Kutsal Kitaptaki Sırası 3—Levioğulları
Yazarı: Musa
Yazıldığı Yer: Çöl
Tamamlanma Tarihi: MÖ 1512
Kapsadığı Dönem: 1 ay (MÖ 1512)
1. (a) “Levioğulları” neden yerinde bir isimdir? (b) Kitaba başka hangi isimler verilmiştir?
KUTSAL Yazıların üçüncü kitabının en yaygın ismi, Yunanca Septuagint ve Latince Vulgata tercümelerinde olduğu gibi, “Levililer” ya da “Levioğulları”dır. Kitapta Levioğulları sözcüğü çok az geçse de (25:32, 33) bu isim yerindedir; çünkü genellikle Levi kabilesinden seçilen kâhinlerle ilgili kurallar ve kâhinlerin halka öğretmesi gereken kanunlar anlatılır. Kâhinlerin bu görevi hakkında daha sonra şunlar yazılmıştır: “Kâhinin dudakları bilgiyi korumalı; halk kanunu onun ağzından öğrenmeli” (Mal. 2:7). İbranice metinde ise kitabın adı, giriş ifadesi olan Vayikra’dır (sözcük anlamıyla, “Ve çağırdı”) (Lev. 1:1). Kitap sonradan Yahudiler arasında Kâhinler Kanunu ve Sunular Kanunu olarak da adlandırılmıştır.
2. Levioğulları’nı Musa’nın yazdığını gösteren hangi kanıtlar var?
2 Levioğulları kitabını Musa’nın yazdığına dair hiçbir kuşku yoktur. Kitabın kapanış kısmında şöyle okuruz: “Yehova’nın Musa’ya Sina Dağında İsrailoğulları için verdiği emirler bunlardır” (27:34). Benzer bir ifadeye Levioğulları 26:46’da da rastlanır. Ayrıca, daha önce değinilen ve Başlangıç ile Çıkış kitaplarını Musa’nın yazdığını gösteren kanıtlar, Levioğulları kitabını da onun yazdığı fikrini destekler; çünkü anlaşılan Pentatök aslında tek tomardır. Üstelik Levioğulları kitabı ilk sözcüğü olan “ve” bağlacıyla önceki kitapların devamı olduğunu gösterir. Tüm bunların yanı sıra en güçlü kanıt, İsa Mesih’in ve Kutsal Yazıları Yehova’nın ilhamıyla kaleme alan yazarların sık sık Levioğulları’ndaki kanun ve ilkelerden Musa’nın sözleri olarak alıntı yapması veya söz etmesidir (Lev. 23:34, 40-43—Neh. 8:14, 15; Lev. 14:1-32—Mat. 8:2-4; Lev. 12:2—Luka 2:22; Lev. 12:3—Yuhn. 7:22; Lev. 18:5—Rom. 10:5).
3. Levioğulları kitabı ne kadarlık bir dönemi anlatır?
3 Levioğulları kitabı ne kadarlık bir dönemi anlatır? Bir önceki kayıt olan Çıkış kitabı “ikinci yılın birinci ayında, ayın birinci günü” Kutsal Çadırın kurulmasıyla sona erer (Çık. 40:17). Levioğulları’ndan bir sonraki kayıt olan Sayılar kitabı da Yehova’nın Musa’ya “İsrailoğullarının Mısır diyarından çıkışlarının ikinci yılında, ikinci ayın birinci gününde” söylediği sözlerle başlar (Say. 1:1). Dolayısıyla Levioğulları kitabı aradaki bir aylık dönemi kapsıyor olmalıdır. Çoğunlukla kanun ve düzenlemelerin yer aldığı bu kitapta zaten en fazla bir ay içinde yaşanacak kadar az olay anlatılır (Lev. 8:1–10:7; 24:10-23).
4. Levioğulları kitabı ne zaman yazıldı?
4 Acaba Levioğulları kitabı ne zaman yazıldı? Musa’nın, yaşanan olayları ve Yehova’dan aldığı talimatları hemen kaleme aldığı sonucuna varmak makul olur. Bu fikri destekleyen bir örnek, İsrailoğulları Amalekoğullarını savaşta yendikten hemen sonra Tanrı’nın verdiği emirdir. Yehova Musa’ya, o ulusu yok edeceğini kitaba yazmasını emreder (Çık. 17:14). Levioğulları kitabının içeriği de Sayılar kitabından önce yazıldığı düşüncesini destekler. Örneğin İsrailoğullarına, yemek istedikleri hayvanları kesmek için Toplanma Çadırının girişine getirmeleri emredilir (Lev. 17:3, 4). Bu emir kâhinlik görevinin başlatılmasından kısa süre sonra verilmiş ve kaydedilmiş olmalıdır. Ayrıca kitapta verilen pek çok talimat, çöl yolculuğu boyunca İsrailoğullarına rehberlik etme amacı güder (26:46). Tüm bunlar Musa’nın Levioğulları kitabını MÖ 1512’de yazdığına işaret eder.
5. Kurbanlarla ve arınmayla ilgili kanunlar hangi amaca hizmet etti?
5 Peki Levioğulları kitabı neden yazıldı? Yehova, Kendi hizmeti için ayrılmış ve arınmış, kutsal bir millete sahip olmayı amaçlamıştı. Aslında Habil’in zamanından itibaren imanlı insanlar daima Yehova’ya kurbanlar sunmuştu. Fakat Yehova günah sunuları ve diğer kurbanlarla ilgili açık talimatları ilk olarak İsrail ulusuna verdi. Levioğulları kitabında detaylı biçimde açıklanan bu talimatlar, İsrailoğullarının günahın ciddiyetini ve günah yüzünden Yehova’nın önünde ne kadar kötü durumda olduklarını fark etmesini sağladı. Kanunda yer alan bu kurallar Yahudilere bir Kurtarıcıya ihtiyaçları olduğunu gösterdi. Özellikle de arınmayla ilgili kanunlar ulus olarak dünyadan ayrı kalmalarını sağladı. Böylece Kanun onları Mesih’e götüren bir eğitici görevi gördü (Lev. 11:44; Gal. 3:19-25).
6. Yehova’dan gelecek ayrıntılı bir rehberliğe neden çok ihtiyaç vardı?
6 Yeni bir ülkeye doğru giden yeni bir ulus olarak İsrailoğullarının doğru bir rehberliğe ihtiyacı vardı. Mısır’dan çıkalı daha bir yıl olmamıştı ve hem oradaki hayat standartları hem de dinsel uygulamalar halkın zihninde tazeydi. Örneğin, Mısır’da kardeşler arasında evlilik sık görülürdü. Pek çok tanrıya tapılırdı, bunlar arasında hayvanlar da vardı. Bunun yanı sıra, İsrailoğulları cemaatine yakından bakıldığında, o kalabalığın arasında başka halklardan büyük bir topluluğun da olduğu görülebilirdi. İçlerinde Mısırlı ya da melez birçok kişi olmalıydı. Bunlar muhtemelen Mısırlı ailelerde doğup büyümüş, Mısır âdetlerine, dinine göre eğitim görmüş ve vatan sevgisi aşılanmış kişilerdi. Şüphesiz pek çoğu daha kısa süre önce memleketlerinde iğrenç uygulamalara katılmıştı. Bu büyük kalabalık, yaşamın ve dinsel uygulamaların çok daha yoz olduğu Kenan’a gidiyordu. Halkın Yehova’dan gelecek ayrıntılı bir rehberliğe o sırada gerçekten çok ihtiyacı vardı!
7. Levioğulları’ndaki kuralların Tanrı ilhamı olduğu nasıl görülür?
7 Levioğulları’nın Tanrı ilhamı olduğu kitabın başından sonuna dek açıkça görülür. Kitaptaki hikmetli, adil kanunlar ve kurallar insan aklının ürünü olamaz. Beslenme, hastalıklar, karantina ve ölüye dokunmamakla ilgili kanunlar, tıp insanlarının o dönemden ancak binlerce yıl sonra keşfettiği bilgileri yansıtır. Örneğin Tanrı’nın kirli saydığı hayvanların yenmesiyle ilgili yasak, İsrailoğullarını yolculukları boyunca koruyacaktı. Bu kanun domuzdan geçen trişinoz, bazı balıklardan geçen tifo ve paratifo gibi hastalıkları, ayrıca ölü hayvanlardan bulaşabilecek enfeksiyonları engelleyecekti. Tüm bu yararlı kanunlar, kutsal bir millet olarak kalabilmeleri ve Vaat Edilmiş Topraklara ulaşıp orada yaşayabilmeleri için tapınmalarına ve yaşamlarına yön verecekti. Tarihin de gösterdiği gibi, Yehova’nın Yahudilere verdiği kurallar, sağlık açısından onlara diğer uluslar karşısında büyük üstünlük sağladı.
8. Levioğulları’ndaki geleceğe yönelik bilgiler kitabın Tanrı ilhamı olduğunu nasıl kanıtlar?
8 Levioğulları kitabının Tanrı ilhamı olduğuna dair başka bir kanıt da, kitap yazıldıktan çok sonra, içindeki peygamberlik sözlerinin gerçekleşmesi ve temsili örneklerin asıllarının ortaya çıkmasıdır. Hem Kutsal Kitapta hem de dindışı kayıtlarda anlatılan tarih, itaatsizliğin sonuçlarıyla ilgili bu kitaptaki uyarıların gerçekleştiğini gösterir. Örneğin Levioğulları kitabında kıtlık yüzünden annelerin kendi çocuklarını yiyeceği söylenmiştir. Yeremya bu sözlerin MÖ 607’de Yeruşalim harap edildiği sırada gerçekleştiğini söyler; Josephus aynı şeyin tekrar MS 70’te, şehir harap edildiğinde yaşandığını belirtir (Lev. 26:29; Ağıt. 2:20; 4:10). Yehova Levioğulları kitabında, halk tövbe ederse onları anacağını bildirmiştir. Bu söz İsrailoğullarının MÖ 537’de Babil’den dönmesiyle gerçekleşmiştir (Lev. 26:41-45; Ezra 1:1-6). Diğer Kutsal Kitap yazarlarının Levioğulları’nı Tanrı’nın sözü olarak kabul edip alıntılar yapması da kitabın Tanrı ilhamı olduğuna dair bir kanıttır. (Kitabın yazarının Musa olduğunu gösteren önceki bilgilere ek olarak lütfen Matta 5:38; 12:4; 2. Korintoslular 6:16 ve 1. Petrus 1:16’ya da bakın.)
9. Levioğulları kitabı Yehova’nın adını ve kutsallığını nasıl yüceltir?
9 Levioğulları kitabı başından sonuna dek Yehova’nın adını ve egemenliğini yüceltir. İçerdiği kanunların Yehova’dan geldiği en az 36 kez belirtilir. Yehova ismi her bölümde ortalama olarak on kez geçer ve “Ben Yehova’yım” hatırlatmasıyla Yehova’nın kanunlarına itaatin gereği tekrar tekrar vurgulanır. Kutsallık teması kitap boyunca işlenir ve bu talepten Kutsal Kitabın başka hiçbir yerinde olmadığı kadar sık söz edilir. Yehova kutsal olduğu için İsrailoğulları da kutsal olmalıdır. Belli kişiler, yerler, nesneler ve dönemler kutsal olarak ayrılmıştır. Örneğin Kefaret Günü ve Azatlık Yılı Yehova’ya sunulan tapınmada özel yeri olan dönemlerdir.
10. (a) Kitapta kurbanlarla bağlantılı hangi noktaya dikkat çekilir? (b) Günahın karşılığı olarak neler talep edilir?
10 Levioğulları kitabı kutsallığı vurgularken, günahların bağışlanmasında bir yaşamı kurban etmenin, yani kan dökmenin oynadığı role dikkat çeker. Sadece evcil ve temiz sayılan hayvanlar kurban edilebilir. Bazı günahlarda kurbanın yanı sıra itiraf, tazminat ve bir ceza ödenmesi de talep edilir. Bazı günahlar için ise ceza ölümdür.
LEVİOĞULLARI KİTABININ İÇERİĞİ
11. Kitabın nasıl bir yapısı vardır?
11 Levioğulları çoğunlukla yasalar içerir, bunların büyük kısmı geleceğe yönelik bir anlam taşır. Kitabın içeriği genelde konulara göre düzenlenmiştir ve mantıklı bir sıra izleyen sekiz kısma ayrılabilir.
12. (a) Kan akıtılan sunular kaç gruba ayrılabilirdi? (b) Bunlar nasıl sunulmalıydı?
12 Kurbanlarla ilgili kurallar (1:1–7:38). Kurbanlar kan akıtılıp akıtılmamasına göre iki genel gruba ayrılırdı. İlk grupta sığır, koyun, keçi ve kuş gibi hayvanlar, ikinci grupta ise tahıl sunuları vardı. Kan akıtılan sunular (1) yakılan sunu, (2) paylaşma kurbanı, (3) günah sunusu ya da (4) suç sunusu olarak verilebilirdi. Bu dört tür sunuda üç ortak yön vardı: Kurbanı sunan, hayvanı Toplanma Çadırının girişine getirmeli, ellerini hayvanın başına koymalıydı, sonra hayvan kesilmeliydi. Kanın serpilmesinin ardından, kurbanın türüne göre hayvandan kalanlar ortadan kaldırılmalıydı. Şimdi kan akıtılan sunuları tek tek inceleyelim.
13-16. (a) Şu kurbanlarla ilgili talepleri özetleyin: (1) yakılan sunular, (2) paylaşma kurbanları, (3) günah sunuları ve (4) suç sunuları. (b) Kan akıtılan sunularla bağlantılı olarak hangi yasak defalarca tekrarlanır?
13 (1) Yakılan sunu, kişinin maddi gücüne göre, genç bir boğa, koç, keçi veya güvercin ya da kumru olabilirdi. Hayvan parçalara ayrılmalı ve derisi hariç tümü sunakta yakılmalıydı. Kumru veya güvercin sunulduğunda ise kuşun başı tırnakla kesilmeli ama koparılmamalı, ayrıca kursağı çıkarılıp tüyleri temizlenmeliydi (1:1-17; 5:8; 6:8-13).
14 (2) Paylaşma kurbanı, erkek veya dişi, büyükbaş veya küçükbaş bir hayvan olabilirdi. Hayvanın sadece yağlı parçaları sunakta yakılır, belirli bir kısmı kâhine verilir, kalanı da kurbanı getiren kişi tarafından yenirdi. Bu sununun paylaşma kurbanı olarak adlandırılması çok yerindedir, çünkü sunuyu getiren adeta Yehova’yla ve kâhinle birlikte yemek yer, bir sofra paylaşırdı (3:1-17; 7:11-36).
15 (3) Günah sunusu kasıt olmadan, yanlışlıkla işlenen günahlar için talep edilirdi. Sunulacak hayvanın türü, kefaret edilmesi gereken günahı kimin işlediğine bağlıydı. Bu, kâhin, tüm halk, halkın beylerinden biri veya sıradan bir kişi olabilirdi. Bireylerin gönüllü sunduğu yakılan sunudan ve paylaşma kurbanından farklı olarak, günah sunusu zorunluydu (4:1-35; 6:24-30).
16 (4) Suç sunuları sadakatsizlik, aldatma veya hırsızlık gibi kişisel suçları örtmek için talep edilirdi. Bazı durumlarda kişiden suçunu itiraf etmesi ve gücüne göre bir kurban sunması istenirdi. Bazen de kaybı yüzde 20 fazlasıyla tazmin etmesi ve bir koç kurban etmesi gerekirdi. Levioğulları kitabının kurbanlarla ilgili bu kısmında kan yeme yasağı kesin bir dille ve defalarca tekrarlanır (3:17; 5:1–6:7; 7:1-7, 26, 27).
17. Tahıl sunuları nasıl sunulmalıydı?
17 Kan akıtılmasının söz konusu olmadığı tahıl sunuları ise tane olarak kavrulmuş, iri öğütülmüş veya ince un olarak sunulmalıydı. Bu sunular fırında pişirilerek, sacda pişirilerek veya derin tavada bol yağla kızartılarak hazırlanabilirdi. Tuz ve yağla, bazen de akgünlükle sunulabilirlerdi; fakat bunlara asla maya veya bal konmamalıydı. Bazı sunulardan kâhine bir pay ayrılırdı (2:1-16).
18. Kâhinlik görevini başlatma töreni hangi mucizeyle noktalandı?
18 Kâhinlik görevinin başlatılması (8:1–10:20). İsrail için çok önemli bir olayın zamanı gelmiştir. Bu, kâhinlik görevinin başlatılmasıdır. Musa bu töreni tam Yehova’nın kendisine emrettiği gibi tüm ayrıntılarıyla gerçekleştirir. Kayıt şöyle der: “Harun ve oğulları, Yehova’nın Musa aracılığıyla emrettiği her şeyi yaptılar” (8:36). Kâhinlik görevinin başlatılma sürecindeki yedi günün ardından, halkın imanını güçlendiren bir mucize olur. Tüm halk bir aradadır, kâhinler kurbanı henüz sunmuştur, ardından Harun ile Musa halk için hayırdua etmiştir. O sırada olanları şöyle okuruz: “Yehova’nın ihtişamı halka göründü. Ve Yehova’nın önünden ateş çıkıp sunaktaki yakılan sunu ile yağları yakıp bitirdi. Bunu gören tüm halk haykırarak yere kapandı” (9:23, 24). Gerçekten, Yehova itaati hak eden, tapınılmaya layık bir Tanrıdır!
19. (a) Kanuna karşı nasıl bir suç işlendi? (b) Bu olayın ardından ne oldu?
19 Yine de Kanuna karşı suç işlenir. Örneğin Harun’un oğulları Nadab ve Abihu Yehova’nın huzurunda kurallara aykırı bir ateş sunar. Kayıtta şöyle okuyoruz: “O zaman Yehova’nın huzurundan ateş çıktı ve onları öldürdü; böylece Yehova’nın huzurunda öldüler” (10:2). Yehova’nın kabul ettiği kurbanlar sunabilmek ve O’nun onayını kazanabilmek için hem halk hem de kâhin O’nun talimatlarına uymalıydı. Bu olayın hemen ardından Tanrı’nın kâhinlere Kutsal Çadırda hizmet ettikleri süre boyunca içki içmeyi yasaklaması, Harun’un iki oğlunun alkolün etkisiyle suç işlemiş olabileceği fikrini verir.
20, 21. Arınma ve hijyen konusunda hangi kurallar verildi?
20 Temizlikle ilgili kanunlar (11:1–15:33). Kitabın bu kısmında, dinsel törenlere katılmaya engel oluşturan durumlar, arınma ve hijyenle ilgili kurallar yer alır. Hem evcil hem de yabani bazı hayvanlar kirli sayılırdı. Tüm cesetler kirli sayılırdı ve onlara dokunanı kirletirdi. Çocuk doğurmak da kirlenmeye yol açardı ve kadın belli bir süre boyunca evde kalmalıydı. O dönemin sonunda kadın özel kurbanlar sunmalıydı.
21 Cüzam gibi bazı cilt hastalıkları da kişinin dinsel törenlere katılmasına engel oluşturan bir kirliliğe yol açardı. Bu yüzden insanlar kadar, giysilerin ve evlerin de temizlenmesi gerekirdi. Hastalıklı kişi ya da nesne karantinaya alınmalıydı. Âdet kanaması, meni veya herhangi bir akıntı da benzer şekilde kirliliğe neden olurdu. Böyle durumlarda kişinin insanlarla temasını sınırlaması gerekirdi. Ayrıca kişi, özel durumu geçtikten sonra yıkanmalı veya bir sunu sunmalı ya da bunların her ikisini birden yapmalıydı.
22. (a) 16. bölüm neden önemli bir bölümdür? (b) Kefaret Gününde neler yapılırdı?
22 Kefaret Günü (16:1-34). Bu bölüm, İsrailoğulları için en önemli gün olan Kefaret Günüyle ilgili talimatlar içerdiğinden çok önemlidir. Kefaret günü yedinci ayın onuncu günü kutlanmalıydı. O gün, halkın muhtemelen oruç tutarak nefsini kırması ve ibadet dışında hiçbir iş yapmaması gereken bir gündü. Kefaret Günü Harun’un, ev halkının, Levi kabilesinin günahları için genç bir boğanın sunulmasıyla başlardı. Ardından tüm ulus için bir keçi sunulurdu. Buhur yakıldıktan sonra, kurban edilen hayvanların kanının bir kısmı Kutsal Çadırın En Kutsal Yerine getirilmeli ve Ahit Sandığının kapağı önünde yere serpilmeliydi. Sonra hayvanlardan kalanlar konaklama yerinin dışında yakılmalıydı. O gün ayrıca Yehova’ya canlı bir keçi sunulmalıydı. Halkın günahları itiraf edilip keçiye yüklenmeli ve hayvan çöle bırakılmalıydı. Sonra, biri Harun ve evi için, diğeri de ulus için olmak üzere iki koçun yakılan sunu olarak sunulması gerekiyordu.
23. (a) Kutsal Kitapta kanla ilgili en açık ifadelerden birini nerede okuruz? (b) Bu kısımda başka hangi kanunlar yer alır?
23 Kanla ve diğer konularla ilgili kanunlar (17:1–20:27). Bu kısımda, halka verilen pek çok kanun yer alır. Kanla ilgili yasak, Kutsal Yazılardaki en açık ifadelerden biriyle bir kez daha belirtilir (17:10-14). Buna göre, kan yenemez, sadece sunakta kullanılabilirdi. Ayrıca ensest ilişki, eşcinsellik ve hayvanlarla cinsel ilişki gibi iğrenç davranışlar yasaklanmıştı. Muhtaç durumdaki kişileri, düşkünleri ve yabancıları koruyan kurallar belirtilmiş ve şu emredilmişti: “Komşunu kendin gibi seveceksin. Ben Yehova’yım” (19:18). Ulusun sosyal ve ekonomik refahını koruyacak kanunlar verilmişti. Ayrıca onları ruhi açıdan tehlikeye sokacak davranışlar, örneğin Molek’e tapınmak ve ruhçuluk yasaktı; bunların cezası ölümdü. Tanrı, halkının diğer milletlerden ayrı olmasının önemini tekrar vurgulayarak şöyle dedi: “Benim önümde kutsal olacaksınız, çünkü Ben Yehova, kutsalım. Bana ait olmanız için sizi diğer tüm halklardan ayırdım” (20:26).
24. Levioğulları kitabında kâhinlerle ilgili talepler ve bayramlar hakkında neler belirtilir?
24 Kâhinlik ve bayramlar (21:1–25:55). Bu kısımdaki ilk üç bölümde genel olarak İsrail’in resmi ibadetinin nasıl düzenlendiğini görürüz. Kâhinlerle ilgili kuralları, örneğin ne tür fiziksel özellikleri olması gerektiğini, kimlerle evlenebileceklerini ve kutsal şeylerden kimlerin yiyebileceğini okuruz. Ayrıca kurban edilecek hayvanlarla ilgili talepleri görürüz. Ulusa yılda üç bayram kutlaması emredilmişti; bu bayramlarda herkes ‘Tanrıları Yehova’nın önünde sevinçli’ olacaktı (23:40). Bu şekilde tek vücut olarak dikkatlerini Yehova’ya yöneltecek, O’nu yüceltecek ve ibadet edeceklerdi, böylece O’nunla ilişkileri güçlenecekti. Yehova’nın onuruna kutlanacak bu bayramlar, yıllık kutsal toplantılardı. İlkbaharın başında Fısıh ve Mayasız Ekmek Bayramı; ilkbaharın sonunda Haftalar Bayramı, yani Pentekost; sonbaharda da Kefaret Günü ve sekiz günlük Çardaklar (Ürün Toplama) Bayramı kutlanmalıydı.
25. (a) Tanrı’nın ismine saygı duyulması gerektiği nasıl gösterilir? (b) “Yedi” rakamı hangi düzenlemelerde dikkat çeker?
25 Kitabın 24. bölümünde Kutsal Çadırdaki hizmette kullanılacak ekmek ve yağla ilgili talimatlar bulunur. Ardından, “Tanrı’nın ismi” Yehova’ya küfreden birine nasıl hüküm verildiği görülür. Yehova o kişinin taşlanmasını emreder. Sonra “göze göz, dişe diş” sözleriyle, kısasa kısas olarak bilinen ilkeyi verir (24:11-16, 20). Kitabın 25. bölümünde, her yedinci yıl uyulması gereken yıllık Sebt, yani dinlenme yılıyla ve her ellinci yıl uyulması gereken Azatlık Yılıyla ilgili kurallar bulunur. Ellinci yılda, tüm ülkede özgürlük ilan edilmeli ve geçen 49 yıl boyunca satılan veya devredilen aile mirası mülkler asıl sahiplerine iade edilmeliydi. Bu bağlamda, yoksulların ve kölelerin haklarını koruyan kanunlar da verilmişti. Bu kısımda “yedi” rakamı ön plana çıkar: yedinci gün, yedinci yıl, yedi günlük bayramlar, yedi haftalık bir dönem ve yedi kere yedi yıl sonra gelen Azatlık Yılı.
26. Levioğulları’nın en can alıcı bölümünde neler yer alır?
26 İtaatin ve itaatsizliğin sonuçları (26:1-46). Bu bölüm Levioğulları kitabının en can alıcı bölümüdür. Yehova itaatin ödüllerini, itaatsizliğin cezalarını sayar. Aynı zamanda, halk alçakgönüllülük gösterip itaati öğrendiği takdirde şu vaadini gerçekleştireceğini söyler: “Atalarıyla yaptığım ahdi onlar için anacağım; Ben Tanrıları olmak için milletlerin gözü önünde onların atalarını Mısır diyarından çıkardım. Ben Yehova’yım” (26:45).
27. Levioğulları nasıl sona erer?
27 Başka kanunlar (27:1-34). Levioğulları kitabı adaklar, Yehova’ya ait olan ilk doğanlar ve her şeyin Yehova için ayrılan onda biri hakkındaki talimatlarla sona erer. Sonra şu kısa kapanış sözü gelir: “Yehova’nın Musa’ya Sina Dağında İsrailoğulları için verdiği emirler bunlardır” (27:34).
KİTABIN YARARLARI
28. Levioğulları, İsa’nın bugünkü takipçileri için ne açıdan yararlıdır?
28 Levioğulları, Tanrı ilhamı Kutsal Yazıların bir kısmı olarak İsa’nın bugünkü takipçilerine büyük yarar sağlar. Kanun ahdini veren Yehova, bu yolla İsrail ulusuna Kendi niteliklerini ve yarattığı varlıklara davranış tarzını net şekilde gösterdiğinden, bu kitapta anlatılanlar O’na olan takdirimizi derinleştirir. Levioğulları’nda, her zaman geçerli olan pek çok temel ilke bulunur. Ayrıca kitapta çok sayıda temsili örnek ve peygamberlik sözü yer alır; bunları incelemek kişinin imanını güçlendirir. İçindeki ilkelerin pek çoğu Yunanca Kutsal Yazılarda tekrarlanır, bazısı doğrudan alıntılanır. Aşağıda yedi önemli nokta ele alınıyor.
29-31. Levioğulları Yehova’nın (a) egemenliğine, (b) ismine ve (c) kutsallığına saygı göstermeyi nasıl vurgular?
29 (1) Yehova’nın egemenliği. Tüm evrendeki kanunları koyan Yehova’dır; biz de yarattığı varlıklar olarak O’na hesap vermekle yükümlüyüz. Haklı olarak Kendisinden korkmamızı emreder. Evrenin Egemeni olarak asla rekabet kabul etmez. Bu nedenle putperestliğe, ruhçuluğa ya da cinciliğin başka bir türüne kesinlikle göz yummaz (Lev. 18:4; 25:17; 26:1; Mat. 10:28; Elçi. 4:24).
30 (2) Yehova’nın ismi. Tanrı’nın ismi kutsal tutulmalıdır. Ne sözlerimizle ne de davranışlarımızla bu isme leke getirmeyi göze alamayız (Lev. 22:32; 24:10-16; Mat. 6:9).
31 (3) Yehova’nın kutsallığı. O kutsal olduğundan, halkı da O’nun hizmeti için ayrılmış ve arınmış, kutsal olmalıdır. Bunun kapsamına Tanrı’yı hiçe sayan bu dünyadan ayrı kalmak da girer (Lev. 11:44; 20:26; Yak. 1:27; 1. Pet. 1:15, 16).
32-34. Kitapta (a) günah, (b) kan ve (c) suçu ağırlaştıran etkenler hakkında hangi ilkeler vardır?
32 (4) Günahın ciddiyeti. Neyin günah olduğunu belirleyen Tanrı’dır. Günaha karşı mücadele vermeliyiz. Günah için her zaman bir kefaret gerekir, ki bu kurbanla sağlanır. Ayrıca itiraf, tövbe ve zararın mümkün olduğu ölçüde tazmin edilmesi gerekir. Bazı günahların ise bağışlanması imkânsızdır (Lev. 4:2; 5:5; 20:2, 10; İbr. 10:26-29; 1. Yuhn. 1:9).
33 (5) Kanın kutsallığı. Kan kutsal olduğundan, hiçbir şekilde vücuda alınmamalıdır. Kanın sadece günahın kefareti olarak kullanılmasına izin verilmiştir (Lev. 17:10-14; Elçi. 15:29; İbr. 9:22).
34 (6) Suçu ve cezayı ağırlaştıran etkenler. Her günaha ve her günahkâra aynı gözle bakılmaz. Kişinin konumu ne kadar önemliyse, taşıdığı sorumluluk ve günahının cezası da o kadar büyüktür. Kasıtlı günahlar, istemeden işlenen günahlardan daha ağır cezalandırılır. Genellikle cezalar kişinin maddi durumuna göre değişir. Bu ilke günah ve cezanın dışında, kirlilik ve arınma gibi alanlarda da geçerlidir (Lev. 4:3, 22-28; 5:7-11; 6:2-7; 12:8; 21:1-15; Luka 12:47, 48; Yak. 3:1; 1. Yuhn. 5:16).
35. Levioğulları kitabı insanlara karşı yükümlülüğümüzü nasıl özetler?
35 (7) Adalet ve sevgi. Levioğulları 19:18 insanlara karşı yükümlülüğümüzü şöyle özetler: “Komşunu kendin gibi seveceksin.” Bunun kapsamına her şey girer. Böyle bir sevgide ayrımcılığın, hırsızlığın, yalanın ve iftiranın yeri olamaz. Sevgi sakatlara, yoksullara, körlere ve sağırlara karşı düşünceli davranmayı gerektirir (Lev. 19:9-18; Mat. 22:39; Rom. 13:8-13).
36. Levioğulları kitabının Hıristiyan cemaati için yararlı olduğunu gösteren nedir?
36 Levioğulları’nın, Hıristiyan cemaati için “öğretmek, yanlışı göstermek, düzeltmek ve doğruluk yolunda terbiye etmek bakımından yararlı” olduğunu gösteren başka bir kanıt da İsa’nın ve elçilerin, özellikle de Pavlus ve Petrus’un bu kitaba tekrar tekrar göndermeler yapmasıdır (2. Tim. 3:16). Bu göndermeler gelecek şeylerin gölgelerine ve temsillerine dikkat çeker. Pavlus’un da belirttiği gibi, ‘Kanunda, gelecek iyi şeylerin gölgesi bulunur.’ Kanun “göğe ait şeylerin temsili bir örneği, önü sıra giden gölgesi gibidir” (İbr. 8:5; 10:1).
37. Kanunda temsil edilen hangi gerçekler İbraniler kitabında açıklanır?
37 Kutsal Çadırın, kâhinliğin, kurbanların ve özellikle de her yıl kutlanan Kefaret Gününün temsili anlamları vardır. Pavlus İbranilere yazdığı mektupta bunların Yehova’nın yaptığı tapınma düzenlemesi olan “hakiki çadır”la bağlantılı olduğunu gösterir ve neleri temsil ettiğini anlamamıza yardım eder (İbr. 8:2). Başkâhin Harun, “şimdiden eriştiğimiz iyi şeylerin başkâhini” olan İsa Mesih’i temsil eder; İsa ‘daha büyük ve kusursuz çadırdan geçmiştir’ (İbr. 9:11; Lev. 21:10). Kurban edilen hayvanların kanı, “bizim için sonsuz kurtuluşu” elde eden İsa’nın kanını temsil eder (İbr. 9:12). Başkâhin yılda sadece bir kez, Kefaret Gününde kurbanların kanını sunmak için Kutsal Çadırın iç kısmı olan En Kutsal Yere girer. En Kutsal Yer, “gerçeğinin”, yani göğün ‘kopyasıdır.’ İsa “bizim için bizzat Tanrı’nın huzuruna çıkmak üzere” oraya alınmıştır (İbr. 9:24; Lev. 16:14, 15).
38. Kurbanlar ne yönden İsa’yı temsil etti?
38 Yakılan sunu veya günah sunusu olarak kurban edilen sağlıklı ve kusursuz hayvanlar, İsa Mesih’in kurban edilen kusursuz bedenini temsil eder (Lev. 1:3; İbr. 9:13, 14; 10:1-10). İlginç olarak, Pavlus Kefaret Gününde günah sunusu olan hayvanların kalan kısımlarının konaklama yerinin dışına götürülüp orada yakılmasına da değinir (Lev. 16:27). Şöyle yazar: “İsa da . . . . şehir kapısının dışında acı çekti. Öyleyse, biz de onun katlandığı aşağılanmaya katlanarak, konaklama yerinin dışına çıkıp ona gidelim” (İbr. 13:12, 13). Tanrı ilhamı bu yorum, Levioğulları’nda anlatılan törensel uygulamalara ayrı bir anlam katar. Böyle yorumların yardımıyla, Yehova’nın bu kitapta sadece kutsal ruh sayesinde açıklanabilecek gerçeklere işaret eden harika “gölgeler” oluşturduğunu kavramaya başlayabiliriz. Bu da bizde O’na karşı büyük hayranlık uyandırır (İbr. 9:8). ‘Tanrı’nın evinden sorumlu büyük kâhinimiz’ olan İsa Mesih aracılığıyla Yehova’nın yaptığı düzenlemeden yararlanıp yaşam kazanmamız bu temsilleri doğru şekilde anlamamıza bağlıdır (İbr. 10:19-25).
39. Levioğulları, Yehova’nın Krallığıyla ilgili amaçlarını bildirmesi açısından ‘Kutsal Yazıların tümüyle’ nasıl uyum içindedir?
39 Harun’un kâhinlik hizmeti gören ailesi gibi, başkâhin İsa Mesih’in de birlikte hizmet ettiği yardımcı kâhinleri vardır. Onlardan “kraliyet kâhinliği” olarak söz edilir (1. Pet. 2:9). Levioğulları kitabı, Yehova’nın tayin ettiği bu büyük Başkâhin ve Kralın günahlara kefaret etme görevine, ayrıca onun ev halkının karşılaması gereken taleplere işaret eder ve bunları açıklar. Vahiy 20:6’da bu ev halkından “mutlu ve kutsal” kişiler olarak söz edilir, onların ‘Tanrı’nın ve Mesih’in kâhinleri olacağı ve Mesih’le birlikte bin yıl kral olarak hüküm süreceği’ söylenir. İtaatli insanlık bu kâhinler sayesinde kusursuzluğa erişirken gerçekten şahane nimetler tadacak. Gökteki Krallık barış ve doğruluğun yeryüzüne yeniden hâkim olmasını sağladığında ne büyük bir mutluluk yaşanacak! Başkâhinimiz olan Kral Mesih’i ve kraliyet kâhinliğini sağlayan kutsal Tanrımız Yehova’dır. Üstün niteliklerinin her yerde bildirilerek isminin kutsanmasını sağlayacak bu düzenleme için O’na ne kadar şükretsek azdır! Yehova’nın Krallığıyla ilgili amaçlarını bildirmesi açısından Levioğulları ‘Kutsal Yazıların tümüyle’ gerçekten de harika bir uyum içindedir.