Bölüm 2
Tanrı Bilgisini Açıklayan Kitap
1, 2. Yaratıcımızın rehberliğine neden ihtiyacımız var?
SEVGİ dolu Yaratıcımızın, insanlığa bilgi verecek ve yol gösterecek bir kitap sağlaması akla yakındır. İnsanların rehberliğe ihtiyaçları olduğu düşüncesine siz de katılmıyor musunuz?
2 İki bin beş yüz yıldan fazla bir zaman önce, bir peygamber ve tarihçi şunları yazdı: “Adımlarını doğrultmak yürüyen insanın elinde değildir.” (Yeremya 10:23) Bugün, bu sözlerin doğruluğu her zamankinden daha açık görülüyor. Bunun için, tarihçi William H. McNeill şunu söylüyor: “İnsanoğlunun bu gezegen üzerindeki serüveni, toplumun kurulu düzeninde neredeyse ardı ardına yaşanan bunalımlarla karışıklıklardan ibarettir.”
3, 4. (a) Mukaddes Kitap incelemesine yaklaşımımız nasıl olmalı? (b) Mukaddes Kitap üzerindeki irdelememizi nasıl sürdüreceğiz?
3 Mukaddes Kitap hikmetli bir yönlendirme konusunda duyduğumuz tüm ihtiyaçları karşılar. Birçokları Mukaddes Kitabı ilk kez gözden geçirdiğinde yılgınlığa kapılabilir. Bu, bazı kısımları kolay anlaşılmayan, kalın bir kitaptır. Fakat size, değerli bir mirası elde etmek üzere ne yapmanız gerektiğini gösteren resmi bir belge verilseydi, bunu dikkatle incelemek üzere vakit ayırmaz mıydınız? Belgenin belirli kısımlarını anlamakta zorluk çekince de büyük olasılıkla bu konuda deneyimli birinin yardımını isterdiniz. Neden Mukaddes Kitaba da benzer bir tutumla yaklaşmayasınız? (Resullerin İşleri 17:11) Maddi mirastan çok daha önemli bir durum söz konusudur. Önceki bölümde öğrendiğimiz gibi, Tanrı bilgisi sonsuz yaşama götürebilir.
4 Tanrı bilgisini açıklayan kitabı irdeleyelim. Önce Mukaddes Kitap hakkında genel bir özetleme yapacağız. Sonra, bu konuda bilgi sahibi olan birçok insanın bu kitabın Tanrı’nın ilham edilmiş Sözü olduğuna inanmasının nedenlerini ele alacağız.
MUKADDES KİTABIN İÇERİĞİ
5. (a) İbranice Kutsal Yazılar neler içeriyor? (b) Yunanca Kutsal Yazılar neler içeriyor?
5 Mukaddes Kitapta, çoğu kez Eski Ahit ve Yeni Ahit diye adlandırılan iki kısımdan oluşan 66 kitap vardır. Mukaddes Kitabın 39 kitabı büyük ölçüde İbranice, 27 kitabı ise Yunanca yazılmıştır. Tekvin’den Malaki’ye kadar olan kitaplardan oluşan İbranice Kutsal Yazılar, yaratılışı ve insan tarihinin ilk 3.500 yılını ele alır. Mukaddes Kitabın bu bölümünü irdelediğimizde, Tanrı’nın, bir millet olarak ortaya çıktıkları MÖ 16. yüzyıldan MÖ 5. yüzyıla kadar, İsraillilere karşı nasıl davrandığı hakkında bilgi alırız. Matta’dan Vahiy’e kadar olan kitaplardan oluşan Yunanca Kutsal Yazılar, dikkati MS ilk yüzyılda İsa Mesih ve şakirtlerinin öğrettikleri ve yaptıkları üzerine çeker.
6. Neden Mukaddes Kitabın tümünü incelemeliyiz?
6 Bazıları, “Eski Ahit”in Yahudiler için, “Yeni Ahit”in de Hıristiyanlar için olduğunu iddia eder. Fakat II. Timoteos 3:16’ya göre “her Kutsal Yazı Tanrı tarafından ilham edilmiştir ve . . . . yararlıdır.” Bu nedenle, Kutsal Yazılar üzerinde yapılacak gerçek anlamda bir inceleme Mukaddes Kitabın tümünü kapsamalıdır. Aslında, Mukaddes Kitabın bu iki bölümü baştan sona kadar tek bir konu geliştirecek şekilde kaynaşarak birbirini tamamlar.
7. Mukaddes Kitabın teması nedir?
7 Belki yıllardır katıldığınız ibadetlerde Mukaddes Kitaptan bazı pasajların okunduğunu işittiniz. Ya da belki kendiniz bu kitabın bazı kısımlarını okudunuz. Mukaddes Kitapta Tekvin’den Vahiy’e kadar aynı düşünce akışının izlendiğini biliyor muydunuz? Evet, tutarlı bir temanın etkisi Mukaddes Kitabın her köşesine sinmiştir. Bu tema nedir? Gökteki Krallığı aracılığıyla, Tanrı’nın insanlığı yönetme hakkının doğrulanması ve sevgi dolu amacının gerçekleşmesidir. Sonra, Tanrı’nın, bu amacı tam olarak nasıl gerçekleştireceğini göreceğiz.
8. Mukaddes Kitap Tanrı’nın kişiliği hakkında neler açıklar?
8 Mukaddes Kitap, Tanrı’nın amacını ana çizgileriyle açıklamasının yanı sıra, O’nun kişiliğiyle ilgili de bilgi verir. Örneğin, Mukaddes Kitaptan, Tanrı’nın duygulara sahip olduğunu ve yaptığımız seçimlerin O’nu ilgilendirdiğini öğreniyoruz. (Mezmur 78:40, 41; Süleymanın Meselleri 27:11; Hezekiel 33:11) Mezmur 103:8-14, Tanrı için “rahîmdir ve rauftur, çok sabırlıdır ve inayeti çoktur” der. O, ‘topraktan yapıldığımızı’ ve ölünce tekrar toprağa döndüğümüzü hatırlayarak, bize karşı şefkatle davranır. (Tekvin 2:7; 3:19) Ne şahane nitelikler! Sizin de tapınmak istediğiniz böyle bir Tanrı değil mi?
9. Mukaddes Kitap Tanrı’nın standartları hakkında bize nasıl net bir görüş verir ve böyle bilgilerden nasıl yararlanabiliriz?
9 Mukaddes Kitap bize Tanrı’nın koyduğu standartlar hakkında net bir görüş verir. Kimi zaman kanunlar şeklinde bildirilen bu standartlar daha çok, somut dersler yoluyla öğretilen ilkelerle yansıtılmıştır. Tanrı eski İsrail’in tarihindeki belirli olayları bizim yararlanmamız amacıyla kaleme aldırmıştır. Açık sözlülükle yazılmış bu kayıtlar, insanların hem Tanrı’nın amacıyla uyum içinde hareket ettiklerinde neler olduğunu, hem de kendi yollarında yürüdüklerinde ortaya çıkan üzücü sonuçları gösterir. (I. Kırallar 5:4; 11:4-6; II. Tarihler 15:8-15) Gerçek yaşamı anlatan bu tür kayıtları okumak kuşkusuz yüreğimizi etkileyecektir. Kayıtlı olayları zihnimizde canlandırırsak, kendimizi de bu olayların içinde görebiliriz. Böylece, iyi örneklerden yararlanabilir ve suç işleyenleri tuzağa düşüren tehlikelerden kaçınabiliriz. Bununla birlikte, şu önemli sorunun cevaplandırılması gerekiyor: Mukaddes Kitapta okuduklarımızın gerçekten Tanrı tarafından ilham edilmiş olduğundan nasıl emin olabiliriz?
MUKADDES KİTABA GÜVENEBİLİR MİSİNİZ?
10. (a) Neden bazıları Mukaddes Kitabın modasının geçtiğini düşünüyor? (b) İkinci Timoteos 3:16, 17, bize Mukaddes Kitap hakkında ne söylüyor?
10 Öğütler veren birçok kitabın sadece birkaç yıl içinde modasının geçtiğini belki fark etmişsinizdir. Acaba Mukaddes Kitap hakkında ne denebilir? Çok eski bir kitaptır ve son sözlerinin kaleme alınışından bu yana neredeyse 2.000 yıl geçmiştir. Bu yüzden bazıları bu kitabın çağımızda geçerli olamayacağını düşünür. Oysa eğer Mukaddes Kitap Tanrı tarafından ilham edildiyse, eski bir kitap da olsa, öğüdünün her çağda güncel durumda olması beklenir. Kutsal Yazılar bugün de “öğretmek, tedip etmek, doğrultmak, adalet konusunda terbiye etmek için yararlı” olmalı, “şöyle ki Tanrı adamı her iyi iş için bütünüyle donatılmış, tam yeterli olsun.”—II. Timoteos 3:16, 17.
11-13. Mukaddes Kitabın günümüz için uygulanır nitelikte olduğunu neden söyleyebiliriz?
11 Dikkatle yapılan bir irdeleme, Mukaddes Kitap ilkelerinin, yazıldığı zamanlarda olduğu kadar bugün de geçerli olduğunu gösterir. Örneğin insan yaradılışı konusunda, Mukaddes Kitapta insanlığın her kuşağı için geçerli olan derin bir anlayış bulunur. Bunu, İsa’nın Matta kitabının 5 ila 7. baplarında bulunan Dağdaki Vaazında kolaylıkla görebiliriz. Bu vaaz Hindistanlı eski lider Mohandas K. Ghandi’yi öylesine etkilemişti ki, söylendiğine göre bir İngiliz yetkiliye şunları dedi: “Sizin ve benim ülkem, Mesih’in Dağdaki Vaazında verdiği öğretilere dayanarak biraraya geldikleri zaman, sadece ülkelerimizin değil, bütün dünyanın sorunlarını çözmüş olacağız.”
12 İnsanların İsa’nın öğretilerinden etkilenmesine şaşmamalı! Dağdaki vaazında, gerçek mutluluğa giden yolu bize gösterdi. Çekişmelerin nasıl çözülebileceğini açıkladı. İsa, nasıl dua edilmesi gerektiğini öğretti. Maddi ihtiyaçlarla ilgili sahip olunması gereken en hikmetli tutuma dikkat çekti ve başkalarıyla iyi ilişkiler konusunda Altın Kuralı verdi. Dinsel sahtekârların nasıl fark edileceği ve emin bir geleceğe nasıl sahip olunacağı da bu vaazda ele alınan noktalar arasındaydı.
13 Mukaddes Kitap, Dağdaki Vaazda ve diğer tüm sayfalarında yaşamımızı daha iyi duruma getirmek üzere neler yapmamız ve nelerden sakınmamız gerektiğini açıkça gösterir. Öğütleri yaşamda uygulanmaya öylesine elverişlidir ki, bir eğitimci şunları söyleme gereği duydu: “Ben, yüksek okul mezunu ve lisans sahibi bir lise danışmanı olarak, zihin sağlığı ve psikoloji ile ilgili çok sayıda kitap okuduğum halde, evliliği başarılı kılmak, çocuk suçlarını önlemek, arkadaş kazanmak ve bu arkadaşlığı sürdürmek gibi konularda, Mukaddes Kitap öğütlerinin, okuduğum kitaplarda veya üniversite eğitiminde verilenlerden çok daha üstün olduğunu gördüm.” Uygulanır ve çağdaş olmasının yanında, Mukaddes Kitap güvenilirdir.
DOĞRU VE GÜVENİLİR
14. Mukaddes Kitabın bilimsel yönden doğru olduğunu gösteren nedir?
14 Mukaddes Kitap bir bilim kitabı olmadığı halde, bilimsel konularda doğrudur. Örneğin, çoğu insanın dünyanın düz olduğuna inandığı bir çağda, peygamber İşaya ona bir “daire” olarak değindi (İbranice hug sözcüğü, burada “küre” düşüncesini veriyor). (İşaya 40:22) Küre şeklindeki bir yeryüzü fikri, İşaya’nın günlerinden sonra da binlerce yıl boyunca yaygın bir kabul görmedi. Ayrıca, 3.000 yıldan fazla zaman önce yazılan Eyub 26:7, Tanrı’nın ‘hiçliğin üzerine dünyayı astığını’ bildiriyor. Bir Mukaddes Kitap bilgini şunları söylüyor: “Gökbilim tarafından kanıtlanan yerin boşlukta asılı durduğu gerçeğini Eyub’un nasıl bildiği, Kutsal Yazıların ilham edilmiş olduğunu inkâr edenlerin kolay kolay yanıtlayamadığı bir sorudur.”
15. Mukaddes Kitaba duyulan güven, bu kitabın yazılış tarzıyla nasıl pekiştiriliyor?
15 Mukaddes Kitabın yazılış tarzı da, bu eski kitaba duyduğumuz güveni pekiştirir. Mitlerin tersine, Mukaddes Kitapta kayıtlı olaylar belirli insanlarla ve tarihlerle bağlantılıdır. (I. Kırallar 14:25; İşaya 36:1; Luka 3:1, 2) Ayrıca eski tarihçiler hemen her zaman kendi yöneticilerinin zaferlerini abartıp yenilgilerini ve hatalarını saklarken, Mukaddes Kitap yazarları, kendi ciddi günahları hakkında bile, açık sözlü ve dürüsttüler.—Sayılar 20:7-13; II. Samuel 12:7-14; 24:10.
BİR PEYGAMBERLİK KİTABI
16. Mukaddes Kitabın Tanrı tarafından ilham edildiğini gösteren en güçlü kanıt hangisidir?
16 Gerçekleşmiş peygamberlikler, Mukaddes Kitabın Tanrı tarafından ilham edildiğine ilişkin ikna edici kanıtlardır. Mukaddes Kitap, ayrıntılarıyla gerçekleşmiş birçok peygamberlik içerir. Bunların gerçekleşmesinde insanların parmağı olamayacağı açıktır. Öyleyse, bu peygamberliklerin arkasında kim var? Mukaddes Kitabın kendisi “peygamberlik asla insanın iradesile gelmemiştir, fakat insanlar Ruhülkudüs” yani Tanrı’nın faal kuvveti “tarafından sevkolunarak Allahtan söylediler” diyor. (II. Petrus 1:21) Bazı örnekler ele alalım.
17. Hangi peygamberlikler Babil’in düşüşünü önceden bildirdi ve bunlar nasıl gerçekleşti?
17 Babil’in düşüşü. Hem İşaya hem de Yeremya, Babil’in Medler ve Persler tarafından düşürülüşünü önceden bildirdiler. İşaya’nın bu olayla ilgili peygamberliğinin, Babil’in zapt edilmesinden yaklaşık 200 yıl önce kaleme alınmış olması dikkate değer! Peygamberliğin şu yönleri şimdi tarihsel kayıtlarda yer almaktadır: Suyu yapay bir göle akıtılarak Fırat Nehrinin kurutulması (İşaya 44:27; Yeremya 50:38); Babil’in nehre bakan kapılarında ihmalden kaynaklanan yetersiz güvenlik önlemleri (İşaya 45:1); Koreş isimli bir hükümdar tarafından gerçekleştirilen fetih.—İşaya 44:28.
18. Mukaddes Kitabın ‘Yunan ili kralının’ yükselişi ve düşüşüyle ilgili peygamberliği nasıl gerçekleşti?
18 “Yunan ili kıralı”nın yükselişi ve düşüşü. Daniel, rüyette bir erkek keçinin, bir koça tos vurup iki boynuzunu kırdığını gördü. Daha sonra, erkek keçinin büyük boynuzu kırıldı ve onun yerine dört boynuz çıktı. (Daniel 8:1-8) Daniel’e şunlar açıklandı: “Gördüğün iki boynuzu olan koç Medya ve Fars kırallarıdır. Ve o kıllı ergeç Yunan ili kıralıdır; ve gözleri arasında olan büyük boynuz birinci kıraldır. Ve kırılmış, ve yerine dört boynuz çıkmış olana gelince, o milletten dört kırallık çıkacak, fakat onun kuvvetinde olmıyacaklar.” (Daniel 8:20-22) Bu peygamberlikle uyumlu olarak, yaklaşık iki yüzyıl sonra, “Yunan ili kıralı” Büyük İskender, iki boynuzlu Med-Pers İmparatorluğunu devirdi. İskender MÖ 323’te öldüğünde onun yerini dört generali aldı. Bununla birlikte, sonradan kurulan bu krallıkların hiçbiri İskender’in imparatorluğunun gücünde olmadı.
19. İsa Mesih’le ilgili hangi peygamberlikler gerçekleşti?
19 İsa Mesih’in yaşamı. İbranice Mukaddes Yazılarda, İsa’nın doğumu, hizmeti, ölümü ve diriltilmesiyle gerçekleşen sayısız peygamberlik bulunur. Örneğin, 700 yıldan fazla bir zaman öncesinden, Mika, Mesih’in Beytlehem’de dünyaya geleceğini bildirdi. (Mika 5:2; Luka 2:4-7) Mika’nın çağdaşı olan İşaya, Mesih’in yumruklanacağını ve yüzüne tükürüleceğini önceden yazdı. (İşaya 50:6; Matta 26:67) Beş yüz yıl öncesinden, Zekarya Mesih’in 30 gümüş karşılığında ele verileceğini peygamberlik etti. (Zekarya 11:12; Matta 26:15) Bin yıldan fazla bir zaman önceden, Davud, Mesih İsa’nın ölümüyle ilgili ayrıntılar verdi. (Mezmur 22:7, 8, 18; Matta 27:35, 39-43) Ayrıca, yaklaşık beş yüzyıl öncesinden, Daniel’in peygamberliği, hem Mesih’in ortaya çıkacağı tarihi, hem de onun hizmet edeceği süreyi ve öleceği zamanı bildirdi. (Daniel 9:24-27) Bunlar İsa Mesih’in şahsında gerçekleşmiş olan peygamberliklerden sadece birkaç örnektir. İlerde onun hakkında daha fazla şey okumanın çok yararını göreceksiniz.
20. Mukaddes Kitabın gerçekleşmiş peygamberliklerle ilgili eksiksiz kaydı bize hangi güvenceyi vermeli?
20 Uzun vadeli başka birçok Mukaddes Kitap peygamberliği de zaten gerçekleşmiş durumdadır. ‘Fakat, bunun benim yaşamım üzerinde ne gibi bir etkisi olabilir?’ diye sorabilirsiniz. Eğer biri size yıllardır her zaman gerçeği anlattıysa, yeni bir şey söylediği zaman ondan hemen kuşkulanır mıydınız? Hayır! Tanrı Mukaddes Kitabın başından sonuna kadar hakikati söylemiştir. Bu, sizde, Mukaddes Kitaptaki vaatlere, örneğin gelecek olan cennet yeryüzü vaadine karşı güven geliştirmez mi? Gerçekten, biz de İsa’nın ilk yüzyıldaki şakirtlerinden biri olan ve ‘Tanrı yalan söyleyemez’ diyen Pavlus’un duyduğu güvene sahip olabiliriz. (Titus 1:2) Üstelik, Mukaddes Yazıları okuyup öğütlerini uyguladığımızda, insanların kendi başlarına elde edemeyecekleri hikmeti yaşama geçirmiş oluruz; çünkü Mukaddes Kitap sonsuz yaşama götüren Tanrı bilgisini açıklayan kitaptır.
TANRI BİLGİSİNE ‘ÖZLEM GELİŞTİRİN’
21. Mukaddes Kitaptan öğrendiğiniz bazı şeyler sizde yılgınlığa yol açarsa ne yapmalısınız?
21 Herhalde Mukaddes Kitabı inceledikçe, geçmişte size öğretilenlerden farklı şeyler öğreneceksiniz. Hatta çok değer verdiğiniz dinsel geleneklerinizden bazılarının Tanrı’yı memnun etmediğinin farkına varabilirsiniz. Tanrı’nın, doğru ve yanlış konusundaki standartlarının, her şeyi hoş gören bu dünyada yaygın olanlardan daha yüksek olduğunu öğreneceksiniz. Bu sizde önceleri yılgınlığa yol açabilir. Fakat sabırlı olun! Tanrı bilgisini bulmak için Kutsal Yazıları dikkatle irdeleyin. Mukaddes Kitabın öğüdünün düşünüş ve davranışlarınızda değişiklikler gerektirmesi olasılığına hazır olun.
22. Mukaddes Kitabı neden inceliyorsunuz ve başkalarının bunu anlamasına nasıl yardım edebilirsiniz?
22 İyi niyetli arkadaş ve akrabalar Mukaddes Kitabı incelemenize karşı çıkabilirler, fakat İsa şunları söyledi: “İmdi, kim beni insanlar önünde ikrar ederse, ben de onu göklerde olan Babamın önünde ikrar ederim. Fakat kim beni insanlar önünde inkâr ederse, ben de onu göklerde olan Babamın önünde inkâr ederim.” (Matta 10:32, 33) Bazıları, sizin bir tarikata gireceğiniz veya bağnaz biri olacağınız düşüncesiyle kaygıya kapılabilir. Oysa aslında siz sadece Tanrı ve O’nun hakikati hakkında tam bilgi elde etmeye uğraşıyorsunuz. (I. Timoteos 2:3, 4) Başkalarının bunu anlamasına yardım etmek üzere, öğrendiğiniz şeyler hakkında onlara konuşurken tartışma eğilimi göstermeyip makul olun. (Filipililer 4:5) Mukaddes Kitap bilgisinin insanlara gerçekten yararlı olduğunun kanıtlarını gördüklerinde, birçoklarının ‘sözsüz kazanılacağını’ unutmayın.—I. Petrus 3:1, 2.
23. Tanrı bilgisine ‘özlem geliştirmeniz’ nasıl mümkündür?
23 Mukaddes Kitap bizi ısrarla şuna teşvik eder: “Yeni doğmuş çocuklar gibi, ruhanî, hilesiz sütü özleyin.” (I. Petrus 2:2, 3) Yeni doğmuş bir çocuk annesi tarafından beslenmeye muhtaçtır ve bu ihtiyacının karşılanmasını sürekli olarak ister. Benzer şekilde, biz de Tanrı’dan gelen bilgiye muhtacız. İncelemenizi sürdürerek O’nun Sözüne ‘özlem geliştirin.’ Evet, Mukaddes Kitabı her gün okumayı hedef edinin. (Mezmur 1:1-3) Bu size bol bol nimetler getirecek, çünkü Mezmur 19:11 Tanrı’nın kanunları hakkında şunu söyler: “Onları tutmakta büyük karşılık vardır.”
BİLGİNİZİ SINAYIN
Mukaddes Kitap hangi yönlerden benzersizdir?
Mukaddes Kitaba neden güvenebilirsiniz?
Hangi şeyler size Mukaddes Kitabın Tanrı’nın ilham edilmiş Sözü olduğunu kanıtlar?
[Sayfa 14’teki çerçeve]
MUKADDES KİTABINIZI İYİ BİLİN
Mukaddes Kitabı yakından tanımak pek zor olmasa gerek. Mukaddes Kitabın içindeki kitapların sırasını ve yerlerini öğrenmek için içindekiler listesini kullanın.
Başvurmayı kolaylaştırmak amacıyla içindeki kitaplar bölümlere ve ayetlere ayrılmıştır. Baplara bölünme işi 13. yüzyılda yapıldı ve büyük olasılıkla, 16. yüzyılda yaşamış bir Fransız basımcı tarafından Yunanca Kutsal Yazılar bugün bilinen ayet düzenine göre ayrıldı. Hem bap hem de ayet numaraları olan ilk tam Mukaddes Kitap, 1553 yılında yayımlanan bir Fransız baskısıydı.
Bu kitapta ayetlerden söz edildiğinde ilk sayı babı, onu izleyen sayı ise ayeti gösterir. Örneğin, “Süleymanın Meselleri 2:5” şeklindeki bir alıntı, Süleymanın Meselleri kitabı, bap 2, ayet 5 anlamına gelir. Belirtilen ayetleri açarsanız, çok geçmeden Mukaddes Kitap ayetlerini bulmak size kolay gelecek.
Mukaddes Kitabı yakından tanımanın en iyi yolu, her gün okumaktır. İlk başta bu zor gibi gözükebilir. Fakat uzunluğuna göre her gün üç ila beş bap okursanız, bütün Mukaddes Kitabı okumayı bir yıl içinde tamamlarsınız. Bugünden başlamaya ne dersiniz?
[Sayfa 19’daki çerçeve]
MUKADDES KİTAP—EŞSİZ BİR KİTAP
• Mukaddes Kitap ‘Tanrı tarafından ilham edildi.’ (II. Timoteos 3:16) Kaleme alanlar insanlar ise de onların düşüncelerini Tanrı yönlendirdi, bu nedenledir ki Mukaddes Kitap gerçekten “Allahın sözü”dür.—I. Selânikliler 2:13.
• Mukaddes Kitap 16 yüzyıllık bir sürede, farklı özgeçmişlere sahip yaklaşık 40 yazar tarafından yazılmıştır. Bununla birlikte, ortaya çıkan eser başından sonuna kadar uyum içindedir.
• Hakkında, başka hiçbir kitap için görülmemiş boyutlarda tartışmalar yapılmış ve Mukaddes Kitap ayakta kalabilmiştir. Ortaçağ boyunca, insanlar sırf ellerinde Kutsal Yazıların bir kopyasını bulundurdukları için direk üzerinde yakıldılar.
• Mukaddes Kitap dünyada satış rekorları kırmış bir numaralı kitaptır. Tümü veya bazı kısımları 2.000’den fazla dile tercüme edilmiştir. Baskısı milyarlara ulaşmıştır ve yeryüzünde bir tane Mukaddes Kitap bulunamayacak bir yer hemen hemen yoktur.
• Mukaddes Kitabın en eski kısmı MÖ 16. yüzyılda yazıldı. Bu, Hindu Rigveda’nın (tamamlanışı yaklaşık MÖ 1300), Budist “Üç Sepet”in (MÖ beşinci yüzyıl) veya İslamiyet’in Kutsal Kitabı Kur’an’ın (MS yedinci yüzyıl) ve Şinto Nihon-gi’nin (MS 720) ortaya çıkışından öncedir.
[Sayfa 20’deki tam sayfa resim]