Hizmet Etmek İçin Ehliyetli misin?

“Kifayetimiz Allahtandır.”—II. KORİNTOSLULAR 3:5.

 1. İsa’nın takipçilerinden oluşan cemaatte kimlere yer yoktur?

YEHOVA TANRI ve İsa Mesih çalışan kişilerdir. İsa şöyle dedi: “Babam şimdiye kadar işlemektedir; ben de işliyorum.” (Yuhanna 5:17) Tanrı, ne çalışmayı reddeden kimseleri, ne de sırf başkaları üzerinde kudret kazanmak için sorumluluk arayanları tasvip eder. Gevşek veya haris kimselere İsa’nın takipçilerinin cemaatinde yer yoktur.—Matta 20:25-27; II. Selânikliler 3:10.

 2. Cemaatteki sorumlulukları üstlenecek erkeklere şimdi neden büyük ihtiyaç vardır?

² Özellikle birçok kimsenin hakiki tapınma “dağına” akın ettiği bu zamanda Yehova’nın Şahitleri ‛Rabbin işinde çok çalışmaktadır.’ (I. Korintoslular 15:58; İşaya 2:2-4) Cemaatteki sorumlulukları üstlenebilecek ruhen ehliyetli erkeklere büyük ihtiyaç vardır. Bencil tutku tarafından yöneltilmeyen bu gibi erkekler kendilerini değil, Yehova’yı yüceltirler. (Süleymanın Meselleri 8:13) Tanrı’nın, cemaatteki görevler için yeterlik kazanmalarına yardım edeceğini biliyorlar; tıpkı ‛yeni ahdin hizmetçilerini yeterli kıldığı’ gibi.—II. Korintoslular 3:4-6.

 3. Hizmet-yardımcıları ve ihtiyarların temel sorumlulukları nedir?

³ İlk Hıristiyanlar arasında olduğu gibi, bugün de ehliyetli erkekler, mukaddes ruh ve Yehova’nın teşkilatı vasıtasıyla ihtiyar ve hizmet-yardımcısı olarak hizmet etmek üzere tayin edilmektedirler. (Resullerin İşleri 20:28; Filipililer 1:1; Titus 1:5) İhtiyarlar Tanrı’nın sürüsünü, korumaya yönelik bir gözetim sağlayarak güderler. Görevleri direkt olarak ruhi nezareti içermeyen hizmet-yardımcıları da, onlara yardım eder. (I. Petrus 5:2; Resullerin İşleri 6:1-6 ile karşılaştır.) Hizmet etmek için gelen Tanrı’nın Oğlu gibi, bu tayin edilenler de iman kardeşlerine hizmet etmek istiyorlar. (Markos 10:45) İsa’yı takip eden bir erkek olarak sen de aynı ruhu gösteriyor musun?

İhtiyarlar ve Hizmet-Yardımcıları İçin Gerekli Olan Nitelikler

 4. Cemaatte sorumluluk taşıyacak kişilerin sahip olmaları gereken niteliklerin listesini özellikle nerede buluyoruz?

⁴ Cemaatte sorumluluk taşıyacak kimselerden özellikle neler talep edildiğini resul Pavlus I. Timoteos 3:1-10, 12, 13 ve Titus 1:5-9’da belirtmektedir. Hem ihtiyarlar hem de hizmet-yardımcıları için geçerli olan bu nitelikleri ele alırken, onlara dünyevi ölçülere göre bakmamalıyız. Daha ziyade, ilk yüzyıldaki koşulları gözönüne alarak bakmalı ve bu niteliklerin Yehova’nın kavmi arasında uygulandığını bilmeliyiz. Bu talepleri karşılamak kâmillik gerektirmez, zira o takdirde, hiçbir insan buna ehliyetli olamazdı. (I. Yuhanna 1:8) Fakat sen İsa’ nın erkek bir takipçisi isen, şu anda cemaatle ilgili bir görevin olsun veya olmasın, neden kişisel niteliklerini gözden geçirmeyesin?

 5. Tekdire layık olmamak ne demektir?

⁵ Tekdire lâyık olmaması; dışarda olanlar tarafından kendisi hakkında iyi şahadet edilen ve suçlamadan uzak olması. (I. Timoteos 3:2, 7, 10; Titus 1:6, 7) İhtiyar veya hizmet-yardımcısı olarak tayin edilen ve bu mevkide hizmet edenler tekdire layık olmamalı, yani kusursuz olmalı; hakkında, yanlış bir davranış ve öğretimden dolayı tedip edilmesini gerektiren herhangi bir haklı suçlama bulunmamalı. Tabii, “sahte kardeşler” veya başkaları tarafından yapılan temelsiz suçlamalar bir erkeği tekdire layık duruma getirmez. Bir erkeği cemaatte hizmet etmekte yetersiz kılan, ancak Mukaddes Kitap standartlarına göre ispat edilebilen, keyfilikten uzak, ciddi suçlamalardır. (II. Korintoslular 11:26; I. Timoteos 5:19) Cemaatte tayin edilen birinin “siteme ve İblisin tuzağına düşmemesi için dışarda olanlar tarafından kendisine iyi şahadet edilmesi de lâzımdır.” Geçmişte ağır bir günah işleyen bir erkek, ancak bu utancı unutturacak biçimde örnek bir yaşam sürdürüp kendine iyi bir isim yaparsa tayin edilebilir.

 6. Tek bir zevce kocası olmak ne anlama gelir?

⁶ Tek bir zevce kocası olması. (I. Timoteos 3:2, 12; Titus 1:6) Bu, sadece evli erkeklerin hizmet-yardımcısı veya ihtiyar olabileceği anlamına gelmez. Ama evli ise, yaşayan tek bir eşe sahip olmalı ve ona sadık kalmalıdır. (İbraniler 13:4) İsa’nın takipçisi olmayan, birinci yüzyıldaki birçok erkekten farklı olarak, poligamist olmamalıdır.a

 7. (a) Bir erkeği yeterli kılan fiziksel yaşı mıdır? (b) Ev halkına mükemmel tarzda riyaset etmek neleri içerir?

⁷ Kendi ev halkına mükemmel bir şekilde riyaset etmesi, çocuklarını tabiiyette bulundurması. (I. Timoteos 3:4, 5, 12; Titus 1:6) Bazıları ihtiyarların en azından 30 yaşında olması gerektiğini düşünebilir, oysa Mukaddes Kitap asgari bir yaş sınırı koymaz. Bununla birlikte, söz konusu kişi ruhi anlamda yaşlı biri gibi davranmalıdır. Hizmet-yardımcıları ve ihtiyarlar çocuk sahibi olabilecek yaşta olmalıdır. Evli bir erkek, dışarda Tanrı’yı memnun eder biçimde, fakat evde zalimce davranıyorsa, hizmet için ehliyetli değildir. Kendi ev halkına, Mukaddes Kitap prensiplerine göre riyaset ettiğinden dolayı saygı kazanmış olmalı ve her aile üyesinin ruhen ilerlemesine yardım etme hedefiyle gayret etmelidir. Genel bir kural olarak, baba olan bir ihtiyarın reşit olmayan çocukları varsa, terbiyeli ve “iman eden” olmalıdırlar. Ya kendilerini Tanrı’ya vakfetmeye doğru ilerliyor ya da zaten Yehova’nın Şahidi olarak vaftiz edilmiş olmalıdırlar. Bir erkek, kendi çocuklarında iman bina edemiyorsa, herhalde başkalarında bunu yapamaz.

 8. Bir aile reisi ihtiyar olmadan önce ne yapmayı öğrenmelidir?

⁸ Bir aile reisi, cemaatte ruhi gözetim sağlayabilecek bir ihtiyar olarak tayin edilmeden önce, kendi ev halkını yönetmesini öğrenmelidir. ‛Bir kimse kendi evini idare etmeyi bilmezse, Tanrı’nın cemaatini nasıl kayırır?’ (I. Timoteos 3:5) Bir erkek, iman etmeyen karısından muhalefet görebilir. (Matta 10:36; Luka 12:52) Veya çocuklarından biri, diğerleri ruhen iyi durumda oldukları halde, ciddi bir günah işlemekten suçlu olabilir. Buna rağmen, eğer bu kişi kendisinden beklenilen her şeyi yapmış ve özellikle ailesinin diğer üyelerine başarıyla ruhi yardım sağlamışsa, ev halkından birinin onun mükemmel yönetimini reddetmesi, onu bir hizmet-yardımcısı veya ihtiyar olarak hizmet etmek bakımından ehliyetsiz kılmaz.

 9. Bir ihtiyar veya hizmet-yardımcısı alkollü içkiler konusunda neden dikkatli olmalıdır?

⁹ Sarhoş veya kavgacı olmaması. (I. Timoteos 3:3, 8; Titus 1:7) Bir hizmet-yardımcısı veya ihtiyar aşırı derecede alkol almamalıdır. Alkole bağımlı olan kimse düşünce ve duyguları üzerindeki kontrolünü yitirip, huzursuzluğa veya kavgalara neden olabilir. Bir birader kendini “çok şaraba” vermemeli, içkiyi alışkanlık haline getirmiş veya içkici biri olarak tanınmamalı. (Süleymanın Meselleri 23:20, 21, 29-35) Bir çobanlık ziyaretinde ölçüsüzlük yüzünden her şeyin bozulması ne denli acı olurdu! Eğer bir birader içki içecekse bile, bunu ibadetlere, tarla hizmetine veya başka kutsal hizmetlere katıldığı sırada yapmamalıdır.—Levililer 10:8-11; Hezekiel 44:21.

10. Neden parayı seven ve kötü kazanca tamah edenler ihtiyar veya hizmet-yardımcısı olmaya ehliyetli değildir?

¹⁰ Para sevgisi veya yakışıksız kazanca haris olmaması. (I. Timoteos 3:3, 8; Titus 1:7) Parayı sevenler ruhi yönden tehlikededir ve “tamahkârlar” Tanrı’nın Krallığını miras almayacaklardır. Buna göre, böyle erkekler ihtiyar veya hizmet-yardımcısı olmak için ehliyetli değildir. (I. Korintoslular 6:9, 10; I. Timoteos 6:9, 10) “Yakışıksız” olarak tercüme edilen Yunanca sözcüğün kökünün esas anlamı “utanç verici” demektir ve “kazanç” olarak tercüme edilen sözcük de herhangi bir kâr veya menfaat anlamına gelir. (Filipililer 1:22; 3:4-8) Gayet tabii, Tanrı’nın “koyunları”na dürüst davranmayacağını gösteren yapıda olan bir erkek, cemaat sorumlulukları için ehliyetli değildir. (Hezekiel 34:7-10; Resullerin İşleri 20:33-35; Yahuda 16) Tayin edilen bir erkeğin, kendisine parasal sorumluluklar emanet edildikten sonra, paranın bir kısmını çalmak iğvasına düşebileceğini düşünürsek, tavsiyeler yaparken ne kadar dikkatli olmak gerektiğini anlayabiliriz.—Yuhanna 12:4-6.

11. Neden “yeni intisap etmiş” biri, cemaatte sorumluluk taşımak üzere tavsiye edilmemeli?

¹¹ Yeni intisap etmiş olmaması; yeterlik yönünden tecrübe edilmiş olması. (I. Timoteos 3:6, 10) Yeni vaftiz edilmiş biri, kendisine verilen görevleri sadık bir şekilde yerine getireceğini ispatlayacak vakte sahip değildir. Kederli olanlara duygudaşlık gösteremeyebilir veya iman kardeşlerine yardım etmek için gereken hikmete sahip olmayabilir; diğerlerini hor görecek durumda bile olabilir. Bu nedenle, bir hizmet-yardımcısı ve özellikle ihtiyar olarak tavsiye edilmeden önce, bir erkek, “tecrübe edil”meli ve yerinde hükümler verebilen ve güvenilir biri olduğunu ispat etmelidir. Bu tecrübe süresi için kesin bir vakit verilmemiştir; kişiler ruhi ilerleme yönünden birbirinden farklıdır. Fakat ihtiyarlar, “kibirlenerek İblisin hükmüne düşmemesi için” yeni birini aceleyle tavsiye etmemelidirler. Söz konusu kişinin, önce Mesih’inkine benzer bir alçakgönüllülük göstermesine fırsat verilmeli.—Filipililer 2:5-8.

Hizmet-Yardımcıları İçin Gerekli Olan Niteliklere Dikkat Etmek

12. Hizmet-yardımcıları için sıralanan talepler sadece onlar tarafından mı karşılanmalı?

¹² Hizmet-yardımcıları için sıralanan talepleri ihtiyarlar da karşılamalıdır; aksi halde hizmet etmeye ehliyetli olamazlar. İsa’nın takipçisi bir erkek olarak bu hususlarda ehliyetli misin?

13. Vakarlı veya ciddi olmak ne demektir?

¹³ Vakarlı. (I. Timoteos 3:9) Hizmet-yardımcısı olarak hizmet etmeye ehliyetli olan bir erkek sorumluluğunu hafife almamalıdır. Saygı kazanacak tarzda ağırbaşlı davranmalıdır. Arasıra espri yapması kabul edilmekle birlikte, sürekli olarak havai tarzda davranması, onu ehliyetsiz kılacaktır.

14. (a) İki sözlü olmamak ne anlama gelir? (b) Temiz bir vicdana sahip olmak ne talep eder?

¹⁴ İki sözlü değil; temiz bir vicdana sahip. (I. Timoteos 3:8, 9) Hizmet-yardımcıları (ve ihtiyarlar) dedikoducu veya “sapık” şeyler konuşan değil, doğru sözlü olmalıdırlar. İki sözlü olmadıklarına göre, ikiyüzlülükle birine böyle, diğerine ise tam tersini söylememelidirler. (Süleymanın Meselleri 3:32; Yakub 3:17) Aynı zamanda bu erkekler, “temiz vicdanda iman sırrına sahip olarak” açıklanan hakikatin sadık destekleyicileri olmalıdırlar. Böyle bir adamın vicdanı, dürüst olduğuna, hile veya kirli hiçbir şey yapmadığına dair Tanrı önünde şahadet etmelidir. (Romalılar 9:1, 2; II. Korintoslular 1:12; 4:2; 7:1) Hakikate ve Tanrısal prensiplere bağlı kalmadıkça, hiç kimse Tanrı’nın sürüsüne hizmet etmek için ehliyetli olamaz.

İhtiyarlar İçin Gerekli Olan Niteliklere Dikkat Etmek

15. Kimler için gerekli olan nitelikler şimdi ele alınmaktadır ve bu özellikle neler içerir?

¹⁵ Belirli nitelikler özellikle ihtiyarlarda aranır ve büyük ölçüde çobanlar ve öğretmenler olarak onların işleriyle ilgilidir. İsa’nın takipçisi bir erkek olarak bu talepleri karşılıyor musun?

16. (a) Alışkanlıklarında ölçülü olmak neler talep eder? (b) Bir ihtiyar nasıl zaptınefsi koruyabilir?

¹⁶ Alışkanlıklarda ölçülü; nefsine hakim olması. (I. Timoteos 3:2; Titus 1:8) Bir ihtiyar ılımlı olmalı, kötü alışkanlıkların kölesi olmamalı. Denemeler karşısında, mezmur yazarı gibi dua ederse, Tanrı, dengesini korumasına yardım edecektir: “Yüreğimin darlıkları çoğaldı; sıkıntılarımdan beni çıkar.” (Mezmur 25:17) Bir nazır, duasında Tanrı’nın ruhunu dilemeli ve zaptınefs de içinde olmak üzere ruhun meyvelerini göstermelidir. (Luka 11:13; Galatyalılar 5:22, 23) Bir ihtiyarın düşüncelerini, konuşmalarını ve davranışlarını kontrol altında tutması, cemaat için ruhi rehberlik sağlarken aşırılıkları önlemesine yardım edecektir.

17. Zihinde sağlam olmak neleri kapsar?

¹⁷ Zihinde sağlam. (I. Timoteos 3:2) Bir ihtiyar makul, basiretli ve ihtiyatlı olmalıdır. Konuşma ve hareketleri amaç taşımalı ve mantıklı olmalıdır. Onun alçakgönüllü ve dengeli düşünüş tarzı, Tanrısal hikmete ve gayretli bir tetkikçisi olması gerektiği Yehova’nın Sözünün sağlam öğretilerine dayanmalıdır.—Romalılar 12:3; Titus 2:1.

18. İntizam sahibi olmak bir ihtiyardan neler talep eder?

¹⁸ İntizam sahibi olması. (I. Timoteos 3:2) Burada kullanılan Yunanca sözcük, I. Timoteos 2:9’da “iyi düzenlenmiş” olarak tercüme edilmiştir. Buna göre, bir ihtiyarın edepli ve düzenli bir yaşam tarzı olmalı. Örneğin, dakik olmalı. İlk yüzyıldaki Hıristiyanlar arasında kayıtları tutmak herhalde o kadar önemli değildi; bugün bir nazırın da uzman muhasebeci veya bir yazman olmasına gerek yoktur. Bu konulardaki gerekli işleri hizmet-yardımcıları yapabilir. Fakat “intizam sahibi” için kullanılan Yunanca terim iyi davranış tarzına işaret eder ve tabii, kural tanımayan ve düzensiz biri, bir ihtiyar olmaya ehliyetli olmayacaktır.—I. Selânikliler 5:14; II. Selânikliler 3:6-12; Titus 1:10.

19. Misafirperver olduğu için, bir ihtiyar ne yapar?

¹⁹ Misafirperver. (I. Timoteos 3:2; Titus 1:8) Bir ihtiyar “misafirperver olmaya dikkat ed”er. (Romalılar 12:13; İbraniler 13:2) “Misafirperver” için kullanılan Yunanca sözcük harfi anlamda “yabancıları seven” demektir. Böylece bir ihtiyar, ibadetlere yeni gelenleri selamlar, maddi durumları iyi olanlarla fakirlere aynı ilgiyi gösterir. Gökteki Krallığın menfaatleri için seyahat edenlere karşı da misafirperverdir ve onları “Allaha lâyık surette” yolcu eder. (III. Yuhanna 5-8) Gerçekten, bir ihtiyar özellikle iman kardeşlerine karşı misafirperverlik gösterir, yani kişisel koşulları izin verdiği oranda onların ihtiyaçlarına dikkat eder.—Yakub 2:14-17.

20. Bir ihtiyar hangi hususlarda öğretmeye yetenekli olmalıdır?

²⁰ Öğretmeye yetenekli olması. (I. Timoteos 3:2) Ruhi bir öğretmen olarak bir ihtiyarın yeteneği, zihinsel yetiden veya dünyevi hikmetten kaynaklanmaz. (I. Korintoslular 2:1-5, 13) Bu yeteneğe, ‛öğretişine göre kelâmı sıkı tutup, sağlam öğretimde teşvik ve karşı söyleyenleri tedip ederek’ sahip olmaktadır. (Titus 1:9; Resullerin İşleri 20:18-21, 26, 27 ile karşılaştır.) Bir ihtiyar, “karşı duranları hilimle ıslâh edici” olmalıdır. (II. Timoteos 2:23-26) Bir ihtiyar cemaatte çok iyi bir umumi konuşmacı değilse bile, Tanrı’nın Sözünün öylesine mükemmel bir tetkikçisi olmalıdır ki, Mukaddes Kitabı tetkik eden iman kardeşlerine de öğretmek ve öğüt vermek maharetine sahip olabilsin. (II. Korintoslular 11:6) O, aile ve kişilerin Tanrı’yı memnun eden bir yaşam sürdürmelerine yardım eden “sağlam öğretimi” verebilmelidir.—Titus 1:1-10.

21. (a) Bir ihtiyarın vurucu olmadığı neden söylenebilir? (b) Makul olmak ne demektir? (c) Kavgacı olmamak ne anlama gelir?

²¹ Makul olup, vurucu ve kavgacı olmaması. (I. Timoteos 3:3; Titus 1:7) Barışçı olduğu için, bir ihtiyar insanları ne fiziksel olarak döver, ne de alaycı veya iğneleyici sözlerle onları korkutur. (II. Korintoslular 11:20 ile karşılaştır.) (Daha önceki “şaraba meyyal değil” ifadesi, sık sık çekişmelere yol açan alkolü kötüye kullanmaktan uzak durduğunu gösterir) O “makul” (veya “baş eğici”) olduğundan, otoriter, memnun edilmesi zor biri değildir; küçük meseleleri dava haline getirmez. (I. Korintoslular 9:12; Filipililer 4:5; I. Petrus 2:18) Bir ihtiyar kavgacı veya daima çekişen biri olmadığına göre, kavgaların önüne geçer ve “gazapta ağır”dır.—Titus 3:2; Yakub 1:19, 20.

22. Bir ihtiyarın kendini beğenen olmaması gerektiği gerçeğiyle ne kastediliyor?

²² Kendini beğenen olmaması. (Titus 1:7) Bu, harfi olarak “kendini memnun eden değil” anlamına gelir. (II. Petrus 2:10 ile karşılaştır.) Bir ihtiyar dogmatik olmamalı, fakat kendi yetenekleri konusunda alçakgönüllü bir tutuma sahip olmalıdır. Her şeyi başkasından daha iyi yaptığını düşünmez; sorumlulukları alçakgönüllü bir tarzda başka kişilerle paylaşır ve öğütçülerin çokluğunu takdir eder.—Sayılar 11:26-29; Süleymanın Meselleri 11:14; Romalılar 12:3, 16.

23. (a) “İyilik seven” birini nasıl tanımlarsın? (b) Adil olmak ne demektir?

²³ İyilik seven ve adil olması. (Titus 1:8) Bir kişi, ihtiyar olmaya ehliyetli olmak için, iyilik seven ve adil olmalı. İyilik seven biri, Yehova’nın gözünde iyi olanı sever; nezaketle başkalarına yardım eder ve onların yaptığı iyiliğe de takdir gösterir. (Luka 6:35; Resullerin İşleri 9:36, 39; I. Timoteos 5:9, 10 ile karşılaştır.) Adil olmak, Tanrı’nın kanun ve standartlarına uymak demektir. Adil bir erkek, diğer şeylerin yanı sıra tarafsızdır ve doğru, iffetli, erdemli şeyleri zihninde tutan biridir. (Luka 1:6; Filipililer 4:8, 9; Yakub 2:1-9) İyilik, adaletin talep ettiği şeylerden daha fazlasını kapsadığından adaletten farklıdır. Bu yüzden, iyiliği seven biri, başka insanlar için ondan talep edilenden daha fazlasını yapar.—Matta 20:4, 13-15; Romalılar 5:7.

24. Vefakâr olmak neler talep eder?

²⁴ Vefakâr. (Titus 1:8) İhtiyar olmaya ehliyetli olan bir erkek, Tanrı’ya karşı bozulmaz bir bağlılık muhafaza eder ve bütünlüğü nasıl denenirse denensin, Tanrısal kanuna sadık kalır. Yehova’nın kendisinden beklediği şeyleri yapar ve bu, sadık bir Krallık müjdecisi olarak hizmet etmeyi de içine alır.—Matta 24:14; Luka 1:74, 75; Resullerin İşleri 5:29; I. Selânikliler 2:10.

Gerekli Olan Nitelikler

25. Yukarıda müzakere edilen nitelikler kimlerden istenilmektedir ve bunlara nasıl erişilebilir?

²⁵ Biraz önce müzakere edilen taleplerin çoğu, Yehova’nın her Şahidinden istenilen şeyleri içermektedir ve şahsi tetkik, gayret, iyi arkadaşlıklar ve Tanrı’nın duamızı bereketlemesiyle bunlara erişilebilir. Bazı kişilerin belirli bir niteliği diğerlerinkinden daha kuvvetli olabilir. Fakat hizmet-yardımcıları ve ihtiyarlar kendilerine verilen özel imtiyazları yerine getirmek üzere her talebi makul bir ölçüde karşılamalıdır.

26. İsa’nın erkek takipçileri neden cemaat içindeki sorumlulukları üstlenmeye hazırdırlar?

²⁶ Yehova’nın tüm Şahitleri, Tanrı’nın hizmetinde mümkün olan her şeyi yapmak istemelidir. Bu ruh, İsa’nın takipçisi olan erkekleri cemaatteki sorumlulukları kabul etmek için harekete geçirmelidir. Sen vakfolmuş ve vaftiz edilmiş bir erkek misin? Eğer böyle ise, bir hizmet imtiyazına erişmeye gayret et ve hizmet etmeye ehliyetli olmak için elinden geleni yap!

[Dipnotlar]

Nasıl Cevap Verirsin?

◻ Cemaatteki sorumlulukları kabul eden vaftiz edilmiş erkeklere şimdi neden büyük bir ihtiyaç vardır?

◻ Hizmet-yardımcılarının karşılaması gereken niteliklerden bazıları nelerdir?

◻ İhtiyarların karşılaması gereken niteliklerden bazıları nelerdir?

◻ Bir ihtiyar neden kendi ev halkına iyi riyaset etmeyi bilmelidir?

◻ Cemaatteki görevleri kabul etmek üzere İsa’nın erkek takipçilerini harekete geçiren nedir?