Kutsal Kitaptaki Sırası 15​—Ezra

Yazarı: Ezra

Yazıldığı Yer: Yeruşalim

Tamamlanma Tarihi: MÖ y. 460

Kapsadığı Dönem: MÖ 537–y. 467

 1. Hangi peygamberlik sözleri Yeruşalim’in mutlaka eski durumuna döneceğini gösterdi?

YERUŞALİM’İN Babil egemenliği altında ıssız kalacağı bildirilen 70 yıllık dönemin sonu yaklaşıyordu. Gerçi Babil tutsaklarını asla serbest bırakmamasıyla ünlüydü, ancak Yehova’nın sözünün gücü Babil’in gücüne üstün gelecekti. Yehova’nın toplumu için özgürlük ufuktaydı. Yehova’nın yerle bir edilmiş mabedi yeniden inşa edilecekti ve sunağında tekrar kefaret kurbanları sunulacaktı. Yehova’ya tapınanların şükran ve sevinç çığlıkları Yeruşalim’de yeniden duyulacaktı. Yeremya ülkenin ıssız kalacağı dönemin uzunluğunu, İşaya da tutsakların nasıl salıverileceğini bildirmişti. Hatta İşaya, kibirli Babil’i Kutsal Kitap tarihindeki üçüncü dünya gücü olarak bulunduğu konumdan alaşağı edecek olan, ‘Yehova’nın çobanı’ Persli Koreş’in adını bile vermişti (İşa. 44:28; 45:1, 2; Yer. 25:12).

 2. Babil ne zaman ve hangi koşullarda düştü?

² Bu felaket Babil’in başına MÖ 5 Ekim 539 gecesi geldi. Babil kralı Belşazar ve soylu adamları tanrı olarak tapındıkları cinlerin şerefine kadeh kaldırıyordu. Sefahat âlemine dalmaları yetmezmiş gibi bir de içkilerini Yehova’nın mabedinden getirilen kutsal kaplarda içiyorlardı! Koreş’in, peygamberlik sözlerini gerçekleştirmek üzere o gece Babil surlarının önüne kadar gelmesi gerçekten çok anlamlıydı!

 3. Koreş Yeruşalim’in ıssız bırakılışından tam 70 yıl sonra hakiki tapınmanın yeniden sürdürülebilmesi için nasıl bir duyuru yaptırdı?

³ MÖ 539 yılı hem dindışı tarihte hem de Kutsal Kitap tarihinde kabul gördüğünden kilit bir tarihtir. Koreş Babil hükümdarı olarak ilk yılında ‘ülkesinin her yanında bir duyuru yaptırarak’ Yahudilere Yeruşalim’e gidip Yehova’nın evini yeniden inşa etme izni verdi (Ezra 1:1-3). Anlaşılan bu buyruk MÖ 538 yılının sonlarında veya MÖ 537 yılının başlarında çıkarıldı.a Sürgünde hayatta kalanlar arasından sadık bir grup Yeruşalim’e döndü ve MÖ 537’nin ‘yedinci ayında’ (eylül-ekime denk gelen tişri) sunağı yapıp ilk kurbanları sundu. Bu olay Yahuda ve Yeruşalim’in Nabukadnezar tarafından ıssız bırakılışından tam 70 yıl sonra oldu (3:1-6).

 4. (a) Kitap kim tarafından, nasıl bir dönemde yazılmıştır? (b) Kitap ne zaman kaleme alınmıştır, kaç yıllık bir dönemi kapsar?

⁴ Geri dönüş ve onarım! Ezra kitabı işte böyle bir dönemde yazılmıştır. 7. bölüm 27. ayetten 9. bölüme kadar olan kayıtta birinci şahıs zamirinin kullanılması yazarın Ezra olduğunu açıkça gösterir. Ezra “Musa kanunu konusunda yetenekli bir yazıcıydı” ve imanla hareket eden biri olarak ‘Yehova’nın kanununa başvurmak, onu uygulamak ve öğretmek üzere yüreğini hazırlamıştı’ (7:6, 10). Dolayısıyla Tarihler kaydı gibi bu dönemi de kaleme alacak en uygun kişiydi. Tarihler’in devamı niteliğinde olduğundan genellikle Ezra kitabının onunla aynı zamanda, MÖ 460 civarında yazıldığına inanılır. Kitap 70 yıllık bir dönemi kapsar. Bu dönem “ölüme mahkûm” edilen Yahudi ulusu halen parçalanmış ve dağılmış bir durumdayken başlar ve Ezra’nın Yeruşalim’e dönmesinin ardından ikinci mabedin tamamlanıp kâhinlerin arındırılmasına dek sürer (Mezm. 102:20; Ezra 1:1; 7:7; 10:17).

 5. (a) Ezra ile Nehemya kitapları arasında nasıl bir bağlantı vardır? (b) Ezra kitabı hangi dillerde yazıldı?

⁵ İbranice bir isim olan Ezra “Yardım” anlamına gelir. Ezra ve Nehemya kitapları aslında tek tomardı (Neh. 3:32).b Sonradan Yahudiler bu tomarı ikiye bölüp Birinci ve İkinci Ezra olarak adlandırdı. Kutsal Kitabın daha sonraki hem İbranice hem de diğer dillerdeki çevirileri bu iki kitabı Ezra ve Nehemya olarak adlandırır. Ezra kitabının bir kısmı Aramca (Ezra 4:8–6:18 ve 7:12-26), kalan kısmı İbranice yazılmıştır. Ezra her iki dile de hâkimdi.

 6. Ezra kitabının doğruluğunu gösteren hangi kanıt var?

⁶ Bugün bilginlerin büyük kısmı Ezra kitabının doğruluğunu kabul eder. Tanınmış bir arkeolog olan W. F. Albright, Ezra kitabı hakkında şöyle dedi: “Arkeolojik bulgular hem Yeremya ve Hezekiel, hem de Ezra ve Nehemya kitaplarının orijinal kayıtlar olduğunu şüpheye yer bırakmayacak şekilde göstermiştir. Bulgular olayların sırası ve içeriğiyle ilgili geleneksel inanışı desteklemektedir” (The Bible After Twenty Years of Archaeology).

 7. Ezra kitabı Tanrısal kaydın bir parçası olduğunu nasıl kanıtlar?

⁷ Yunanca Kutsal Yazıları kaleme alanlar Ezra kitabından alıntı yapmamış veya bu kitaba doğrudan bir göndermede bulunmamış olsa da, Ezra’nın Kutsal Metinler dizisindeki yeri tartışılmaz. Yahudi geleneksel inanışına göre İbranice Kutsal Metinler büyük oranda Ezra tarafından bir araya getirilmiştir. Ezra kendi adını taşıyan kitapta da, o zamana kadar Yehova’nın Yahudi milletiyle olan ilişkisini anlatmaya devam eder. Ayrıca hakiki tapınmanın yeniden kurulmasıyla ilgili tüm peygamberlik sözlerinin gerçekleştiğini gösterir. Böylece bu kitap, Tanrısal kayıtla tamamen uyum içinde ve onun ayrılmaz bir parçası olduğunu kanıtlar. Bunun yanında hakiki tapınmanın değerini ve Yehova Tanrı’nın yüce isminin kutsallığını vurgular.

EZRA KİTABININ İÇERİĞİ

 8. Ülke 70 yıl ıssız kaldıktan sonra bu durumdan nasıl kurtuldu?

⁸ Bir grup Yahudi geri dönüyor (1:1–3:6). Yehova Pers kralı Koreş’in yüreğini etkiler ve kral Yahudilerin ülkelerine dönüp Yehova’nın Yeruşalim’deki evini inşa etmesi için bir buyruk çıkarır. Koreş Babil’de kalacak Yahudileri bu proje için cömertçe bağışta bulunmaya teşvik eder ve Yeruşalim’e gidecek Yahudilerin ilk mabetten alınan kapları geri götürmesi için bir düzenleme yapar. Kraliyet kabilesi Yahuda’da önder olan ve Kral Davut’un soyundan gelen Zerubbabel (Şeşbatsar) ülkeye dönmesine izin verilen grubun başına vali olarak atanır; Yeşua (Yeşu) da başkâhindir (Ezra 1:8; 5:2; Zek. 3:1). Yehova’ya sadık erkek, kadın ve çocuklardan oluşan 200.000 kişilik grup uzun bir yolculuk yaparak memleketlerine döner. Yahudi takvimine göre yedinci ay geldiğinde kendi şehirlerine yerleşmişlerdir. Sonra tüm halk eskiden mabet sunağının bulunduğu yerde kurban sunmak ve Çardaklar Bayramını kutlamak için MÖ 537’nin sonbaharında Yeruşalim’de toplanır. Böylece ülkenin ıssız kaldığı 70 yıllık dönem tam zamanında sona ermiş olur.c

 9. (a) Mabedin inşası nasıl başladı? (b) Fakat sonra neler oldu?

⁹ Mabedin yeniden inşası (3:7–6:22). Yapı malzemeleri toplanır ve halkın geri dönüşünün ikinci yılında, bir yanda şükran ve sevinç çığlıkları bir yanda eski mabedi görmüş olan yaşlı adamların ağlayış sesleriyle Yehova’nın mabedinin temeli atılır. İsrail’e düşman olan komşu uluslar aynı Tanrı’ya yakardıklarını söyleyerek inşa işine yardım etmeyi teklif eder, fakat Yahudiler onlarla herhangi bir şekilde işbirliği yapmayı kesinlikle reddeder. Düşmanlar Koreş’in saltanat döneminden Darius’un dönemine dek devamlı Yahudilerin cesaretini kırmaya, moralini bozmaya ve işi bırakmalarını sağlamaya çalışır. Sonunda “Artakserkses’in” (Bardiya ya da belki rahip Gomatas, MÖ 522) zamanında kralın emriyle inşa işini zorla durdururlar. Bu yasak “Pers kralı Darius’un hükümdarlığının ikinci yılına kadar” (MÖ 520) yürürlükte kalır; bu arada mabedin temeli atılalı 15 yıl olmuştur (4:4-7, 24).

10. (a) Tanrı’nın peygamberlerinin teşviki ve kralın emriyle inşa işi nasıl tamamlandı? (b) Bu ikinci mabet Yehova’ya adanırken nasıl bir sevinç yaşandı?

¹⁰ Bunun üzerine Yehova, Zerubbabel ile Yeşua’yı cesaretlendirmek için peygamberleri Haggay ile Zekeriya’yı gönderir ve inşa işi büyük bir gayretle yeniden başlar. Düşmanlar krala tekrar şikâyette bulunur fakat iş hız kesmeden devam eder. I. Darius (Viştaspa) Koreş’in buyruğuna değindikten sonra, inşa işinin hiçbir müdahale olmaksızın sürdürülmesini emreder, hatta muhaliflerden bu işi kolaylaştıracak maddi katkılarda bulunmalarını talep eder. Yehova’nın peygamberlerinden sürekli destek gören işçiler beş yıldan kısa zamanda mabedi tamamlar. Mabet Darius’un altıncı yılının adar ayında, yani MÖ 515’in ilkbaharına doğru biter; inşaat yaklaşık 20 yıl sürmüştür (6:14, 15). Tanrı’nın evi, gereği gibi kurbanlar sunularak büyük bir sevinçle hizmete açılır. Sonra halk Fısıh Bayramını, ardından da “Mayasız Ekmek Bayramını yedi gün boyunca sevinçle” kutlar (6:22). Bu ikinci mabedin Yehova’yı yüceltmek için adanması sırasında gerçekten de büyük sevinç ve mutluluk yaşanır.

11. (a) Kral, Ezra’ya nasıl ‘bütün istediklerini verdi’? (b) Ezra buna nasıl karşılık verdi?

¹¹ Ezra Yeruşalim’e dönüyor (7:1–8:36). Aradan neredeyse 50 yıl geçer ve Pers kralı Artakserkses’in (sağ eli daha uzun olduğu için Longimanus, yani ‘Uzunel’ olarak da bilinir) yedinci yılı olan MÖ 468 yılına geliriz. Ezra’ya Yeruşalim’de çok ihtiyaç vardır ve kral bu yetenekli yazıcıya yapacağı yolculukla ilgili ‘bütün istediklerini verir’ (7:6). Kral, Ezra’yı yetkilendirir, ona mabette kullanılması için gümüş ve altın kapların yanı sıra buğday, şarap, zeytinyağı ve tuz verir. Ayrıca Yahudileri onunla birlikte gitmeye teşvik eder. Kâhinleri ve mabette çalışanları vergiden muaf tutar. Kral, Ezra’ya halkı eğitme sorumluluğu verir ve Yehova’nın kanununa veya kralın kanununa uymayanların ölümle cezalandırılacağını söyler. Ezra, halkına vefalı sevgisini kral aracılığıyla bu şekilde gösteren Yehova’ya büyük bir şükran duyarak derhal görevine başlar.

12. Yehova Ezra ile yanındaki grubu yolculukları boyunca desteklediğini nasıl gösterdi?

¹² Ezra kaydın bu noktasında birinci şahıs zamiri kullanarak kendi tanık olduğu olayları anlatmaya başlar. Kendisiyle birlikte yola çıkan Yahudileri Ahava Irmağı’nda bir araya toplar ve son talimatlarını verir. 1.500 yetişkin erkeğin bulunduğu bu gruba bazı Levioğullarının da katılmasını sağlar. Ezra izleyecekleri yolun tehlikelerinin farkındadır, ancak Yehova’ya imanlarının az olduğu düşünülmesin diye kraldan koruma istemez. Oruç ilan eder ve halkla birlikte Yehova’ya yakarır. Duası cevaplanır ve uzun yolculukları boyunca Yehova’nın eli onlarla olur. Böylece yanlarındaki hazineyi (değeri bugünkü parayla en az 80 milyon Türk lirası) hiçbir zarara uğramadan Yeruşalim’deki Yehova’nın evine getirebilirler (8:26, 27 ve dipnotlar).

13. Ezra Yahudileri kirletici etkenlerden arındırmak için ne yaptı?

¹³ Kâhinlerin arındırılması (9:1–10:44). Ne var ki, Yahudilerin ülkeye yeniden yerleştiği 69 yıl boyunca her şey yolunda gitmemiştir. Ezra bazı üzücü durumlardan haberdar olur. Halktan, kâhinlerden ve Levioğullarından putperest Kenanlılarla evlenenler olmuştur. Sadık Ezra duydukları karşısında şaşkına döner. Yehova’ya dua ederek bu meseleyi dile getirir. Halk suçunu kabul eder ve Ezra’dan ‘güçlü olmasını ve gerekeni yapmasını’ ister (10:4). Ezra, Yahudilerin Tanrı’nın kanununa itaatsizlik ederek aldıkları yabancı kadınlardan ayrılmalarını sağlar. Yaklaşık üç ay içinde halkın arasındaki kirletici etkenler ortadan kaldırılır (10:10-12, 16, 17).

KİTABIN YARARLARI

14. Ezra kitabı Yehova’nın peygamberlik sözleri hakkında ne gösterir?

¹⁴ Ezra kitabı en başta Yehova’nın peygamberlik sözlerinin şaşmaz bir doğrulukla gerçekleştiğini göstermesi açısından yararlıdır. Yeruşalim’in ıssız kalacağını bildiren Yeremya, şehrin 70 yıl sonra eski durumuna döneceğini de bildirmişti (Yer. 29:10). Gerçekten de Yehova vefasını göstererek zamanı geldiğinde halkından artakalan sadık bir grubu hakiki tapınmayı sürdürmeleri için Vaat Edilmiş Topraklara geri getirdi.

15. (a) Yeniden inşa edilen mabet nasıl Yehova’nın amacına hizmet etti? (b) Bu mabet hangi yönlerden ilk mabedin ihtişamından yoksundu?

¹⁵ Yeniden inşa edilen mabet sayesinde, hakiki tapınma İsrail halkının hayatında hak ettiği yere geri geldi. Ayrıca bu mabet Yehova’nın, doğru şekilde tapınma isteğiyle Kendisine yönelenleri büyük bir merhametle ve harika nimetlerle desteklediğine dair kanıt oldu. Tanrı’nın isteği doğrultusunda yapılan bu mabet Süleyman’ın mabedinin ihtişamından yoksun olsa da amacına hizmet etti. Gerçi hem maddi açıdan hem de ruhi açıdan hazinelerden yoksundu; örneğin orada Ahit Sandığı yoktu.d Üstelik Zerubbabel’in mabedinin hizmete açılış töreni Süleyman’ın zamanındaki törenle karşılaştırılamazdı bile. Bu mabet için kurban edilen sığır ve koyunların sayısı Süleyman’ın mabedi için kesilen kurbanların yüzde biri bile değildi. İkinci mabette ne evi ihtişam bulutu doldurdu ne de Yehova yakılan sunuları yiyip bitirmek için gökten ateş indirdi. Fakat iki mabet de çok önemli bir amaca hizmet etti: Gerçek Tanrı Yehova’ya sunulan tapınmayı yüceltti.

16. Hangi mabet yeryüzündeki mabetleri ihtişamıyla gölgede bırakır?

¹⁶ Musa’nın kurduğu Kutsal Çadır, Süleyman’ın, Zerubbabel’in ve Herodes’in inşa ettiği mabetler tüm özellikleriyle temsili bir anlam taşıyordu. Hepsi de ‘insanın değil Yehova’nın kurduğu hakiki çadırı’ simgeliyordu (İbr. 8:2). Bu “hakiki çadır”, yani ruhi mabet Yehova’ya tapınmamızı, O’na yaklaşmamızı sağlayan bir düzenlemedir ve bu düzenleme Mesih’in Tanrı’yla barışmamız için sağladığı fidyeye dayanır (İbr. 9:2-10, 23). Yehova’nın büyük ruhi mabedinin ihtişamı eşsizdir, güzelliği hiçbir şeyle karşılaştırılamaz. Bu mabet asla azalmayan görkemiyle tüm maddi yapıları gölgede bırakır.

17. Ezra kitabında hangi değerli dersler vardır?

¹⁷ Ezra kitabında İsa’nın bugünkü takipçileri için çok değerli dersler vardır. Kitapta Yehova’nın toplumunun O’nun işi için gönüllü sunular verdiğini okuruz (Ezra 2:68; 2. Kor. 9:7). Yehova’nın Kendisini yüceltmek için bir araya toplanan kişileri daima desteklediğini ve ihtiyaçlarını karşıladığını öğrenmek bizi teşvik eder (Ezra 6:16, 22). Bundan başka, hakiki tapınmayı tüm yürekleriyle desteklemek için Yahudilerle birlikte yola çıkan Netinim ve diğer imanlı yabancılar bizim için harika bir örnektir (2:43, 55). Ayrıca putperest komşularıyla evlenerek suç işleyen halkın öğüt aldığında alçakgönüllülük gösterip tövbe ettiğini görürüz (10:2-4). Kötü arkadaşlar Tanrı’nın onayını kaybetmeye yol açar (9:14, 15). Fakat Yehova’nın işi için sevinçle gayret göstermek O’nun onayını ve desteğini kazandırır (6:14, 21, 22).

18. Yehova’nın toplumunun eski durumuna kavuşması neden Kral Mesih’in ortaya çıkışında önemli bir adımdı?

¹⁸ O dönemde Yehova’nın Yeruşalim’deki tahtında bir kral oturmuyordu. Ancak Yehova Davut’un soyundan bir kral çıkaracağını vaat etmişti. Halkın eski durumuna kavuşması, O’nun vakti geldiğinde bunu yapacağına dair güçlü bir beklenti yarattı. Ülkelerine geri dönen halk artık Mesih’in ortaya çıkışına dek kutsal bildirileri ve hakiki tapınmayı koruyabilecek durumdaydı. Bu sadık Yahudiler imanla davranıp ülkelerine dönmeseydi Mesih kime gelecekti? Gerçekten de Ezra kitabındaki olaylar Kral Mesih’in ortaya çıkışını anlatan tarihin çok önemli bir kısmıdır. Bu kitaptaki bilgileri incelemekten büyük yarar görürüz.

[Dipnotlar]