Ku Pfuna Vanhu Lava Khomiweke Hi MCS

KU VENGIWA hi tikhemikhali leti tolovelekeke, ku nga khathariseki leswaku i to nun’hwerisa kumbe hi leti tirhisiwaka ku basisa, swi karhata vavabyi hi tlhelo rin’wana handle ka ra vutshunguri ntsena; swi tlhela swi khumba ni vuxaka lebyi va nga na byona ni van’wana. Hi ntumbuluko vanhu va rhandza ku hlangana ni vanhu van’wana, kambe ku vengiwa hi tikhemikhali to hambana-hambana (MCS [multiple chemical sensitivity]) swi sindzisa vanhu vo tala lava nga ni rirhandzu, lava rhandzaka ku tshama va tsakile leswaku va hanya vutomi bya vona va ri voxe. Shelly, la khomiweke hi vuvabyi bya MCS u ri: “Ndzi tshame ndzi va ni mavabyi man’wana enkarhini lowu hundzeke, kambe lebyi, byi bihe ku tlurisa. Nchumu lowu tikaka ngopfu, i ku tikuma u ri wexe.”

Lexi twisaka ku vava, vanhu vo tala lava khomiweke hi MCS minkarhi yin’wana va langutiwa onge a va fani ni vanhu van’wana. Phela, xin’wana lexi vangaka leswi, i mhaka ya leswi vanhu va nga si byi twisisaka kahle vuvabyi lebyi. Kambe ku kayivela vutivi hi MCS a swi fanelanga swi endla leswaku hi sungula ku chava vanhu lava yi va khomeke. Magazini lowu nge American Family Physician wu ri: “Entiyisweni vanhu va vabyisiwa hi ku lemuka leswaku va ni swikombiso swa vuvabyi lebyi.”

Ematshan’weni yo nyangatsiwa hi vanhu lava khomiweke hi MCS hikwalaho ka leswi vuvabyi bya vona byi nga twisisekiki kahle, munhu wo tlhariha u fanele a lawuriwa hi nsinya wa nawu lowu kumekaka eka Swivuriso 18:13: “Loko munhu a angula malunghana ni mhaka yo karhi kambe a nga si yi twa, sweswo i vuphukuphuku eka yena ni ku tsongahatiwa.” Kunene swi nga antswa ku kombisa rirhandzu leri fanaka ni ra Kreste eka vanhu hinkwavo lava vabyaka, handle ko tirhisa xihlawuhlawu! A hi nge tisoli hi ku va hi kombise rirhandzu ro tano, ku nga khathariseki leswi sayense ya swa vutshunguri yi nga ta swi tshubula enkarhini lowu taka.

Ku Kombisa Rirhandzu Leri Fanaka Ni Ra Kreste

Rirhandzu leri fanaka ni ra Kreste ri fana ni mihlovo-hlovo yo saseka ya dayimani leyi fanelanaka ni xiyimo xin’wana ni xin’wana kumbe xilaveko xin’wana ni xin’wana. Loko munghana wa hina a khomiwe hi MCS, rirhandzu ra hina leri fanaka ni ra Kreste ri fanele ri fambisana ni ntwela-vusiwana, hi tiveka exiyin’weni lexi muvabyi a nga eka xona. Nakambe, rirhandzu “a ri tilaveli leswi nga swa rona ntsena”—kumbe hi nga ha vula hi ku, malunghelo ya rona. Ri rhangisa timhaka ta van’wana. Ra hi pfuna leswaku hi ‘va ni mbilu yo leha, hi byarha swilo hinkwaswo, hi tiyisela swilo hinkwaswo.’ Rirhandzu ro tano “a ri heli.”—1 Vakorinto 13:4-8.

Mary a nga khomiwanga hi yona MCS, kambe vanghana vakwe van’wana va na yona. Mary wa tsala: “Mina ndza xi rhandza xinun’hweriso, kambe a ndzi xi tirhisi loko ndzi endzela lava khomiweke hi MCS.” Hi ku tekelela Yesu, Mary u ri: “Ndzi lava ku pfuna.” (Marka 1:41) Trevor u khomiwe hi MCS ku sukela evutsongwanini. Mana wakwe u ri: “Vanhu lava a ndzi tirha na vona va endle hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya vona leswaku va ehleketelela n’wana wa mina.” Joy, la nga Mbhoni ya Yehovha loyi a tshamaka eAustralia naswona a tshikileriweke ngopfu hi MCS, u vula leswaku u khutaziwe hi vanghana ni maxaka yakwe lava n’wi endzelaka nkarhi ni nkarhi naswona va kombisa leswaku va swi twisisa swiphiqo swakwe.

Hi hala tlhelo, vanhu lava khomiweke hi MCS va fanele va ringeta ku lehisa mbilu loko va ri exikarhi ka vanhu lava totaka swinun’hweriso. Ernest, la tshahiweke exihlokweni lexi hundzeke, u byele Xalamuka! a ku: “Vuvabyi bya hina i ndzhwalo lowu hi faneleke hi wu byarha. Vanhu van’wana va ni swiphiqo swa vona, kutani ha swi tlangela loko va hi pfuna hi swiphiqo swa hina.” Ina, ku kombela ntirhisano, ku nga ri ku wu sindzisa, i nchumu lowunene minkarhi hinkwayo. Lorraine u ri: “Loko munhu la ticheleke swinun’hweriso a ndzi vutisa leswaku ha yini ndzi languteka ndzi nga tsakanga, ndzi ri eka yena, ‘Ndzi ni xiphiqo xa nun’hwelo, naswona xi vonaka xi nyanye ngopfu madyambu ya namuntlha.’ Hakanyingi, vanhu lava nga ni vuxiya-xiya va hatla va yi kuma yinhla.” Ina, sweswo a swi vuli leswaku loko u khomiwe hi MCS, a wu nge va tsundzuxi vanghana va wena leswaku u lava mpfuno.

Kasi hi hala tlhelo, Pam, la tshahiweke eku sunguleni, wa tsala: “Hinkwaswo leswi hi karhataka sweswi ko va swa xinkarhana ntsena.” Ha yini Pam a ku swo va swa “xinkarhana ntsena”? Hikuva ntshembo wakwe lowu sekeriweke eBibeleni i wa leswaku ku nga ri kungani Mfumo wa Xikwembu wu ta herisa ku xaniseka hinkwako emisaveni. Wu ta herisa ni rifu—ku nga nchumu lowu hambi lava hanyeke kahle, va bohekaka ku langutana na wona.—Daniyele 2:44; Nhlavutelo 21:3, 4.

Kasi, hinkwavo lava nga ta tiyisela vuvabyi lebyi nga tshungulekiki enkarhini lowu, va nga va ni ntshembo wa ku hanya ehansi ka Mfumo wa Xikwembu, laha ku nga ta va ‘ku ri hava munhu la nga ta ku: “Ndza vabya.”’ (Esaya 33:24) Loko hi tiyiselela miringo hinkwayo leyi hi welaka emafambiselweni ya sweswi ya swilo, a hi lweleni ku fana na Yesu kutani hi yisa nyingiso eka hakelo leyi vekiweke emahlweni ka hina.—Vaheveru 12:2; Yakobo 1:2-4.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Ku Kombisana Rirhandzu

Misinya ya milawu ya Bibele leyi landzelaka yi nga ku pfuna loko munghana wa wena kumbe xaka ra wena ri khomiwe hi vuvabyi bya ku vengiwa hi tikhemikhali to hambana-hambana (MCS [multiple chemical sensitivity]) kumbe loko yi khome wena.

“Hikokwalaho, swilo hinkwaswo, leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, na n’wina mi fanele mi swi endla eka vona.”—Matewu 7:12.

“U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza.”—Matewu 22:39.

“A hi khathalelaneni leswaku hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene, hi nga fularheli ku hlengeletana ka hina, hilaha ku nga ntolovelo wa van’wana, kambe hi khutazana, naswona hi endla tano hilaha ku engetelekeke ngopfu tanihi leswi mi vonaka siku ri tshinela.” (Vaheveru 10:24, 25) Hinkwerhu hi lava xikhutazo xa moya, ngopfu-ngopfu loko hi vabya. Lexi tsakisaka, Vakreste vo tala lava khomiweke hi MCS va endla matshalatshala ya ku va kona eminhlanganweni ya vandlha hi nyama; van’wana lava vuvabyi lebyi byi va khomeke ngopfu va endla matshalatshala ya ku va kona eminhlanganweni hi ku yingisela hi riqingho. Eka Tiholo ta Mfumo tin’wana ku ni tindhawu leti vekeriweke vanhu lava khomiweke hi MCS. Kambe swi nga ha endleka swi nga koteki minkarhi hinkwayo.

“Mi nga rivali ku endla leswinene . . . , hikuva Xikwembu xi tsakisiwa swinene hi switlhavelo swo tano.” (Vaheveru 13:16) Xiya leswaku ku endla leswinene swi lava munhu a titsona swo karhi. Xana u lunghekile ku titsona swo karhi leswaku u pfuna munhu la khomiweke hi MCS? Hi hala tlhelo, vanhu lava khomiweke hi MCS va fanele va ringanisela eka leswi va swi languteleke eka van’wana. Hi xikombiso, vakulu lava nga Vakreste a va nge endli milawu leyi khumbanaka ni ku tirhisiwa ka swinun’hweriso, naswona a va nge tshameli ku endla switiviso ha swona. Tlhandlakambirhi, vanhu lavantshwa ni vaendzi lava toteke swinun’hweriso va ta eminhlanganweni ya vandlha—ha va amukela. Kunene a hi nge swi tsakeli ku va khomisa tingana kumbe hi va endla va nga ntshunxeki hi swinun’hweriso swa vona.

‘Lava ku rhula, u ku landzelela.’ (1 Petro 3:11) Swi le rivaleni leswaku timhaka ta rihanyo a ti fanelanga ti tekela Vakreste ntsako wa vona. Yakobo 3:17 yi ri: ‘Vutlhari lebyi humaka ehenhla byi ni ku rhula, ku anakanyela, byi tele tintswalo.’ Vanhu lava rhandzaka ku rhula, ku nga khathariseki leswaku va khomiwe hi MCS kumbe e-e, a va nge hundzeleti kumbe ku sindzisa leswaku swinun’hweriso swi tirhisiwa kumbe swi nga tirhisiwi. Hilaha ku fanaka, vanhu lava ringaniselaka lava ‘teleke rirhandzu’ na vona va ta papalata ku sindzisa malunghelo ya vona ya ku tola swinun’hweriso loko va lemuka leswaku swi ta khumba rihanyo ra vanhu van’wana. Hi ndlela leyi, va kombisa leswaku na vona va lava “swiyimo swa ku rhula” naswona va ‘endla ku rhula.’—Yakobo 3:18.

Hi hala tlhelo, langutelo ro sihalala, leri nga pfumelelaniki ni swiyimo, eka munhu la khomiweke hi MCS kumbe loyi yi nga n’wi khomangiki, ri fana ni riwa leri hambanisaka vanhu. Langutelo ro tano a ri pfuni munhu naswona ri nga ha onha vuxaka bya munhu ni Xikwembu.—1 Yohane 4:20.

Ina, Vakreste va ni mpfuno lowukulu—moya wa Yehovha. Loko va hamba va kombela Yehovha leswaku a va nyika moya wakwe, va humesa mihandzu ya wona leyinene, ngopfu-ngopfu rirhandzu—ku nga “xiboho lexi hetisekeke xa vun’we.” (Vakolosa 3:14) Hi nkarhi lowu fanaka, va lehisa mbilu leswaku moya wolowo wu humesa timfanelo leti fanaka ni ta Kreste eka van’wana.—Vagalatiya 5:22, 23.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Vanhu lava khomiweke hi MCS va lava vanghana ku fana ni vanhu van’wana