2. Bölüm
Doyum Veren Bir Yaşam İçin Öneriler
BİR sorunla karşılaştığınızda, çözüm için nereye başvurursunuz? Güvenilir bir arkadaşa veya deneyimli bir danışmana gidebilirsiniz. Bir kütüphaneye girip bilgi kaynaklarına bakmak da yararlı olabilir. Ya da, yıllardır edindikleri yaşam tecrübelerinden yararlanmak için “büyüklerin” tavsiyelerini alabilirsiniz. Hangi yolu tercih ederseniz edin, sorunun çözümüne yönelik değerli tavsiyeler sunan, yani “hikmet” yansıtan sözler üzerinde düşünmek yararlıdır. Şimdi, yararlı bulacağınız sağlam öğütlerden bazı örneklere bakalım.
2 Aile yaşamı: Birçok ana baba, çocuklarını zararlı etkilerin yaygın olduğu bir dünyada yetiştirmekten dolayı kaygı duyuyor. Şu öğüt üzerinde düşünmek yararlı olabilir: “Çocuğu gideceği yola göre yetiştir, yaşlı olunca da ondan ayrılmaz.”1 Çocukların büyürken, bir ‘yola’, yani uymaları gereken standartlara ihtiyaçları vardır. Giderek daha çok uzman, çocuklar için yararlı kurallar koymanın önemini fark etmektedir. Ana babanın koyduğu doğru standartlar, çocuklara güvenlik duygusu verir. Başka bir öğüt şöyle der: “Değnek ve tedip [yola getirme] hikmet verir; fakat kendi haline bırakılan çocuk anasını utandırır.”2 “Değnek” çocukların doğru yoldan sapmasını önlemek için, ana babanın sevgiyle uygulaması gereken otoriteyi kasteder. Fakat bu otoriteyi kullanmak, hiçbir şekilde çocuğa kötü muameleyi içermez. Ana babalara şu öğüt veriliyor: “Ey babalar, cesaretten düşmesinler diye, çocuklarınızı incitmeyin.”3
3 Karı koca arasındaki iyi ilişki, mutlu bir ailenin temelidir. Böyle bir ilişki için ne gereklidir? “Sizden her biri de kendi karısını böylece kendisi gibi sevsin; ve kadın kocasına hürmet etsin.”4 Sevgi ve saygı, aile düzeneğinin işleyişini sağlayan yağ gibidir. Bu öğüdün yararını görmek için iletişim yaşamsaldır; çünkü ‘özel tutulan konuşmaların olmadığı yerde planlar boşa çıkar.’5 Samimi bir iletişim kurmak için, eşimizin duyguları hakkında anlayış kazanmaya çalışmalıyız ve içini açıp gerçek hislerini anlatmasını sağlamalıyız. Şu öğüdü akılda tutmak hikmetliliktir: “İnsanın yüreğindeki düşünce derin sulardır; fakat anlayışlı adam [veya kadın] onu çekip çıkarır.”6
4 Çocukları tarafından yalnız bırakılan birçok yaşlı insan, kendini yapayalnız hissediyor; evlatların ana babalarına saygı göstermesinin bir zamanlar gelenek olduğu ülkelerde bile bu görülüyor. Fakat, onların çocuklarının şu hikmetli sözler üzerinde düşünmeleri yararlı olacaktır: “Babana ve anana hürmet edeceksin.”7 “İhtiyar olduğu zaman, ananı hor görme.”8 “Babasına zorbalık eden, ve anasını kovan, utandıran ve ayıplatan bir oğuldur.”9 Öte yandan, yaşlı ana babaların da olumlu bir bakış açısı edinmeleri ve sıcak ilişkiler geliştirmek için girişimde bulunmaları gerekir. “Umumdan ayrılan kendi arzusunu arar, her sağlam öğüde karşı kor.”10
5 Alkol Kullanımı: ‘Şarabın hayata sevinç kattığı’11 ve alkollü içeceklerin ‘bir kimsenin derdini unutmasını’12 sağlayabileceği doğrudur. Fakat şunu unutmayın: “Şarap müstehzidir, içki gürültücüdür; ve kim onunla sendelerse, hikmetli değildir.”13 Aşırı içmenin etkilerini bir düşünün: “Sonunda [şarap] yılan gibi ısırır, ve engerek gibi sokar. Gözlerin garip şeyler görecek, yüreğin sapık şeyler söyliyecek. . . . . Ne zaman ayılacağım? onu bir daha arıyayım.”14 Alkollü içeceklerin makul oranda alınması yararlı olabilir; fakat onların aşırı tüketiminden daima kaçınılmalıdır.
6 Parayı Akıllıca Kullanmak: Bazı durumlarda, paranın akıllıca kullanılmasıyla parasal sorunlar önlenebilir. Şu öğüde kulak verin: “Şarap sümürenlerin, ete düşkün olanların arasında bulunma; çünkü ayyaş ve obur fakir olur; ve uyuklama insana paçavra giydirir.”15 Uyuşturucu, aşırı alkol kullanımı ve kumar gibi alışkanlıklardan kaçınarak, paramızı ailemizin yararına kullanabiliriz. Yine de, birçok kişi maddi olanaklarının elverdiği sınırlar içinde yaşamıyor ve sonuçta sadece borç ödemek için çalışıp didiniyorlar. Hatta bazıları başka bir borcun faizini ödemek için yeni borçlar altına giriyor. Şu değerli öğüdü akılda tutmak yararlı olacak: ‘Boş şeylerin ardınca giden, fakirliğe doyar.’16 Kendimize şu soruları sorabiliriz: “Satın almak istediğim şeylere gerçekten ihtiyacım var mı? Sadece birkaç kez kullandıktan sonra, dolabın bir köşesinde bıraktığım kaç eşyam var?” Bir köşe yazarı “İnsanın gereksinimleri az, istekleriyse sonsuzdur” diye yazdı. Şu hikmetli söze dikkat edin: “Dünyaya bir şey getirmedik, çünkü ne de ondan bir şey götürebiliriz; fakat yiyeceğimiz ve örtüneceğimiz oldukça, onlarla kanaat edeceğiz. . . . . Her türlü fenalığın bir kökü para sevgisidir; bazıları bunu arzu ederek . . . . bir çok eziyetlerle kendilerine işkence ettiler.”17
7 Çalışkanlık birçok parasal sorunu çözer. “Ey tembel, karıncaya git; onun yollarına bak da hikmetli ol; . . . . Biraz uyku, biraz uyuklama, uyumak için biraz el kavuşturma; fakirlik sana bir uğru [hırsız] gibi, . . . . gelecek.”18 Ayrıca, dikkatli planlama ve gerçekçi bir bütçe de yararlı olabilir. “Sizden kim bir kule yapmak ister de, onu tamamlıyacak şeyi var mı diye, oturup önce masrafı hesap etmez?”19
8 Ya kendi hatamızdan kaynaklanmayan bir nedenle yoksulluk çekiyorsak ne yapabiliriz? Örneğin, çalışmak istememize rağmen, ekonomideki büyük ve ani bir değişiklik yüzünden işsiz kalabiliriz. Ya da, insanların çoğunun yoksulluk sınırının altında bulunduğu bir ülkede yaşıyor olabiliriz. Bu durumda ne yapabiliriz? “Hikmet siperdir, gümüş de siperdir; fakat bilginin üstünlüğü şudur ki, hikmet kendi sahibini yaşatır.”20 Ayrıca şu öğüt üzerinde de düşünün: “İşinde gayretli (becerikli) adamı görüyor musun? o kıralların önünde duracaktır.”21 Acaba iş bulmamızı kolaylaştıracak beceriler edinebilir miyiz?
9 Şu öğüt çelişkili gibi görünebilir ama aslında etkilidir: “Verin, size de verilecektir; . . . . zira hangi ölçekle ölçerseniz, o ölçekle size ölçülecektir.”22 Bu, karşılığında bir şeyler elde etme beklentisiyle verme anlamına gelmez. Tersine, bize cömert bir ruh geliştirmemiz öğütleniyor: “Cömert olan can semiz olur; ve sulayan, kendisi de sulanır.”23 Sahip olduğumuz şeyleri ihtiyaç baş gösterdiği zamanlarda başkalarıyla paylaşmakla, verme ruhunun gelişmesine katkıda bulunuruz ve bu sonunda bize de yararlar sağlayabilir.
10 İnsan İlişkileri: Hikmetli bir kralın gözlemi şuydu: “Her emeği ve iyi giden işi gördüm ki, bir kimsenin komşusu tarafından kıskanılması bundan dolayıdır. Bu da boş, ve yeli kavramağa çalışmaktır.”24 Rekabet duygusu birçok kişinin hikmetsizce hareket etmesine neden oldu. Öyle ki, bir kişi komşusunun 84 ekran bir televizyon aldığını gördüğünde, kendisinin 72 ekran televizyonu mükemmel çalıştığı halde, 101 ekran televizyon alıyor. Bu tür bir rekabet, tıpkı ‘yeli kavramaya’ çalışmak gibi, aslında boş şeyler peşinde koşmaktır. Aynı fikirde değil misiniz?
11 Ayrıca, başkalarının bize söylediklerine gücenme eğilimimiz olabilir. Fakat şu öğüde dikkat edin: “Darılmakta ruhun tez olmasın, çünkü dargınlık akılsızların bağrında barınır.”25 Öfkelenmekte haklı olabileceğimiz durumlar da olabilir. Eski zamanlarda yaşamış bir yazar “öfkelenin”, ancak “günah işlemeyin; öfkenizin üzerine güneş batmasın”26 diyor. Bununla birlikte, güçlü bir duygu olan öfkeyi nasıl yenebiliriz? “İnsanın basireti öfkesini geciktirir; ve suç bağışlamak onun güzelliğidir.”27 İhtiyacımız olan şey, basiret ve anlayıştır. Kendimize şunu sorabiliriz: “O kişi neden böyle davrandı? Bu hareketini mazur gösterebilecek, hafifletici sebepler var mıydı?” Öfke duygusunu yenmek için, anlayışın yanında geliştirilebilecek başka nitelikler de var. “Yürekten sevecenliği, iyiliği, alçakgönüllülüğü, sabır ve yumuşaklığı giyinin. Birbirinize hoşgörülü davranın. Eğer birinizin ötekinden bir şikâyeti varsa, Rab’bin sizi bağışladığı gibi, siz de birbirinizi bağışlayın. Bunların hepsinin üzerine yetkin birliğin bağı olan sevgiyi giyinin.”28 Evet, sevgi insan ilişkilerinde yaşanan birçok sorunu çözer.
12 Bununla birlikte, insan ilişkilerinde barışı korumaya engel oluşturan ‘küçük bir organ’ var: Dil. Şu sözler ne kadar doğru: “İnsanlardan kimse dili zaptetmeğe kadir değildir; durdurulmaz bir kötülüktür, öldürücü zehirle doludur.”29 Şu öğüt de gerçekten dikkate değer: “Her adam işitmekte çabuk, söylemekte ağır, gazapta ağır olsun.”30 Bununla birlikte, dilimizi kullanırken yapay bir barışı korumak amacıyla gerçeği yansıtmayan ifadelere başvurmamaya dikkat etmeliyiz. “Ancak sözünüz: Evet, evet; Hayır, hayır, olsun; bunlardan ziyadesi şerirdendir.”31
13 Başkalarıyla sağlıklı ilişkilerimizi nasıl koruyabiliriz? Şu yol gösterici ilkeye dikkat edin: “Her biriniz . . . . yalnız kendi yararını değil, başkalarının yararını da gözetsin.”32 Böylece birçoklarının Altın Kural olarak adlandırdığı şu ilkeye uygun davranıyor olacağız: “İnsanların size her ne yapmalarını istiyorsanız, siz de onlara öyle yapın.”33
14 Stres: Stresle dolu bu dünyada duygusal dengemizi nasıl koruyabiliriz? “Sevinçli yürek yüzü iyileştirir; fakat yüreğin elemile ruh kırılır.”34 Kendi gözümüzde doğru görünen bir şeyi başkalarının önemsemediğini gördüğümüzde, ‘yürek sevincimizi’ kolayca kaybedebiliriz. Ancak, şu sözleri hatırlamak yararlıdır: “Pek çok salih [doğru] olma, ve kendini çok hikmetli etme; niçin kendini helâk edesin?”35 Öte yandan, yaşam kaygıları bize sürekli sıkıntı verebilir. Öyleyse ne yapabiliriz? Şunu hatırlayalım: “Yüreğindeki kaygı insanı çöktürür; fakat iyi söz yüreğini sevindirir.”36 “İyi söz”, yani bize cesaret ve ümit veren, nazik sözler üzerinde derin düşünebiliriz. Sıkıntı yaratan koşullara rağmen, olumlu bir tutuma sahip olmak bile sağlıklı bir etki yaratabilir: “Sevinçli yürek iyi ilaçtır.”37 Başkalarının bize aldırmadığını düşündüğümüz için moralimiz bozulduğunda, şu formülü uygulamaya çalışabiliriz: “Vermek almaktan daha mutludur.”38 Olumlu bir tutum, günlük yaşamda karşı karşıya kaldığımız stres yaratan koşullarla başa çıkmamıza yardım edecektir.
15 Sözü edilen hikmetli öğütlerin yaşadığımız 21. yüzyılda size de yararlı olabileceğini düşünüyor musunuz? Aslında, bu öğütler çok eski bir kitap olan Mukaddes Kitapta bulunuyor. Fakat diğer hikmet kaynakları yerine, neden Mukaddes Kitaba başvuralım? Çünkü, başka nedenlerin yanı sıra, Mukaddes Kitaptaki bu ilkelerin etkili olduğunu zaman kanıtlamıştır. Örneğin, kadın özgürlüğü hareketine katılmış olan Yasuhiro ile Kayoko’yu ele alalım. Onlar sadece Kayoko hamile olduğu için evlenmişlerdi. Parasal sorunlar nedeniyle ve birbirine zıt kişiler olduklarını düşündükleri için çok geçmeden boşandılar. Daha sonra, birbirlerinden habersiz, Yehova’nın Şahitlerinin yardımıyla Mukaddes Kitabı incelemeye başladılar. Her ikisi de, diğerinin yaşamında önemli değişiklikler yaptığını gördü. Yasuhiro ve Kayoko tekrar evlenmeye karar verdiler. Onların yaşamları sorunlardan tamamen uzak değilse de, artık uygulayabilecekleri Mukaddes Kitap ilkelerine sahipler ve her ikisi de sorunların çözümü için ödün vermeye hazır. Mukaddes Kitap ilkelerini yaşamda uygulamaktan kaynaklanan mükemmel sonuçları, Yehova’nın Şahitlerinin yaşamında görebilirsiniz. Mukaddes Kitabın ilkelerine göre yaşamaya çalışan insanlarla tanışmak için onların ibadetlerinden birine katılmaya ne dersiniz?
16 Yukarıda alıntılanan öğütler, aydınlatıcı bilgiler açısından zengin bir kaynak olan Mukaddes Kitabın bitmez tükenmez pratik hikmetine sadece birkaç örnek oluşturur. Yehova’nın Şahitlerinin Mukaddes Kitap ilkelerini yaşamlarında istekle uygulamalarının nedeni nedir? Onların bu konuda böyle istekli oluşunun arkasındaki nedenleri ve Mukaddes Kitapla ilgili bazı temel noktaları neden öğrenmeyesiniz?
ŞU HİKMETLİ ÖĞÜTLERİ MUKADDES KİTAPTAN OKUYUN
7. Matta 19:19
11. Vaiz 10:19
12. Süleymanın Meselleri 31:6, 7
14. Süleymanın Meselleri 23:29-35
15. Süleymanın Meselleri 23:20, 21
16. Süleymanın Meselleri 28:19
17. I. Timoteos 6:7-10; Luka 12:15
18. Süleymanın Meselleri 6:6-11
19. Luka 14:28
20. Vaiz 7:12
21. Süleymanın Meselleri 22:29
22. Luka 6:38
23. Süleymanın Meselleri 11:25; Vaiz 11:1
24. Vaiz 4:4
25. Vaiz 7:9
27. Süleymanın Meselleri 19:11
28. Koloseliler 3:12-14, Müjde
29. Yakub 3:5-8
30. Yakub 1:19 31. Matta 5:37
32. Filipililer 2:3, 4, Müjde
33. Matta 7:12
34. Süleymanın Meselleri 15:13
35. Vaiz 7:16
36. Süleymanın Meselleri 12:25
37. Süleymanın Meselleri 17:22
NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ?
1. Yaşamda karşılaştığınız bir sorunu nasıl çözersiniz?
2-4. Hangi değerli öğütler ailenin parçalanmasını önleyebilir?
5. Alkol kullanımı konusunda hangi uyarıya kulak vermeniz akıllıca olur?
6-9. Parayı akıllıca kullanmanın yollarıyla ilgili bazı örnekler verin.
10, 11. Öfke ve rekabet duygularını yenmek için neler yapabilirsiniz?
12. Dilinizi denetim altında tutmanıza ne yardım edecek?
13. İnsanlarla sağlıklı ilişkilerinizi nasıl koruyabilirsiniz?
14. Stresle nasıl başa çıkabilirsiniz?
15, 16. Mukaddes Kitabı incelemek neden vakit ayırmaya değer?
[Sayfa 5’teki resim]
“Çocuğu gideceği yola göre yetiştir”
[Sayfa 5’teki resim]
“Sizden her biri de kendi karısını . . . . kendisi gibi sevsin”
[Sayfa 6’daki resim]
Olumlu bir bakış açısı edinin ve sıcak ilişkiler geliştirmek için girişimde bulunun
[Sayfa 7’deki resim]
‘İşinde becerikli adamı görüyor musun?’
[Sayfa 8’deki resim]
“Verin, size de verilecektir.”
[Sayfa 9’daki resim]
Güçlü bir duygu olan öfkeyi nasıl yenebiliriz?