Swivutiso Swa Vahlayi

Emhakeni leyi, vatekani lava nga Vakreste va fanele va tirhisa misinya ya milawu ya le Bibeleni. Kutani va fanele va endla xiboho lexi nga ta endla leswaku va sala va ri ni ripfalo leri baseke emahlweni ka Xikwembu.

Eku sunguleni, loko ka ha ri ni vanhu vambirhi ntsena (ni le ndzhaku ka Ndhambi loko ku ri ni vanhu va nhungu) Yehovha u te: “Tswalanani mi andza.” (Gen. 1:28; 9:1) Vakreste a va nyikiwanga xileriso xa leswaku va tswalana va andza. Hikokwalaho, swi titshege hi vatekani leswaku va ta hlawula ndlela yihi yo lawula nhlayo ya vana lava va va lavaka kumbe loko va ta hlawula ku nga vi na vana. I yini leswi va faneleke va swi kambisisa?

Loko Vakreste va hlawula ndlela yo sivela mbeleko va fanele va sungula hi ku kambisisa loko muxaka wa kona wu nga lwisani ni Matsalwa. Xisweswo Vakreste a va siveli mbeleko hi ku susa khwiri. Ku susa khwiri swi lwisana ni leswi Bibele yi swi vulaka emhakeni yo xixima vutomi. Vakreste a va nge hlawuli ku herisa vutomi lebyi a ku ta hetelela ku ve munhu. (Eks. 20:13; 21:22, 23; Ps. 139:16; Yer. 1:5) Ku vuriwa yini hi endlelo ra IUD?

Mhaka leyi yi hlamuseriwa hi vuenti eka Xihondzo xo Rindza xa Xinghezi xa May 15, 1979 (matl. 30-31). Ti-IUD leti a ti ri kona hi nkarhi wolowo a ku ri nchumu wa plasitiki lowu a wu nghenisiwa exivelekelweni leswaku wansati a nga kumi khwiri. Xihloko xexo xi hlamusele leswaku a swi nga tiveki kahle leswaku ti-IUD ti tirha njhani. Madokodela yo tala lama nga ni ntokoto ma vula leswaku ti-IUD ti sivela mbewu ya vununa leswaku yi nga hundzeli ematandzeni ya wansati leswaku yi ma nonisa. Loko matandza ma nga nonisiwanga, a ku nge vumbeki n’wana.

Kambe, vumbhoni byin’wana byi komba leswaku mikarhi yin’wana tandza ri pfa ri nonisiwa. Tandza rero leri nonisiweke ri nga ha kulela eka thumbu ra Falopiya (ehandle ka xivelekelo) kumbe ri hundzela exivelekelweni. Ku ya ni ku ya, IUD yi nga kavanyeta tandza leri nonisiweke ku va ri tshamiseka exivelekelweni kumbe ku kula. Ku sivela tandza leri nonisiweke leswaku ri nga kuli swi fana ni ku susa khwiri. Xihloko xexo xi gimete hi ku vula leswi: “Vakreste lava nga tiyisekiki emhakeni yo tirhisa IUD va fanele va kambisisa hi vuenti mhaka leyi ku buriweke ha yona kutani va teka xiboho hi ku ya hi leswi Bibele yi swi vulaka hi ku xixima vutomi.”—Ps. 36:9.

Xana ku ni ku antswisiwa ka swa thekinoloji kumbe ka swa vutshunguri loku veke kona ku sukela loko xihondzo xexo xa 1979 xi humesiwile?

Ku humesiwe mixaka yimbirhi ya ti-IUD. Muxaka wun’wana wa IUD i xinsimbana lexi nghenisiwaka exivelekelweni xa wansati naswona muxaka wolowo wu sungule ku tiveka swinene eUnited States hi 1988. Nakambe hi 2001 ku ve ni ti-IUD leti humesaka tihomoni. Xana mixaka leyimbirhi yi tirha njhani?

Xinsimbana xa IUD lexi nghenisiwaka exivelekelweni: Hilaha hi tweke hakona, swi vonaka onge ti-IUD ti endla leswaku mbewu ya vununa swi yi tikela ku hundzela exivelekelweni xa wansati leswaku yi ta nonisa tandza. Ku engetela kwalaho, xinsimbana xa IUD xi dlaya mbewu ya vununa.a Nakambe, ku vuriwa leswaku xinsimbana xa IUD xi cinca xikhumba xa xivelekelo.

Homoni: Ku ni mixaka yo tala ya ti-IUD leti nga ni tihomoni leti fanaka ni leti nga kona eka maphilisi yo tala ya ku sivela mbeleko. Ti-IUD leti, ti humesa tihomoni eka xivelekelo. Swi tikomba onge ti-IUD leti, ti endla leswaku matandza ya vavasati van’wana ma nga vumbeki. I ntiyiso leswaku loko matandza ma nga vumbeki a ma nge nonisiwi. Ku tshembiwa leswaku Ti-IUD ni tihomoni ti endla leswaku xikhumba xa xivelekelo xi lala swinene.b Tihomoni ti tlhela ti tiyisa marhekerheke ya le non’wini wa xivelekelo leswi endlaka leswaku mbewu ya vununa yi tsandzeka ku hundza eka xirho xa wansati yi ya exivelekelweni. Sweswo ko va swin’wana swa leswi vangiwaka hi ti-IUD.

Hilaha hi swi voneke hakona mixaka leyimbirhi ya ti-IUD yi cinca xivelekelo. Kambe, ku vuriwa yini loko matandza ma vumbeka ma tlhela ma nonisiwa? Loko matandza ma nonisiwile ma nga nghena exivelekelweni kambe a ma nge swi koti ku tshama eka xikhumba xa xivelekelo hikuva xi va xi larile. Sweswo swi nga herisa khwiri leri se a ri ri kona. Hambiswiritano, a swi talanga leswaku tandza ri “tsandzeka” ku tshama exivelekelweni, hambileswi mikarhi yin’wana swi endlekaka eka vanhu lava tirhisaka maphilisi yo sivela mbeleko.

Kutani, a ku na munhu la tiyisekaka loko ti-IUD ta xinsimbana kumbe ta tihomoni ti ri sivela tandza ku nonisiwa. Hambiswiritano vumbhoni byin’wana byi vula leswaku a swi talanga leswaku vanhu lava tirhisaka ti-IUD va kuma makhwiri.

Vatekani lava lavaka ku tirhisa IUD va nga ha burisana ni dokodela leri nga ni ntokoto hi IUD leyi kumekaka etikweni ra ka vona swin’we ni ku bula hi vuyelo ni makhombo lama nga vaka kona eka wansati. Vatekani a va fanelanga va pfumelela munhu wa vunharhu hambi ku ri dokodela leswaku a va endlela xiboho emhakeni leyi. (Rhom. 14:12; Gal. 6:4, 5) I xiboho xa vatekani hi voxe. Va fanele va teka xiboho swin’we va ri karhi va tikarhatela ku tsakisa Xikwembu ni ku tshama va ri ni ripfalo lerinene emahlweni ka xona.—Ringanisa na 1 Timotiya 1:18, 19; 2 Timotiya 1:3.