Eski İsrail’de Sevgi ve Adalet (4 Bölümlük Bir Makale Dizisinin 1. Bölümü)

1-2. (a) Hepimiz ne isteriz? (b) Hangi şeyden emin olabiliriz?

HEPİMİZ sevilmek isteriz. Ayrıca bize adil davranılmasını isteriz. Sevgi ve adaletten sürekli mahrum kalırsak kendimizi değersiz ve ümitsiz hissedebiliriz.

² Yehova sevgi ve adaletin bizim için ne kadar önemli olduğunu biliyor (Mezm. 33:5). Şundan emin olabiliriz ki, Tanrımız bizi çok seviyor ve adil muamele görmemizi istiyor. Yehova’nın Musa aracılığıyla İsrail ulusuna verdiği Kanun bunu net şekilde gösterir ve toplumuna olan ilgisini yansıtır. Sevgiye ve adalete hasretseniz, Musa Kanununub incelemek sizi teselli edecek.

 3. (a) Romalılar 13:8-10’da açıklandığı gibi, Musa Kanununu incelediğimizde ne görürüz? (b) Bu makalede hangi soruların cevaplarını alacağız?

³ Musa Kanununu incelediğimizde, Tanrımız Yehova’nın sevgisini görürüz (Romalılar 13:8-10’u okuyun). Bu makalede İsrail milletine verilen kanunlardan sadece birkaçını inceleyeceğiz ve şu soruların cevaplarını göreceğiz: Kanunun sevgiye dayandığını neden söyleyebiliriz? Kanunun halkı adaletle davranmaya teşvik ettiğini neden söyleyebiliriz? Yetki sahibi kişilerden Kanunu nasıl uygulamaları talep ediliyordu? Kanun özellikle kimleri koruyordu? Bu soruların cevapları bizi teselli eder, ümit verir ve sevgi dolu Babamıza yaklaştırır (Elçi. 17:27; Rom. 15:4).

 4. (a) Musa Kanununun sevgiye dayandığını neden söyleyebiliriz? (b) Matta 22:36-40’ta gördüğümüz gibi, İsa hangi emirlere dikkat çekti?

⁴ Musa Kanunu sevgiye dayanır, çünkü Yehova’nın yaptığı her şeyin ardında sevgi yatar (1. Yuhn. 4:8). O’nun verdiği Kanundaki bütün emirlerin temelinde şu iki emir vardır: ‘Tanrı’yı seveceksin’ ve ‘Komşunu seveceksin’ (Lev. 19:18; Tekr. 6:5; Matta 22:36-40’ı okuyun). Dolayısıyla, Kanunu oluşturan 600’den fazla emrin her biri bize Yehova’nın sevgisi hakkında bir şey öğretir. Şimdi birkaç örneğe bakalım.

5-6. Yehova evli çiftlerden nasıl davranmalarını ister? O neyin farkındadır? Bir örnek verin.

⁵ Eşinize vefalı olun ve çocuklarınızla ilgilenin. Yehova evli çiftlerin birbirlerine ömür boyu sürecek kadar güçlü bir sevgi geliştirmelerini ister (Başl. 2:24; Mat. 19:3-6). Bir kişinin eşine yapabileceği en büyük kötülüklerden biri zinadır. On Emirden yedincisi haklı olarak zinayı yasaklamıştı (Tekr. 5:18). Zina “Tanrı’ya karşı” işlenen bir günahtır ve masum eşe karşı acımasızlıktır (Başl. 39:7-9). Eşi zina yapan biri, yaşadığı ihanetin acısını uzun yıllar boyunca hissedebilir.

⁶ Yehova eşlerin birbirlerine nasıl davrandığının farkındadır. O, İsrailli erkeklerden eşlerine iyi davranmalarını istemişti. Kanuna saygı duyan bir koca eşini sevmeli ve onu önemsiz sebeplerle boşamamalıydı (Tekr. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Fakat ciddi bir sorun çıkar ve karısını boşarsa, ona boşanma belgesi vermeliydi. Bu belge kadını ahlaksızlık yaptığına dair sahte suçlamalardan korurdu. Ayrıca, koca karısına boşanma belgesi vermeden önce anlaşılan şehrin ihtiyarlarına danışmalıydı. Böylece ihtiyarlar bu çifte, evliliklerini kurtarmaları için yardım etme fırsatına sahip olurdu. İsrailli bir adam eşini bencil sebeplerle boşadığında, Yehova ihtiyarları ya da peygamberleri kullanarak her zaman duruma müdahale etmedi. Fakat kadınların gözyaşlarını gördü ve acılarını hissetti (Mal. 2:13-16).

7-8. (a) Yehova anne babalara hangi emri verdi? (Kapak resmine bakın.) (b) Hangi dersleri alıyoruz?

⁷ Kanun Yehova’nın, çocukların iyiliğiyle ne kadar yakından ilgilendiğini de gösterir. Yehova anne babalara, çocuklarının sadece fiziksel ihtiyaçlarını değil, ruhi ihtiyaçlarını da karşılamalarını emretmişti. Anne babalar her fırsatı değerlendirerek, çocuklarının Yehova’nın Kanununu anlamasına ve değer vermesine yardım etmeliydi, ayrıca onlara Yehova’yı sevmeyi öğretmeliydi (Tekr. 6:6-9; 7:13). Yehova’nın İsrailoğullarını cezalandırma sebeplerinden biri şuydu: Onlar çocuklarından bazılarına akıl almaz şekilde davranıyordu (Yer. 7:31, 33). Anne babalar çocuklarını, ihmal edebilecekleri ya da kötü davranabilecekleri bir şey olarak değil, Yehova’dan bir miras ve çok değerli bir hediye olarak görmeliydi (Mezm. 127:3).

⁸ Dersler: Yehova eşlerin birbirine nasıl davrandığına çok dikkat eder. Ayrıca anne babalardan çocuklarını sevmelerini ister. Çocuklarına kötü davranırlarsa onlardan hesap soracaktır.

9-11. Yehova açgözlülüğü yasaklayan kanunu neden verdi?

⁹ Açgözlülük etmeyin. On Emrin sonuncusu açgözlülüğü, yani başkasına ait bir şeye karşı yanlış bir arzu geliştirmeyi yasaklıyordu (Tekr. 5:21; Rom. 7:7). Yehova bu kanunu önemli bir gerçeği öğretmek için vermişti: İsrailoğulları yüreklerini, yani düşüncelerini ve duygularını korumalıydı. Yehova zararlı duygu ve düşüncelerin kötü davranışlara yol açtığını bilir (Özd. 4:23). Bir İsrailli yüreğinde yanlış arzuların gelişmesine izin verdiği takdirde, muhtemelen başkalarına sevgisizce davranacaktı. Kral Davut bu tuzağa düştü. O normalde iyi bir adamdı. Ama bir keresinde başka bir adamın karısına göz koydu. Yüreğindeki yanlış arzu onun günah işlemesine yol açtı (Yak. 1:14, 15). Zina yaptı, kadının kocasını kandırmaya çalıştı ve sonra da adamı öldürttü (2. Sam. 11:2-4; 12:7-11).

¹⁰ Bir İsrailli açgözlülükle ilgili kanunu çiğnediğinde Yehova bunu fark ederdi, çünkü O yürekleri okuyabilir (1. Tar. 28:9). Açgözlülükle ilgili kanun, kötü davranışlara yol açan düşüncelerden uzak durmaları için halkı uyarıyordu. Yehova gerçekten de hikmetli ve sevgi dolu bir babadır.

¹¹ Dersler: Yehova görünüşün ötesine bakar. O, yüreğimizde neler olduğunu görür (1. Sam. 16:7). Hiçbir düşünce, duygu ya da davranışı ondan gizleyemeyiz. Yehova yüreğimizdeki iyi şeyleri araştırır ve bunları geliştirmemizi ister. Ayrıca bizden yanlış düşüncelerimizi saptamamızı ve kontrol etmemizi de bekler, böylece bunlar yanlış davranışlara dönüşmez (2. Tar. 16:9; Mat. 5:27-30).

12. Musa Kanunu bize Yehova hakkında ne öğretir?

¹² Musa Kanunu Yehova’nın adaleti sevdiğini gösterir (Mezm. 37:28; İşa. 61:8). Yehova başkalarına adil davranmak konusunda kusursuz bir örnektir. İsrailoğulları Kanuna uyduklarında Yehova’dan nimetler gördüler. Fakat O’nun adil standartlarını göz ardı ettiklerinde sıkıntı çektiler. Şimdi, On Emirde yer alan iki kanuna daha bakalım.

13-14. Yehova On Emrin ilk ikisinde ne talep ediyordu? İsrailoğulları bu emirlere uyduğunda nasıl yarar görecekti?

¹³ Sadece Yehova’ya ibadet edin. On Emirdeki ilk iki emirde, Yehova İsrailoğullarından Kendisine tam bağlılık göstermelerini talep ediyordu ve putlara tapınmaya karşı uyarıyordu (Çık. 20:3-6). Bu emirler Yehova’nın değil, halkın yararınaydı. Halk Yehova’ya vefalı kaldığı sürece refah içinde yaşadı. Diğer milletlerin tanrılarına tapındıklarında ise sıkıntı çektiler.

¹⁴ Kenanlıları düşünün. Onlar gerçek Tanrı’ya değil, cansız putlara tapınıyordu. Bunun sonucunda yozlaşmış bir toplum oldular (Mezm. 115:4-8). Onlar ibadetlerinin bir kısmı olarak iğrenç cinsel davranışlarda bulunuyor ve çocuklarını korkunç şekilde kurban ediyorlardı. Benzer şekilde, İsrailoğulları da Yehova’yı bırakıp putlara tapınmayı seçtiğinde yozlaştılar ve ailelerine zarar verdiler (2. Tar. 28:1-4). Yetki sahibi kişiler Yehova’nın adil standartlarını izlemeyi bıraktı. Yetkilerini kötüye kullandılar, zayıf ve savunmasız kişileri ezdiler (Hez. 34:1-4). Yehova İsrailoğullarını savunmasız kadınlara ve çocuklara kötü davrandıkları takdirde cezalandıracağını söyledi (Tekr. 10:17, 18; 27:19). O’na vefalı kaldıklarında ve birbirlerine adil davrandıklarında ise Yehova onlara nimetler verdi (1. Kral. 10:4-9).

15. Yehova hakkında hangi dersleri alıyoruz?

¹⁵ Dersler: Yehova’ya ibadet ettiğini iddia eden kişiler O’nun standartlarını göz ardı ettiğinde ve toplumuna zarar verdiğinde bunun sorumlusu Yehova değildir. Ancak Yehova bizi çok sever ve adaletsizliğe maruz kaldığımızda bunu görür. Bir anne bebeği acı çektiğinde ne hissederse, biz acı çektiğimizde Yehova bundan kat kat fazlasını hisseder (İşa. 49:15). Belki duruma hemen müdahale etmeyebilir, ama zamanı geldiğinde başkalarına kötü davranan ve tövbe etmeyen kişilerden hesap soracaktır.

16-18. (a) Musa Kanunu hayatın hangi alanlarını kapsıyordu? (b) Hangi dersleri alıyoruz?

¹⁶ Musa Kanunu hayatın birçok alanını kapsıyordu. Dolayısıyla, tayin edilmiş ihtiyarların Yehova’nın halkını adaletle yargılaması çok önemliydi. Onlar sadece ruhi konuları değil, anlaşmazlıkları ve işlenen suçları da ele almaktan sorumluydu. Birkaç örneğe bakalım.

¹⁷ İsrailli biri, adam öldürürse hemen ölüm cezasına çarptırılmıyordu. Kendi şehrinin ihtiyarları onun ölüm cezasını hak edip etmediğine karar vermeden önce, olayın hangi koşullarda gerçekleştiğini araştırmalıydı (Tekr. 19:2-7, 11-13). İhtiyarlar ayrıca, mal mülkle ilgili anlaşmazlıklardan karı koca arasındaki anlaşmazlıklara kadar çeşitli alanlarda hüküm veriyorlardı (Çık. 21:35; Tekr. 22:13-19). İhtiyarlar adil olduğunda ve İsrailoğulları Kanuna itaat ettiğinde herkes bundan yarar görüyordu ve Yehova’nın ismi yüceliyordu (Lev. 20:7, 8; İşa. 48:17, 18).

¹⁸ Dersler: Hayatımızın her alanı Yehova için önemlidir. O, başkalarıyla ilişkilerimizde sevgi dolu ve adil olmamızı ister. Evimizde bizi kimsenin görmediği zamanlarda bile söylediklerimize ve yaptıklarımıza dikkat eder (İbr. 4:13).

19-21. (a) İhtiyarlar ve hâkimler Tanrı’nın halkına nasıl davranmalıydı? (b) Yehova adaletsizlik yapılmasını önleyecek hangi kanunları koydu? (c) Hangi dersleri alıyoruz?

¹⁹ İsrailoğullarının komşusu olan milletler hüküm verirken adaleti saptırıyordu. Yehova halkını onların yozlaştırıcı etkisinden korumak istediği için, ihtiyarlardan ve hâkimlerden Kanunu uygularken taraf tutmamalarını talep etti. Yargıda bulunan kişiler Yehova’nın halkına sert veya katı bir şekilde davranmamalıydı. Tersine adaleti sevmeliydiler (Tekr. 1:13-17; 16:18-20).

²⁰ Yehova halkına şefkat duyuyordu, bu nedenle adaletsizlik yapılmasını önleyecek kanunlar koydu. Örneğin, Kanun birinin haksız yere suçlanma olasılığını azaltıyordu. Suçlanan kişinin, kendisini kimin suçladığını bilmeye hakkı vardı (Tekr. 19:16-19; 25:1). Ayrıca mahkûm edilmeden önce en az iki şahidin tanıklığı gerekiyordu (Tekr. 17:6; 19:15). Peki ya birinin suç işlediğini sadece bir kişi görmüşse ne olacaktı? Bu kişi cezadan kaçabileceğini sanmamalıydı; Yehova onun ne yaptığını biliyordu. Ailede ise yetki babalara verilmişti, fakat bunun bir sınırı vardı. Bazı aile içi anlaşmazlıklarda şehrin ihtiyarları devreye girmeli ve son kararı onlar vermeliydi (Tekr. 21:18-21).

²¹ Dersler: Yehova adalet konusunda kusursuz bir örnektir; O asla adaletsizlik yapmaz (Mezm. 89:14). Koyduğu standartlara vefayla bağlı kalan insanları ödüllendirir, yetkisini kötüye kullananları ise cezalandırır (2. Sam. 22:21-23; Hez. 9:9, 10). Bazıları kötülük yapabilir ve yaptığı kötülük yanına kâr kalıyormuş gibi görünebilir. Fakat Yehova zamanı geldiğinde adaleti yerine getirecektir (Özd. 28:13). Bu kişiler tövbe etmezlerse çok geçmeden ‘yaşayan Tanrı’nın ellerine düşmenin korkunç bir şey’ olduğunu öğrenecekler (İbr. 10:30, 31).

22-24. (a) Kanun özellikle kimleri koruyordu? Bu bize Yehova hakkında ne öğretiyor? (b) Çıkış 22:22-24’te hangi uyarı bulunur?

²² Kanun özellikle kendilerini koruyamayacak kişileri, örneğin dulları, yetimleri ve yabancıları koruyordu. Yehova İsrailli hâkimlere şöyle demişti: “Aranızda yaşayan yabancı ya da yetim için hüküm verirken adaletten sapmayacaksın, dul kadının giysisini rehin almayacaksın” (Tekr. 24:17). Yehova, toplumdaki en savunmasız kişilerle özel olarak ilgileniyordu. Onlara kötü davrananlardan da hesap soruyordu (Çıkış 22:22-24’ü okuyun).

²³ Kanun ayrıca her tür ensest ilişkiyi yasaklayarak aile fertlerini koruyordu (Lev. 18:6-30). İsrailoğullarının çevresindeki milletler ensest ilişkiye göz yumuyor, hatta bunu hoş görüyordu. Onların aksine Yehova’nın halkı bu tür davranışları Yehova’nın gördüğü gibi, yani iğrenç bir şey olarak görmeliydi.

²⁴ Dersler: Yehova sorumluluk verdiği kişilerden, gözetimleri altındaki herkesle sevgiyle ilgilenmelerini bekler. O, cinsel suçlardan nefret eder ve herkesin, özellikle de en savunmasız kişilerin korunmasını ve adil muamele görmesini ister.

25-26. (a) Sevgi ve adaleti neye benzetebiliriz? (b) Bu makale dizisinin sonraki bölümünde hangi konuyu inceleyeceğiz?

²⁵ Sevgi ve adalet, nefes almak ve yaşamak gibidir; biri olmadan diğeri de olmaz. Yehova’nın bize adaletle davrandığından emin olursak O’na olan sevgimiz artar. Yehova’yı ve O’nun adil standartlarını sevdiğimizde ise, biz de başkalarını sever ve onlara adil davranmak isteriz.

²⁶ Kanun ahdi, İsrail halkının Yehova’yla daha yakın bir ilişkiye sahip olmasını sağladı. Ancak İsa’nın fidyesinden sonra Kanun geçerliliğini yitirdi ve yerini daha iyi bir şeye bıraktı (Rom. 10:4). Elçi Pavlus Kanunu ‘gelecek iyi şeylerin gölgesi’ olarak adlandırdı (İbr. 10:1). Bu makale dizisinin sonraki bölümünde bu iyi şeylerden bazılarını göreceğiz, ayrıca sevgi ve adaletin Hıristiyan cemaatindeki rolünü ele alacağız.