Kutsal Kitaptaki Sırası 39—Malaki
Yazarı: Malaki
Yazıldığı Yer: Yeruşalim
Tamamlanma Tarihi: MÖ 443 sonrası
1. Malaki kaydı peygamber hakkında ne gösterir?
MALAKİ kimdi? Kutsal Kitap onun geldiği soy ya da hayatı hakkında hiçbir bilgi vermez. Ancak peygamberlik sözlerinin genel karakterinden, Malaki’nin Yehova’ya bağlılığı nedeniyle müthiş bir gayretle hizmet eden, O’nun ismini ve pak tapınmayı savunan biri olduğu anlaşılır. Ayrıca kayıt Malaki’nin, Tanrı’ya kulluk ettiğini iddia edip aslında kendi arzularının kölesi olanlara karşı büyük öfke duyan biri olduğunu gösterir. Dört bölümden oluşan Malaki kaydında Yehova ismi 48 kez geçer.
2. (a) Malaki adı ne anlama gelir? (b) Yazarın hangi dönemde yaşadığı anlaşılıyor?
2 Malaki ismi İbranicede muhtemelen “Habercim” anlamına gelir. Orijinal İbranice metne, Septuagint’e ve kitapların kronolojik sırasına göre Malaki İbranice Kutsal Yazıların son kitabıdır. Eski Yahudiler arasında çok önemli bir otorite olan “Büyük Meclis” Malaki’nin Haggay ve Zekeriya peygamberlerden sonra, Nehemya’yla aynı dönemde yaşadığını kabul etmiştir.
3. Malaki kaydının MÖ 443’ten sonra yazıldığını nereden anlıyoruz?
3 Malaki peygamberlik sözlerini ne zaman yazdı? Kayda göre o sırada yönetimde bir valinin bulunması, Yahuda’nın 70 yıl ıssız kalışının ardından Yeruşalim’in yeniden inşa edildiği döneme işaret eder (Mal. 1:8). Acaba söz konusu vali kimdir? Kayıtta mabedin inşasına değinilmeyip sadece orada sunulan hizmetlerden bahsedilir. Dolayısıyla anlatılan dönem, mabet tamamlandığı sırada görevde olan Vali Zerubbabel’den sonrası olmalıdır. Kutsal Yazılar o dönemde sadece bir validen daha söz eder, bu Nehemya’dır. Peki Malaki kitabında anlatılanlar Nehemya’nın zamanındaki ortama uygun mudur? Malaki Yeruşalim ile surlarının inşasına dair hiçbir şey söylemediğinden, kaydın Nehemya’nın valilik döneminin ilk zamanlarında yazılmadığı anlaşılıyor. Ancak kitapta görevini kötüye kullanan kâhinler hakkında çok şey söylenmesi, Nehemya’nın Yeruşalim’e ikinci kez geldiğinde ülkeye hâkim olan ortamın anlatıldığını düşündürür (Nehemya Artakserkses’in saltanatının 32. yılında, yani MÖ 443’te, kralın emri üzerine Babil’e geri çağrılmış, sonra tekrar Yeruşalim’e gelmişti) (Neh. 13:6; Mal. 2:1). Malaki ve Nehemya kitaplarındaki benzer pasajlar bu peygamberlik sözlerinin o döneme özel olduğunu gösterir (Mal. 2:4-8, 11, 12—Neh. 13:11, 15, 23-26; Mal. 3:8-10—Neh. 13:10-12).
4. Malaki kitabının Tanrı ilhamı doğru bir kayıt olduğunu gösteren nedir?
4 Yahudiler Malaki kitabını her zaman Tanrı ilhamı doğru bir kayıt olarak kabul etmiştir. Yunanca Kutsal Yazılarda Malaki kitabından yapılan alıntılar, bu kaydın Hıristiyan cemaati tarafından kanonik, yani Kutsal Metinler dizisine ait kabul edildiğini ve Tanrı ilhamı bir kitap olduğunu kanıtlar. Bu alıntılardan bazıları Malaki’deki peygamberlik sözlerinin nasıl gerçekleştiğini göstermek amacıyla yapılmıştır (Mal. 1:2, 3—Rom. 9:13; Mal. 3:1—Mat. 11:10; Luka 1:76; 7:27; Mal. 4:5, 6—Mat. 11:14; 17:10-13; Mar. 9:11-13 ve Luka 1:17).
5. Malaki’nin peygamber olarak görevlendirilmesine yol açan koşullar nelerdi?
5 Malaki’nin peygamberlik sözleri, mabedin inşası sırasında Haggay ve Zekeriya peygamberlerin teşvikiyle halkta görülen gayret ve coşkunun çoktan kaybolduğunu gösterir. Kâhinler ihmalkâr, kibirli ve kendini beğenmiş kişiler haline gelmişti. Mabette sunulan hizmetler küçümsenmekteydi. Halk Tanrı’nın İsrail’le ilgilenmediğini düşündüğünden ondalık ve sunu vermeyi bırakmıştı. Zerubbabel’e bağlanan ümitler boşa çıkmış ve beklentilerin aksine Mesih gelmemişti. Yahudiler ruhen çok kötü bir durumdaydı. Peki halkı teşvik edip ümitlendirmek için bir temel var mıydı? Halkın gerçek durumunu fark etmesine, ruhen uyanıp Yehova’nın doğruluk standardına yeniden erişmesine nasıl yardım edilebilirdi? Malaki kaydı bu sorulara cevap verir.
6. Malaki’nin nasıl bir üslubu vardır?
6 Malaki’nin dolaysız ve etkili bir üslubu vardır. Önce bir fikir ortaya atar, sonra hitap ettiği kişilerin itirazlarına karşılık verir. Son olarak da başta dile getirdiği düşünceyi tekrarlar. Bu, sözlerine güç ve canlılık katar. Malaki hitap ettiği kişileri söz sanatıyla ikna etmeye çalışmak yerine, sert bir dille, tartışırcasına konuşur.
MALAKİ KİTABININ İÇERİĞİ
7. Yehova kimi sevdiğini, kimden nefret ettiğini söyledi?
7 Yehova’nın kâhinlere emri (1:1–2:17). Yehova önce halkına sevgisini dile getirir. Yakup’u sevmiş, Esav’dan nefret etmiştir. Edom yıkılan yerlerini yeniden yapmayı istediği kadar denesin, Yehova oraları yıkacak; oraya “kötülük diyarı” denecek. Edom halkı lanetlenirken, ‘İsrail diyarında Yehova yüceltilecek’ (1:4, 5).
8. (a) Kâhinler Yehova’nın sofrasını nasıl kirletti? (b) Kimler lanetliydi?
8 Yehova bu sefer ‘adını hor gören kâhinlere’ doğrudan hitap eder (1:6). Onlar kendilerini mazur göstermeye çalışırken, Yehova kurban olarak kör, topal ve hasta hayvanlar sunmalarına dikkat çeker ve şöyle der: “Haydi onu valine götür. Senden hoşnut olur mu?” (1:8). Yehova onlardan hoşnut değildir. Milletler arasında adını yüceltmeleri gerekirken onlar “Yehova’nın sofrası kirli” diyerek O’nun kutsallığına saygısızlık etmektedir (1:12). Yehova’ya adaklarını yerine getiriyormuş gibi davranıp aslında değersiz kurbanlar sunanlar lanetlidir. Kayıt söyle devam eder: “‘Ben büyük Kralım’ diyor göklerin hâkimi Yehova, ‘Ve adım milletler arasında korku uyandıracak’” (1:14).
9. (a) Kâhinler neyi ihmal etti? (b) Yehova’nın kutsallığına nasıl saygısızlık ettiler?
9 Yehova kâhinlere bir buyruk verir. Öğüdünü ciddiye almazlarsa üzerlerine lanet yağdıracağını ve bereket dileklerini lanete çevireceğini söyler. Levi’yle yaptığı ahde uymadıklarından, bayramlarındaki kurbanların gübresini suratlarına saçacaktır. Kayıt şöyle devam eder: “Kâhinin dudakları bilgiyi korumalı; halk kanunu onun ağzından öğrenmeli, çünkü o göklerin hâkimi Yehova’nın habercisi” (2:7). Ardından Malaki peygamber İsrail ve Yahuda’nın işlediği büyük günahı dile getirir. Onlar birbirlerine haince davranmış, ‘yabancı bir ilahın kızını alarak’ Babaları ve Yaratıcıları Yehova’nın kutsallığına saygısızlık etmiştir (2:11). Yehova’yı bezdirecek kadar ileri gitmişler, hatta “Adalet Tanrısı hani nerede?” diye sormuşlardır (2:17).
10. Rab kimleri yargılamak için mabedine gelecekti?
10 Rab ve habercisi (3:1-18). Peygamberlik sözleri ‘göklerin hâkimi Yehova’nın’ şu önemli bildirisiyle devam eder: “İşte, habercimi gönderiyorum; önümde yolu açacak. Aradığınız Rab ve sevinçle beklediğiniz ahit habercisi mabedine ansızın gelecek. Evet, işte geliyor!” (3:1). O, maden arıtan biri gibi Levioğullarını arındıracak ve Kendisinden korkmayan kötülere karşı derhal tanıklık edecek. Yehova değişmez. Onlar Yakup’un soyu oldukları için, eğer Kendisine dönerlerse O da merhametle onlara dönecek.
11. (a) Tanrı, halkının Kendisini nasıl sınamasını istedi? (b) Bunu yaparlarsa onları hangi nimetler bekliyordu?
11 Halk Tanrı’dan çalmaktadır. Fakat Yehova onları, evinde yiyecek olması için ondalıkları ambara getirerek Kendisini sınamaya davet eder ve göklerin bentlerini açıp onlara bol bol bereket vereceğine güvenmelerini ister. Bütün milletler onları mutlu sayacak, ülkeleri sevinç diyarı olacaktır. Malaki, Yehova’dan korkanlar aralarında konuşurken Yehova’nın kulak verip onları dinlediğini söyler ve şunları ekler: “Yehova’dan korkanlar ve ismini düşünenler için O’nun önünde bir anılma kitabı yazıldı” (3:16). Yehova onları Kendi halkı yapacak, o gün O’nun olacaklar.
12. Yehova korkunç günü hakkında hangi vaatte bulundu?
12 Yehova’nın büyük ve korkunç günü (4:1-6). Yaklaşan Yehova’nın günü kötülük yapanları yakıp yok edecek, onlardan geriye ne kök ne de dal bırakacak. Fakat Yehova’nın isminden korkanlar için doğruluk güneşi doğacak ve onlar şifa bulacak. Yehova onlara Musa Kanununu hatırlamalarını tembihler. Büyük ve korkunç günü gelmeden önce onlara İlya peygamberi göndermeyi vaat eder. Tanrı şöyle der: “O, babaların yüreğini oğullarına, oğulların yüreğini babalarına döndürecek. Öyle ki, dünyayı vurup yok etmek üzere gelmeyeyim” (4:6).
KİTABIN YARARLARI
13. Malaki şu konularda neler söyler: (a) Yehova’nın merhameti ve sevgisi? (b) Tanrı’nın Sözünü öğretenlerin taşıdığı sorumluluk? (c) Tanrı’nın kanunlarına ve ilkelerine aykırı davrananlar?
13 Malaki kitabı Yehova Tanrı’nın değişmeyen ilkelerini, merhametini ve sevgisini anlamamıza yardım eder. Kayıt Yehova’nın, halkı ‘Yakup’a’ duyduğu büyük sevgiyi vurgulayarak başlar (Mal. 1:2; Rom. 11:28). Tanrı Yakupoğullarına “Ben Yehova’yım, Ben değişmem” der. Yaptıkları büyük kötülüğe rağmen eğer Kendisine dönerlerse O da onlara dönmeye hazırdır. Ne büyük bir merhamet! (Mal. 3:6, 7; Çık. 34:6, 7). Yehova Malaki aracılığıyla kâhinin dudaklarının ‘bilgiyi koruması gerektiğini’ vurgular (Mal. 2:7). Tanrı’nın Sözünü öğretme sorumluluğu taşıyan herkes bu öğüde dikkat etmeli, verdiği bilginin doğru ve tam olduğundan emin olmalı (Filip. 1:9-11; ayrıca Yakup 3:1’le karşılaştırın). Yehova, çevresindekileri ‘kötülük yapmanın O’nun gözünde iyi’ olduğuna inandırmaya çalışan ikiyüzlüleri hoş görmez (Mal. 2:17). Hiç kimse göstermelik kurbanlarla büyük Kral Yehova’yı kandırabileceğini zannetmemeli (Mal. 1:14; Kol. 3:23, 24). Yehova Kendi doğru kanun ve ilkelerine aykırı davranan herkese karşı derhal tanıklık edecektir. Hiç kimse kötülük yapıp bunun yanına kâr kalacağını sanmamalı. Yehova onları yargılayacak (Mal. 3:5; İbr. 10:30, 31). Doğrular, Yehova’nın onların yaptığı işleri hatırlayacağından ve ödüllendireceğinden emin olabilir (Mal. 3:16). Onlar, İsa’nın yaptığı gibi Musa Kanununa dikkat etmelidir, çünkü onun içindeki pek çok şey İsa’nın yaşamında gerçekleşmiştir (Mal. 4:4; Luka 24:44, 45).
14. (a) Malaki özellikle neye işaret etti? (b) Malaki 3:1’deki sözler MS birinci yüzyılda nasıl gerçekleşti?
14 Malaki, İbranice Kutsal Yazıların son kitabı olarak Mesih’in gelişiyle bağlantılı olaylara işaret eder. Bu kitabın yazılmasından 400 yıl sonra Mesih ortaya çıktı ve onun gelişi nedeniyle Yunanca Kutsal Yazılar kaleme alındı. Göklerin hâkimi Yehova, Malaki 3:1’de şöyle der: “İşte, habercimi gönderiyorum; önümde yolu açacak.” Tanrı ilhamıyla konuşan yaşlı Zekeriya bu sözlerin oğlu Yahya’nın hayatında gerçekleşeceğini gösterdi (Luka 1:76). İsa Mesih de bunu doğruladıktan sonra şöyle dedi: “Vaftizci Yahya’dan daha büyüğü çıkmadı. Fakat göklerin krallığında küçük olan bile ondan büyüktür” (Mat. 11:7-12). Malaki’nin bildirdiği gibi, Yahya ‘yolu hazırlamak’ için gönderilmişti; dolayısıyla İsa’nın sonradan Krallık için ahit yaptığı kişiler arasında değildi (Luka 7:27, 28; 22:28-30).
15. Malaki’nin peygamberlik sözlerindeki “İlya” kimdir?
15 Malaki 4:5, 6’da Yehova şöyle vaat eder: “İşte size İlya peygamberi gönderiyorum.” Bu “İlya” kimdir? Hem Zekeriya’ya görünen melek hem de İsa bu sözlerin Vaftizci Yahya için geçerli olduğunu gösterdi. ‘Her şeyi eski durumuna getirecek’, ‘Yehova’ya uygun bir halk hazırlayacak’, böylece o halkın Mesih’i kabul etmesine yardım edecek kişinin Yahya olduğunu açıkladılar (Mat. 11:14; 17:11; Mar. 9:12; Luka 1:17). Malaki ‘İlya’nın’ ‘Yehova’nın büyük ve korkunç gününün’ habercisi olduğunu da söyler. Böylece İlya’nın gelişiyle ilgili sözlerin ilerideki bir hüküm gününde bir kez daha gerçekleşeceği anlaşılır.
16. (a) Malaki nimetlerle dolu hangi güne işaret eder? (b) Sıcak bir dille hangi teşvikte bulunur?
16 Göklerin hâkimi Yehova Kendi günü hakkında şöyle der: “Gündoğusundan günbatısına dek milletler arasında adım büyük olacak; . . . . Ben büyük Kralım . . . . Ve adım milletler arasında korku uyandıracak” (Mal. 1:11, 14). O’nun ismi gerçekten de korku uyandırır. “İşte, fırın gibi yanan gün geliyor; bütün küstahlar ve kötülük yapanlar anız gibi olacak.” Fakat Yehova’nın isminden korkanlar mutlu olacak, çünkü onlar için “doğruluk güneşi kanatlarında şifayla doğacak” (4:1, 2). Bu sözler itaatli insanların tamamen iyileştirileceği, yani ruhen, duygusal, zihinsel ve fiziksel olarak sağlıklı ve mutlu yaşayacağı zamana işaret eder (Vah. 21:3, 4). Malaki nimetlerle dolu o muhteşem güne değinerek bizi Yehova’nın evine sunularımızı getirmeye ve bunu bütün yüreğimizle yapmaya teşvik eder: “‘Beni bununla sınayın’ diyor göklerin hâkimi Yehova, ‘Göklerin bentlerini size açmaz mıyım, üzerinize yeterinden fazla bereket yağdırmaz mıyım?’” (Mal. 3:10).
17. Malaki kitabında uyarıların yanı sıra hangi teşvik bulunur?
17 İbranice Kutsal Yazıların bu son kitabı ‘dünyanın yok edileceğiyle’ ilgili uyarısına devam ederken, bir yandan da olumlu ve sevinçli bir tutumu teşvik eder. Malaki Yehova’nın halkına söylediği şu sözleri aktarır: “Bütün milletler ‘Ne mutlu size!’ diyecek, çünkü ülkeniz sevinç diyarı olacak” (3:12; 4:6).