Bölüm On Beş

Yaşlı Ana-Babamıza Onur Vermek

 1. Ana-babamıza neler borçluyuz ve bu nedenle onlara karşı ne hissetmeli ve nasıl davranmalıyız?

UZUN yıllar öncesinin hikmetli bir adamı şu öğüdü verdi: “Kendi babanı dinle, ve ihtiyar olduğu zaman, ananı hor görme.” (Süleymanın Meselleri 23:22) ‘Ben asla böyle yapmam!’ diyebilirsiniz. Çoğumuz annelerimize ya da babalarımıza karşı derin bir sevgi besler, onları küçümsemeyiz. Onlara çok şey borçlu olduğumuzu kabul ederiz. Her şeyden önce, ana-babamız bize hayat vermiştir. Gerçi hayatın Kaynağı Yehova’dır, ama, ana-babamız olmasaydı biz de var olamazdık. Ana-babamıza verebileceğimiz hiçbir şey hayatın kendisi kadar değerli değildir. Sonra, çocuğun bebeklikten yetişkinliğe doğru gelişmesine yardım etmenin gerektirdiği özveriyi, üstüne titreyerek gösterilen özeni, yapılan masrafı ve sevgi dolu ilgiyi bir düşünün. Bu nedenle, Tanrı’nın Sözünün şu öğüdü vermesi çok yerindedir: “ ‘Babana, anana hürmet et . . . . ta ki sana iyilik olsun, ve dünyada uzun ömürlü olasın.’”!—Efesoslular 6:2, 3.

DUYGUSAL İHTİYAÇLARIN FARKINDA OLMAK

 2. Büyümüş çocuklar ana-babalarının kendileri için yaptıklarının ‘karşılığını’ nasıl ödeyebilirler?

² Resul Pavlus İsa’nın takipçilerine şunları yazdı: “Onlar [çocuk veya torunlar] evvelâ kendi evlerine takva (Tanrısal bağlılık) göstermeği, ve kendi atalarına karşılık ödemeği öğrensinler; çünkü Allahın indinde bu makbuldür.” (I. Timoteos 5:4) Büyüyen çocuklar, anne ve babalarının, büyükanne ve büyükbabalarının kendileri uğruna sevgiyle harcadıkları yılları, emeği ve özeni takdir ettiklerini göstererek yaptıklarının ‘karşılığını’ ödemiş olurlar. Çocuklar için bunu yapabilmenin bir yolu, herkes gibi yaşlıların da sevgi ve güvene ihtiyaç duyduğunun ve bu ihtiyacın çoğu kez ciddi boyutlarda olduğunun farkında olmaktır. Hepimiz gibi, onların da kendilerine değer verildiğini hissetmeleri gerekir. Hayatın yaşanmaya değer olduğunu hissetmeye ihtiyaçları var.

 3. Anne baba ile büyükanne ve büyükbabalara nasıl onur verebiliriz?

³ Böylece onları sevdiğimizi bilmelerini sağlayarak anne ve babamıza, büyükanne ve büyükbabamıza onur verebiliriz. (I. Korintoslular 16:14) Eğer ana-babamız bizimle birlikte oturmuyorsa, bizden haber almalarının onlar için çok şey ifade ettiğini unutmamalıyız. Neşelendiren bir mektup, telefon ya da bir ziyaret onların sevincine büyük ölçüde katkıda bulunabilir. Japonya’da yaşayan Miyo, 82 yaşındayken şunları yazdı: “[Kocası seyahat eden bir nazır olan] kızım bana şöyle diyor: ‘Anne, lütfen sen de bizimle “yolculuğa katıl.”’ O bana her hafta bulundukları yerin adresini ve telefon numarasını gönderir. Haritamı açıp ‘Hah, şimdi buradalar!’ diyebiliyorum. Böyle bir çocuğa sahip olmak bulunmaz nimet; bunun için Yehova’ya hep şükrediyorum.”

MADDİ İHTİYAÇLAR KONUSUNDA YARDIM

 4. Yahudi dinsel geleneği yaşlı ana-babalara karşı katılığı nasıl teşvik etti?

⁴ Acaba bir kimsenin ana-babasını onurlandırmasının kapsamına onların maddi ihtiyaçlarıyla ilgilenmek de girebilir mi? Evet. Çoğu kez böyledir. İsa’nın günlerinde Yahudi dinsel liderler, parasının ya da malının ‘Tanrı’ya vakfedilmiş’ olduğunu bildiren birinin bunları ana-babasının bakımı için kullanma sorumluluğundan kurtulacağı şeklindeki gelenekten yana oldular. (Matta 15:3-6) Ne katı bir davranış! Aslında, o dinsel liderler insanları ana-babalarını onurlandırmaya değil, ihtiyaçlarını bencilce inkâr ederek onlara karşı saygısız davranmaya teşvik ediyorlardı. Biz asla böyle yapmak istemiyoruz!—Tesniye 27:16.

 5. Bazı ülkelerde hükümetlerce yapılan düzenlemeler varsa da, bir kimsenin ana-babasını onurlandırması neden bazen maddi yardımda bulunmayı da kapsar?

⁵ Bugün birçok ülkede, hükümetçe desteklenen sosyal yardım programları yaşlılara gıda, giysi ve barınak gibi maddi ihtiyaçlarından bazılarını sağlıyor. Buna ek olarak, yaşlanan kişilerin kendileri de yaşlılık dönemi için bazı tedariklerde bulunmuş olabilirler. Fakat bunlar tükenirse ya da yetersiz olduğu görülüyorsa, çocuklar ana-babalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere ellerinden geleni yaparak onlara onur verirler. Aslında, yaşlı ana-babalara bakmak Tanrısal bağlılığın, yani aile düzenlemesinin Kurucusu Yehova Tanrı’ya olan bağlılığın bir kanıtıdır.

SEVGİ VE ÖZVERİ

 6. Bazıları ana-babalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere oturdukları yerle ilgili ne gibi düzenlemeler yaptı?

⁶ Birçok yetişkin çocuk yardıma muhtaç durumdaki ana-babalarının ihtiyaçlarını sevgi ve özveriyle karşılamıştır. Bazıları ana-babalarını kendi evlerine aldı ya da onlara yakın bir yere taşındı. Başkaları ise ana-babalarının oturduğu eve taşındı. Bu tür düzenlemelerin çoğu zaman hem ana-babalar hem de çocuklar için bir nimet olduğu görüldü.

 7. Yaşlı ana-babalarla ilgili kararlarda aceleci davranmamak neden iyidir?

⁷ Ancak, bu tür yer değişikliklerinin iyi sonuçlar vermediği de oldu. Niçin? Belki kararlar aceleyle ya da sırf duygusallık sonucu verildi. Mukaddes Kitap hikmetli bir şekilde, “basiretli adam kendi gidişine dikkat eder” diye uyarıyor. (Süleymanın Meselleri 14:15) Diyelim ki, yaşlı annenizin yalnız başına yaşamakta zorluk çektiğini ve size taşınmasının yararlı olabileceğini düşünüyorsunuz. Atacağınız adımlar üzerinde makul şekilde düşünürken şunu göz önünde tutabilirsiniz: Onun gerçek ihtiyaçları nelerdir? Uygun bir alternatif çözüm sunan, özel ya da devlet destekli sosyal hizmetler var mı? Kendisi taşınmak istiyor mu? İstiyorsa, bu yaşamını hangi yönlerden etkileyecek? Dostlarından ayrılmak zorunda kalacak mı? Bu onu duygusal yönden nasıl etkileyebilir? Bunları kendisiyle konuştunuz mu? Böyle bir taşınma sizi, eşinizi ve çocuklarınızı nasıl etkileyebilir? Eğer annenizin bakıma ihtiyacı varsa, bunu kim sağlayacak? Sorumluluk paylaşılabilir mi? Konuyu doğrudan ilgisi bulunan herkesle görüştünüz mü?

 8. Yaşlı ana-babanıza nasıl yardım edeceğinize karar verirken kimlere danışabilirsiniz?

⁸ Bakım sorumluluğu ailedeki tüm çocuklara düştüğüne göre, verilecek kararlara herkesin katılabilmesi için bir aile toplantısı düzenlemek hikmetli bir davranış olabilir. Cemaatteki ihtiyarlarla ya da benzer durumla karşılaşmış dostlarla konuşmak da yardımcı olabilir. Mukaddes Kitap “Öğüt olmıyan yerde tertipler boşa çıkar” diye uyarıyor ve ekliyor: “fakat öğütçülerin çokluğu ile dururlar.”—Süleymanın Meselleri 15:22.

DUYGUDAŞ VE ANLAYIŞLI OLUN

9, 10. (a) İlerleyen yaşlarına rağmen, yaşlı kimselerle ilgili hangi noktalar göz önünde tutulmalı? (b) Büyümüş bir çocuk, ana-babası yararına hangi adımı atarsa atsın, onlara daima ne göstermeli?

⁹ Yaşlı ana-babalarımıza onur vermek duygudaşlık ve anlayış gerektirir. Yıllar onlardan pek çok şeyi alıp götürdükçe, yürümek, yemek yemek ve hatırlamakta giderek daha çok zorlanabilirler. Belki yardıma ihtiyaçları var. Çoğu kez çocuklar aşırı üzerlerine düşüp onlara yol göstermeye çalışır. Fakat yaşlı kimseler hikmet ve deneyim açısından yılların birikimine sahip, ömür boyu kendi kendilerine bakmış ve kendi kararlarını kendileri vermiş yetişkinlerdir. Kimlikleri ve özsaygıları, ana-baba ve yetişkinler olarak üstlendikleri roller çevresinde gelişmiş olabilir. Yaşamlarıyla ilgili denetimi çocuklarına bırakmaları gerektiğini hisseden ana-babalar ruhsal çöküntü içinde ya da öfkeli olabilirler. Bazıları gücenip, bağımsızlıklarını ellerinden alacak gözüyle baktıklarından gösterilen çabalara karşı koyarlar.

¹⁰ Böyle sorunlara kolay bir çözüm yoktur, fakat yaşlı ana-babaların kendi kendilerine bakmalarına ve kendi kararlarını kendileri vermelerine mümkün olduğunca fırsat vermek düşüncelilik olacaktır. Ana-babanız için en iyisinin ne olduğuna onlarla konuşmadan karar vermemek hikmetliliktir. Onlar belki pek çok şey kaybettiler. Fakat bırakın, hâlâ yapabilecekleri şeyleri kendileri yapsınlar. Ana-babanızın yaşamını ne kadar az denetlemeye çalışırsanız, onlarla ilişkinizin o oranda iyi olacağını görebilirsiniz. Hem onlar hem de siz daha mutlu olacaksınız. İyilikleri için bazı şeylerde ısrar etmek gerekse bile, ana-babanızı onurlandırmak onlara hak ettikleri itibar ve saygıyı göstermeyi gerektirir. Tanrı’nın Sözü şu öğüdü verir: “Ak saçlının önünde ayağa kalkacaksın, ve kocamış olana hürmet edeceksin.”—Levililer 19:32.

DOĞRU TUTUMU KORUMAK

11-13. Yetişkin bir çocuğun ana-babasıyla geçmişteki ilişkisi iyi değilse bile, yaşlılıklarında onlara bakmanın getirdiği zorlukla nasıl başa çıkabilir?

¹¹ Yetişkin çocukların yaşlı ana-babalarına onur vermekte bazen karşı karşıya geldikleri bir sorun, onların ana-babalarıyla olan önceki ilişkileriyle bağlantılıdır. Belki babanız soğuk ve sevgisiz, anneniz buyurgan ve sert biriydi. Sizin istediğiniz gibi bir ana-baba olmadıkları için hâlâ düş kırıklığı, öfke ya da kırgınlık duyuyor olabilirsiniz. Bu tür duyguların üstesinden gelebilir misiniz?a

¹² Finlandiya’da büyümüş olan Basse, şunları anlatıyor: “Üvey babam Nazi Almanyasında bir SS subayıydı. Kendini kolayca kaybedip öfkeleniyordu ve o zaman tehlikeli oluyordu. Annemi defalarca gözümün önünde feci şekilde dövdü. Bir keresinde bana öfkelendiğinde, kemerini savurup tokasıyla yüzüme vurdu. Öylesine şiddetli vurdu ki, yatağın üzerinden uçarak tepetaklak yere serildim.”

¹³ Ancak, madalyonun öbür yüzü de var. Basse şunları ekliyor: “Öte yandan, ailenin maddi ihtiyaçlarını sağlamak üzere kendini esirgemeden canla başla çalıştı. Bana hiçbir zaman baba şefkati göstermedi, fakat onun duygusal yaraları olduğunu biliyordum. Genç bir delikanlıyken annesi tarafından evden kovulmuştu. Kavgacı biri olarak büyüdü ve genç yaşta savaşa katıldı. Onu bir dereceye kadar anlayabiliyor ve suçlamıyordum. Yaşım ilerlediğinde, ölümüne kadar elimden geldiğince ona yardımcı olmak istedim. Bu kolay değildi, fakat elimden geleni yaptım. Sonuna dek iyi bir oğul olmaya çalıştım, onun da böyle bir evlat olduğumu kabul ettiğini düşünüyorum.”

14. Hangi ayet, yaşlı ana-babalara bakarken ortaya çıkan koşullar da dahil her duruma uygulanır?

¹⁴ Diğer meselelerde olduğu gibi, aileye özgü durumlarda da Mukaddes Kitabın öğüdü geçerlidir: “Birbirinize karşı sabrederek, ve eğer birinin başkasına karşı bir şikâyeti varsa, Rabbin size bağışladığı gibi böylece siz de biri obirine bağışlıyarak, . . . . merhamet yüreğini, iyiliği, alçak gönüllülüğü, hilmi, tahammülü, . . . . giyinin.”—Koloseliler 3:12-14.

BAKANLARIN DA BAKIMA İHTİYACI VAR

15. Ana-babalara bakmak bazen neden acı verir?

¹⁵ Yardıma muhtaç bir anne ya da babaya bakmak pek çok iş ve büyük sorumluluk içeren, çok zaman isteyen ağır bir görevdir. Fakat en büyük zorluğu çoğu kez duygusal yöndendir. Ana-babanızın sağlıklarını ve hafızalarını kaybedip başkalarına bağımlı duruma gelmelerini görmek acıdır. Porto Rikolu Sandy şunları anlatıyor: “Annem, ailemizin direğiydi. Onun bakımıyla ilgilenmek yürek parçalayıcı bir işti. Önce topallamaya başladı; sonra bir bastona, bir yürütece, ardından bir tekerlekli sandalyeye ihtiyacı oldu. Bundan sonra ölümüne dek durumu sürekli kötüye gitti. Kemik kanserine yakalandı, gece gündüz, devamlı bakıma ihtiyacı vardı. Ona banyo yaptırır, yedirir ve kitap okurduk. Bu çok zordu—özellikle duygusal yönden. Annemin öleceğini fark ettiğimde ağladım, onu çok seviyordum.”

16, 17. Hangi öğüt, yaşlıya bakan kişinin dengeli bir bakış açısını korumasına yardımcı olabilir?

¹⁶ Eğer siz de benzer bir durumdaysanız, buna nasıl göğüs gerebilirsiniz? Mukaddes Kitabı okuyarak Yehova’yı dinlemek ve dua yoluyla O’nunla konuşmak size büyük ölçüde yardım edecek. (Filipililer 4:6, 7) Pratik olarak, dengeli beslendiğinizden emin olun ve yeterince uyumaya çalışın. Bunu yapmakla, sevdiğiniz kişiye bakmak için hem duygusal, hem de fiziksel yönden daha iyi durumda olacaksınız. Belki günlük iş programınıza zaman zaman ara verecek şekilde bir düzenleme yapabilirsiniz. Bir tatil yapmak mümkün olmasa bile, dinlenmek için biraz zaman ayırmak hikmetliliktir. Kendinize biraz vakit ayırabilmek için, başka birinin rahatsız olan anne ya da babanızın yanında kalmasını düzenleyebilirsiniz.

¹⁷ Yaşlıya bakan yetişkinlerin kendileriyle ilgili makul olmayan beklentilere sahip olması ender bir şey değildir. Fakat yapamadıklarınız yüzünden kendinizi suçlamayın. Bazı durumlarda sevdiğiniz kişiyi bir bakımevine emanet etmeniz gerekebilir. Siz bakıyorsanız, kendiniz için makul beklentiler koyun. Yalnızca ana-babanızın değil, çocuklarınızın, eşinizin ve kendinizin ihtiyaçlarınızı da dengelemelisiniz.

NORMALİN ÖTESİNDEKİ GÜÇ

18, 19. Yehova nasıl bir destek vaat etti ve hangi tecrübe O’nun bu vaadine sadık kaldığını gösterir?

¹⁸ Yehova sevgi dolu bir şekilde, sözü olan Mukaddes Kitap aracılığıyla, yaşlı ana-babaya bakmakta büyük yardımı olabilen bir rehberlik sağlıyor; fakat O’nun yardımı bununla sınırlı değildir. Mezmur yazarı ilham altında şunu kaleme aldı: “RAB kendisini çağıranların hepsine yakındır, . . . . feryatlarını işitir, ve onları kurtarır.” Yehova, Kendisine sadık olanları en zor durumlardan bile kurtarır, ya da korur.—Mezmur 145:18, 19.

¹⁹ Filipinler’de yaşayan Myrna, beyin kanaması yüzünden kendi işini göremez duruma gelen annesine bakarken bunu öğrendi. Myrna şunları yazıyor: “Sevdiği birinin ıstırap çektiğini, neresinin ağrıdığını söyleyecek durumda olmadığını görmek kadar insanı yıkan bir şey olamaz. Bu onun suda yavaş yavaş boğulmasını seyretmeye benziyordu ve yapabileceğim hiçbir şey yoktu. Tekrar tekrar diz çöküp Yehova’ya ne kadar yorgun olduğumu söylüyordum. Yehova’dan gözyaşlarını bir şişede saklamasını ve kendisini hatırlamasını rica eden Davud gibi ağlıyordum. [Mezmur 56:8] Ve vaat ettiği gibi, Yehova bana muhtaç olduğum gücü verdi. ‘Yehova bana destek oldu.’”—Mezmur 18:18.

20. Mukaddes Kitabın hangi vaatleri, baktıkları kimse ölse dahi ona bakan kişilerin iyimserliklerini korumasına yardım eder?

²⁰ Yaşlı ana-babalara bakmanın “mutlu sona ulaşmayan bir öykü” olduğu söylenmiştir. Myrna’nın annesinin durumunda olduğu gibi, en iyi bakımı sağlama yönündeki tüm çabalara rağmen, yaşlı kişiler ölebilir. Fakat Yehova’ya güvenenler, ölümün öykünün sonu olmadığını bilir. Resul Pavlus ‘adil olanlar ile olmıyanların bir dirilmesi olacağını Tanrı’dan ümit ediyorum’ dedi. (Resullerin İşleri 24:15) Tanrı’nın ‘artık ölümün olmayacağı’ güzel bir yeni dünya oluşturma vaadinin yanında dirilme ümidi de, yaşlı ana-babalarını kaybedenleri teselli eder.—Vahiy 21:4.

21. Yaşlı ana-babalara onur vermekle hangi güzel sonuçlar elde edilir?

²¹ Tanrı’nın hizmetçileri, yaşlı bile olsalar ana-babalarına karşı derin bir hürmet duyarlar. (Süleymanın Meselleri 23:22-24) Onlara onur verirler. Böylece, ilham edilmiş meselin sözlerini yaşayarak görürler: “Baban ve anan sevinsinler, ve seni doğuran mesrur olsun.” (Süleymanın Meselleri 23:25) En önemlisi, yaşlı ana-babalarına onur verenler aynı zamanda Yehova Tanrı’yı memnun eder ve onurlandırırlar.

[Dipnot]

ŞU MUKADDES KİTAP İLKELERİ . . . . YAŞLI ANA-BABALARIMIZI ONURLANDIRMAMIZA NASIL YARDIM EDER?

Anne babalarla, büyükanne ve büyükbabaların emeklerinin karşılığını ödemeliyiz.—I. Timoteos 5:4.

Her şeyimiz sevgiyle olmalı.—I. Korintoslular 16:14.

Önemli kararlar asla aceleyle alınmamalı.—Süleymanın Meselleri 14:15.

Hasta ve zayıf olsalar bile, yaşlı ana-babalara saygı gösterilmeli.—Levililer 19:32.

Yaşlanma ve ölme bekleyişiyle sürekli yüz yüze kalmayacağız.—Vahiy 21:4.

[Sayfa 179’daki resim]

Bir anne ya da baba hakkında, kendisiyle konuşmadan kararlar almak hikmetsizliktir