I Yini Babilona Lonkulu?
Nhlamulo ya Bibele
BBabilona Lonkulu, loyi a hlamuseriweke eka buku ya Nhlavutelo, i vukhongeri hinkwabyo bya mavunwa, lebyi Xikwembu xi nga byi tsakeliki.a (Nhlavutelo 14:8; 17:5; 18:21) Hambileswi vukhongeri byo tano byi hambanaka hi tindlela to tala, hinkwabyo ka byona byi endla leswaku vanhu va nga xi gandzeli Xikwembu xa ntiyiso, ku nga Yehovha.—Deteronoma 4:35.
Tindlela to tiva Babilona Lonkulu
Babilona Lonkulu i xifanekiselo. Bibele yi hlamusela “Babilona Lonkulu” tanihi “wansati” tlhelo “nghwavava leyikulu.” (Nhlavutelo 17:1, 3, 5) Buku ya Nhlavutelo yi tirhisa “swikombiso,” kutani swa twala ku gimeta hileswaku Babilona Lonkulu i xifanekiselo, a hi wansati wa xiviri. (Nhlavutelo 1:1) Ku engetela kwalaho, u ‘tshame ehenhla ka mati yo tala,’ lama fanekiselaka “vanhu ni mintshungu ni matiko ni tindzimi.” (Nhlavutelo 17:1, 15) Wansati wa xiviri a nge swi koti ku endla tano.
Babilona Lonkulu u yimela nchumu wo karhi lowu nga emisaveni hinkwayo. U vitaniwa “muti lowukulu lowu nga ni mfumo ehenhla ka tihosi ta misava.” (Nhlavutelo 17:18) Xisweswo, u ni nkucetelo ematikweni hinkwawo.
Babilona Lonkulu i vukhongeri byo karhi, ku nga ri politiki kumbe bindzu. Babilona wa khale a ku ri muti lowu a wu byi rhandza swinene vukhongeri, a wu tiveka hi “vuloyi” ni “vungoma.” (Esaya 47:1, 12, 13; Yeremiya 50:1, 2, 38) Entiyisweni, a wu ri ni vukhongeri bya mavunwa lebyi lwisanaka ni Xikwembu xa ntiyiso, ku nga Yehovha. (Genesa 10:8, 9; 11:2-4, 8) Vafumi va Babilona a va titeka va ri lava tlakukeke eka Yehovha ni vugandzeri byakwe. (Esaya 14:4, 13, 14; Daniyele 5:2-4, 23) Hilaha ku fanaka, Babilona Lonkulu u tiveka hi ‘swiendlo swakwe swa vungoma.’ Sweswo swi n’wi kombisa a ri nhlengeletano ya vukhongeri.—Nhlavutelo 18:23.
Babilona Lonkulu a hi politiki yo karhi, hikuva “tihosi ta misava” ta n’wi rilela loko a lovisiwa. (Nhlavutelo 17:1, 2; 18:9) Nakambe a hi bindzu, hikuva Bibele yi n’wi hambanisa ni ‘vaxavisi va misava.’—Nhlavutelo 18:11, 15.
Xifaniso lexi kovotliweke xa Hosi Nabonidus wa le Babilona lexi nga ni mimfungho ya swikwembu swinharhu, ku nga Sin, Ishtar na Shamash
Babilona Lonkulu u byi fanela kahle vukhongeri bya mavunwa. Ematshan’weni yo dyondzisa ndlela yo gandzela Xikwembu xa ntiyiso, ku nga Yehovha, vukhongeri bya mavunwa byi endla leswaku vanhu va gandzela swikwembu swin’wana. Bibele yi vula leswaku sweswo swi fana ni ku endla “rimbewu leri nga amukelekiki.” (Levhitika 20:6; Eksoda 34:15, 16) Tidyondzo to tanihi Vunharhu-un’we, moyaxiviri lowu nga fiki ni ku tirhisa swifaniso evugandzerini swi sungule eBabilona wa khale naswona swa ha ya emahlweni evukhongerini bya mavunwa. Nakambe vukhongeri lebyi byi hlanganisa vugandzeri bya byona ni ku rhandza misava. Bibele yi hlamusela ku nga tshembeki loku tanihi ku endla vuoswi hi tlhelo ra moya.—Yakobo 4:4.
Rifuwo ra vukhongeri bya mavunwa ni ku ri bombisa swi fambisana ni nhlamuselo leyi Bibele yi yi nyikelaka hi Babilona Lonkulu, loyi a “[ambaleke] nguvu ya xivunguvungu ni ya ribungu” ni “[ku tisasekisa] hi nsuku ni maribye ya risima ni tiperela.” (Nhlavutelo 17:4) Babilona Lonkulu i xihlovo xa “swilo leswi nyenyetsaka swa misava” kumbe tidyondzo ni swiendlo leswi entiyisweni swi nga xi tsakisiki Xikwembu. (Nhlavutelo 17:5) Swirho swa vukhongeri bya mavunwa i “vanhu ni mintshungu ni matiko ni tindzimi” lava seketelaka Babilona Lonkulu.—Nhlavutelo 17:15.
Babilona Lonkulu u ni vutihlamuleri eka rifu ra “hinkwavo lava dlayiweke emisaveni.” (Nhlavutelo 18:24) Ematin’wini hinkwawo, vukhongeri bya mavunwa a byi lo hlohlotela ntsena tinyimpi ni swiendlo swa vutherorisi kambe byi tlhele byi tsandzeka ku dyondzisa vanhu ntiyiso hi Yehovha, Xikwembu xa rirhandzu. (1 Yohane 4:8) Sweswo swi endle leswaku ku dlayeteriwa vanhu vo tala. Hikwalaho ka xivangelo lexi twalaka, lava lavaka ku tsakisa Xikwembu va fanele va ‘huma eka yena,’ va tihambanisa ni vugandzeri bya mavunwa.—Nhlavutelo 18:4; 2 Vakorinto 6:14-17.
a Hlaya xihloko lexi nge “Vukhongeri Bya Ntiyiso Ndzi Nga Byi Kuma Njhani?”