Kutsal Kitaptaki Sırası 1​—Başlangıç

Yazarı: Musa

Yazıldığı Yer: Çöl

Tamamlanma Tarihi: MÖ 1513

Kapsadığı Dönem: ‘Başlangıçtan’ MÖ 1657’ye kadar

 1. Başlangıç kitabında anlatılan önemli konulardan bazıları nelerdir?

ELİNİZDE sadece 50 kısa bölümden oluşan bir kitap olduğunu düşünün. İlk sayfaları insan tarihinin başlangıcıyla ilgili tek doğru kaydı içeriyor ve insanın, Yaratıcısı Tanrı’yla, yeryüzü ve üzerindeki sayısız canlıyla ilişkisini anlatıyor. Birkaç sayfa okuduğunuzda Tanrı’nın insanı yeryüzüne yerleştirme amacı hakkında da derin bir anlayış kazanıyorsunuz. Biraz daha ilerlediğinizde insanın ölmesinin ve şu anki sıkıntılı durumunun nedenini öğreniyorsunuz. Bununla birlikte, iman ve ümit için gerçek bir temele sahip oluyor, Tanrı’nın seçtiği kurtarıcı, yani vaat edilen Soy’un kimliğiyle ilgili de aydınlanıyorsunuz. İşte Kutsal Yazıların 66 kitabının ilki olan Başlangıç kitabı, tüm bu bilgileri içeren harika bir kitaptır.

 2. (a) Başlangıç kitabı adını nereden almıştır? (b) Pentatök nedir?

² Bu kitap birçok dilde ismini kitabın Yunanca Septuagint çevirisinden alır. O çeviride kitabın adı “Başlangıç; Doğuş” anlamına gelir. İbranice elyazmalarında kitabın adı, ilk sözcüğü olan Bereşit’tir (Yunanca en arkhei). Bu sözcük “başlangıçta” demektir. Türkçede Tekvin ya da Yaratılış olarak da bilinen Başlangıç kitabı Pentatök’ün ilk kitabıdır. (Pentatök “beş tomar” anlamında Yunanca kökenli bir sözcüktür.) Anlaşılan Pentatök, Tora ya da “Musa’nın kanun kitabı” diye adlandırılan tek bir kitaptı, fakat kolay kullanılabilmesi için sonradan beş tomara bölündü (Yeşu 23:6; Ezra 6:18).

 3. (a) Başlangıç kitabının asıl yazarı kimdir ve kitap kim tarafından kaleme alınmıştır? (b) Musa bu kitaba kaydettiği bilgileri nereden edinmiş olabilir?

³ Kutsal Kitabın asıl yazarı olan Yehova Tanrı, Başlangıç kitabını kaleme alması için Musa’ya ilham vermiştir. Acaba Musa, Başlangıç kitabına kaydettiği bilgileri nereden edindi? Bazı bilgileri doğrudan Tanrı ilhamıyla almış olabilir. Bazı bilgiler ise onun dönemine dek kutsal ruhun yönlendirmesiyle nesilden nesle sözlü olarak aktarılmış olabilir. Ayrıca Musa’nın elinde, atalarının çok değer vererek sakladığı, insanlığın başlangıcıyla ilgili yazılı belgelerin olması da mümkündür.a

 4. (a) Musa bu kitabı nerede ve ne zaman yazıp tamamladı? (b) Musa Başlangıç kitabının son kısmındaki bilgileri nereden edinmiş olabilir?

⁴ Musa bu kitabı muhtemelen MÖ 1513’te Sina Çölü’nde Tanrı ilhamıyla yazıp tamamladı (Yuhn. 5:39, 46, 47; 2. Tim. 3:16). Acaba Musa, Başlangıç kitabının son kısmındaki bilgileri nereden edindi? Dedesinin babası olan Levi, Yusuf’un üvey kardeşiydi; dolayısıyla Yusuf’la ilgili ayrıntılar aile içinde iyi biliniyor olmalıydı. Üstelik Levi, Musa’nın babası Amram’ın döneminde belki hâlâ hayattaydı. Ayrıca Yehova’nın ruhu da Kutsal Yazıların bu kısmına doğru bilgiler kaydedilmesini sağlamış olmalı (Çık. 6:16, 18, 20; Say. 26:59).

 5. Kutsal Kitapta ilk beş kitabı Musa’nın yazdığını gösteren hangi kanıtlar var?

⁵ Başlangıç kitabını kimin yazdığı konusunda hiçbir kuşku yoktur. Kutsal Yazılarda Musa’nın ardılı Yeşu’nun zamanından itibaren ilk beş kitaba, ki bunlardan biri Başlangıç’tır, sık sık “Musa’nın kanun kitabı” gibi ifadelerle değinilir (Çık. 17:14; 34:27; Yeşu 8:31). Aslında sonraki kitapların 27’sinde Musa’dan yaklaşık 200 defa söz edilir (Dan. 9:13). Yahudiler ilk beş kitabın yazarının Musa olduğundan hiç şüphe etmemiştir. Yunanca Kutsal Yazılar sık sık Musa’dan “kanunun” yazarı olarak söz eder ve bu konudaki en önemli tanıklık İsa Mesih’inkidir. Musa doğrudan Yehova’nın emriyle ve O’nun verdiği ilhamla bu kaydı kaleme aldı (Luka 24:27, 44).

 6. Yazının, tarihin ilk dönemlerinden beri var olduğu neden düşünülebilir?

⁶ Bazı şüpheciler buna şöyle itiraz eder: ‘Peki Musa ve ondan önce yaşamış kişiler yazı yazmayı nereden biliyordu? Yazı, tarihin daha sonraki dönemlerinde icat edildi.’ Anlaşılan insanlar tarihin ilk dönemlerinden itibaren, belki de MÖ 2370’te meydana gelen Nuh Tufanından önce, yazı yazabiliyordu. Acaba buna işaret eden herhangi bir kanıt var mı? Arkeologlar bulunan bazı kil tabletleri MÖ 2370 öncesine tarihlendiriyor. Tabii bunlar sadece birer tahmindir. Bununla birlikte dikkate değer bir gerçek, Kutsal Kitabın, insanların Tufandan çok önce şehir inşa etmeye, müzik aletleri ve metal aletler yapmaya başladığını açıkça göstermesidir (Başl. 4:17, 21, 22). Tüm bunları yapabilen insan için bir yazı sistemi geliştirmek herhalde zor değildi.

 7. Kutsal Kitabın anlattığı küresel tufan ve insan ailesinin üç koldan çoğalması hakkında hangi dindışı kanıtlar var?

⁷ Başlangıç kitabı başka pek çok yönden de, kanıtlanmış gerçeklerle hayranlık uyandıran bir uyum içindedir. Örneğin, çok farklı toplumlarda tufan efsaneleri vardır. Bu efsaneler genelde bir geminin içinde hayatta kalan insanlardan söz eder. Fakat bu olay hakkında doğru ve gerçek bilgiler sadece Başlangıç kitabında bulunur. Bu kayıt ayrıca Nuh’un üç oğlu Sam, Ham ve Yafet’ten gelen insan ailesinin farklı kollarının ilk yerleşim yerlerini de belirtir.b Bir ilahiyatçı bu konuda şöyle diyor: “Mezopotamya’daki merkezi bir yerden Hami ırkın güneybatıya, Yafetik ırkın kuzeybatıya, Sami ırkın da ‘doğuya’, ‘Şinar diyarına’ doğru göç ettiği tartışmasız bir gerçektir” (Dr. Melvin G. Kyle, Xenia İlahiyat Okulu, Missouri, ABD).c

 8. Başlangıç kitabının Kutsal Yazıların bir kısmı olduğunu gösteren başka hangi kanıtlar var?

⁸ Başlangıç kaydının hem kendi içindeki hem de Kutsal Yazıların diğer kitaplarıyla arasındaki mükemmel uyum da onun Tanrı ilhamı kaydın bir parçası olduğunu gösterir. Kaydın içeriğinden, yazarının Yehova’dan korkan, hakikati seven ve hem İsrail halkının hem de halkın ileri gelenlerinin günahlarını hiç çekinmeden yazan biri olduğu anlaşılır. Hepsinden önemlisi de, bu bölümün sonlarına doğru göreceğimiz gibi, kitabın içindeki peygamberlik sözleri şaşmaz bir doğrulukla gerçekleşmiştir. Bu nedenle Başlangıç kitabı Yehova Tanrı’nın ilhamı olan yazılar arasında çok özel bir yere sahiptir (Başl. 9:20-23; 37:18-35; Gal. 3:8, 16).

BAŞLANGIÇ KİTABININ İÇERİĞİ

 9. (a) Başlangıç kitabının ilk bölümünde Tanrı’nın yaratma işi hakkında neler anlatılıyor? (b) İkinci bölüm insanla ilgili hangi ayrıntıları veriyor?

⁹ Gökler ve yerin yaratılışı, yeryüzünün insanın yaşayabileceği duruma getirilmesi (1:1–2:25). Başlangıç kaydı, belli ki milyarlarca yıl önceye giderek, şu yalın ve etkili sözlerle başlar: “Başlangıçta Tanrı gökleri ve yeri yarattı.” Bu açılış cümlesi Tanrı’yı Yaratıcı, yarattığı maddi evreni de gökler ve yer olarak tanıtır. İlk bölüm yaratma işini yeryüzündeki birinin bakış açısından, genel hatlarıyla ve iyi seçilmiş etkileyici sözcüklerle anlatır. Yaratma işi “gün” olarak adlandırılan altı dönemde tamamlanır. Her gün, o döneme ait yaratma işinin henüz belirsiz olduğu bir ‘akşamla’ başlar ve sonucun tüm görkemiyle ortaya çıktığı ‘sabahla’ biter. Ardı ardına gelen ‘günlerde’ ışık, atmosfer, karalar ve bitkiler, gün ile geceyi ayıran ışıklar, balıklar ve kuşlar, karada yaşayan hayvanlar, son olarak da insan meydana gelir. Tanrı, cinsler arasında aşılmaz bir engel oluşturarak bir cinsin diğerine evrimlenmesini imkânsızlaştıran kanununu bildirir. Sonra Tanrı Kendi yansıması olarak yarattığı insanla ilgili üç yönlü amacını belirtir. Bu amaç, insanın çocuk sahibi olup yeryüzünü doğruluğu seven insanlarla doldurması, onu denetimi altına alması ve tüm canlılara hâkim olmasıdır. Yehova yedinci “günü” kutsar ve ‘çalışmayı bırakıp o günü dinlenme günü yapar.’ Kayıt daha sonra Tanrı’nın insanla ilgili yaratma işini mercek altına alır. Aden bahçesini ve bahçenin bulunduğu yeri tarif eder, Tanrı’nın yasak ağaçla ilgili emrini bildirir, Âdem’in hayvanlara isim verdiğinden söz eder ve sonra Yehova’nın Âdem’in bedeninden bir kadın yaratıp ona getirerek ilk evliliği nasıl başlattığını anlatır.

10. (a) Başlangıç kitabı günah ve ölümün başlangıcını nasıl anlatıyor? (b) Bu kitapta Tanrı hangi önemli amacını açıklar?

¹⁰ Günah ve ölüm dünyaya giriyor; kurtarıcı bir Soy’un geleceği bildiriliyor (3:1–5:5). Kadın yasak meyveden yer, kocasını da bu isyana katılması için ikna eder. Böylece Aden bahçesi itaatsizlikle kirlenir. Tanrı bunun hemen ardından, amacını gerçekleştirecek araca dikkat çekerek şöyle der: “Yehova Tanrı yılana [isyanı başlatan görünmez varlık Şeytan’a] şunları söyledi: ‘. . . . Seninle kadın arasına, senin soyunla onun soyu arasına düşmanlık koyacağım. O senin başını ezecek, sen onun topuğunu yaralayacaksın’” (3:14, 15). İnsan bahçeden kovulur. Bundan sonra zahmet çekerek, dikenler ve çalılar arasında alın teri döküp didinerek yaşayacaktır. Sonunda da ölecek ve alındığı toprağa dönecektir. Vaat edilen Soy’a sadece çocukları ve torunları ümit bağlayabilecektir.

11. Günahın etkileri Aden’in dışında nasıl sürdü?

¹¹ Günahın etkileri Aden’in dışında sürer. İlk çocuk Kain, Yehova’nın sadık bir kulu olan kardeşi Habil’in katili olur. Yehova Kain’i Nod (“Kaçaklık”) diyarına sürer. Kain orada çocuklar ve torunlar sahibi olur, fakat Tufanda tüm soyu yok olur. Bu arada Âdem’in Şit adında bir oğlu daha olmuştur. Şit Enoş’un babası olur; insanlar o dönemde Yehova’ya inanmadıkları halde O’nun adını kullanmaya başlar. Âdem 930 yaşında ölür.

12. Nuh’un zamanında dünya nasıl mahvoldu?

¹² Kötü insanlar ve melekler dünyayı mahvediyor; Tanrı Tufanı başlatıyor (5:6–11:9). Bu kısımda Şit’in soy kaydı verilir. Şit’in soyundan gelen Hanok farklı biridir, çünkü o ‘Tanrı’nın yolunda yürüyerek’ Yehova’nın adını yüceltmiştir (5:22). İmanıyla dikkat çeken bir sonraki kişi, Âdem’in yaratılışından 1.056 yıl sonra doğan ve Hanok’un torununun oğlu olan Nuh’tur. O dönemde dünyadaki şiddeti çoğaltan bir gelişme olur. Tanrı’nın bazı melekleri yeryüzündeki güzel kızlarla evlenmek için gökteki mekânlarını terk ederler. Bu yasak birliktelikten doğan çocuklar melez devlerdir. Yehova’yı yüceltmektense kendilerine isim yapmanın peşinde olan bu devler Nefilim (“Yere Serenler”) olarak tanınır. Yehova Nuh’a insanlığın süregelen kötülüğü yüzünden insanı da hayvanı da dünyadan silip atacağını söyler. Yalnızca Nuh Yehova’nın onayını kazanır.

13. Yehova ismini nasıl yüceltti?

¹³ Nuh’un Sam, Ham ve Yafet adında üç oğlu olur. İnsanlar dünyayı mahvetmeye ve şiddet kullanmaya devam ederken, Yehova Nuh’a yakında bir tufan getirerek ismini yücelteceğini açıklar. Kurtulmak için bir gemi yapmasını emredip geminin ayrıntılı planlarını verir. Nuh bu emre hemen itaat eder. Sekiz kişilik ailesi ile hayvanları ve kuşları bir araya toplar. Yaşamının 600. yılında (MÖ 2370) Tufan başlar. Sağanak yağmur 40 gün sürer, tüm yüksek dağlar bile suyun 15 arşın (7 m) kadar altında kalır. Nuh ancak bir yıl sonra ailesiyle gemiden çıkabilir. İlk yaptığı şey Yehova’ya şükran kurbanları sunmak olur.

14. (a) Yehova hangi emirleri verdi ve hangi ahdi yaptı? (b) Nuh’la ilgili başka neler biliyoruz?

¹⁴ Yehova Nuh’la ailesini kutsar ve onlara çoğalıp yeryüzünü doldurmalarını emreder. Tanrı insanların et yemesine izin verir, fakat etin canı olan kandan sakınmalarını emreder. Ayrıca katillerin öldürülmesi gerektiğini bildirir. Tanrı yeryüzüne bir daha Tufan getirmeyeceğine dair bir ahit yapar ve gökkuşağıyla bu ahdi pekiştirir. Daha sonra Ham, Yehova’nın peygamberi Nuh’a saygısızlık eder. Bunu öğrenen Nuh, Ham’ın oğlu Kenan’ı lanetler, fakat devamen Sam’ın özel olarak lütuf göreceğini ve Yafet’in nimetler elde edeceğini söyler. Nuh 950 yaşında ölür.

15. (a) İnsanlar nasıl kendilerine nam yapmaya kalkıştı? (b) Yehova onlara nasıl engel oldu?

¹⁵ Nuh’un üç oğlu, Tanrı’nın ‘Çocuklar sahibi olun’ emrine uyar ve 70 ailenin atası olur. Tüm insanlar bu 70 aileden gelmektedir. Ham’ın torunu olan Nimrod bu kayıtta sayılmaz; anlaşılan bunun nedeni “Yehova’ya karşı gelen kudretli bir avcı” olmasıdır (10:9). Nimrod bir krallık kurup şehirler inşa etmeye başlar. O dönemde tüm dünyada tek bir dil konuşulmaktadır. İnsanlar yeryüzünü doldurmak ve toprağı işlemek için dağılmak yerine, kendilerine nam yapmak için bir şehir kurup tepesi göklere erişen bir kule inşa etmeye karar verirler. Fakat Yehova dillerini karıştırarak niyetlerini gerçekleştirmelerine engel olur ve onları tüm dünyaya dağıtır. O şehir Babil (“Karışıklık”) diye adlandırılır.

16. (a) Sam’ın soy kaydı neden önemlidir? (b) Abram neden “Yehova’nın dostu” olarak adlandırılmıştır? (c) O hangi nimetleri aldı?

¹⁶ Tanrı’nın İbrahim’le olan ilişkisi (11:10–25:26). Bu kayıtta, vaat edilen Soy’un Sam’dan başlayarak Terah’ın oğlu Abram’a kadar olan atalarının isimleri, ayrıca kronolojik bilgiler verilir. Abram kendine bir isim yapıp buna güven bağlamak yerine Tanrı’ya iman eder. O’nun emriyle Kaldelilerin Ur şehrinden ayrılır, 75 yaşında Fırat’ı geçip Kenan diyarına girer ve Yehova’ya adıyla yakarmaya başlar. Tanrı’ya imanı, itaati ve sevgisinden dolayı “Yehova’nın dostu” olarak adlandırılır ve Tanrı onunla bir ahit yapar (Yak. 2:23; 2. Tar. 20:7; İşa. 41:8). Abram’la karısı Mısır’da kaldıkları kısa süre boyunca Tanrı tarafından korunurlar. Abram Kenan’a döndüğünde, cömertliğini ve barışseverliğini göstererek yeğeni ve iman kardeşi olan Lût’un oturmak için diyarın en iyi yerini seçmesine izin verir. Daha sonra Lût dört kral tarafından esir alınıp götürülür. Abram onu kurtarır. Sonra savaş dönüşü Tanrı’nın kâhini olan Salem kralı Melkisedek’le karşılaşır ve ona ondalık verir.

17. (a) Tanrı, yaptığı ahitle ilgili hangi ayrıntıları verdi? (b) Abram’a soyuyla ilgili ne açıkladı?

¹⁷ Tanrı daha sonra Abram’a görünüp ona “Senin kalkanın Benim” der (Başl. 15:1). Ayrıca onunla yaptığı ahitteki vaat hakkında ayrıntılar vererek Abram’ın soyunun gökteki yıldızlar kadar çok olacağını açıklar. Abram’a soyunun 400 yıl eziyet çekeceğini, fakat bu eziyeti yapan millete Kendisinin hüküm verip sonunda onları kurtaracağını söyler. Abram 85 yaşındayken, hâlâ çocuksuz olan karısı Saray, Abram çocuk sahibi olsun diye Mısırlı hizmetçisi Hacer’i ona eş olarak verir. Böylece İsmail doğar ve mirasçı olarak görülür. Ancak Yehova’nın amacı farklıdır. Abram 99 yaşındayken Yehova onun adını İbrahim, Saray’ın adını da Sara olarak değiştirir ve Sara’nın bir oğlu olacağını söyler. Yehova İbrahim’le sünnet ahdi yapar ve İbrahim’in evindeki her erkek hemen sünnet edilir.

18. Lût’un yaşamında hangi önemli olaylar oldu?

¹⁸ Tanrı, dostu İbrahim’e Sodom ve Gomorra şehirlerini yok etmeye kararlı olduğunu bildirir, çünkü bu halklar ağır günahlar işlemektedir. Yehova’nın melekleri Lût’u uyarır, karısı ve iki kızıyla birlikte Sodom’dan kaçmasına yardım ederler. Ne var ki, geride kalıp arkaya bakan karısı tuzdan bir direk olur. Lût’un kızları, babalarının soyunu sürdürmek için onu şarapla sarhoş eder ve onunla yatarlar. Böylece iki oğulları olur. Bu çocuklar Moab ve Ammon milletlerinin atası olurlar.

19. (a) İbrahim hangi sınavdan başarıyla çıktı? (b) Yehova vaadini pekiştirerek başka neler açıkladı?

¹⁹ Tanrı Sara’dan gelecek soyun bozulmaması için onu Gerar kralından korur. İbrahim 100, Sara 90 yaşındayken, vaat edilen mirasçı İshak doğar. Bundan yaklaşık beş yıl sonra, 19 yaşındaki İsmail asıl mirasçı olan İshak’ı alaya alınca, Yehova’nın da onayıyla annesi Hacer’le birlikte uzaklara gönderilir. Yıllar sonra Tanrı, İbrahim’e oğlu İshak’ı Moriya dağlarından birinde kurban etmesini emrederek onu sınar. İbrahim’in Yehova’ya güçlü imanı sarsılmaz. Oğlu ve mirasçısı olan İshak’ı tam kurban etmek üzereyken Yehova onu durdurur ve İshak yerine kurban etmesi için bir koç sağlar. Yehova İbrahim’e vaadini bir kez daha pekiştirerek, soyunu göğün yıldızları, deniz kıyısındaki kum taneleri kadar çoğaltacağını söyler. Bu soy, düşmanlarının kapısını ele geçirecektir. Tanrı yeryüzündeki tüm milletlerin vaat edilen Soy aracılığıyla nimetler elde edeceğini de bildirir.

20. (a) İbrahim İshak’a eş bulmak için nasıl seçici davrandı? (b) İshak nasıl babasının tek mirasçısı oldu?

²⁰ Sara 127 yaşında ölür ve İbrahim’in Hetoğullarından satın aldığı bir tarlaya gömülür. Sonra İbrahim evindeki baş hizmetkârını İshak’a eş bulması için akrabalarının memleketine gönderir. Yehova hizmetkârın, Nahor’un oğlu Betuel’in ailesini bulmasını sağlar ve Rebeka’nın onunla birlikte dönmesi için bir düzenleme yapılır. Rebeka ailesinin hayırduasını alarak kendi isteğiyle gider ve İshak’ın karısı olur. Bu arada İbrahim Ketura adında başka bir kadınla evlenir, Ketura’dan altı oğlu olur. Fakat armağanlar verip onları uzaklara gönderir ve İshak’ı tek mirasçısı yapar. Daha sonra İbrahim 175 yaşında ölür.

21. İshak ve Rebeka nasıl çocuk sahibi oldu?

²¹ İshak’ın üvey kardeşi İsmail’in 12 oğlu birer bey olur. Yehova’nın önceden bildirdiği gibi İsmail onlar aracılığıyla büyük bir milletin atası olur. Öte yandan 20 yıl boyunca Rebeka’nın çocuğu olmaz. Fakat İshak bu konuda Yehova’ya yalvarmayı bırakmaz. Sonunda ikiz oğulları Esav ile Yakup doğar. Yehova Rebeka’ya büyük oğlunun küçüğüne kulluk edeceğini söyler. İshak o sırada 60 yaşındadır.

22. (a) İbrahim ahdi hakkında Esav’ın ve Yakup’un tutumu neydi? (b) Bunun ne gibi sonuçları oldu?

²² Yakup ve 12 oğlu (25:27–37:1). Esav avlanmayı seven bir adamdır. Fakat Tanrı’nın İbrahim’le yaptığı ahde değer vermez. Bir gün av dönüşü ilk oğulluk hakkını bir lokma yemek karşılığında Yakup’a satar. Ayrıca iki Hititli kadınla (sonra da bir İsmail kızıyla) evlenir. Bu kadınlar Esav’ın anne babasının yüreğine dert olurlar. Yakup annesinin yardımıyla Esav’ın kılığına girip ilk oğula ait olan hayırduayı alır. İlk oğulluk hakkını sattığını babasına açıklamayan Esav, Yakup’un ne yaptığını öğrenince onu öldürmek için bir plan kurar. Bunun üzerine Rebeka, Yakup’a Harran’a, dayısı Laban’ın yanına kaçmasını öğütler. Yakup yola çıkmadan İshak ona tekrar hayırdua eder ve bir putperestle değil, annesinin ailesinden bir kadınla evlenmesini söyler. Yakup Harran’a giderken, Beytel’de Yehova’yı rüyasında görür. Yehova bu rüyada onun yanında olacağına ve vaadini onun soyu aracılığıyla gerçekleştireceğine dair güvence verir.

23. (a) Yakup nasıl 12 oğula sahip oldu? (b) Ruben ilk oğulluk hakkını nasıl kaybetti?

²³ Yakup bir süre Harran’da Laban’ın yanında çalışır, onun iki kızı Lea ve Rahel’le evlenir. Yakup bu çokeşli evliliği Laban’ın aldatmacası sonucunda yapmıştır. Yine de Tanrı’nın bereketiyle, iki karısından ve karılarının hizmetçileri Zilpa ile Bilha’dan 12 oğlu ve bir kızı olur. Tanrı Yakup’un sürülerinin kat kat çoğalmasını sağlar, sonra ona atalarının topraklarına dönmesini emreder. Dönüş yolunda Laban Yakup’un peşine düşer. Fakat Galed ve Gözcü Kulesi (İbranice, ham Mitspa) diye adlandırılan yerde bir antlaşma yaparlar. Yola devam eden Yakup’a melekler cesaret verir. Yakup bir gece bir melekle güreşir, sonunda melek onu kutsar ve ismini değiştirip İsrail yapar. Yakup Esav’la buluşmasının barış içinde geçmesini sağlar, sonra Şekem’e gider. Orada kızı Dina’ya Hivi bir beyin oğlu tecavüz eder. Dina’nın ağabeyleri Şimeon ve Levi, Şekem’deki erkekleri katlederek bunun öcünü alır. Yakup bu olaydan hiç hoşnut olmaz, çünkü Yehova’nın bir temsilcisi olarak diyarda adı lekelenmiştir. Tanrı ona Beytel’e gidip orada bir sunak yapmasını söyler. Beytel yolunda Rahel, Yakup’un 12. oğlu Benyamin’i dünyaya getirirken ölür. Ruben Rahel’in hizmetçisi, Yakup’un iki oğlunun annesi Bilha’ya tecavüz eder ve ilk oğulluk hakkını kaybeder. Kısa süre sonra İshak 180 yaşında ölür, Esav ile Yakup onu gömerler.

24. Esav ve ev halkı neden Seir dağlık bölgesine yerleşti?

²⁴ Esav ile Yakup’un edindikleri servet öyle çoktur ki, birlikte yaşamaları mümkün değildir. Esav ve ev halkı Seir dağlık bölgesine yerleşir. Bu kayıtta Esav’ın tüm soyu, Edom emirlerinin ve krallarının adları sayılır. Yakup ise Kenan’da yaşamaya devam eder.

25. Yusuf hangi olaylar sonucunda Mısır’da köle oldu?

²⁵ Hayatta kalmak için Mısır’a göç (37:2–50:26). Yehova’nın Yusuf’u onaylayıp ona bazı rüyalar göstermesi yüzünden ağabeyleri Yusuf’tan nefret eder. Onu öldürmeyi planlarlar, fakat sonra bundan vazgeçip Yusuf’u oradan geçen, İsmail soyundan bazı tüccarlara satarlar. Yusuf o sırada 17 yaşındadır. Ağabeyleri çizgili giysisini bir tekenin kanına bulayıp, onun vahşi bir hayvan tarafından öldürüldüğünün kanıtı olarak Yakup’a gösterirler. Yusuf Mısır’a götürülür ve Firavun’un başmuhafızı Potifar’a satılır.

26. Perets’in doğumunu anlatan kayıt neden önemlidir?

²⁶ Kitabın 38. bölümü başka bir konuya geçerek Tamar’ın Perets’i nasıl dünyaya getirdiğini anlatır. Tamar evliliğinden doğan hakkını almak için bir taktik kullanır. Aslında kayınbiraderinin yerine getirmesi gereken görevi, kayınpederi Yahuda’nın yapmasını sağlar. Bu kayıt, vaat edilen Soy’un ortaya çıkışındaki her bir gelişmenin ne kadar titizlikle kaleme alındığını bir kez daha gösterir. Yahuda’nın oğlu Perets İsa’nın atalarından biri olur (Luka 3:23, 33).

27. Yusuf nasıl Mısır’ın başveziri oldu?

²⁷ Bu arada, Yehova Mısır’da bulunan Yusuf’u başarılı kılar ve Yusuf Potifar’ın evinde çok önemli bir konuma gelir. Ne var ki zorluklar peşini bırakmaz. Tanrı’nın adına leke sürmemek için Potifar’ın karısıyla cinsel ilişkiye girmeyi reddedince haksız yere suçlanır ve hapse atılır. Orada Yehova onun başka iki mahkûmun rüyalarını yorumlamasını sağlar. Bu mahkûmlar Firavunun sakisi ile ekmekçisidir. Daha sonra Firavun kendisini çok kaygılandıran bir rüya görünce ona Yusuf’un yeteneğinden söz edilir. Yusuf derhal zindandan çıkarılıp Firavunun huzuruna getirilir. Yusuf onuru Yehova’ya vererek rüyayı yorumlar. Yedi yıllık bolluk döneminin ardından yedi yıl kıtlık olacağını bildirir. Firavun Yusuf’un “Tanrı’nın ruhuna” sahip olduğunu fark eder ve durumu çözmesi için onu başvezir olarak atar (Başl. 41:38). Artık 30 yaşında olan Yusuf bolluk yılları boyunca yiyecek depolayarak ülkeyi hikmetle yönetir. Sonra, kıtlık tüm ülkeleri etkilediğinde depoladığı tahılı Mısır halkına ve diğer milletlerden Mısır’a yiyecek almaya gelenlere satar.

28. Hangi olaylar sonucunda Yakup’un ev halkı Mısır’a göç etti?

²⁸ Sonunda Yakup on büyük oğlunu tahıl satın almaları için Mısır’a gönderir. Yusuf ağabeylerini tanır, ama onlar Yusuf’u tanımaz. Yusuf Şimeon’u rehin olarak alıkoyar ve tahıl almak için bir dahaki gelişlerinde yanlarında en küçük kardeşlerini de getirmelerini talep eder. Dokuz ağabeyi Benyamin’le geldiğinde Yusuf onlara kendini tanıtır, hepsini bağışladığını söyler ve Yakup’u getirmelerini, kıtlık boyunca rahat etmeleri için Mısır’a yerleşmelerini ister. Yakup da 66 kişilik ailesiyle Mısır’a göç eder. Firavun onlara yerleşmeleri için Mısır’ın en iyi yerini, Goşen topraklarını verir.

29. Yakup ölüm döşeğindeyken hangi önemli peygamberlik sözlerini söyledi?

²⁹ Yakup ölüm döşeğindeyken Yusuf’un oğulları Efraim ile Manasse’ye hayırdua eder. Sonra 12 oğlunu bir araya toplar ve onlara “gelecek günlerde olacakları” anlatır (49:1). Yakup bir dizi peygamberlik sözü bildirir, bunların hepsi de o zamandan itibaren dikkate değer şekilde gerçekleşir.d Vaat edilen Soy gelinceye dek saltanat asasının Yahuda kabilesinde kalacağını bildirir. Yakup sözlerinde Soy’dan Şilo diye bahseder (Şilo, “Ona Ait” ya da “Sahibi Odur” anlamına gelir). 12 kabile başı için böyle hayırdua ettikten ve cenazesinin Vaat Edilmiş Topraklara gömülmesini emrettikten sonra, 147 yaşında ölür. Yusuf 110 yaşında ölene dek kardeşlerinin ve onların ev halkının ihtiyaçlarını karşılamaya devam eder. Ölüm döşeğindeyken Tanrı’nın, İsrail’i yeniden kendi topraklarına götüreceğine duyduğu imanı dile getirir ve kemiklerinin oraya götürülmesini ister.

KİTABIN YARARLARI

30. (a) Başlangıç kaydı Kutsal Yazıların sonraki kitaplarının anlaşılması için nasıl bir temel oluşturur? (b) Başlangıç, insan için hangi amaca dikkat çeker?

³⁰ Tanrı ilhamı sözlerin başlangıcı olan bu kitabın, Yehova’nın görkemli amaçlarını öğrenmemiz açısından yararı eşsizdir. Başlangıç kaydı, Kutsal Yazıların sonraki kitaplarını anlamamız için mükemmel bir temel oluşturur. Bu kapsamlı kayıt, doğruluğun hâkim olduğu bir dünyanın Aden’de başlayıp sona erişini, Tanrı’dan korkmayan ilk insanlık dünyasının oluşumunu ve suyla yok edilişini, ayrıca şu anki kötü dünyanın ortaya çıkışını anlatır. Tüm Kutsal Kitabın temasını çarpıcı biçimde ortaya koyar. Bu tema, vaat edilen Soy’un yönetimindeki Krallık aracılığıyla Yehova’nın haklılığının ortaya çıkmasıdır. Başlangıç kaydı insanın neden öldüğünü açıklar. Kitap, 3:15’ten itibaren, özellikle de Tanrı’nın İbrahim, İshak ve Yakup’la ilişkisini anlatan kayıtlarda, Soy’un yönetimindeki Krallığın hüküm süreceği yeni dünyada yaşama ümidi sunar. Kitabın başka bir yararı da, Yehova’ya sadık kalmanın ve O’nun ismini yüceltmenin tüm insanların yaşamda sahip olması gereken tek amaç olduğunu göstermesidir (Mat. 22:31, 32; Rom. 5:12, 18; İbr. 11:3-22, 39, 40; 12:1).

31. Çizelgeden yararlanarak Başlangıç kitabında bulunan önemli peygamberlik sözlerine ve değerli ilkelere değinin.

³¹ Yunanca Kutsal Yazılarda, Başlangıç kitabında kayıtlı her önemli olaya ve kişiye değinilir. Ayrıca, Kutsal Yazıların başından sonuna dek görüldüğü gibi, Başlangıç’ta kayıtlı peygamberlik sözleri şaşmaz şekilde gerçekleşmiştir. Buna bir örnek, İbrahim’in soyunun “dört yüz yıl” boyunca çekeceği bildirilen eziyettir. Bu dönem, İsmail MÖ 1913’te İshak’ı alaya aldığında başlamış, MÖ 1513’te Mısır’dan kurtuluşla sona ermiştire (Başl. 15:13). Önemli peygamberlik sözlerine ve bunların yerine gelişine örnekler bu bölümdeki çizelgede yer almaktadır. Bundan başka, ilk kez Başlangıç kitabında bildirilen Tanrısal ilkelerin, iman ve anlayış geliştirmemiz açısından çok büyük yararı vardır. Hem eskiden yaşamış peygamberler hem de İsa ve öğrencileri, Başlangıç kitabından çeşitli kısımlara sık sık dikkat çektiler ve o bilgileri kullandılar. Biz de onları örnek almalıyız. Bu bölümdeki çizelgeyi incelemek bunu yapmamıza yardım edecek.

32. Başlangıç’ta evlilik, soyağacı ve zaman hesabı üzerine hangi önemli bilgiler var?

³² Başlangıç kaydı, karı koca arasındaki tek uygun ilişki olan evlilikle ilgili Tanrı’nın isteğini ve amacını çok net şekilde gösterir. Ayrıca ailedeki reislik ve eğitimle ilgili ilkeleri ortaya koyar. Bizzat İsa da bu bilgiyi kullanmış ve Başlangıç’ın ilk iki bölümünden alıntı yaparak şöyle demiştir: “Onları Yaratanın başlangıçta erkek ve kadın olarak yarattığını okumadınız mı? O şöyle demişti: ‘Bu nedenle, insan annesini ve babasını bırakacak, karısına bağlanacak ve ikisi tek beden olacaklar’” (Mat. 19:4, 5; Başl. 1:27; 2:24). Başlangıç kaydındaki bilgiler sayesinde, insan ailesinin soyağacı çıkarılabilir ve insanın var olduğu süre hesaplanabilir (Başl. 5, 7, 10, 11. bölümler).

33. Kutsal Kitabı anlamak için bilmemiz gereken, ataerkil topluma ait ilke ve uygulamalara örnekler verin.

³³ Başlangıç kaydının ataerkil toplum yapısı hakkında sağladığı bilgi de Kutsal Yazıları incelerken çok yararlıdır. Ataerkil toplumda, yaşça büyük bir erkek aile topluluğunun yöneticisi konumundadır. Nuh’un zamanından Sina Dağı’nda Kanun verilene dek Tanrı’nın toplumunda bu yapı geçerli olmuştur. Kanun ahdindeki pek çok ayrıntı, ataerkil toplumda zaten bilinen uygulamalardı. Bir toplumdaki doğru insanların o toplumun tümüne kazandırdığı değer (18:32); kişilerin yanlış davranışlarından tüm toplumun sorumlu tutulması (19:15); ölüm cezası, kan ve yaşamın kutsallığı (9:4-6) ve insanların yüceltilmesinden Tanrı’nın nefret etmesi (11:4-8) gibi ilkeler tarih boyunca insanlığı etkilemiştir. Başlangıç kitabındaki pek çok yasal uygulama ve kavram sonraki olaylara, İsa’nın zamanında yaşananlara bile ışık tutar. Kutsal Kitapla ilgili net bir anlayış kazanmak için bilmemiz gerekenler arasında, bir kişinin veya mülkün birinin gözetimine verilmesini (Başl. 31:38, 39; 37:29-33; Yuhn. 10:11, 15; 17:12; 18:9), mülklerin devrini (Başl. 23:3-18), ayrıca ilk oğulluk hakkına sahip kişinin alacağı mirası (48:22) düzenleyen ataerkil kanunlar sayılabilir. Ataerkil toplumun Kanuna dahil edilen başka uygulamaları, kurbanlar, (ilk kez İbrahim’den talep edilen) sünnet, ahit yapmak, kayınbiraderlik görevi (38:8, 11, 26) ve bir konuya kesinlik kazandırmak için yemin edilmesidir (22:16; 24:3).f

34. İsa’nın takipçileri Başlangıç kitabından hangi değerli dersleri çıkarabilir?

³⁴ Kutsal Yazıların ilk kitabı olan Başlangıç, doğruluk, iman, sadakat, itaat, saygı, terbiye ve cesaret üzerine pek çok ders içerir. Örneğin: Hanok’un zorba düşmanlara rağmen Tanrı’nın yolunda yürürken gösterdiği iman ve cesaret. Nuh’un doğru, lekesiz yaşamı ve kayıtsız şartsız itaati. İbrahim’in imanı, kararlılığı, tahammülü, Tanrı’nın emirlerini çocuklarına öğretme ve ailesine reislik etme sorumluluğunun bilincinde olması, cömertliği ve sevgisi. Sara’nın kocasına aile reisi olarak boyun eğmesi ve çalışkanlığı. Yakup’un yumuşak başlılığı ve Tanrı’nın vaadine verdiği önem. Yusuf’un babasına itaati, ahlakı, cesareti, hapishanedeki iyi davranışları, yetkililere saygısı, onuru Tanrı’ya vererek gösterdiği alçakgönüllülük ve ağabeylerini merhametle bağışlaması. Tüm bu kişilerin hayattaki en büyük arzuları Yehova’nın ismini yüceltmekti. Başlangıç kitabında Âdem’in yaratılışından Yusuf’un ölümüne dek geçen 2.369 yıl boyunca Tanrı’nın yolunda yürüyen bu kişilerin hayatlarını okuruz. Onların dikkate değer özellikleri hepimize örnektir.

35. İmanımızı güçlendiren Başlangıç kaydı neye işaret eder?

³⁵ Başlangıç kaydı bu harika iman örnekleriyle bizim de imanımızı güçlendirir. O kişiler sınanmış imanlarıyla, ‘kurucusu ve yapıcısı Tanrı olan şehri’, yani Krallığı bekliyordu. Bu Krallık, Yehova’nın, yüce isminin kutsanmasına önderlik eden vaat edilmiş Soy aracılığıyla, çok önceden hazırlamaya başladığı yönetimdir (İbr. 11:8, 10, 16).

[Dipnotlar]

[Sayfa 18’deki çizelge]

BAŞLANGIÇ: TANRI İLHAMI VE YARARLI BİR KİTAP

2:7 İnsan candır 1. Kor. 15:45

9:4 Kanın kutsallığı Elçi. 15:20, 29

20:3 Zina yanlıştır 1. Kor. 6:9

28:7 Anne babaya itaat Efes. 6:1

Gerçekleşen Peygamberlik Sözleri ve Paralellikler

14:18 Mesih’i temsil eden Melkisedek İbr. 7:13-15

17:11 Sünnetin temsil ettiği şey Rom. 2:29

Başlangıç Kitabının Doğruluğunu Gösteren Ek Kanıtlar: Peygamberlerin, İsa’nın ve Öğrencilerinin Temsil veya Örnek Olarak Kullandığı ya da Açıkladığı Diğer Ayetler

3:1-6 Yılan Havva’yı kandırdı 2. Kor. 11:3

4:9, 10 Habil’in kanı Mat. 23:35

5:21 Hanok Yahd. 14

12:1-3, 7 İbrahim ahdi Gal. 3:15-17

15:13, 14 Mısır’da gurbet hayatı Elçi. 7:1-7

18:1-5 Konukseverlik İbr. 13:2

19:26 Lût’un karısı Luka 17:32

20:7 İbrahim bir peygamber Mezm. 105:9, 15

22:10 İbrahim’in İshak’ı sunma girişimi İbr. 11:17

25:32-34 Esav ilk oğulluk hakkını sattı İbr. 12:16, 17

28:12 Gökle iletişim merdiveni Yuhn. 1:51

37:28 Yusuf’un Mısır’a satılması Mezm. 105:17

41:40 Yusuf’un başvezir olması Mezm. 105:20, 21