Malandza Ya Yehovha Ma Ni Ntshembo Wa Ntiyiso

“Lava va seleke va Yakobe, va fanele va fana ni mberha leyi humaka eka Yehovha exikarhi ka vanhu vo tala . . . leyi yi nga tshembiki munhu.”—MIKIYA 5:7.

 1. Israyele wa moya i xiphyuphyisi hi ndlela yihi?

YEHOVHA i Muendli lonkulu wa mpfula ni mberha. Ku ta va vuhunguki loko hi tshemba leswaku vanhu va nga hi nisela mberha kumbe mpfula. Muprofeta Mikiya u tsale a ku: “Lava va seleke va Yakobe, va fanele va fana ni mberha leyi humaka eka Yehovha exikarhi ka vanhu vo tala, va fana ni mpfula leyikulu ehenhla ka swimila, leyi yi nga tshembiki munhu kumbe yi rindzela vana va munhu wa la misaveni.” (Mikiya 5:7) Xana i vamani “lava va seleke va Yakobe” namuntlha? I Vaisrayele va moya, masalela ya “Israyele wa Xikwembu.” (Vagalatiya 6:16) Eka “vanhu vo tala” va laha misaveni, masalela lawa ma fana ni “mberha leyi humaka eka Yehovha” ni “mpfula leyikulu ehenhla ka swimila,” leyi phyuphyisaka. Ina, Vakreste lava totiweke namuntlha i nkateko lowu Xikwembu xi wu nyikeke vanhu. Tanihi vachumayeri va Mfumo, Yehovha u va tirhisa ku nyika vanhu vakwe rungula ra yena leri nga ni ntshembo wa ntiyiso.

 2. Ha yini hi ri ni ntshembo wa ntiyiso hambiloko hi hanya emisaveni leyi ya maxangu?

² Ku va misava leyi yi nga ri na ntshembo wa ntiyiso a hi xihlamariso eka hina. Xiyimo xa tipolitiki lexi nga tiyangiki, ku hohloka ka mahanyelo, vugevenga, swiphiqo swa ikhonomi, vutherorisi, tinyimpi—a swi hi hlamarisi ku vona swilo swo tano emisaveni leyi lawuriwaka hi Sathana Diyavulosi. (1 Yohane 5:19) Vo tala va tivutisa swo tala hi leswi vumundzuku byi taka na swona. Hambiswiritano, tanihi vagandzeri va Yehovha, a hi chavi nchumu, hikuva hi ni ntshembo lowu tiyeke hi vumundzuku. Lowu i ntshembo wa ntiyiso hikuva wu sekeriwe eRitweni ra Xikwembu. Hi ni ripfumelo eka Yehovha ni Rito rakwe hikuva leswi a swi vulaka minkarhi hinkwayo swa hetiseka.

 3. (a) Ha yini Yehovha a a ta khawurisa Vaisrayele ni Vayuda? (b) Ha yini marito ya Mikiya ma tirha ni le nkarhini wa hina?

³ Vuprofeta bya Mikiya lebyi huhuteriweke hi Xikwembu bya hi tiyisa leswaku hi famba evitweni ra Yehovha naswona byi hi nyika xivangelo xa ku va ni ntshembo wa xiviri. Hi lembe-xidzana ra vunhungu B.C.E., loko Mikiya a ri muprofeta, vanhu lava Xikwembu xi endleke ntwanano na vona a va avanyisiwe hi tinxaka timbirhi—Vaisrayele ni Vayuda—naswona hinkwavo a va nga ri na mhaka ni ntwanano wa Xikwembu. Hikwalaho ku ve ni ku hohloka ka mahanyelo, vugwinehi ni ku tinyiketela ku hlongorisa swilo leswi vonakaka. Kutani, Yehovha u va lemukisile leswaku u ta va khawurisa. Ina, swilemukiso swa Xikwembu a swi kongomisiwe eka vanhu lava a va hanya enkarhini wa Mikiya. Kambe xiyimo xa le masikwini ya hina xa fana swinene ni lexiya xa le nkarhini wa Mikiya, lerova marito ya yena ma tirha ni le nkarhini wa hina. Sweswo hi ta swi xiya loko hi ri karhi hi kambisisa tinhla-nkulu ta tindzima ta nkombo ta buku ya Mikiya.

Leswi Paluxiwaka Hi Nkatsakanyo Wa Buku Leyi

 4. Hi rihi rungula leri tameriweke hi Mikiya ndzima 1 ku ya eka 3?

⁴ A hi languteninyana leswi buku ya Mikiya yi swi tameleke. Eka ndzima 1, Yehovha u paluxa ku xandzuka ka Vaisrayele ni Vayuda. Tanihi leswi a va tseme mibya, Vaisrayele a va ta lovisiwa naswona ku xupuriwa ka Vayuda a ku ta fika ni le tinyangweni ta Yerusalema. Ndzima 2 yi kombisa leswaku lava fuweke ni lava nga ni matimba a va tshikilela lava tsaneke ni lava nga kotiki ku tilwela. Hambiswiritano, a ku ri ni leswi Xikwembu xi swi tshembiseke. Vanhu va Xikwembu a va ta hlengeletiwa va va nyandza yin’we. Ndzima 3 yi hlamusela leswi Yehovha a swi vulaka malunghana ni varhangeri va tiko ni vaprofeta vo hunguka. Varhangeri a va soholota vululami naswona vaprofeta a va vulavula mavunwa. Hambiswiritano Mikiya u nyikiwe matimba hi moya lowo kwetsima leswaku a twarisa ku avanyisa loku taka ka Yehovha.

 5. Hi tihi tinhla-nkulu ta Mikiya ndzima 4 na 5?

⁵ Ndzima 4 yi profeta leswaku emasikwini yo hetelela, matiko hinkwawo a ma ta ya entshaveni leyi tlakukeke ya yindlu ya Yehovha leswaku ma leteriwa hi yena. Emahlweni ka sweswo, Vayuda a va ta yisiwa evuhlongeni eBabilona, kambe Yehovha a a ta va kutsula. Ndzima 5 yi hlavutela leswaku Mesiya a a ta velekeriwa eBetlehema wa Yuda. A a ta risa vanhu vakwe, a va kutsula ematikweni lama tshikilelaka.

6, 7. Hi tihi tinhla leti kumekaka eka ndzima 6 na 7 ebukwini ya vuprofeta bya Mikiya?

⁶ Mikiya ndzima 6 yi tamele milandzu leyi Yehovha a yi vekeke ehenhla ka vanhu va yena. Xana a a endle yini lexi susumeteleke vanhu va yena ku xandzuka? A a nga endlanga nchumu. Ntiyiso hi leswaku leswi a a swi langutele eka vona a swi fanerile hakunene. A a lava leswaku vagandzeri va yena va kombisa vululami, musa ni ku famba na yena hi ku titsongahata. Ematshan’weni yo endla sweswo, Vaisrayele ni Vayuda va hlawule ku n’wi xandzukela, kutani a va ta khawula.

⁷ Eka ndzima yo hetelela ya vuprofeta byakwe, Mikiya u sole vubihi bya vanhu va ka vona. Hambiswiritano, a nga helanga mongo, hikuva a a tiyimisele ku “kombisa moya wo rindza” Yehovha. (Mikiya 7:7) Buku leyi yi gimeta hi marito ya ntshembo wa leswaku Yehovha a a ta komba vanhu va yena tintswalo. Matimu ma komba leswaku ntshembo lowu wu hetisekile. Hi 537 B.C.E., loko ku hela xigwevo lexi Yehovha a xi nyikeke vanhu va yena, u kombise tintswalo hi ku tlherisela masalela etikweni ra wona.

 8. U nga ri katsakanya njhani rungula leri tameriweke hi buku ya Mikiya?

⁸ I rungula lerinene swonghasi leri Yehovha a ri paluxeke hi ku tirhisa Mikiya! Buku leyi, leyi huhuteriweke yi ni swikombiso leswi lemukisaka swa ndlela leyi Xikwembu xi va langutaka ha yona lava vulaka leswaku va xi tirhela kambe va nga tshembekanga. Yi profete swiendlakalo leswi nga kona namuntlha. Nakambe yi hi nyika xitsundzuxo xa Xikwembu mayelana ni ndlela leyi hi faneleke hi hanya ha yona eminkarhini leyi yo nonon’hwa leswaku hi va ni ntshembo lowu tiyeke.

Marito Ya Yehovha Hosi Leyi Lawulaka

 9. Hi ku ya hi Mikiya 1:2, xana Yehovha a a ta endla yini?

⁹ Sweswi a hi kambisiseni buku ya Mikiya hi vuxokoxoko. Eka Mikiya 1:2 ha hlaya: “Yingisani, N’wina hinkwenu; nyikela nyingiso, Wena misava ni leswi swi teleke eka wena, naswona Yehovha, Hosi leyi Lawulaka a a ve mbhoni leyi yi mi kanetaka, Yehovha a ri etempeleni yakwe yo kwetsima.” Loko a wu hanye enkarhini wa Mikiya, a swi kanakanisi leswaku marito lawa a ma ta va ma koke mianakanyo ya wena. Ina, ma koka mianakanyo ya wena hikuva Yehovha u vulavula ni vanhu hinkwavo a ri etempeleni ya yena yo kwetsima, a a nga vulavuli ni Vaisrayele na Vayuda ntsena. Enkarhini wa Mikiya vanhu a va honise Yehovha, Hosi leyi Lawulaka ku ringana nkarhi wo leha. Sweswo a swi ta cinca ku nga ri khale. Yehovha a a tiyimisele ku teka goza ro karhi.

10. Ha yini marito ya Mikiya 1:2 ma ri ya nkoka eka hina?

¹⁰ Swi tano ni le nkarhini wa hina. Nhlavutelo 14:18-20 yi kombisa leswaku Yehovha u tlhela a vulavula a ri etempeleni ya yena yo kwetsima. Ku nga ri khale u ta teka goza ro karhi, naswona vanhu va ta tlhela va tshuka hikwalaho ka swiendlakalo swo chavisa. Enkarhini wolowo ‘vhinya yo biha ya misava’ yi ta hoxiwa exikamelweni lexikulu xa vhinya xa vukarhi bya Yehovha, ivi mafambiselo ya Sathana ya swilo ma herisiwa hi ku helela.

11. Ma vula yini marito lama nga eka Mikiya 1:3, 4?

¹¹ Yingisa leswi Yehovha a nga ta swi endla. Mikiya 1:3, 4 yi ri: “Waswivo, Yehovha u huma endhawini yakwe, kunene u ta rhelela, a pyanya tindhawu leti tlakukeke ta misava. Tintshava ti fanele ti n’oka ehansi ka yena, ni timbala ta le hansi ti ta avana, ku fana ni mhula lowu n’okisiwaka hi ndzilo, ku fana ni mati lama chuluriwaka endhawini leyi rhelelaka.” Xana Yehovha a a ta suka evutshan’weni bya yena bya le tilweni a ya kandziyela tintshava ni timbala ta Tiko leri Tshembisiweke? Doo! A swi kali swi lava leswaku a endla tano. Lexi a a ta xi endla i ku yisa mianakanyo yakwe emisaveni leswaku a hetisisa ku rhandza ka yena. Xin’wana hi leswaku, misava leyi a ku vulavuriwa ha yona a hi misava ya xiviri, kambe i vaaki va yona lava a va ta cina gija hikwalaho ka swilo leswi hlamuseriweke. Loko Yehovha a teka goza, khombo a ri ta va rikulu eka lava nga tshembekiki—onge hiloko tintshava ti n’okisiwile ku fana ni mhula ni timbala ti avanyisiwe hi ku tsekatseka ka misava.

12, 13. Hi ku ya hi 2 Petro 3:10-12, i yini lexi tiyisaka ntshembo wa hina?

¹² Marito ya vuprofeta ya Mikiya 1:3, 4 ma nga ku tsundzuxa hi vuprofeta byin’wana lebyi huhuteriweke lebyi hlavutelaka swiendlakalo leswi nga ta tisa khombo emisaveni. Hilaha ku tsariweke hakona eka 2 Petro 3:10, muapostola Petro u tsarile: “Siku ra Yehovha ri ta ta ku fana ni khamba, leri ha rona matilo ma nga ta hundza hi huwa leyi chavisaka, kambe swiaki swa wona leswi nga ta hisa ngopfu swi ta n’oka, naswona misava ni mintirho leyi nga eka yona swi ta yimburiwa.” Ku fana ni vuprofeta bya Mikiya, marito ya Petro a ma kombeteli eka matilo ni misava ya xiviri. Ma kombetela eka nhlomulo lowukulu lowu nga ta wela mafambiselo lawa yo homboloka ya swilo.

¹³ Ku nga khathariseki khombo rero leri taka, Vakreste va nga va ni ntshembo hi vumundzuku, ku fana na Mikiya. Hi ndlela yihi? Hi ku yingisa ndzayo leyi kumekaka eka tindzimana leti landzelaka ta papila ra Petro. Muapostola loyi u ri: “N’wina mi fanele mi va vanhu va muxaka muni hi tlhelo ra swiendlo swo kwetsima swa ku tikhoma ni swiendlo swa ku tinyiketela loku nga ni vukwembu, mi ri karhi mi rindzela ni ku hamba mi tsundzuka vukona bya siku ra Yehovha!” (2 Petro 3:11, 12) Ntshembo lowu hi nga na wona hi vumundzuku wu ta hetiseka loko hi hlakulela moya wa ku yingisa ni ku tiyiseka leswaku mahanyelo ya hina ma tengile naswona hi endla swilo leswi kombisaka leswaku hi tinyiketele hi ku helela eka Xikwembu. Leswaku ntshembo wa hina wu va lowu tiyeke, nakambe hi fanele hi tsundzuka leswaku siku ra Yehovha ri ta fika hakunene.

14. Ha yini a swi fanerile leswaku Vaisrayele ni Vayuda va xupuriwa?

¹⁴ Yehovha u hlamusele xivangelo xa ku va vanhu vakwe va khale va faneriwa hi ku xupuriwa. Mikiya 1:5 yi ri: “Leswi hinkwaswo swi vangiwa hi ku pfukela ka Yakobe, ni hikwalaho ka swidyoho swa yindlu ya Israyele. Hi kwihi ku pfukela ka Yakobe? Xana a hi yena Samariya? Hi tihi tindhawu leti tlakukeke ta Yuda? Xana a hi yena Yerusalema?” Vaisrayele ni Vayuda a va hanya hikwalaho ka Yehovha. Hambiswiritano, va n’wi xandzukerile naswona ku xandzuka ka vona ku fike ni le ka mintsindza ya vona ya Samariya na Yerusalema.

Swiendlo Swo Biha Swi Tinyika Matimba

15, 16. Vanhu lava a va hanya enkarhini wa Mikiya a va ri ni nandzu wa swiendlo swihi swo biha?

¹⁵ Xikombiso xa vubihi bya vanhu va le nkarhini wa Mikiya xi hlamuseriwa kahle eka Mikiya 2:1, 2: “Khombo eka lava va bohaka makungu ya leswo biha, ni lava va endlaka swo biha, emasangwini ya vona! Va swi endla eku vonakaleni ka nimixo, hikuva swi le matimbeni ya voko ra vona. Va navele masimu kutani va ma teka; ni tindlu, va ti teka; va dyelele munhu la tiyeke emirini ni ndyangu wakwe, munhu swin’we ni ndzhaka yakwe.”

¹⁶ Vanhu va makwanga a va nga etleli ni vusiku, va endla makungu ya ku teka masimu ni tindlu ta vaakelani va vona. Nimixo a va hatlisela ku ya hetisisa makungu ya vona. A va nga ta endla vubihi byo fana ni byebyo loko a va tsundzuke ntwanano wa vona na Yehovha. Nawu wa Muxe a wu tamele malunghiselelo yo sirhelela swisiwana. Ehansi ka nawu lowu a ku nga ta va ni ndyangu lowu a wu ta loveriwa hi ndzhaka ya wona. Kambe sweswo a swi nga va tovi helo vanhu volavo va makwanga. A va honisa marito ya Levhitika 19:18 lama nge: “U fanele u rhandza munhu-kuloni kukota loko u tirhandza.”

17. Ku nga endleka yini loko lava va vulaka leswaku va gandzela Xikwembu va tinyiketela ku hlongorisa swilo leswi vonakaka?

¹⁷ Leswi swi kombisa leswi nga humelelaka loko lava va vulaka leswaku va tirhela Xikwembu va honisa timhaka ta moya ivi va tinyiketela ku hlongorisa swilo leswi vonakaka. Pawulo u tsundzuxe Vakreste va le nkarhini wa yena, a ku: “Lava tiyimiseleke ku fuwa va wela endzingweni ni le ntlhan’wini ni le ku naveleni ko tala ka vuhunguki ni loku vavisaka, loku nghenisaka vanhu endzovisweni ni le ku onhakeni.” (1 Timotiya 6:9) Loko pakani leyikulu evuton’wini bya munhu ku ri ku va ni mali, entiyisweni munhu yoloye u va a gandzela xikwembu xa mavunwa—ku nga Rifuwo. Xikwembu xexo xa mavunwa a xi swi koti ku tshembisa vumundzuku lebyi tiyeke.—Matewu 6:24.

18. A ku ta endleka yini hi vanhu lava rhandzaka swilo leswi vonakaka enkarhini wa Mikiya?

¹⁸ Vo tala enkarhini wa Mikiya va dyondze hi ndlela yo vava leswaku ku titshega hi swilo leswi vonakaka i vuhava. Hi ku ya hi Mikiya 2:4 Yehovha u te: “Esikwini rero munhu u ta mi hlekula, kunene u ta rila xirilo, xirilo lexikulu. Munhu u ta boheka ku vula a ku: ‘Kunene hi tekeriwile! Xiphemu xa vanhu va mina wa xi hundzula. Vona ndlela leyi a xi susaka ha yona eka mina! Loyi a nga tshembekiki u n’wi avela masimu ya hina.’” Ina, vanhu volavo lava yivaka makaya ni masimu ya van’wana a va ta lahlekeriwa hi ndzhaka ya mindyangu ya vona. A va ta hlongoleriwa etikweni rimbe naswona nhundzu ya vona a yi ta phangiwa hi “[lava] nga tshembekiki” kumbe vanhu va matiko. Ntshembo hinkwawo wa ku va ni vumundzuku lebyinene a wu ta xaxa.

19, 20. Ku endleke yini hi Vayuda lava a va tshemba Yehovha?

¹⁹ Hambiswiritano, ntshembo wa lava tshembaka Yehovha a wu nga ta va wa hava. Yehovha a a nga hundzukanga eka ntwanano lowu a wu endleke na Abrahama na Davhida, kutani a a ta va ni tintswalo eka lava n’wi rhandzaka ku fana na Mikiya ni lava karhatekaka loko varikwavo va fularhela Xikwembu. Hikwalaho ka vanhu volavo vo lulama, Xikwembu a xi veke nkarhi wo vuyetela swilo ha wona.

²⁰ Sweswo swi endleke hi 537 B.C.E. loko masalela ya Vayuda ma tlhelela ekaya endzhaku ka ku wa ka Babilona. Enkarhini wolowo, marito ya Mikiya 2:12 ma hetiseke ro sungula. Yehovha u te: “Kunene ndzi ta hlengeleta Yakobe, hinkwenu ka n’wina; kunene ndzi ta hlengeleta lava va seleke va Israyele. Ndzi ta va veka hi vun’we, kukota ntlhambi etshangeni, kukota ntlhambi emadyelweni ya wona; va ta ba huwa swin’we ni vanhu.” Yehovha u ni rirhandzu hakunene! Endzhaku ko xupula vanhu va yena, u pfumelele masalela leswaku ma tlhelela eka rikwavo ma ya n’wi tirhela etikweni leri a ri nyikeke vatata wa vona.

Ku Yelana Loku Hlamarisaka Ka Swiendlakalo Swa Khale Ni Swa Namuntlha

21. Swiyimo swa namuntlha swi fana njhani ni swa le nkarhini wa Mikiya?

²¹ Loko hi ri karhi hi kambisisa tindzima timbirhi to sungula ta Mikiya, xana a swi ku hlamarisanga ku vona ndlela leyi swiendlakalo swa khale swi fanaka ha yona ni swa namuntlha? Ku fana ni le nkarhini wa Mikiya, vo tala namuntlha va vula leswaku va tirhela Xikwembu. Kambe ku fana na Yuda na Israyele va avanile naswona va lwe tinyimpi hi xivona. Vo tala lava fuweke eVujaganini va tshikilela swisiwana. Varhangeri vo tala va vukhongeri va seketela mikhuva leyi Bibele yi yi solaka hi ku kongoma. A swi hlamarisi leswi Vujagana byi nga ta herisiwa ku nga ri khale, swin’we na “Babilona Lonkulu” hi ku angarhela, ku nga mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa! (Nhlavutelo 18:1-5) Hambiswiritano, ku fana ni le nkarhini wa Mikiya, laha misaveni ku ta sala malandza ya Yehovha yo tshembeka.

22. Hi yihi mintlawa yimbirhi leyi vekeke ntshembo wa yona eMfun’weni wa Xikwembu?

²² Hi 1919, Vakreste vo tshembeka lava totiweke va hume hi ku helela eka Vujagana kutani va sungula ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo ematikweni hinkwawo. (Matewu 24:14) Xo sungula, va hlengelete masalela ya Israyele wa moya. Endzhaku va sungule ku hlengeleta “tinyimpfu tin’wana,” hiloko mintlawa leyi yimbirhi yi va “ntlhambi wun’we, murisi a va un’we.” (Yohane 10:16) Hambileswi sweswi va tirhelaka Xikwembu ematikweni yo ringana 234, vagandzeri lava hinkwavo vo tshembeka va Yehovha va ‘ni vun’we’ hakunene. Sweswi tshanga ra tinyimpfu leti ‘ra pfuma hi huwa ya vavanuna’ kun’we ni vavasati ni vana. Ntshembo wa vona a wu le ka mafambiselo lawa ya swilo kambe wu le ka Mfumo wa Xikwembu, lowu nga ta kongomisa eku endleni ka leswaku misava yi va paradeyisi ku nga ri khale.

23. Ha yini u tiyiseka leswaku ntshembo wa wena i wa xiviri?

²³ Malunghana ni vagandzeri vo tshembeka va Yehovha, ndzimana yo hetelela ya Mikiya ndzima 2 yi ri: “Hosi ya vona yi ta hundza emahlweni ka vona, Yehovha a ri emahlweni ka vona.” Xana wa tivona u ri un’wana wa lava nga eka nxaxamelo wolowo wa vahluri, u ri karhi u landzela Hosi ya wena Yesu Kreste, loyi a rhangeriweke hi Yehovha? Loko swi ri tano, tiyiseka leswaku u le ndleleni yo ya eku hluleni naswona ntshembo wa wena i wa xiviri. Leswi u ta swi twisisa kahle loko hi ya emahlweni hi kambisisa tinhla-nkulu ta vuprofeta bya Mikiya.

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?

• Ha yini Yehovha a khawurise Vayuda ni Vaisrayele enkarhini wa Mikiya?

• Xana ku nga humelela yini loko lava va tivulaka vatirheli va Xikwembu va tinyiketela ku hlongorisa swilo leswi vonakaka?

• Endzhaku ko kambisisa Mikiya tindzima 1 na 2, ha yini u tiyiseka leswaku ntshembo wa wena i wa xiviri?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Vuprofeta bya Mikiya byi nga hi tiyisa emoyeni

[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

Ku fana ni masalela ya Vayuda hi 537 B.C.E., Vaisrayele va moya ni vapfuneti va vona va seketela vugandzeri bya ntiyiso