Kutsal Kitaptaki Sırası 28—Hoşea
Yazarı: Hoşea
Yazıldığı Yer: Samiriye bölgesi
Tamamlanma Tarihi: MÖ 745 sonrası
Kapsadığı Dönem: MÖ 804 öncesi– 745 sonrası
1, 2. (a) İbranice Kutsal Yazıların son 12 kitabının ortak özelliği nedir? (b) Hoşea hakkında ne biliyoruz? (c) Hoşea’nın peygamberlik sözleri kimlere yöneliktir?
İBRANİCE Kutsal Yazıların son 12 kitabı diğerlerine göre oldukça kısadır; öyle ki, toplam sayfa sayısı bile İşaya ya da Yeremya kitabınınkinden azdır. Yine de bu kitaplar çok önemli mesajlar iletir. İbranice Kutsal Kitapta bunların hepsi tek bir kitap sayılmış ve “On İki Peygamber” olarak adlandırılmıştır. Bu muhtemelen, tek bir küçük tomarın kolayca kaybolabileceği düşüncesinden yola çıkılarak, söz konusu kitapları koruma amacıyla yapılmıştır. 12 kitabın her biri gibi Hoşea kitabı da yazarının adını taşır; Hoşea (Hoşaya) ismi “Yah Tarafından Korundu; Yah Korudu” anlamına gelir.
2 Kitapta Hoşea hakkında Beeri’nin oğlu olması dışında pek bilgi verilmez. Hoşea kitabındaki peygamberlik sözlerinin neredeyse tamamı İsrail krallığına yöneliktir; Yahuda’ya yalnızca söz arasında değinilir. Kitapta Yeruşalim’in adı hiç geçmezken İsrail’in önde gelen kabilesi Efraim’in adı 37 kez, İsrail’in başkenti Samiriye’ninki de 6 kez geçer.
3. (a) Hoşea’nın hizmet ettiği süre hakkında ne denebilir? (b) O dönemde başka hangi peygamberler vardı?
3 Kitabın ilk ayetinden görüldüğü gibi, Hoşea Yehova’nın peygamberi olarak çok uzun bir süre hizmet etmiştir. Peygamber, hizmetine başladığında İsrail kralı II. Yeroboam saltanat sürüyordu. Onun dönemindeki son Yahuda kralı Hizkiya’ydı. Dolayısıyla Hoşea (II. Yeroboam’ın saltanatının son yılı olan MÖ 804 öncesinden, Hizkiya’nın tahta geçtiği MÖ 745 sonrasına dek) en az 59 yıl boyunca peygamber olarak hizmet etmişti. Hoşea büyük ihtimalle bu iki kralın yönetimleri sırasında da birkaç yıl peygamberlik yapmıştı. Onunla aynı dönemde hizmet eden diğer peygamberler Amos, İşaya, Mika ve Oded’di (Amos 1:1; İşa. 1:1; Mika 1:1; 2. Tar. 28:9).
4. Hoşea kitabının doğruluğunu gösteren hangi kanıtlar var?
4 Yunanca Kutsal Yazılarda birçok kez Hoşea kitabındaki peygamberlik sözlerinden alıntılar yapılması onun Tanrı ilhamı doğru bir kayıt olduğunu gösterir. Örneğin, İsa Yeruşalim hakkındaki hükmü bildirirken Hoşea 10:8 ayetinden alıntı yaparak “O zaman dağlara, ‘Üzerimize düşün!’, tepelere ‘Bizi örtün!’ diyecekler” demişti (Luka 23:30). Vahiy 6:16’da da aynı ayetten kısmen alıntı yapılmıştır. Ayrıca Matta, Hoşea 11:1 ayetini alıntılayarak “Oğlumu Mısır’dan çağırdım” sözlerinin gerçekleştiğini gösterdi (Mat. 2:15). Benzer şekilde, Hoşea’nın tüm İsrailoğullarının ülkelerinde yeniden bir araya geleceğiyle ilgili sözleri de gerçekleşti: Kayıtlar on kabilelik krallıktan birçok kişinin sürgünden önce Yahuda’ya gittiğini ve sürgünden dönenler arasında onların torunlarının da olduğunu gösterir (2. Tar. 11:13-17; 30:6-12, 18, 25; Ezra 2:70; Hoş. 1:11). ‘Yehova’nın Hoşea aracılığıyla bildirdiği sözü’ içeren kitap, Ezra’nın döneminden itibaren İbranice kanonda yerini aldı (Hoş. 1:2).
5. Yehova İsrail’i neden cezalandırdı?
5 Yehova İsrail halkına Hoşea’yı neden göndermişti? Bunun sebebi İsrailoğullarının Yehova ile aralarındaki ahdi çiğneyip Baal tapınmasına bulaşarak sadakatsizlik etmesiydi. İsrailoğulları Vaat Edilmiş Topraklarda tarımla uğraşan bir toplum olmuş, bu değişim sırasında Kenanlıların yalnızca yaşam tarzını değil dinlerini de benimsemişlerdi. Böylece, verimliliği sağlayan doğa güçlerinin simgesi Baal’e tapınmaya başlamışlardı. Hoşea’nın döneminde İsrail halkı Yehova’ya tapınmayı tamamen bırakmıştı; tapınak fahişeleriyle ahlaksız ilişkilerin, aşırı içkinin ve taşkınlıkların olduğu putperest törenlere katılıyorlardı. Refahlarını Baal’e borçlu olduklarını düşünüyorlardı. Halk Yehova’ya vefasızlık etmişti; artık O’na layık durumda değildi ve terbiye edilmesi gerekiyordu. Yehova, sahip oldukları maddi şeyleri Baal’in vermediğini onlara gösterecekti ve tövbe etmemenin sonuçları hakkında onları uyarmak üzere Hoşea’yı gönderdi. İsrail milleti, II. Yeroboam öldükten sonra tarihinin en karanlık dönemine girdi. Ülkeye terör hâkim oldu; birkaç kral suikast kurbanı oldu ve bu durum MÖ 740’ta halk Asurlular tarafından sürgüne götürülene dek devam etti. Tüm bu zaman boyunca biri Mısır’la diğeri Asur’la ittifak kurmak isteyen iki grup arasındaki çatışma bitmek bilmedi. Onlardan hiçbiri Yehova’ya güvenmiyordu.
6. Hoşea’nın üslubu kendisi hakkında neler açıklar?
6 Hoşea’nın üslubu kendisi hakkında çok şey açıklar. Peygamberin sözcük seçimi çoğu kez şefkatini ve duyarlılığını yansıtır. Hoşea ayrıca Yehova’nın vefasına ve merhametine defalarca dikkat çeker. En küçük bir tövbe belirtisini bile göz ardı etmez. Ani çıkışlar yaparak üslubunu sertleştirdiği zamanlar da olur. Kitapta üslubun etkisi bazen ritmik bir düzenle, bazen de güçlü ifadeler kullanılarak korunmuştur. Çok yoğun duygular dile getirilir ve düşünce akışı aniden değişir.
7. Gomer’in sadakatsizliği ve sonra kocası tarafından geri alınması neyi temsil eder?
7 Tanrı Hoşea’ya peygamberlik hizmetinin başlangıcında şu emri verir: “Git kendine bir kadın al, o kadın zina yapacak” (1:2). Yehova’nın bu emri bir amaçla verdiği kesindir. İsrail halkı Yehova için sadakatsiz, zina yapan bir kadın gibi olmuştur. O yine de sevgisini gösterecek ve onları tekrar Kendine almak isteyecektir. Hoşea’nın karısı Gomer İsrail’in durumunu anlatan çok uygun bir örnek olacaktır. Gomer’in, ilk çocuğunun doğumundan sonra sadakatsiz olduğu ve diğer iki çocuğun zina sonucu doğduğu anlaşılıyor (2:5-7). Kayıtta ilk çocuk için, “Kadın ondan [Hoşea’dan] gebe kaldı ve bir oğul doğurdu” dendiği halde diğer iki çocuğun doğumu anlatılırken peygamberden söz edilmemesi bunu gösterir (1:3, 6, 8). Hoşea, 3. bölüm 1-3 ayetlerinde muhtemelen Gomer’i tekrar alışını anlatır; onu köle alır gibi satın almıştır. Bu olay, yaptığı zinadan tövbe eden halkını Yehova’nın geri almasını temsil etmektedir.
8. Kitapta hangi isimler dönüşümlü olarak kullanılır?
8 Hoşea’nın peygamberlik sözlerinde hedef aldığı kuzeydeki on kabilelik İsrail krallığı, önde gelen kabilenin, Efraim’in adıyla da anılırdı. Dolayısıyla kitapta İsrail ve Efraim isimleri dönüşümlü olarak kullanılır.
HOŞEA KİTABININ İÇERİĞİ
9. Gomer’in çocuklarının isimleri Yehova’nın İsrailoğullarına nasıl davranacağını gösterdi?
9 Zina yapan İsrail betimleniyor (1:1–3:5). Hoşea’nın, karısından Yizreel adında bir oğlu olur. Sonra kadın biri kız biri erkek iki çocuk daha doğurur. Kızın adı Lo-ruhama (“Merhamet Görmemiş”), erkeğin adı da Lo-ammi (“Halkım Değil”) konur. Yehova’nın verdiği bu iki isim, ‘İsrail evine artık merhamet etmeyeceğini’ ve onları halkı olarak reddettiğini gösterir (1:2, 6, 9). Yine de, Yahuda ve İsrail halkı “Yaşayan Tanrı’nın oğulları” olarak tek bir başın yönetimi altında toplanıp birlik olacaktır; Yehova şöyle der: “Çünkü Yizreel günü büyük bir gün olacak” (1:10, 11). O zaman Tanrı’nın halkı, ruhi zina anlamına gelen Baal tapınmasından arınarak Yehova’ya dönecek ve kocasının O olduğunu kabul edecek (2:16). Yehova İsrail’in güvenlik içinde olmasını sağlayacak. ‘Devirler boyu Kendisinin olması için onu Kendine doğrulukla, adaletle, vefayla, merhametle ve sadakatle nişanlayacak’ (2:19, 20). Yehova, Yizreel (“Tanrı Tohum Ekecek”) ismiyle uyumlu olan şu vaatte bulunur: “Onu Kendim için tohum gibi toprağa ekeceğim. . . . . Halkım olmayanlara ‘Halkım’ diyeceğim, onlar da Bana ‘Tanrım’ diyecek” (2:23). Zina yapıp tövbe eden kadın gibi, “İsrailoğulları geri dönüp Tanrıları Yehova’yı ve kralları Davut’u arayacak” (3:5).
10. Ulusun bilgiyi reddetmesi neyle sonuçlanacaktı?
10 Yehova’nın Efraim’e (ve Yahuda’ya) hükümleri (4:1–14:9). Bu kısımdaki uyarıların verilmesine yol açan ortamı 4. bölümün ilk ayeti şöyle anlatır: “Yehova’nın memlekette yaşayanlarla davası var, çünkü ülkede ne doğruluk kaldı, ne vefalı sevgi ne de Tanrı bilgisi.” Bunun sonucu ne olacaktı? Yehova şöyle açıklar: “Mademki sen bilgiyi reddettin, Ben de adıma yaptığın kâhinliği reddedeceğim. Mademki sen Tanrı’nın kanununu unuttun, Ben de senin evlatlarını unutacağım” (4:6). İsrailoğulları ahlaksızlığa eğilimleri yüzünden yoldan sapmıştır. Fahişelik eden İsrail ve Yahuda bunun hesabını verecektir. Yine de Yehova “sıkıntıya düşünce” Kendisine yöneleceklerini bildirir (5:15).
11. (a) Hoşea halka nasıl yalvardı? (b) Başlarına neden felaket gelecekti?
11 Hoşea halka şöyle yalvarır: “Gelin Yehova’ya dönelim; bizi . . . . iyileştirecek” (6:1). Yehova’yı hoşnut eden, kurbanlardan ve yakılan sunulardan çok, vefa ve Tanrı bilgisidir. Ancak Efraim’in ve Yahuda’nın vefası ‘çabucak kaybolup giden çiy gibidir’ (6:4). Efraim “bön, aklı kıt bir güvercin gibi” davranmaktadır. Halk Yehova’dan yardım istemek yerine Mısır’a, Asur’a yönelmektedir (7:11). Onların başlarına felaket gelecektir. Çünkü aylaklık etmekte, kötülük tasarlamakta, Yehova’nın ahdini çiğneyip kanununa karşı gelmektedirler. Peygamberin dediği gibi “Rüzgâr ekiyorlar, kasırga biçecekler” (8:7). Yehova işledikleri günahları anacak, suçlarını ele alacak. “Milletler arasında kaçak yaşayacaklar” (9:17). İsrail yozlaşan bir asmadır. Hepsinin yüreği riyakârdır. Doğruluk tohumu ekip vefa ürünü biçmek yerine kötülük tarlası sürüp adaletsizlik biçmektedirler. Yehova “Oğlumu Mısır’dan çağırdım” diyerek onlara eski günleri hatırlatır (11:1). O İsrail’i çocukluğundan beri sevmiştir fakat İsrail ‘Yehova’nın çevresini yalanla, hileyle kuşatmıştır’ (11:12). Yehova onlara şu öğüdü verir: “Tanrına dön; vefaya ve adalete bağlı kal, hep Tanrına ümit bağla” (12:6).
12. (a) Hoşea 13. bölümde neler anlatır? (b) Yehova ülkeyle ilgili hangi vaatte bulundu?
12 Hoşea 13. bölümde İsrail’in tarihini özetler. Halkın başlangıçta Yehova’ya söz verdiğini ve Yehova’nın onlarla şefkatle ilgilendiğini ancak İsrail’in tüm bunları unuttuğunu ve sonunda O’na sırt çevirdiğini anlatır. Yehova, “Sana öfkeyle bir kral verdim, gazapla onu geri alacağım” der (13:11). Fakat sonra ülkenin eski durumuna yeniden kavuşacağını vaat ederek şöyle der: “Onları ölüler diyarının elinden bedelle kurtaracağım, ölümden geri alacağım. Ey ölüm, nerede senin zehirli iğnen? Ey ölüler diyarı, nerede senin yıkıcılığın?” (13:14). Öte yandan asi Samiriye’yi gerçekten korkunç bir son beklemektedir.
13. (a) Hoşea kitabı hangi ricayla sona erer? (b) Yehova’nın yollarında kimler yürür?
13 Kitap şu duygulu ricayla sona erer: ‘Tanrın Yehova’ya geri dön, ey İsrail halkı; çünkü kötülüklerinin içinde sendeledin. O’na “Suçumuzu bağışla” deyin, buna karşılık dudaklarınızın kurbanlarını sunun. Yehova size merhamet edecek, sizi sevecek. İsrail için canlandırıcı çiy gibi olacak; siz zambak gibi, zeytin ağacı gibi çiçekleneceksiniz’ (14:1-6). Hikmetli ve sağgörülü kişiler şu gerçeği anlayacaktır: “Yehova’nın yolları doğrudur; o yollarda doğru insanlar yürür, suç işleyenler ise tökezler” (14:9).
KİTABIN YARARLARI
14. Hoşea’nın tüm peygamberlik sözleri nasıl gerçekleşti?
14 Hoşea kitabı Tanrı ilhamı peygamberlik sözlerine olan imanımızı güçlendirir. Hoşea’nın İsrail ve Yahuda’yla ilgili bildirdiği her şey gerçekleşti. İsrail komşusu olan putperest uluslar arasından edindiği ‘âşıkları’ tarafından terk edildi ve MÖ 740’ta Asur’dan kasırga gibi gelen bir yıkımla karşılaştı (Hoş. 8:7-10; 2. Kral. 15:20; 17:3-6, 18). Öte yandan Hoşea, Yehova’nın Yahuda’ya merhamet edeceğini ve askeri güce gerek olmaksızın onu kurtaracağını bildirmişti. Yehova’nın meleği Yeruşalim’i tehdit eden 185.000 Asurluyu öldürdüğünde bu sözler gerçekleşti (2. Kral. 19:34, 35; Hoş. 1:7). Yine de Hoşea 8:14’te bildirilen şu hüküm Yahuda’yı da kapsıyordu: “Ben onun şehirlerine ateş göndereceğim, her birinin hisarlarını yakıp yok edecek.” Bu sözler MÖ 609-607 yıllarında Nabukadnezar Yahuda ve Yeruşalim’i harabeye çevirdiğinde yaşanacak korkunç olaylara atfediyordu (2. Tar. 36:19; Yer. 34:6, 7). Hoşea’nın ülkenin eski durumuna kavuşmasıyla ilgili bildirdikleri de MÖ 537’de gerçekleşti. O zaman Yehova Yahuda ve İsrail’i toplayıp sürgün edildikleri ülkeden çıkmalarını sağladı (Ezra 2:1; 3:1-3; Hoş. 1:10, 11; 2:14-23; 3:5; 11:8-11; 13:14; 14:1-9).
15. Yunanca Kutsal Yazıları kaleme alanlar Hoşea kitabından nasıl alıntı yaptılar?
15 Yunanca Kutsal Yazıları kaleme alanların Hoşea’daki peygamberlik sözlerine değinerek yazdıklarını incelemekten de çok yarar görürüz. Örneğin, Pavlus Hoşea 13:14 ayetini alıntılayarak bu sözlerin gerçek anlamda dirilme için de geçerli olduğunu gösterdi: “Ey ölüm, nerede senin zaferin? Nerede senin zehirli iğnen?” (1. Kor. 15:55). Yine, Yehova’nın ‘merhamet kaplarına’ gösterdiği lütfa dikkat çekerken Hoşea 1:10 ve 2:23’ü şöyle alıntıladı: “Hoşea kitabında da söylediği gibi: ‘Halkım olmayanlara “Halkım”, sevgili olmayana “Sevgili” diyeceğim. Daha önce kendilerine “Siz halkım değilsiniz” denilen yerde, bu kez “Yaşayan Tanrı’nın oğulları” olarak adlandırılacaklar’” (Rom. 9:23, 25, 26). Petrus da aynı ayetleri farklı şekilde ifade ederek şunları yazdı: “Çünkü daha önce bir toplum değildiniz, şimdi Tanrı’nın toplumusunuz; merhamet görmüş değildiniz, şimdi merhamet görüyorsunuz” (1. Pet. 2:10).
16. İsa, Yehova’nın tapınma konusundaki taleplerini gösterirken Hoşea’nın hangi sözlerini tekrarladı?
16 Böylece, Hoşea’daki peygamberlik sözlerinin gerçekleşmesinin Zerubbabel’in döneminde bir grup Yahudinin ülkeye dönmesiyle sınırlı kalmadığı görülüyor. Bu sözler aynı zamanda ruhi İsrail’in artakalanının Yehova’nın merhameti sayesinde ‘yaşayan Tanrı’nın sevgili oğulları’ olarak toplanmasına da işaret ediyordu. Hoşea, bu kişilerin karşılaması gereken talepleri Tanrı ilhamıyla açıkladı. Yehova formalite icabı, göstermelik bir ibadet istemez. O, Hoşea 6:6’da şöyle der: “Ben kurbandan değil vefadan hoşlanırım; yakılan sunulardan değil Tanrı bilgisi edinmenizden zevk alırım.” Bu sözler Matta 9:13 ve 12:7’de İsa tarafından tekrarlanmıştır.
17. (a) Ruhi zina yapanlar için hangi şey şarttır? (b) Hoşea kitabında Krallıkla ilgili hangi sevindirici vaat yer alır?
17 Karısının zina yapması Hoşea’nın tüm yaşamını derinden etkiledi. Bu olay, Yehova’nın sahte tapınmaya ve putperestliğe bulaşarak Kendisine sırt çeviren, böylece ruhi anlamda zina yapanlardan tiksindiğini gösteren etkili bir örnektir. Kötülük içinde sendeleyenler içtenlikle tövbe ederek Yehova’ya dönmeli ve ‘dudaklarının kurbanlarını sunmalıdır’ (Hoş. 14:2; İbr. 13:15). Böyle kişiler Krallıkla ilgili Hoşea 3:5’te kayıtlı şu vaadin gerçekleştiğini görerek ruhi İsrail’in artakalanıyla birlikte sevinç duyabilirler: “Sonra İsrailoğulları geri dönüp Tanrıları Yehova’yı ve kralları Davut’u arayacak. Son günlerde titreyerek Yehova’ya ve O’nun iyiliğine yönelecekler.”