47, 48). İsa adamın görmesini sağlar. Bu, Markos’un kaydettiği son mucizevi iyileştirme olayıdır.

24, 25. (a) İsa’nın hangi davranışları onun yetkisini kanıtladı? (b) İsa muhaliflerine cevap verirken nasıl akıl yürüttü? (c) İsa halkı kimlere karşı uyardı ve öğrencilerine kimi övdü?

²⁴ İsa Yeruşalim ve civarındayken olanlar (11:1–15:47). Olaylar hızla gelişir. İsa bir sıpa üzerinde şehre girer, halk coşku içinde onu kralları olarak karşılar. Ertesi gün İsa mabedi temizler. Yüksek kâhinler ve yazıcılar ondan korkar ve onu öldürmenin yolunu aramaya başlar. “Bunları hangi yetkiyle yapıyorsun?” diye sorarlar (11:28). İsa sorularını ustaca savuşturur ve bir bağ kiralayıp sonra da bağın mirasçısını öldüren bağcılar örneğini anlatır. Din adamları İsa’nın neden bu örneği verdiğini anlar ve onun yanından ayrılırlar.

²⁵ Sonra İsa’yı vergi konusunda tuzağa düşürmek için bazı Ferisiler gönderirler. İsa bir dinar getirmelerini isteyip “Bu resim ve yazı kime ait?” diye sorar. Onlar “Sezar’a” diye cevap verir. İsa da “Sezar’a ait olanı Sezar’a, Tanrı’ya ait olanı Tanrı’ya ödeyin” der. Bu sözü üzerine şaşıp kalırlar (12:16, 17). Bu kez dirilmeye inanmayan Sadukiler onu şöyle bir soruyla tuzağa düşürmeye çalışır: ‘Ardı ardına yedi adamla evlenen bir kadın dirilmede hangisinin karısı olur?’ İsa yanıt olarak ölenlerin diriltildikten sonra evlenmeyeceğini, “gökteki melekler gibi” olduklarını söyler (12:19-23, 25). Yazıcılardan biri “Tüm emirler içinde en başta gelen hangisidir?” diye sorar. İsa şöyle cevap verir: “En başta gelen şudur: ‘Dinle ey İsrail, Tanrımız Yehova tek Yehova’dır. Tanrın Yehova’yı bütün yüreğinle, bütün canınla, bütün zihninle ve bütün kuvvetinle seveceksin.’ İkincisi şudur: ‘Komşunu kendin gibi seveceksin’” (12:28-31). Bundan sonra kimse ona soru sormaya cesaret edemez. Böylece İsa’nın kusursuz bir öğretmen olarak yetkisi daha da netleşir. Büyük bir kalabalık onu zevkle dinlemektedir. İsa onları kibirli yazıcılara karşı uyarır. Sonra öğrencilerine mabetteki hazine kaplarına iki pul atan yoksul dul kadını över. Bu kadın aslında diğer herkesten daha çok para atmıştır, çünkü attığı onun ‘tüm ekmek parası, varı yoğudur’ (12:44).

26. (a) Markos’un kaydettiği tek uzun konuşma hangisiydi? (b) İsa sözlerinin sonunda hangi uyarıda bulundu?

²⁶ İsa Zeytinlik Dağı’nın mabedi gören bir yerinde otururken öğrencilerinden dördüne bu ortamın sonuyla ilgili “alameti” anlatır (13:4). (Markos’un kaydettiği tek uzun konuşma budur ve Matta’nın 24 ve 25. bölümleriyle paraleldir.) İsa sözlerinin sonunda şu tembihte bulunur: “O gün ve saat konusunda kimse bir şey bilmez; ne gökteki melekler, ne de Oğul, yalnızca Baba bilir. Size söylediğim bu şeyi herkese diyorum: Uyanık kalın!” (13:32, 37).

27. İsa’nın Getsemani’de tutuklanmasından önce neler oldu?

²⁷ Beytanya yakınlarında bir kadın İsa’yı çok pahalı bir yağla mesheder. Bazıları bunu israf olarak görür fakat İsa kadının güzel bir davranışta bulunduğunu, bedenini gömülmeye hazırladığını söyler. Zamanı geldiğinde İsa ve 12’ler Fısıh için şehirde bir araya gelirler. O akşam İsa kendisini ele verecek kişiden söz eder ve sadık öğrencileriyle özel bir yemek yiyerek anma yemeği düzenlemesini başlatır. Sonra oradan ayrılıp Zeytinlik Dağı’na doğru yola çıkarlar. Yolda İsa hepsinin sendeleyeceğini söyler. Petrus “Ben sendelemem” diyerek ona itiraz eder. Fakat İsa şöyle der: “Bu gece, horoz iki kez ötmeden sen beni üç kere inkâr edeceksin” (14:29, 30). Getsemani denilen yere gelince İsa öğrencilerinden uyanık kalmalarını ister ve dua etmek için yanlarından uzaklaşır. Duasında şunları der: “Abba, Baba, Senin için her şey mümkündür; bu kâseyi benden al. Yine de benim istediğim değil, Senin istediğin olsun” (14:36). İsa üç kez öğrencilerinin yanına gelir, üçünde de onları uykuda yakalar. “Böyle bir zamanda” bile uyumaktadırlar! (14:41). Fakat saat gelmiştir, İsa’yı ele veren kişi yaklaşmaktadır!

28. İsa’nın tutuklanıp başkâhinin önüne çıkarılması sırasında yaşananları anlatın.

²⁸ Yahuda yaklaşıp İsa’yı öper. Bu, yüksek kâhinlerin silahlı adamlarına İsa’yı yakalamaları için bir işarettir. Onu başkâhinin konağına götürürler. Orada birçok kişi İsa hakkında yalan tanıklıkta bulunur, ancak ifadeleri birbirini tutmaz. İsa sessiz kalır. Sonunda başkâhin ona “Kutsal Olanın oğlu Mesih sen misin?” diye sorar. İsa da “Benim” der. Bunun üzerine başkâhin ‘Küfretti!’ der ve hepsi İsa’nın ölümü hak ettiğine hüküm verir (14:61-64). Bu arada Petrus konağın avlusunda İsa’yı üç kez inkâr etmiştir. Horoz ikinci kez öttüğünde İsa’nın sözlerini hatırlayan Petrus kahrolur ve hüngür hüngür ağlar.

29. (a) Markos İsa’nın yargılanması ve infazı hakkında neler kaydeder? (b) Bunun aslında Krallıkla ilgili bir dava olduğu neden söylenebilir?

²⁹ Şafak söker sökmez Sanhedrin toplanıp durumu görüşür ve İsa’yı bağlayıp Pilatus’a gönderirler. Pilatus İsa’nın suçlu olmadığını hemen anlar ve onu serbest bırakmaya çalışır. Ancak yüksek kâhinlerin kışkırttığı halkın ısrarıyla sonunda İsa’yı direğe gerilmesi için askerlere teslim eder. İsa Golgota (“Kafatası”) denilen yere götürülüp orada direğe gerilir (15:22). Başının üzerindeki suç yaftasına “Yahudilerin Kralı” diye yazarlar (15:26). Yüksek kâhinler ve yazıcılar onunla alay ederek “Başkalarını kurtardı; kendini kurtaramıyor!” derler (15:31). Öğlen (altıncı saat) tüm memleket üzerine bir karanlık çöker ve saat üçe dek sürer. Sonra İsa yüksek sesle “Tanrım, Tanrım, beni neden bıraktın?” diye bağırır ve son nefesini verir (15:34). Bunları gören bir subay “Bu adam kesinlikle Tanrı’nın Oğluydu” der. (15:39). Sanhedrin üyesi olduğu halde Tanrı’nın Krallığına iman eden Arimatealı Yusuf, Pilatus’tan İsa’nın cesedini ister ve onu kayaya oyulmuş bir mezara koyar.

30. Haftanın ilk günü mezarda neler oldu?

³⁰ İsa’nın ölümünden sonraki olaylar (16:1-8). Haftanın ilk günü erkenden üç kadın mezara gelir. Mezarın ağzındaki koskoca taş yuvarlanmıştır ve mezarın içinde ‘bir genç’ oturmaktadır. Genç onlara İsa’nın diriltildiğini söyler (16:5). İsa artık orada değildir, öğrencilerinin önünden Celile’ye gitmektedir. Kadınlar mezardan kaçar, korkudan titremektedirler.

KİTABIN YARARLARI

31. (a) Markos İsa’nın Mesih olduğuna nasıl tanıklık etti? (b) İsa Tanrı’nın Oğlu olarak sahip olduğu yetkiyi nasıl kanıtladı? (c) İsa neyi vurguladı?

³¹ Birinci yüzyıldan günümüze dek Markos’un İsa’yla ilgili bu canlı kaydını okuyan herkes, İbranice Kutsal Yazılarda Mesih hakkında bildirilen pek çok peygamberlik sözünün nasıl gerçekleştiği görebilmiştir. Baştaki “İşte, senin önün sıra habercimi gönderiyorum” alıntısından, İsa’nın direk üzerinde acı çekerken söylediği “Tanrım, Tanrım, beni neden bıraktın?” sözüne dek onun gayretli hizmetini anlatan tüm Markos kaydı İbranice Kutsal Yazılarla uyum içindedir (Mar. 1:2; 15:34; Mezm. 22:1; Mal. 3:1). Ayrıca mucizeleri ve olağanüstü işleri, yararlı öğretileri, suçlamaları sağlam bir mantıkla çürütmesi, Yehova’nın Sözüne ve ruhuna apaçık bağlılığı ve halk için şefkatli bir çoban olması, tüm bunlar onun Tanrı’nın Oğlu olarak yetkiyle gelen kişi olduğunu kanıtladı. İsa “yetki sahibi”, yani Yehova’dan yetki almış biri gibi öğretiyordu (Mar. 1:22). Yeryüzündeki başlıca işinin “Tanrı’nın iyi haberini”, yani ‘Tanrı’nın Krallığının yaklaştığını’ duyurmak olduğunu vurguladı (1:14, 15). Onun öğretilerine kulak veren herkes bundan paha biçilmez yararlar gördü.

32. (a) Markos “Tanrı’nın krallığı” ifadesini kaç kez kullandı? (b) Krallık aracılığıyla yaşam kazanmak için uyulması gereken hangi ilkelerden söz etti?

³² İsa öğrencilerine şöyle dedi: “Tanrı’nın krallığının kutsal sırrını anlama ayrıcalığı sizlere verilmiştir” (4:11). Markos “Tanrı’nın krallığı” ifadesini 14 kez kullanır ve bu Krallık aracılığıyla hayat kazanacak kişiler için rehber niteliğinde pek çok ilkeye yer verir. Örneğin İsa şöyle demiştir: “Kim canını benim uğrumda ve iyi haber uğrunda kaybederse, onu kurtaracak” (8:35). İnsan hayat kazanmasını engelleyecek her şeyden vazgeçebilmelidir: “Tek gözlü olarak Tanrı’nın krallığına erişmen iki gözünle Hinnom Vadisine atılmandan iyidir” (9:43-48). Ayrıca İsa şunları der: “Tanrı’nın krallığını küçük bir çocuk gibi kabul etmeyen ona asla erişemeyecektir”; “Paralı kişilerin Tanrı’nın krallığına erişmesi çok zor olacak!” (10:13-15; 23-25). İki büyük emre uymanın bütün yakılan sunulardan ve kurbanlardan çok daha değerli olduğunu anlayan kişi ‘Tanrı’nın Krallığından uzak değildir’ (12:28-34). Markos İncili’nde yer alan bu ve diğer Krallık öğretilerinde bugün bizim de dikkat etmemiz gereken pek çok uyarı vardır.

33. (a) Markos İncili’nden nasıl yarar görebiliriz? (b) Markos kaydı bizi neye teşvik etmeli, neden?

³³ Markos İncili’ndeki iyi haberin tamamı bir ya da iki saatte okunabilir. Okuyan kişi kayıtta İsa’nın hizmetiyle ilgili hızlı, heyecanlı ve canlı bir anlatım bulacaktır. Tanrı ilhamı bu kaydı hem bir solukta hem de üzerinde düşünerek okumak her zaman yararlı olacaktır. Markos İncili birinci yüzyılda olduğu gibi günümüzde de zulüm gören İsa’nın takipçileri için çok yararlıdır. Çünkü gerçek Hıristiyanlar ‘çetin ve bunalımlı bir dönemde’ yaşıyor ve örneğimiz İsa Mesih’i anlatan bu kayıttaki gibi bir rehberliğe ihtiyaçları var (2. Tim. 3:1). Markos İncili’ni okuyun, sürükleyici anlatımının tadını çıkarın. Dileriz bu kayıt sizi imanımızın öncüsü ve tamamlayıcısı İsa’nın izinden gitmeye ve bunu onunki gibi hiç tükenmeyen bir sevinçle yapmaya teşvik eder (İbr. 12:2). Evet, İsa’nın bir eylem adamı olduğunu görün, hissettiği gayret size de geçsin, sınavlar ve muhalefet karşısında sadakatinden ödün vermeyişini örnek alın. Tanrı ilhamı Kutsal Yazıların bu değerli kısmı sizi teselli etsin ve sonsuz yaşam kazanmanıza yardım etsin.

[Dipnot]