Yeremya—Tanrı’nın Hükümlerini İlan Ettiğinden Dolayı Sevilmeyen Peygamber
“Ana karnında sana şekil vermeden önce seni tanıdım . . . seni milletlere peygamber ettim.”—Yeremya 1:5
1. Bazıları Yeremya’ya ne gözle bakarlar? Yeremya ise kendisi hakkında ne düşünmekteydi?
“PEYGAMBERLER arasında bile Yeremya bir dev gibi yükseliyor.” Bir Mukaddes Kitap bilgininin bu düşüncesi, Yeremya’nın Yahuda’ya ve milletlere peygamber olarak hizmet etmek üzere Yehova tarafından görevlendirildiği zaman, bizzat kendisi hakkındaki sahip olduğu fikre tamamen zıttır. Cevabı şöyleydi: “Ah, ya Rab Yehova! işte, ben söz söylemek bilmiyorum; çünkü çocuğum.” Yeremya, herhalde çok gençti ve düşman milletlerin karşısına çıkma görevi ona çok ağır görünüyordu. Yehova ise böyle düşünmüyordu.—Yeremya 1:6, 8.
2. Yehova, nasıl Yeremya’ya güven aşıladı?
2 Yehova’nın genç Yeremya’ya söylediklerinden, onun doğumu için bizzat Tanrı’nın sorumluluk aldığı az adamlardan biri olduğu anlaşılır. Yehova, acaba neden döllenmesinden beri Yeremya ile ilgilendi? Bunun nedeni, Yehova’nın, Yeremya için özel bir görev vermeyi düşünmesiydi. Bunun için şunu söyledi: “Sen doğmadan önce seni takdis ettim.” (Yeremya 1:5) Sonra da bu genç adama şöyle emir verdi: “Ben çocuğum, deme; çünkü kime seni gönderirsem gideceksin, ve sana emrettiğim her şeyi söyliyeceksin. Onların yüzünden korkma; çünkü seni kurtarmak için ben seninle beraberim, RAB diyor.” Yeremya görevini yarım yürekle yerine getiremezdi. Bunun yerine cesaret ve Yehova’ya güven göstermeliydi.—Yeremya 1:7, 8.
3. Yeremya’nın görevi neden çok zordu?
3 Bu genç adam, Tanrı’dan direkt olarak bir görev almakla ne kadar etkilenmiş, belki de şaşırmış olmalıydı. Görev çok büyüktü! “Bak, bugün milletler üzerine ve ülkeler üzerine, kökünden sökmek ve yıkmak için, helâk etmek ve yok etmek için, bina etmek için ve dikmek için seni koydum.” MÖ yedinci yüzyılın ortalarında o zaman Yahuda’ya hâkim olan duruma karşı söylenen bu sözlerle, yeni yetişen bu peygambere ağır bir sorumluluk yüklenmiş oldu. Yeremya, mukaddes şehir Yeruşalim ile mabedine koruyucu bir tılsımmış gibi güvenen gururlu ve kayıtsız bir milletin karşısına çıkacaktı. Yeruşalim’deki 40 yıllık peygamberlik hizmetini tamamlayınca mesajını, (Yoşiya, Yehoahaz, Yehoyakim, Yehoyakin, Tsedekiya) değişik beş kralın hükümdarlığı boyunca sunacaktı. Yahuda ve Babillilerin hoşuna gitmeyen, Yehova’nın mahkûm edici hükümlerini ilan edecekti.—Yeremya 1:10; 51:41-64.
Yeremya Bizi Neden İlgilendirsin?
4, 5. (a) Yeremya’nın günlerinde cereyan eden olaylar, neden bizi ilgilendirmektedir? (Romalılar 15:4) (b) Hangi özel uygulama, ilgimizi çekiyor?
4 O zamanki olayların, MS 20. yüzyılın sonlarında yaşayan bizlerle ne ilgisi var diye sorabiliriz. İsrail’in tarihinin belirli kısımlarını gözden geçiren resul Pavlus Korintos cemaatine birinci mektubunu yazarken bu sorunun cevabını verir: “Onlar kötü şeylere iştihalı oldukları gibi, biz de iştihalı olmıyalım diye bu şeyler bize misaller oldu . . . . ve devirlerin sonuna yetişmiş olan bizlere nasihat (uyarı) olmak için yazıldı.”—I. Korintoslular 10:6, 11.
5 İsrail ve Yahuda’da cereyan eden olaylar, şimdi yaşadığımız sonun vaktinde, İsa’nın hakiki cemaati için uyarıcı bir örnek olarak hizmet eder. Aynı zamanda o olaylarda gelecektekilerin birçoğuna ipucu sunan paralellik ve tipleri de bulabiliriz. (Yeremya 51:6-8’i Vahiy 18:2, 4 ile karşılaştır.) Bu nedenle, Yeremya’nın peygamberlik hizmeti ve Yeruşalim’in başına gelenler, bugün Yehova’nın Şahitleri için ve özellikle Hıristiyan âlemi içindeki faaliyetleriyle ilgili olarak derin bir anlam taşımaktadır. Bunu, sonraki makalelerde göreceğiz.
Yeremya Tanrı’nın Hükümlerini Korkusuzca İlan Eder
6. Yeremya’nın görevini zorlaştıran neydi? Bunun için o nasıl teşvik edildi?
6 Muazzam sorumluluğu nedeniyle, Yehova, Yeremya’yı kuvvetlendirmek için ayrıca ona şu güvenceyi de verdi: “Kalk, ve sana emredeceğim her şeyi onlara söyle; onlardan yılma . . . . işte, bütün diyara karşı, Yahuda kırallarına karşı, reislerine karşı, kâhinlerine karşı, ve memleket kavmına karşı, bugün seni duvarlı bir şehir . . . . ettim.” Yahuda’nın yöneticileriyle kâhinlerine karşı çıkabilmesi için Yeremya’nın duvarlı bir şehir gibi olması konusunda hiç şüphe yok. Üstelik sevilmeyen ve tepki uyandıran bir mesajı kavme sunmak kolay bir görev değildi.—Yeremya 1:17, 18.
7. Yahudi yöneticiler ve kâhinler neden Yeremya’ya karşı koyuyorlardı?
7 Yehova: “Ve seninle cenkleşecekler; fakat sana güçleri yetmiyecek” uyarısında bulundu. (Yeremya 1:19) O halde Yahudiler ve yöneticiler bu peygambere karşı neden mücadele etmek istesinler? Bunun nedeni, onun mesajının, onların tapınmalarının şekilciliğine ve kayıtsızlığına saldırmasıydı. Yeremya sözlerini esirgemedi: “İşte, RABBİN (Yehova’nın) sözü kendileri için bir rüsvaylık oldu; ondan hoşlanmıyorlar. Çünkü küçüğünden büyüğüne kadar onlardan her biri kötü kazanca düşkün; ve peygamberden [ahlaksal ve ruhsal değerlerin koruyucuları olmaları gereken] kâhine kadar her biri hile ediyor.”—Yeremya 6:10, 13.
8. Kâhin ile peygamberler halkı nasıl aldatıyorlardı?
8 Gerçi onlar, kurbanlar arz etmekte kavme önderlik ettiler. Hakiki tapınmanın mekanizmasına uydular, ama bunu yürekten yapmadılar. Onlar için törenler, doğru davranıştan daha önemliydi. Aynı zamanda Yahudi dinsel liderler, “selâmet (barış) yokken . . . . Selâmet, selâmet!” diyerek kavme sahte bir güvenlik aşıladılar. (Yeremya 6:14; 8:11) Evet, onlar kavmi aldatarak, Tanrı ile barış içinde bulunduğuna inandırdılar. Yehova’nın mukaddes şehrine ve mabedine sahip olan kurtulmuş bir kavim olduklarını kabul ederek, kaygılanacakları bir durum olmadığını sandılar. Oysa Yehova, onların durumu hakkında aynı görüşe mi sahipti?
9. Yeremya mabetleri hakkında İsraillilere hangi uyarıda bulundu?
9 Yehova, Yeremya’ya mabedin kapısında herkesin görebileceği tarzda durup, oradan giren tapıcılara şu mesajın iletilmesini emretti: “RABBİN (Yehova’nın) mabedi, RABBİN mabedi, RABBİN mabedi bunlardır, diye yalan sözlere güvenmeyin . . . . İşte, siz faidesiz yalan sözlere güveniyorsunuz.” Mabetleriyle övünen Yahudiler, imanla değil, görünüşle yürüyorlardı. Yehova’nın şu uyarıcı sözlerini zaten unutmuşlardı: “Tahtım gökler, ve ayaklarıma basamak yerdir; siz bana nasıl bir ev yaparsınız?” Evrenin Egemen Rabbi Yehova, mabetleri kadar izzetli olursa olsun onun sınırlarına kesinlikle bağlı kalamazdı!—Yeremya 7:1-8; İşaya 66:1.
10, 11. (a) Yeremya’nın kınadığı milletin ruhi durumu neydi? (b) Hıristiyan âlemindeki durumun bundan daha iyi olmadığını nasıl biliyoruz? (II. Timoteos 3:5)
10 Yeremya alenen yaptığı iğneleyici azarlamalarına devam etti: “Çalmak, adam öldürmek, ve zina etmek, ve yalan yere and etmek, ve Baala buhur yakmak, ve bilmediğiniz başka ilahların ardınca yürümek, bütün bu mekruh işleri yapmak için de gelip . . . . Kurtulduk diyorsunuz, öyle mi?” ‘Seçilmiş bir kavim’ olarak Yahudiler, kurbanlarını mabede getirdikçe, Tanrı’nın, her türlü davranışı hoşgörüyle karşılayacağını sandılar. Tanrı’yı, tek ve şımarık bir çocuğu nazla ve nimet içinde büyüten duygusal bir baba olarak gördülerse de, gerçek durum, hoşlarına gitmeyen tarzda onları uyandıracaktı.—Yeremya 7:9, 10; Çıkış 19:5, 6.
11 Yahuda diyarında sunulan tapınma Yehova’nın gözünde öylesine yozlaşmıştı ki, mahvedici şu soru sorulabildi: “İsmimle çağrılan bu ev sizin gözünüzde haydut ini mi oldu?” Bundan yaklaşık 700 yıl sonra, durum yine aynıydı. Çünkü Yeremya’dan daha büyük bir peygamber olan İsa, yeniden inşa edilen mabette yürütülen sömürü ve ticaret ruhunu tam aynı sözlerle mahkûm etti. Ayrıca değineceğimiz gibi, bugün Hıristiyan âlemindeki durum da daha iyi değildir.—Yeremya 7:11; Matta 16:14; Markos 11:15-17.
Dikkate Alınmayan Bekçi Felaketi Bildirir
12. Yehova’nın gönderdiği peygamberlere Yahudiler nasıl tepki gösterdiler?
12 İsrail ve Yahuda’yı yanlış yolları için uyarmak üzere Tanrı’nın kullandığı ilk peygamber kesinlikle Yeremya değildi. Bundan yüz veya daha fazla yıl önce peygamber İşaya, Mika, Hoşea ve Oded, milleti uyarmak için bekçi olarak gönderilmişlerdi. (İşaya 1:1; Mika 1:1; Hoşea 1:1, 2; II. Tarihler 28:6-9) Acaba çoğunluk nasıl tepki gösterdi? “Boru sesini iyi dinleyin, diyerek üzerinize bekçiler diktim, fakat dinlemeyiz, dediler.” (Yeremya 6:17; 7:13, 25, 26) Onlar, Yeremya’ya dikkat etmek istemediler. Bunun yerine ona zulmettiler ve onu susturmaya çalıştılar. Bu nedenle Yehova, onların, küstahlık ve imansızlıklarının bedelini ödeyeceklerine karar verdi.—Yeremya 20:1, 2; 26:8, 11; 37:15; 38:6.
13. Tanrı hangi temele dayanarak millete hükmediyordu?
13 Gönderdiği habercilerini reddeden milletine karşı bir tepki olarak, Yehova sanki yeryüzünün tüm milletlerine çağrıda bulunarak şöyle dedi: “İşit, ey yer; işte, ben kavmin üzerine bir belâ, kendi düşüncelerinin semeresini getiriyorum, çünkü sözlerimi iyi dinlemediler; şeriatım (kanunum) ise, onu kendilerinden attılar.” Milletin başına neden bela gelecekti? Yanlış düşüncelerine dayanan yanlış hareketlerinden dolayı. Onlar, Yehova’nın sözlerini ve kanununu reddedip bedeni bencil eğilimlerine göre yürüdüler.— Yeremya 6:18, 19; İşaya 55:8, 9; 59:7.
14. Sahte tanrılara tapınmalarında hangi uygunsuz davranışlarda bulundular? (II. Tarihler 33:1-9 ile karşılaştır.)
14 Yahuda’da, üzerlerine Yehova’nın gazabını getiren neler yapıldı? “Gökler kıraliçasına” pideler takdim ettiler ve Yehova’yı gücendirmek için başka tanrılara kasten ‘dökülen takdimeler sundular.’ Bu nedenle Yehova şöyle sordu: “Onlar beni mi öfkelendiriyorlar? RAB diyor; yüzlerinin utancı için kendilerini değil mi (kendilerine zarar vermıyorlar mı? New International Version)” (Yeremya 7:18, 19) Bununla birlikte, onlar küfredici hareketlerinde daha da yozlaştılar. Yehova’nın ismini taşıyan evde iğrenç putlar diktiler. Yeruşalim’in dışındaki Hinnom vadisinde “oğullarını ve kızlarını ateşte yakmak için” mezbahlar yaptılar. Hakiki tapınmayı böylesine hor gördüklerinden dolayı bedel olarak ne ödeyeceklerdi?—Yeremya 7:30, 31.
Yahuda Bedelini Ödüyor
15. Yeremya, Yahuda için hangi kötü haberi verdi?
15 MÖ 632 yılına doğru Asur, Kildanilerin ve Medlerin önünde düştü ve Yahudanın güneyindeki Mısır ise, önemsiz bir kudret haline getirildi. Yahuda’yı gerçekten tehdit eden kudret, kuzeyden gelecekti. Buna göre, Yeremya, Yahudi kardeşlerine bu kötü haberi vermek zorunda kaldı! “İşte, şimal diyarından bir kavm geliyor . . . . insafsızdırlar, acımaları da yok . . . . tek adammış gibi sana karşı cenge dizilmişler, ey Sion kızı.” O zaman dünya kudreti Babil idi. O, sadakatsiz Yahuda’yı cezalandırmak üzere Tanrı’nın kullanacağı araç olacaktı.—Yeremya 6:22, 23; 25:8, 9.
16. Yeremya’nın kendi milleti için şefaat etmesinin neden bir anlamı yoktu?
16 Yeremya’nın, vatandaşları için şefaat etmesinin acaba bir anlamı olabilir miydi? Hakiki tapınma konusunda bir uzlaşma yapılabilir miydi? Yehova, yarım yamalak atılan adımları kabul edip, kavmini bağışlayacak mıydı? Yehova’nın tavrı belliydi: O, en az üç fırsatta Yeremya’ya şöyle emretti: “Sen bu kavm için yalvarma . . . . çünkü seni dinlemiyeceğim.” Bunun paralel bir gerçekleşmesi olarak bu sert uyarı, Hıristiyan âlemi için de hayra alamet değildir. Bunu sonraki makalelerde açıklayacağız.—Yeremya 7:16; 11:14; 14:11.
17, 18. Tanrı’nın Yahuda’ya karşı hükmü, sonunda nasıl yerine getirildi?
17 Yahuda’da olaylar nasıl gelişti? Tıpkı, Yehova’nın Yeremya vasıtasıyla söylemiş olduğu gibi, kral Yehoyakim’in hükümdarlığı sırasında Yahuda, kudretli Babil’in boyunduruğuna girdi. Üç yıl sonra Yehoyakim isyan etti. Bu akılsız hareketin sonucu olarak Yahudiler Yeruşalim’i kuşatan Babilliler tarafından daha da alçaltıldılar. O sıralarda Yehoyakim öldü ve yerine oğlu Yehoyakin geçti. Babil’in kuşatması, Yahuda’yı dize getirdi; Yehoyakin ve tüm kraliyet ailesi ile Yahuda toplumunun üst kademeleri sürgün olarak Babil’e götürüldüler.—II. Kırallar 24:5-17.
18 Kutsal mabede ve onun tüm değerli mukaddes kaplarına acaba ne oldu? Bunlar da, kesinlikle Yahuda için uğur getiren bir tılsım olarak hizmet etmediler. Nebukadnetsar, “RAB evinin bütün hazinelerini ve kıral evinin hazinelerini oradan çıkardı, ve İsrail kıralı Süleymanın RABBİN mabedinde yapmış olduğu bütün altın kapları parça parça etti.” (II. Kırallar 24:13) Zamanla Babil’in, Yeruşalim’de artakalanlar üzerine kral olarak tayin ettiği Tsedekiya da üzerine kral olarak tayin ettiği Tsedekiya da üzerine buyruk olana isyan etti. Bu hareketi, Nebukadnetsar için bardağı taşıran damla oldu. Yeruşalim şehri yeniden kuşatıldı ve MÖ 607’de muhafız askerlerin başı Nebuzaradan şehre girdi ve şehir tamamen harap edildi.—Yeremya 34:1, 21, 22; 52:5-12, 15.
19, 20. (a) Önceden bildirilen felakete karşı Yeremya’nın tutumu, Yahuda’nınkinden nasıl farklıydı? (b) Yahuda ve Yeremya için sonuç ne oldu?
19 ‘Seçilmiş kavmin’ başına gelen bu felaket, onlar için ne büyük bir bozgundu! Oysa Yeremya’nın bildirdiği hüküm ilanları açıkça doğrulanmıştı. Kendilerine bir zarar gelmeyeceğine inanan Yahudiler, hayal aleminde yaşarken, “felaket habercisi” olan Yeremya, aslında düş gören bir bozguncu değil, gerçekleri konuşan biriydi. (Yeremya 38:4; “bela”, “zarar”, “ziyan” gibi sözcükler Yeremya kitabında onlarca defa geçer.) Yehova’nın hükmü ne kadar doğruydu! “Ve onlara diyeceksin: Kendi Allahı RABBİN (Yehova’nın) sözünü dinlemiyen ve ders almıyan millet budur; hakikat yok oldu ve ağızlarından kesildi . . . . Ve Yahuda şehirlerinden ve Yeruşalim sokaklarından meserret sesini, ve sevinç sesini . . . . sona erdireceğim; çünkü diyar harap olacak.”—Yeremya 7:28, 34.
20 Gururlu ve kayıtsız Yahudiler, Tanrı’yı çağırmalarının ve O’nunla kurmuş oldukları özel ilişkinin kurtuluşlarını garantilemediğini feci şekilde kabul etmek zorunda kaldılar. Peygamberlikte şöyle denilmişti: “Selâmeti (barışı) bekledik, fakat iyilik gelmedi; ve şifa vaktini bekledik, ve işte, yılgınlık! Orak vakti geçti, yaz sona erdi, ve biz kurtulmadık.” (Yeremya 8:15, 20) Yahuda için artık hesap verme zamanı gelmişti. Oysa peygamberi Yeremya yılmadan çalıştığı yıllar boyunca korundu ve görevini bitirmesine izin verildi. Son günlerini sürgünlükte, fakat alçaltılmış milletin götürüldüğü Babil’de değil, Mısır’da yaşadı. O, 65’i aşan yıl boyunca korkusuzca ve sadakatle Tanrı’nın hükümlerini ilan etti.
21. Başka hangi sorular bizi ilgilendirmektedir?
21 Şimdi, Yeremya’nın hayatı ve hizmetinin, zamanımızda nasıl bir uygulaması olduğunu bilmekle ilgileniyoruz. Yeremya’nın 20. yüzyıldaki karşılığı acaba kimdir? Ya Yahuda ve Yeruşalim’dekiler kimlerdir? Kuzeyden gelen tehdidin karşılığı nedir? Sonraki makalede bu sorular incelenecektir.
HATIRLIYOR MUSUN?
Yeremya görevini nasıl karşıladı? Yehova nasıl cevap verdi?
Yeremya’nın günlerinde cereyan eden olaylarla neden ilgileniyoruz?
Yeremya hangi dinsel durumları kınadı? Yahudiler neye güveniyorlardı?
Sonunda Yeruşalim ve Yahuda diyarının başına ne geldi?
[Sayfa 20’deki pasaj]
Yalancı peygamberlerden sakının . . . . Onları meyvalarından tanıyacaksınız. İnsanlar dikenlerden üzüm, yahut deve dikenlerinden incir toplarlar mı? Böylece her iyi ağaç iyi meyva verir; fakat çürük ağaç kötü meyva verir. İyi ağaç kötü meyva veremez; çürük ağaç da iyi meyva veremez.”—Matta 7:15-18.
[Sayfa 19’daki resim]
Kadınlar “Gökler kıraliçasına” pideler pişiriyorlardı