Xana U Ni Langutelo Ra Yehovha Hi Swilo Leswi Kwetsimaka?
“Mi tivonela hi vukheta . . . leswaku ku nga vi ni mbhisa kumbe un’wana la nga tlangeriki swilo leswi kwetsimaka.”—VAHEVERU 12:15, 16.
1. I moya wa njhani lowu malandza ya Yehovha ma nga wu kombisiki?
MISAVA hi ku angarhela yi ya yi tekela swilo leswi kwetsimaka ehansi. Mutivi wa ntshamisano wa Mufurwa, Edgar Morin u te: “Masungulo hinkwawo lawa mahanyelo lamanene ma sekeriweke eka wona—ku nga Xikwembu, ntumbuluko, tiko ra rikwavo, matimu, vumunhu—a ma ha xiximiwi. . . . Vanhu vo tihlawulela ndlela leyi va lavaka ku hanya ha yona.” Sweswo swi kombisa “moya wa misava,” kumbe “moya lowu sweswi wu tirhaka eka vana lava nga yingisiki.” (1 Vakorinto 2:12; Vaefesa 2:2) Lava va tinyikeleke eka Yehovha naswona va titsongahataka hi ku swi rhandza eka vuhosi bya yena a va na wona moya lowu wo pfumala xichavo. (Varhoma 12:1, 2) Ematshan’weni ya sweswo, malandza ya Xikwembu ma xiya ndlela leyi ku kwetsima ku nga ka nkoka ha yona evugandzerini bya wona eka Yehovha. I swilo swihi leswi faneleke ku va leswi kwetsimaka evuton’wini bya hina? Xihloko lexi xi ta tlhuvutsa swilo swa ntlhanu leswi kwetsimaka eka malandza ya Xikwembu hinkwawo. Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamusela ku kwetsima ka minhlangano ya hina ya Vukreste. Kambe, xana rito leri nge “kwetsima” ri vula yini hakunene?
2, 3. (a) Xana Matsalwa ma ku kandziyisa njhani ku kwetsima ka Yehovha? (b) Xana hi endla njhani leswaku hi teka vito ra Yehovha ri ri nchumu lowu kwetsimaka?
2 EBibeleni ya Xiheveru, rito leri nge “kwetsima” ri ni mongo wa ku tihlawula. Evugandzerini, ku “kwetsima” swi kombetela eka nchumu lowu endliwaka hi ndlela leyi nga tolovelekangiki kumbe nchumu lowu tekiwaka wu kwetsima. Yehovha wa kwetsima hilaha ku heleleke. U vuriwa “Lowo Kwetsima Ngopfu.” (Swivuriso 9:10; 30:3) EIsrayele wa khale, muprista lonkulu a a vehela xiphepherhele xa nsuku lexi tsariweke marito lama nge “Vukwetsimi i bya Yehovha” eka xifunengeto xa nhloko yakwe. (Eksoda 28:36, 37) Makerubu ya le tilweni ni tiserafi leswi rhendzeleke xiluvelo xa Yehovha eMatsalweni swi hlamuseriwa tanihi leswi huwelelaka swi ku: “Wa kwetsima, wa kwetsima, wa kwetsima Yehovha.” (Esaya 6:2, 3; Nhlavutelo 4:6-8) Ku phindha-phindha loku ku kandziyisa leswaku Yehovha wa kwetsima, u basile a tlhela a tenga hi ku helela. Entiyisweni, hi yena Xihlovo xa vukwetsimi hinkwabyo.
3 Vito ra Yehovha ri hlawulekile kumbe ra kwetsima. Mupisalema u te: “A va dzunise vito ra wena. I rikulu naswona ra chaviseka, ra kwetsima.” (Pisalema 99:3) Yesu u hi dyondzise ku khongela hi ku: “Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri kwetsimisiwe [kumbe “a ri hlawulekisiwe; ri tekiwa ri ri leri kwetsimaka”].” (Matewu 6:9) Mariya mana wa Yesu u te: “Moya-xiviri wa mina wu twarisa Yehovha . . . Lowa matimba u ndzi endlele swiendlo leswikulu, naswona vito ra yena ra kwetsima.” (Luka 1:46, 49) Leswi hi nga malandza ya Yehovha, hi teka vito ra yena ri ri leri kwetsimaka naswona hi papalata nchumu wihi ni wihi lowu nga sorisaka vito rero ro kwetsima. Ku tlula kwalaho, hi ni langutelo ro fana ni ra Yehovha hi vukwetsimi, hileswaku, swilo leswi kwetsimaka eka yena na hina hi swi teka swi ri leswi kwetsimaka.—Amosi 5:14, 15.
Lexi Endlaka Leswaku Hi N’wi Xixima Swinene Yesu
4. Ha yini Bibele yi hlamusela Yesu a ri “Mukwetsimi”?
4 Leswi a nga “n’wana la tswariweke a ri swakwe” wa Yehovha, Xikwembu lexi kwetsimaka, Yesu u vumbiwe a ri la kwetsimaka. (Yohane 1:14; Vakolosa 1:15; Vaheveru 1:1-3) Hikwalaho u vuriwa “Mukwetsimi wa Xikwembu.” (Yohane 6:69) U hlayise vukwetsimi bya yena loko vutomi byakwe byi hundziseriwa emisaveni byi huma etilweni, hikuva i matimba ya moya lowo kwetsima lama endleke leswaku Mariya a veleka Yesu. Ntsumi yi n’wi byerile: “Moya lowo kwetsima wu ta ta ehenhla ka wena . . . lexi nga ta velekiwa na xona xi ta vuriwa lexo kwetsima, N’wana wa Xikwembu.” (Luka 1:35) Loko va khongela eka Yehovha, Vakreste va le Yerusalema va kombetele eka N’wana wa Xikwembu kambirhi va ku i “nandza wa wena wo kwetsima Yesu.”—Mintirho 4:27, 30.
5. I ntirho wihi wo kwetsima lowu Yesu a wu hetisiseke emisaveni, naswona ha yini ngati yakwe yi ri ya risima?
5 Yesu a a ri ni ntirho wo kwetsima lowu a a fanele a wu hetisisa loko a ri emisaveni. Loko a khuvuriwa hi 29 C.E., Yesu u totiwile tanihi Muprista Lonkulu wa tempele leyikulu ya moya ya Yehovha. (Luka 3:21, 22; Vaheveru 7:26; 8:1, 2) Ku engetela kwalaho, a a fanele a fa a va gandzelo. Ngati yakwe leyi halatiweke a yi ta va nkutsulo wo ponisa vanhu lava dyoheke. (Matewu 20:28; Vaheveru 9:14) Hikwalaho hi teka ngati ya Yesu yi ri nchumu lowu kwetsimaka wa “risima.”—1 Petro 1:19.
6. Hi rihi langutelo ra hina eka Kreste Yesu, naswona ha yini?
6 Loko a kombisa leswaku hi yi xixima swinene Hosi ni Muprista Lonkulu wa hina, Kreste Yesu, muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Xikwembu xi tlakusele [N’wana wa xona] exiyin’weni lexi tlakukeke kutani hi musa xi n’wi nyika vito leri nga ehenhla ka mavito man’wana hinkwawo, leswaku matsolo hinkwawo ya lava nga etilweni ni lava nga emisaveni ni lava nga ehansi ka misava, ma nkhinsama hi vito ra Yesu, naswona ririmi rin’wana ni rin’wana ri fanele ku twarisa erivaleni leswaku Yesu Kreste i Hosi leswaku ku vangamisiwa Xikwembu Tatana.” (Vafilipiya 2:9-11) Hi kombisa leswaku hi ni langutelo ro fana ni ra Yehovha hi swilo leswi kwetsimaka hi ku titsongahata eka Murhangeri ni Hosi ya hina leyi fumaka, Kreste Yesu, loyi a nga Nhloko ya vandlha ra Vukreste.—Matewu 23:10; Vakolosa 1:18.
7. Hi kombisa njhani leswaku ha titsongahata eka Kreste?
7 Nakambe ku titsongahata eka Kreste swi katsa ku kombisa xichavo lexi faneleke eka vavanuna lava tirhisiwaka hi yena leswaku va rhangela entirhweni lowu a wu kongomisaka sweswi. Ntirho wa lava totiweke hi moya lava vumbaka Huvo leyi Fumaka ni wa valanguteri lava vekiweke hi vona emarhavini, emigangeni, eswifundzheni ni le mavandlheni wu fanele wu tekiwa wu ri vutihlamuleri lebyi kwetsimaka. Hikwalaho hi fanele ku kombisa xichavo lexikulu ni ku titsongahata eka lunghiselelo leri.—Vaheveru 13:7, 17.
Vanhu Vo Kwetsima
8, 9. (a) Vaisrayele a va ri vanhu vo kwetsima hi ndlela yihi? (b) Xana Yehovha u wu kandziyise njhani nsinya wa nawu wa ku xixima swilo wo kwetsima eka Vaisrayele?
8 Yehovha u endle ntwanano na Israyele. Vuxaka lebyi byi endle leswaku tiko lerintshwa ri va ni xiyimo xo hlawuleka. Ri kwetsimisiwile, kumbe ku hlawuriwa. Yehovha hi byakwe u ri byerile a ku: “Mi fanele mi tikombisa mi kwetsima eka mina, hikuva mina Yehovha ndza kwetsima; ndzi ya emahlweni ndzi mi hlawula evanhwini leswaku mi va va mina.”—Levhitika 19:2; 20:26.
9 Loko tiko ra Israyele ra ha ku simekiwa, Yehovha u nyike Vaisrayele nsinya wa nawu wo xixima swilo swo kwetsima. A va nga fanelanga va khumba ntshava leyi Swileriso swa Khume swi kumiweke eka yona, naswona hakelo yo tlula nawu wolowo a ku ri rifu. Hi nkarhi wolowo Ntshava ya Sinayi a yi tekiwa yi ri leyi kwetsimaka. (Eksoda 19:12, 23) Vaprista, tabernakela ni nhundzu ya yona na swona a swi fanele swi tekiwa swi ri leswi kwetsimaka. (Eksoda 30:26-30) Hi xihi xiyimo lexi nga kona evandlheni ra Vukreste?
10, 11. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku vandlha ra Vukreste ra vatotiwa ra kwetsima, naswona “tinyimpfu tin’wana” ti khumbeka njhani emhakeni leyi?
10 Vandlha ra Vukreste ra vatotiwa ra kwetsima ematihlweni ya Yehovha. (1 Vakorinto 1:2) Entiyisweni, ntlawa hinkwawo wa Vakreste lava totiweke emisaveni wu fanisiwa ni tempele yo kwetsima, hambileswi wu nga siki yimelaka tempele ya moya leyikulu ya Yehovha. Yehovha u tshama etempeleni yoleyo hi ku tirhisa moya wakwe lowo kwetsima. Muapostola Pawulo u tsarile: “Evun’weni na [Kreste Yesu] muako hinkwawo, leswi wu hlanganisiweke hi vun’we, wu kula wu va tempele yo kwetsima ya Yehovha. Evun’weni na yena, na n’wina, mi akiwa swin’we hi moya mi va ndhawu ya Xikwembu ya ku tshama eka yona.”—Vaefesa 2:21, 22; 1 Petro 2:5, 9.
11 Pawulo u tlhele a tsalela Vakreste lava totiweke a ku: “Xana a mi swi tivi leswaku n’wina mi tempele ya Xikwembu, ni leswaku moya wa Xikwembu wu tshama eka n’wina ke? . . . Tempele ya Xikwembu ya kwetsima, tempele leyi n’wina mi nga yona.” (1 Vakorinto 3:16, 17) Hi ku tirhisa moya wakwe, Yehovha u “tshama” exikarhi ka vatotiwa ni ku “famba exikarhi ka vona.” (2 Vakorinto 6:16) U hambeta a kongomisa “hlonga” ra yena ro tshembeka. (Matewu 24:45-47) “Tinyimpfu tin’wana” ti ri teka ri ri ra nkoka lunghelo ra tona ro tihlanganisa ni ntlawa lowu nga “tempele.”—Yohane 10:16; Matewu 25:37-40.
Swilo Swo Kwetsima eVuton’wini Bya Hina Bya Vukreste
12. Hi swihi swilo leswi kwetsimaka evuton’wini bya hina, naswona ha yini?
12 A swi hlamarisi leswi swilo swo tala leswi fambisanaka ni vutomi bya swirho leswi nga vatotiwa swa vandlha ra Vukreste ni vanghana va swona swi tekiwaka swi kwetsima. Vuxaka bya hina na Yehovha i nchumu lowu kwetsimaka. (1 Tikronika 28:9; Pisalema 36:7) I bya nkoka swinene eka hina lerova a hi pfumeleli nchumu hambi ku ri munhu wo karhi leswaku a hi hambanisa ni Xikwembu xa hina, Yehovha. (2 Tikronika 15:2; Yakobo 4:7, 8) Xikhongelo i xa nkoka ngopfu eku hlayiseni ka vuxaka bya hina na Yehovha. Xikhongelo a xi kwetsima swinene eka muprofeta Daniyele lerova a veka vutomi byakwe ekhombyeni hi ku hambeta a tshembeka eka mukhuva wakwe wo khongela eka Yehovha. (Daniyele 6:7-11) “Swikhongelo swa vakwetsimi,” kumbe Vakreste lava totiweke, swi fanisiwa ni murhi wa risuna lowu a wu tirhisiwa evugandzerini bya le tempeleni. (Nhlavutelo 5:8; 8:3, 4; Levhitika 16:12, 13) Sweswo swi kandziyisa ku kwetsima ka xikhongelo. Hakunene i lunghelo ku va munhu a kota ku vulavula ni Hosi ya vuako hinkwabyo! A swi hlamarisi leswi xikhongelo xi nga xa nkoka evuton’wini bya hina!
13. Hi wahi matimba lama kwetsimaka, naswona hi fanele hi ma pfumelela njhani leswaku ma tirha evuton’wini bya hina?
13 Vakreste lava totiweke ni vanghana va vona va ni matimba lama tirhaka evuton’wini bya vona lawa va ma tekaka ya ri ya risima swinene—ku nga moya lowo kwetsima. Moya wolowo i matimba ya Yehovha lama tirhaka, naswona leswi minkarhi hinkwayo wu endlaka leswi fambisanaka ni ku rhandza ka Xikwembu lexi kwetsimaka, swa fanela leswaku wu vuriwa “moya lowo kwetsima,” kumbe “moya wa vukwetsimi.” (Yohane 14:26; Varhoma 1:4) Hi ku tirhisa moya lowo kwetsima, Yehovha u nyika malandza yakwe matimba yo chumayela mahungu lamanene. (Mintirho 1:8; 4:31) Yehovha u nyika moya wakwe eka “lava va [n’wi] yingisaka tanihi mufumi,” eka lava ‘hambetaka va famba hi moya,’ ku nga ri hi ku navela ka nyama. (Mintirho 5:32; Vagalatiya 5:16, 25; Varhoma 8:5-8) Matimba lawa ma endla leswaku Vakreste va humesa “mihandzu ya moya”—timfanelo letinene—ni “swiendlo swo kwetsima swa ku tikhoma ni swiendlo swa ku tinyiketela loku nga ni vukwembu.” (Vagalatiya 5:22, 23; 2 Petro 3:11) Loko moya lowo kwetsima wu ri wa risima eka hina, hi ta papalata ku endla nchumu wihi ni wihi lowu nga hlunamisaka moya wolowo, kumbe ku wu sivela ku tirha evuton’wini bya hina.—Vaefesa 4:30.
14. I lunghelo rihi leri vatotiwa va ri tekaka ri kwetsima, naswona tinyimpfu tin’wana ti hoxa njhani xandla eka lunghelo rero?
14 Lunghelo leri hi nga na rona ro byarha vito ra Xikwembu lexi kwetsimaka, Yehovha, ni ku va Timbhoni ta xona i nchumu lowu hi wu tekaka wu kwetsima. (Esaya 43:10-12, 15) Vakreste lava totiweke va leteriwe hi Yehovha leswaku va fanelekela “ku va vatirheli va ntwanano lowuntshwa.” (2 Vakorinto 3:5, 6) Hi ndlela yoleyo va lerisiwe ku chumayela “mahungu lamanene lawa ya mfumo” ni ku “endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa.” (Matewu 24:14; 28:19, 20) Hi ku tshembeka va hetisisa xileriso lexi, naswona vanhu va timiliyoni lava fanaka ni tinyimpfu va angula hi ndlela yo fanekisela eka vatotiwa va ku: “Hi ta famba na n’wina, hikuva hi swi twile leswaku Xikwembu xi na n’wina.” (Zakariya 8:23) Vanhu volavo va tirha va tsakile tanihi “varimi” va moya tlhelo ‘varimi va masimu ya vhinya’ ya “vatirheli va Xikwembu xa hina” lava totiweke. Hi ndlela yoleyo, tinyimpfu tin’wana ti hoxa xandla swinene eku pfuneni ka vatotiwa ku hetisisa ntirho wa vona wa misava hinkwayo.—Esaya 61:5, 6.
15. Hi wihi ntirho lowu muapostola Pawulo a a wu teka wu kwetsima, naswona ha yini hi ri ni langutelo leri fanaka?
15 Hi xikombiso, muapostola Pawulo u langute ntirho wo chumayela wu ri nchumu lowu kwetsimaka. U vulavule hi yena n’wini tanihi “nandza wa Kreste Yesu eka matiko, . . . loyi a khomekeke entirhweni wo kwetsima wa mahungu lamanene ya Xikwembu.” (Varhoma 15:16) Loko a tsalela Vakreste va le Korinto, Pawulo u vulavule hi vutirheli bya yena tanihi “xuma.” (2 Vakorinto 4:1, 7) Hi tivisa “marito lama hlawulekisiweke ya Xikwembu” hi ntirho wa hina wo chumayela. (1 Petro 4:11) Hikwalaho, ku nga khathariseki leswaku hi vatotiwa kumbe tinyimpfu tin’wana, hi swi teka ku ri lunghelo leri kwetsimaka ku hoxa xandla entirhweni wo nyikela vumbhoni.
Ku “Hetisekisa Vukwetsimi Hi Ku Chava Xikwembu”
16. I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi papalata ku va vanhu lava nga “tlangeriki swilo leswi kwetsimaka”?
16 Muapostola Pawulo u tsundzuxe Vakreste-kulobye leswaku va nga vi vanhu lava nga “tlangeriki swilo leswi kwetsimaka.” Ematshan’weni ya sweswo, u va tsundzuxile leswaku va ‘lavisisa ku kwetsima,’ va “tivonela hi vukheta leswaku . . . ku nga mili rimitsu ra vuxungu kutani ri vanga ku karhateka ni leswaku vo tala va nga nyamisiwi hi rona.” (Vaheveru 12:14-16) Xiga lexi nge “rimitsu ra vuxungu” xi kombetela eka vanhu va nga ri vangani evandlheni ra Vukreste lava nga sola-solaka ndlela leyi swilo swi fambisiwaka ha yona. Hi xikombiso, va nga ha kanetana ni langutelo ra Yehovha hi ku kwetsima ka vukati kumbe xilaveko xo va ni mahanyelo lamanene. (1 Vatesalonika 4:3-7; Vaheveru 13:4) Kumbe va nga ha hangalasa tidyondzo ta vugwinehi, “mavulavulelo ya hava lama lwisanaka ni leswo kwetsima” ya lava ‘hambukeke entiyisweni.’—2 Timotiya 2:16-18.
17. Ha yini vatotiwa va nga fanelanga va karhala ku tekelela langutelo ra Yehovha hi swilo leswi kwetsimaka?
17 Pawulo u tsalele vamakwavo lava totiweke a ku: “Varhandziwa, a hi tibasiseni eka swilo hinkwaswo leswi nyamisaka nyama ni moya, hi hetisekisa vukwetsimi hi ku chava Xikwembu.” (2 Vakorinto 7:1) Mhaka leyi yi kombisa leswaku Vakreste lava totiweke, “lava hlanganyelaka eku vitaniweni ka le tilweni,” va fanele va nga karhali ku kombisa langutelo ra Yehovha hi swilo leswi kwetsimaka etimhakeni hinkwato ta vutomi bya vona. (Vaheveru 3:1) Hilaha ku fanaka, muapostola Petro u khutaze vamakwavo lava tswariweke hi moya a ku: “Tanihi vana lava yingisaka, tshikani ku hanya hi ku ya hi ku navela loku a mi ri na kona eku sunguleni hi ku pfumala ka n’wina vutivi, kambe, hi ku landza Mukwetsimi loyi a mi vitaneke, kwetsimani na n’wina eku tikhomeni ka n’wina hinkwako.”—1 Petro 1:14, 15.
18, 19. (a) Xana lava “ntshungu lowukulu” va swi kombisa njhani leswaku va ni langutelo ra Yehovha hi swilo leswi kwetsimaka? (b) Hi wihi nchumu wun’wana wa nkoka evuton’wini bya hina tanihi Vakreste lowu nga ta kambisisiwa eka xihloko lexi landzelaka?
18 Ku vuriwa yini hi lava “ntshungu lowukulu,” lava nga ta pona ‘nhlomulo lowukulu’? Na vona va fanele ku tikombisa leswaku va ni langutelo ra Yehovha hi swilo leswi kwetsimaka. Eka buku ya Nhlavutelo, va hlamuseriwa tanihi lava endlelaka Yehovha “ntirho wo kwetsima” entsongeni wa laha misaveni wa tempele yakwe ya moya. Va pfumela eka gandzelo ra Kreste ra nkutsulo, hi ku fanekisela va ‘hlantswa tinguvu ta vona to leha va ti endla to basa hi ngati ya Xinyimpfana.’ (Nhlavutelo 7:9, 14, 15) Sweswo swi va endla va va ni xiyimo lexinene emahlweni ka Yehovha naswona va boheka ku “[tibasisa] eka swilo hinkwaswo leswi nyamisaka nyama ni moya, [va] hetisekisa vukwetsimi hi ku chava Xikwembu.”
19 Nchumu wa nkoka evuton’wini bya Vakreste lava totiweke ni vanghana va vona i ku hlangana nkarhi ni nkarhi va gandzela Yehovha ni ku dyondza Rito ra yena. Yehovha u teka ku hlengeletana ka vanhu vakwe ku ri nchumu lowu kwetsimaka. Eka xihloko lexi landzelaka ku ta kambisisiwa ndlela leyi hi nga vaka ni langutelo ra Yehovha ha yona hi swilo leswi kwetsimaka, nileswaku ha yini hi fanele ku va na rona.
Mpfuxeto
• I langutelo rihi ra misava leri malandza ya Yehovha ma ri papalataka?
• Ha yini Yehovha a ri Xihlovo xa swilo hinkwaswo leswi kwetsimaka?
• Hi kombisa njhani leswaku ha ku xixima ku kwetsima ka Kreste?
• I swilo swihi leswi hi faneleke hi swi teka swi ri leswi kwetsimaka evuton’wini bya hina?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
EIsrayele wa khale, vuprista, tabernakela ni nhundzu ya yona a swi fanele ku tekiwa swi ri leswi kwetsimaka
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Vakreste lava totiweke emisaveni va vumba tempele yo kwetsima
[Swifaniso leswi nga eka tluka 25]
Xikhongelo ni ntirho wa hina wo chumayela i malunghelo lama kwetsimaka