Kutsal Kitaptaki Sırası 32​—Yunus

Yazarı: Yunus

Tamamlanma Tarihi: MÖ y. 844

 1. (a) Yunus kitabında hangi soruların cevapları bulunur? (b) Kayıt Yehova’nın merhametine nasıl dikkat çeker?

YUNUS MÖ dokuzuncu yüzyılda yabancı bir sahada görevli vaiz olarak hizmet etti. O Yehova’dan aldığı görev hakkında ne düşündü? Tayin edildikten sonra başından neler geçti? Sahasındaki insanlar mesajını olumlu karşıladı mı? Duyuru işi amacına ulaştı mı? Yunus kitabındaki etkileyici kayıt bu sorulara cevap verir. Yehova’nın seçtiği ulusun putperestliğe yönelerek O’nunla olan ahdini bozduğu sırada kaleme alınan bu kayıt, Tanrı’nın merhametinin İsrail de dahil hiçbir ulusa özel olmadığını gösterir. Ayrıca, kusurlu insanlarda çok sık görülen merhamet, sabır ve iman eksikliğinin aksine, Yehova’nın merhametinin ve iyiliğinin büyüklüğünü göstererek O’nu yüceltir.

 2. (a) Yunus hakkında ne biliyoruz? (b) O ne zaman peygamber olarak hizmet etti?

² Yunus ismi (İbranice Yona) “Kumru” anlamına gelir. O, Zebulun topraklarında bulunan Celile’nin Gat-hefer şehrinden bir peygamber olan Amittay’ın oğluydu. 2. Krallar 14:23-25’te İsrail kralı Yeroboam’ın ülkenin topraklarını genişlettiğini ve Yehova’nın bunu Yunus aracılığıyla önceden bildirdiğini okuruz. Buna göre Yunus’un, İsrail kralı II. Yeroboam’ın tahta çıktığı MÖ 844 civarında peygamber olarak hizmet ettiği anlaşılıyor. Bu, başkenti Nineve olan Asur’un İsrail üzerinde hâkimiyet kurmasından uzun yıllar önceydi.

 3. Yunus kaydının doğruluğunu gösteren nedir?

³ Tüm Yunus kaydı hiç tartışmasız Tanrı ilhamı ve doğru bir kitap olarak kabul edilmektedir. ‘İmanımızın tamamlayıcısı İsa’, Yunus’tan gerçekten yaşamış biri olarak söz etti (İbr. 12:2). O, Yunus’un yaşadığı iki olayın ileriye yönelik anlamını açıklayarak kitapta anlatılanların gerçek peygamberlik sözleri olduğunu gösterdi (Mat. 12:39-41; 16:4; Luka 11:29-32). Yahudiler Yunus kitabını her zaman kanonik ve tarihsel bir kayıt olarak gördüler. Yunus’un kendi hatalarını ve zayıf yönlerini örtbas etmeye çalışmadan, dürüstçe anlatması da kaydın gerçekliğini gösterir.

 4. (a) Yunus’u nasıl bir balık yutmuş olabilir? (b) Hangi bilgiyle yetinmemiz gerekir?

⁴ Peki Yunus’u yutan ‘büyük balık’ için ne denebilir? Bu balığın türü hakkında pek çok tahminde bulunulmuştur. Örneğin ispermeçet balinası bir insanı bütün olarak yutabilir. Aynı şey büyük beyaz köpekbalığı için de geçerlidir. Ancak Kutsal Kitap sadece şöyle söyler: “Yehova Yunus’u yutması için büyük bir balık gönderdi” (Yun. 1:17). Balığın türü hakkında bir bilgi verilmez. Dolayısıyla Yunus’u yutanın ispermeçet balinası mı, yoksa başka bir deniz canlısı mı olduğunu kesin olarak söylemek mümkün değildir.a Kutsal Kitap kaydının verdiği bilgiyle yetinmemiz gerekir.

YUNUS KİTABININ İÇERİĞİ

 5. (a) Yunus Yehova’dan görev aldığında ne yaptı? (b) Sonuç ne oldu?

⁵ Yehova Yunus’u Nineve’ye gönderiyor fakat o kaçıyor (1:1-16). Kayıt şöyle anlatır: “Ve Amittay oğlu Yunus’a Yehova’nın sözü geldi: ‘Kalk, büyük şehir Nineve’ye git; onlara kötülüklerinin huzuruma kadar eriştiğini duyur’” (1:1, 2). Yunus bu görev karşısında ne hisseder? En ufak bir mutluluk dahi duymaz. Tam ters yöne, Tarşiş’e (muhtemelen İspanya) giden bir gemiye binerek kaçar. Yunus’un bindiği gemi şiddetli bir fırtınaya tutulur. Korku içindeki denizcilerin “her biri kendi tanrısına” yakarır; bu sırada Yunus ambarda uyumaktadır (1:5). Denizciler Yunus’u uyandırdıktan sonra bu felaketin kimin yüzünden başlarına geldiğini anlamak için kura çekerler. Kurada Yunus çıkar. Yunus İbrani olduğunu, Yehova’ya tapındığını ve O’nun verdiği görevden kaçtığını ancak o zaman anlatır. Kendisini denize atmalarını ister. Denizciler gemiyi kurtarmak için biraz daha uğraşırlar fakat sonunda Yunus’u denize atarlar. Bunun üzerine deniz yatışır.

 6. Denizde Yunus’un başına ne geldi?

⁶ Yunus’u “büyük bir balık” yutuyor (1:17–2:10). ‘Yehova Yunus’u yutması için büyük bir balık gönderir; Yunus üç gün üç gece balığın karnında kalır’ (1:17). Yehova’ya hararetli şekilde dua eder, “ölüler diyarının bağrından” feryat edip yardım ister. “Adağımı yerine getireceğim. Kurtuluş Yehova’dan gelir” der (2:2, 9). Sonra Yehova’nın emriyle balık Yunus’u karaya kusar.

 7. Yunus’un Nineve’de yaptığı duyurunun etkisi ne oldu?

⁷ Nineve’de hüküm mesajı duyuruyor (3:1–4:11). Yehova Yunus’a emrini tekrarlar. Yunus bu kez görevden kaçmaz ve Nineve’ye gider. Şehrin sokaklarında dolaşıp “Kırk gün kaldı, Nineve yıkılacak!” diye bağırır (3:4). Yaptığı duyuru etkili olur. Tüm Nineve halkı tövbe çağrısına uyar ve Tanrı’ya iman eder. Kral, insanların ve hayvanların oruç tutup çula sarınmasını emreder. Bunun üzerine Yehova merhamet gösterip şehri gelecek felaketten esirger.

 8. (a) Yehova’nın şehre merhamet göstermesi karşısında Yunus’un tepkisi ne oldu? (b) Yehova peygamberin içine düştüğü çelişkiyi nasıl gösterdi?

⁸ Ancak Yunus bu durumu kabullenemez. Yehova’ya, şehre merhamet göstereceğini baştan beri bildiğini ve bu yüzden Tarşiş’e kaçtığını söyler. Ölmeyi ister. Sonra şehrin doğusunda konaklayarak canı sıkkın bir şekilde olacakları beklemeye başlar. Yehova dengesiz bir ruh hali gösteren peygamberi için bir sukabağı fidanı hazırlar; fidan boy atıp Yunus’un üzerine gölge salar. Ancak Yunus’un sevinci kısa sürer. Yehova ertesi sabah sukabağını kurutması için bir kurt gönderir; böylece bitkinin rahatlatıcı gölgesi yerini yakıcı doğu rüzgârına ve kavurucu güneşe bırakır. Yunus yine ölmek ister. Kendini beğenmiş bir tutumla öfkesinin haklı olduğunda ısrar eder. O zaman Yehova, peygamberine içine düştüğü çelişkiyi gösterir: Yunus bir sukabağı bitkisi için üzülmekte, öte yandan Yehova’nın o büyük Nineve şehri için üzüldüğünü görünce öfke duymaktadır.

KİTABIN YARARLARI

 9. Yunus’un hangi tutumundan ve davranışından ders almalıyız?

⁹ Yunus’un davranış tarzından ve bunun sonuçlarından ders almalıyız. O, Tanrı’nın kendisine verdiği işten kaçtı; oysa Tanrı’nın desteğine güvenerek görevini üstlenmesi gerekirdi (Özd. 14:26; İşa. 6:8; Yun. 1:3; Luka 9:62). Görev yerinin aksi yönüne doğru giderken gemidekilere kendini ‘göklerin Tanrısı Yehova’ya’ tapınan biri olarak tanıtmakta isteksiz davranarak olumsuz bir tutum sergiledi. Yunus cesaretini kaybetmişti (Yun. 1:7-9; Efes. 6:19, 20). Bencilce bir bakış açısına sahip olduğundan, Yehova’nın Nineve’ye gösterdiği merhameti kendine hakaret olarak algıladı. Yehova’ya en başından beri sonucun böyle olacağını bildiğini söyleyerek üste çıkmaya çalıştı ve kendisini göndermekle gereksiz bir şey yaptığını ima etti. Tanrı Yunus’u bu saygısızlığından ve şikâyetçi tutumundan ötürü terbiye etti. Onun deneyiminden ders alarak biz de Yehova’nın merhametini ve olayları ele alış şeklini eleştirmekten kaçınalım (Yun. 4:1-4, 7-9; 1. Kor. 10:10; Filip. 2:13, 14).

10. Yunus kitabında Yehova’nın iyiliği ve merhameti nasıl anlatılır?

¹⁰ Bu kayıtta en göze çarpan şey Yehova’nın olağanüstü iyiliği ve merhametidir. Yehova yaklaşan yıkım hakkında uyarıda bulunması için peygamberini göndererek Nineve’ye iyilik etti ve şehir halkı tövbe ettiğinde merhamet göstermeye hazırdı (Yun. 1:2; 3:2-4, 10). Yehova’nın bu merhameti sayesinde Nineve MÖ 632’de Medler ve Babilliler tarafından yıkılana dek, 200 yıldan fazla bir zaman daha varlığını sürdürdü. Yehova Yunus’a da merhamet göstererek fırtınalı denizde hayatta kalmasını sağladı ve onu ‘sıkıntısından kurtarmak için’ bir sukabağı fidanı büyüttü. Ayrıca bu bitkiyi önce verip sonra da kurutarak, merhametini ve iyiliğini dilediği gibi gösterdiğini Yunus’un anlamasını sağladı (2:10; 4:6, 10, 11).

11. “Yunus peygamberin alameti” nedir?

¹¹ Matta 12:38-41’de İsa din adamlarına “Yunus peygamberin alametinden” başka bir alamet verilmeyeceğini söyledi. Yunus üç gün üç gece “ölüler diyarının bağrında” kaldıktan sonra Nineve’ye gidip hüküm mesajını duyurmuştu; böylece Nineveliler için bir “alamet” olmuştu (Yun. 1:17; 2:2; 3:1-4). Benzer şekilde İsa da üç gün mezarda kaldıktan sonra diriltildi. Öğrencileri onun dirildiğine ilişkin kanıtları duyurduklarında İsa da o nesil için bir alamet oldu. Ancak Yahudilerin zamanı ölçme yöntemleri ve İsa’nın ölümüyle ilgili kayıtlar dikkate alındığında bu ‘üç gün üç gecelik’ dönemin üç tam günden az olabileceği görülür.b

12. (a) İsa Nineveliler ve kendi dönemindeki Yahudiler hakkında ne söyledi? (b) “Yunus’tan daha büyük” olan kimdir? Bu kişiyle Yehova’nın Krallığı ve kurtuluş arasında nasıl bir bağlantı var?

¹² İsa devamen, tövbe eden Ninevelilerle kendi hizmet ettiği dönemde yaşayan ve onu açıkça reddeden duyarsız Yahudileri karşılaştırarak şöyle dedi: “Hüküm gününde Nineve halkı bu neslin insanlarıyla birlikte kalkacak ve onları mahkûm edecek. Çünkü onlar Yunus’un duyurusu üzerine tövbe etmişti. Fakat işte burada Yunus’tan daha büyük biri var” (Ayrıca Matta 16:4 ve Luka 11:30, 32’ye bakın). İsa “Yunus’tan daha büyük biri” derken kimi kastetmişti? Aslında kendini kastediyordu. O, tüm peygamberlerin en büyüğü olarak Yehova tarafından şu duyuruyu yapmak üzere gönderilmişti: “Tövbe edin, çünkü göklerin krallığı yaklaştı” (Mat. 4:17). Yine de o nesilden olan çoğu Yahudi ‘Yunus peygamberin alametini’ reddetti. Ya bugün için ne denebilir? Dünya çapında çoğu insanın Yehova’nın uyarılarına kulak asmadığı bir gerçek. Yine de, ‘İnsanoğlunun’ (İsa) duyurmaya başladığı Tanrı’nın Krallığı hakkındaki iyi habere olumlu karşılık veren binlerce kişi var. Yunus’un yaptığı duyurudan yarar görüp tövbe eden Nineveliler gibi, kendilerine sunulan muhteşem fırsatı değerlendiren bu kişiler de Yehova’nın sonsuz yaşam için cömertçe ve merhametle yaptığı düzenlemelerden yararlanabilecekler; çünkü “Kurtuluş Yehova’dan gelir” (Yun. 2:9).

[Dipnotlar]