“Lexikulu Ngopfu Eka Swona I Rirhandzu”

“Sweswi, ku tiyile swilo swinharhu leswi: Ku pfumela, ni ku langutela, ni rirhandzu; kambe lexikulu ngopfu eka swona i rirhandzu.”—1 VAKORINTO 13:13.

 1. I yini leswi mutivi wa ndhavuko wa vanhu a swi vuleke ehenhleni ka rirhandzu?

UN’WANA wa vativi va mindhavuko ya vanhu lava dumeke u te: “Eka matimu ya tinxaka ta hina, i ro sungula ku twisisa leswaku lexi hlawulekeke ngopfu eka swilaveko hinkwaswo swa xisekelo swa ntivo-miehleketo swa munhu i xilaveko xa rirhandzu. Ri yima exikarhi ka swilaveko hinkwaswo swa munhu tanihi leswi dyambu ra hina ri yimaka exikarhi ka ndyangu wa hina wa dyambu lowu tiplanete ti rhendzelekaka ha wona. . . . N’wana loyi a a nga rhandziwi u hambana ngopfu ni loyi a a rhandziwa, hi ku ya hi tikhemikhali ta vutomi; ntivo-swirho ni ntivo-miehleketo. Lowo sungula u tlhela a kula hi ku hambana ni loyi wo hetelela. Lexi hi xi tivaka sweswi hi leswaku munhu u tswaleriwe ku hanya onge hi loko ku hanya ni rirhandzu a ku ri nchumu wun’we. Kavula, leswi a hi swintshwa. Leswi i ku tiyisiwa ka Dyondzo ya le Ntshaveni.”

 2. (a) Muapostola Pawulo u ku kombise njhani ku hlawuleka ka rirhandzu? (b) I swivutiso swihi leswi sweswi swi faneleke ku xiyiwa?

² Ina, hi laha wanuna loyi wa dyondzo ya misava a swi amukeleke ha kona, ntiyiso lowu ehenhleni ka nkoka wa rirhandzu eka vuhlayiseki bya munhu a hi nchumu lowuntshwa. Swi nga ha va swa ha ku twisisiwa sweswi hi vanhu lava dyondzekeke va misava, kambe swi humelerile eRitweni ra Xikwembu ku tlula malembe xidzana ya 19 lama hundzeke. Leyi hi yona mhaka leyi muapostola Pawulo a koteke ku tsala a ku: “Sweswi, ku tiyile swilo swinharhu leswi: Ku pfumela, ni ku langutela, ni rirhandzu; kambe lexikulu ngopfu eka swona i rirhandzu.” (1 Vakorinto 13:13) Xana wa swi tiva leswaku ha yini rirhandzu ri tlula ripfumelo ni ku langutela? Ha yini ku nga vuriwaka leswaku rirhandzu hi lerikulu eka timfanelo ta Xikwembu ni le ka mihandzu ya moya wa xona?

Tinxaka Ta Mune Ta Rirhandzu

 3. I swikombiso swihi swa Matsalwa leswi nga kona swa rirhandzu ra nyanyuko?

³ Matimba ya munhu yo kombisa rirhandzu i xikombiso xa vutlhari bya Xikwembu ni nkhathalelo wa rirhandzu eka vanhu. Lexi tsakisaka, Magriki ya khale a ya ri na marito ya mune ya “rirhandzu.” Rin’wana a ku ri eʹros, leri vulaka rirhandzu ra nyanyuko leri yelanaka ni nkokelo wa rimbewu. Vatsari va Matsalwa ya Xigriki ya Vukriste a va nga ri na xivangelo xo tirhisa eʹros, hambi leswi Septuagint yi tirhisaka swivumbeko swa rona eka Swivuriso 7:18 na 30:16, naswona ti kona tinhlamuselo tin’wana ta rirhandzu ra nyanyuko eka Matsalwa ya Xiheveru. Hi xikombiso, hi hlaya leswaku Isaka ‘u rhandzane na’ Rhaveka. (Genesa 24:67) Xikombiso lexi xiyekaka hakunene xa muxaka lowu wa rirhandzu xi kumeka emhakeni ya Yakobo, loyi entiyisweni a rhandzaneke na Rahele wo saseka loko a n’wi vona ro sungula. Kahle-kahle, “Yakobo [u tirhele] Rahel hi malembe ya ntlhanu na mambirhi; ma v̌a e ka yena e masiku ma nga ri mangani, hikuv̌a a a ṅwi ranḍa.” (Genesa 29:9-11, 17, 20) Risimu ra tinsimu na yona yi vulavula hi rirhandzu ra nyanyuko exikarhi ka murisi ni wanhwana. Kambe swi nga ka swi nga tshikileriwi ngopfu leswaku muxaka lowu wa rirhandzu leri ri nga ha vaka xihlovo xa ku aneriseka ni ntsako lowukulu, ri fanele ku kombisiwa ntsena hi ku twanana ni mimpimanyeto yo lulama ya Xikwembu. Bibele yi hi byela leswaku wanuna a nga ‘tata mbilu ya yena hi masiku hi rirhandzu ra nsati wa yena la tekiweke hi nawu ntsena.’—Swivuriso 5:15-20.

 4. Rirhandzu ra ndyangu ri kombisiwa njhani eMatsalweni?

⁴ Kutani ku ni rirhandzu ra ndyangu leri tiyeke, kumbe rirhandzu ra ntumbuluko, leri sekeriweke eka vuxaka bya le ngatini, leri eka rona Magriki ma nga ni rito stor·geʹ. Ri lulamele hi ku vula ku, “Ngati yi tiye ku tlula mati.” Hi ni xikombiso lexinene xa leswi eka rirhandzu leri Mariya na Marta va veke na rona eka makwavo Lazaro. Leswaku a a ri wa nkoka swinene eka vona swi nga voniwa hi laha va rileke ngopfu ha kona hi ku fa ka yena ka xitshuketa. Naswona va tsake swonghasi loko Yesu a tlherisele Lazaro wa vona la rhandzekaka evuton’wini! (Yohane 11:1-44) Rirhandzu leri manana a nga na rona eka n’wana wa yena i xikombiso xin’wana xa muxaka lowu wa rirhandzu. (Ringanisa 1 Vatesalonika 2:7.) Xisweswo, leswaku a tshikilela ndlela leyi rirhandzu ra yena a ri kule ha yona eka Siyoni, Yehova u vule leswaku a ri ri rikulu ku tlula leriya ra manana eka n’wana wa yena.—Esaya 49:15.

 5. Ku pfumaleka ka rirhandzu ra ntumbuluko ku le rivaleni namuntlha hi ndlela yihi?

⁵ Xikombiso xin’wana xa leswaku hi hanya “emasikwini ya makumu” lama nga ni “minkarhi yo nonon’hwa” i ku pfumaleka ka ‘rirhandzu ra ntumbuluko.’ (2 Timotiya 3:1, 3) Hikwalaho ka leswi rirhandzu ra ndyangu ri kalaka, vantshwa van’wana va baleka ekaya, naswona vana van’wana lava kuleke, va honisa vatswari va vona lava dyuhaleke. (Ringanisa Swivuriso 23:22.) Ku pfumaleka ka rirhandzu ra ntumbuluko nakambe ka voniwa hi ku andza ko khoma vana ni ndlela yo biha—vatswari van’wana va ba vana va vona ngopfu lerova va lava ku ongoriwa. Nakambe ku pfumaleka ka rirhandzu ra vutswari ku le rivaleni, hi ku tsandzeka ka vatswari vo tala ku laya vana va vona. Ku tshika vana va va ni ndlela ya vona vini a hi xikombiso xa rirhandzu kambe swi vula ku landzela ndlela ya vutilawuri. Tatana loyi a rhandzaka vana va yena hakunene u ta va laya loko swi fanerile.—Swivuriso 13:24; Vaheveru 12:5-11.

 6. Nyika swikombiso swa Matsalwa swa rirhandzu exikarhi ka vanghana.

⁶ Kutani ku na rito ra Xigriki phi·liʹa, leri vulaka rirhandzu (handle ka mboyamelo wa rimbewu) exikarhi ka vanghana, tanihi le xikarhi ka vavanuna kumbe vavasati vambirhi lava vupfeke. Hi ni xikombiso lexinene xa leswi, eka rirhandzu leri Davhida na Yonathani a a va ri na rona eka un’wana. Loko Yonathani a dlayiwile enyimpini, Davhida u n’wi ririle, a ku: “Mbilu ya nga yi v̌av̌isekela wena Yonatan, makweru! A u nḍi ṭakisa ngopfu-ngopfu. Riranḍu ra wena a ri nḍi nanḍihela ku tlula riranḍu ra v̌av̌asati.” (2 Samuel 1:26) Nakambe hi dyondza leswaku Kriste a a tsakela muapostola Yohane hi ku hlawuleka, la tiviwaka tanihi mudyondzisiwa “loyi a a rhandziwa hi Yesu.”—Yohane 20:2.

 7. Hi xihi xivumbeko xa a·gaʹpe, naswona rirhandzu leri ri kombisiwe hi ndlela yihi?

⁷ I rito rihi ra Xigriki leri Pawulo a ri tirhiseke eka 1 Vakorinto 13:13, laha a boxeke ripfumelo, ku langutela ni rirhandzu kutani a ku “lexikulu ngopfu eka swona i rirhandzu”? Laha rito i a·gaʹpe, leri fanaka ni leri muapostola Yohane a ri tirhiseke loko a te: “Xikwembu i rirhandzu.” (1 Yohane 4:8, 16) Leri i rirhandzu leri leteriwaka kumbe ku lawuriwa hi nsinya wa nawu. Ri nga ha katsa kumbe ri nga katsi rirhandzu ni ku tsakela, kambe i nsusumeto wo kala vutianakanyi kumbe ntlhaveko lowu khumbiwaka hi ku endla leswi nga swinene eka van’wana ku nga khathariseki timfanelo ta muamukeri kumbe ta mimbuyelo yihi na yihi leyi engetelekaka eka munyiki. Rirhandzu ra muxaka lowu ri vangele Xikwembu ku nyikela hi rifuwo leri rhandzekaka ngopfu ra mbilu ya xona, N’wana wa xona la nga tswariwa a ri swakwe, Yesu Kriste, “leswaku un’wana ni un’wana la pfumelaka ka yena, a nga lovi, kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:16) Hi laha Pawulo a hi tsundzuxaka kahle swinene ha kona: “Swi nga nonon’hwa eka munhu ku fela munhu un’wana la lulameke; kumbexana un’wana a a ta kanya mbilu a fela munhu lonene. Kambe Xikwembu xi kombisa erivaleni rirhandzu ra xona eka hina, hileswi Kriste a nga hi fela loko ha ha ri vadyohi.” (Varhoma 5:7, 8) Ina, a·gaʹpe ri endla leswinene eka van’wana ku nga khathariseki xiyimo xa vona evuton’wini kumbe ku lahlekeriwa eka loyi a kombisaka rirhandzu.

Ha Yini Ri Tlula Ripfumelo Ni Ku Langutela?

 8. Ha yini a·gaʹpe ri tlula ripfumelo?

⁸ Kambe hikwalaho ka yini Pawulo a vule leswaku muxaka lowu wa rirhandzu (a·gaʹpe) a wu tlula ripfumelo? U tsarile eka 1 Vakorinto 13:2: “Ni loko kumbe ndzi ri ni matimba yo vula Rito, ndzi ri ni ku twisisa swihundla hinkwaswo ni vutivi hinkwabyo, ni loko ndzi ri ni ku pfumela hinkwako, ndzi ko ndzi susa tintshava, kambe ndzi nga ri na rirhandzu, a ndzi nchumu.” (Ringanisa Matewu 17:20.) Ina, loko matshalatshala ya hina yo kuma vutivi ni ku kula eripfumelweni a ma endliwa hi xikongomelo xa vutianakanyi, leswi a swi nga ta hi tisela mpfuno wa Xikwembu. Hi ku fanana, Yesu u kombise leswaku van’wana a va ta ‘profeta hi vito ra yena, va hlongola mademona hi vito ra yena ni ku endla mahlori layo tala hi vito ra yena’ kambe a a nga ta va amukela.—Matewu 7:22, 23.

 9. Ha yini rirhandzu ri tlula ku langutela?

⁹ Ha yini xivumbeko xa rirhandzu ra a·gaʹpe nakambe xi ri xikulu eka ku langutela? Hikuva ku langutela ku nga va ni vutianakanyi, munhu a khathalela ngopfu leswi nga mimpfuno eka yena, kasi rirhandzu “a ri tilaveri leswi nga swa rona ntsena.” (1 Vakorinto 13:4, 5) Ku tlula kwalaho, ku langutela—ku fana ni lokuya ka ku pona ‘nhlomulo lowukulu’ ku ya emisaveni leyintshwa—ka hela loko leswi swi languteriweke swi kumiwile. (Matewu 24:21) Hi laha Pawulo a vulaka ha kona: “Hi ponisiwile hi ri ni ku langutela loku; kasi leswi languteriwaka, loko swi vonaka, a swa ha languteriwi; xana munhu a nga langutela leswi a swi vonaka xana? Kambe loko hi langutela leswi hi nga swi voniki, hi swi langutela hi ku tiyisela.” (Varhoma 8:24, 25) Rirhandzu hi roxe ri tiyisela hinkwaswo, naswona a ri tsandzeki. (1 Vakorinto 13:7, 8) Xisweswo, rirhandzu ro kala vutianakanyi (a·gaʹpe) ri tlula ripfumelo kumbe ku langutela.

Ri Tlula Vutlhari, Vululami Ni Matimba Ke?

10. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku rirhandzu i rikulu eka mune wa timfanelo letikulu ta Xikwembu?

¹⁰ Sweswi a hi xiyeni mune wa timfanelo letikulu ta Yehova Xikwembu: vutlhari, vululami, matimba ni rirhandzu. Xana nakambe ku nga vuriwa leswaku rirhandzu i rikulu eka leswi? Hakunene ku nga vuriwa tano. Ha yini? Hikuva rirhandzu i matimba lama susumetaka leswi Xikwembu xi swi endlaka. Yoleyo hi yona mhaka leyi muapostola Yohane a tsaleke ha yona a ku: “Xikwembu i rirhandzu.” Ina, Yehova i munhu wa rirhandzu. (1 Yohane 4:8, 16) A ku kona eMatsalweni laha hi hlayaka leswaku Xikwembu i vutlhari, vululami, kumbe matimba. Ku ri na sweswo, hi byeriwa leswaku Yehova u na timfanelo leti. (Yobo 12:13; Psalma 147:5; Daniel 4:37) Eka yena timfanelo leti ta mune ti ringaniseriwe hi ku helela. Hi ku susumetiwa hi rirhandzu, Yehova u hetisisa swikongomelo swa yena hi ku tirhisa timfanelo letin’wana tinharhu kumbe ku ti tsundzuka.

11. I yini lexi susumeteleke Yehova ku vumba vuako ni moya ni swivumbiwa swa vanhu?

¹¹ Kutani ke, i yini lexi susumeteleke Yehova ku vumba vuako ni swivumbiwa swa moya swa vutlhari ni vanhu? Xana a ku ri vutlhari kumbe matimba? E-e, hikuva Xikwembu xi tirhise vutlhari ni matimba ya xona ntsena eku tumbuluxeni. Hi xikombiso, ha hlaya: “Yehova o [tumbuluxe] misav̌a hi v̌utlhari.” (Swivuriso 3:19) Ku tlula kwalaho, mfanelo ya yena ya vululami a yi lavanga leswaku a vumba swivumbiwa leswi ntshunxekeke, leswi tlhariheke. Rirhandzu ra Xikwembu ri xi susumetele ku avelana mintsako ya vukona bya vutlhari ni van’wana. A ku ri rirhandzu leri kumeke ndlela yo susa ku avanyisiwa loku vululami byi ku vekeke ehenhla ka vanhu hikwalaho ka xidyoho xa Adamu. (Yohane 3:16) Ina, naswona a ku ri rirhandzu leri susumeteleke Yehova ku kunguhata leswaku vanhu lava yingisaka va ta hanya eka Paradeyisi ya la misaveni leyi taka.—Luka 23:43.

12. Hi fanele ku hlamula njhani eka matimba, vululami ni rirhandzu ra Xikwembu?

¹² Hikwalaho ka matimba lama heleleke ya Xikwembu, a hi fanelanga ku xi tlhontlha. Pawulo u vutisile: “Xana hi lava ku hlundzukisa [Yehova] ke? Xana ha [n’wi] tlula hi matimba ke?” (1 Vakorinto 10:22) Kavula, Yehova i “Xikwembu xa rilaveta,” hayi hi ndlela yo biha, kambe hi ku “lava ku tinyiketela loku heleleke.” (Eksoda 20:5; King James Version) Tanihi Vakriste, hi hlamarisiwa hi swikombiso swo tala swa vutlhari lebyi nga pimekiki bya Xikwembu. (Varhoma 11:33-35) Xichavo xa hina lexikulu xa vululami bya xona xi fanele ku hi endla leswaku hi papalata xidyoho xa ku tiendlisa. (Vaheveru 10:26-31) Kambe handle ko kanakana rirhandzu i rikulu swinene eka mune wa timfanelo letikulu ta Xikwembu. Naswona i rirhandzu ro kala vutianakanyi ra Yehova leri ri hi kokelaka eka yena naswona ri endla hi lava ku n’wi tsakisa, ku n’wi gandzela, ni ku hlanganyela eku kwetsimiseni ka vito ra yena ro kwetsima.—Swivuriso 27:11.

Rikulu Ngopfu Eka Mihandzu Ya Moya

13. Rirhandzu ri ni xiyimo xihi exikarhi ka mihandzu ya moya wa Xikwembu?

¹³ Rirhandzu ri ni xiyimo xihi exikarhi ka mihandzu ya kaye ya moya wa Xikwembu, leyi boxiweke eka Vagalatiya 5:22, 23? Yona i “rirhandzu, ni ku tsaka, ni ku rhula, ni ku leha mbilu, ni vunene, ni ku hanana, ni ku tshembeka, ni musa, ni ku tikhoma.” Hi xivangelo lexinene Pawulo u xaxameta rirhandzu ku sungula. Xana rirhandzu ri tlula ntsako, mfanelo leyi landzelaka leyi a yi boxaka? Ina, swi tano, hikuva ku nga ka ku nga vi na ntsako lowu hambetaka handle ka rirhandzu. Kahle-kahle, misava a yi tsakanga hikwalaho ka vutianakanyi, ku pfumala rirhandzu. Kambe Timbhoni ta Yehova ti na rirhandzu exikarhi ka tona, naswona ti ni rirhandzu eka Tata wa tona wa le tilweni. Kutani hi fanele hi langutela leswaku va va lava tsakeke, naswona ku vhumbiwile leswaku a a va ta “yimbelela hi ku ṭaka ka timbilu.”—Esaya 65:14.

14. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku rirhandzu ri tlula muhandzu wa moya wa ku rhula?

¹⁴ Rirhandzu nakambe ri tlula muhandzu wa moya wa ku rhula. Hikwalaho ko pfumala rirhandzu, misava yi tele hi ku kanetana ni madzolonga. Kambe vanhu va Yehova va tshamisana hi ku rhula emisaveni hinkwayo. Marito ya mupisalema i ya ntiyiso: “Yehova o ta katekisa tiko ra yena hi ku rula.” (Psalma 29:11) Va ni ku rhula loku hikuva va ni mfungho lowu hambanisaka wa Vakriste va ntiyiso, ku nga rirhandzu. (Yohane 13:35) Rirhandzu ri ri roxe ri nga hlula swilo hinkwaswo leswi vangaka ku avana, hambi ku ri ka rixaka, tiko kumbe ndhavuko. Hi rona “leri ri bohaka swilo hinkwaswo swi twanana hi ku hetiseka.”—Vakolosa 3:14.

15. Xiphemu lexikulu xa rirhandzu xi voniwa hi ndlela yihi loko xi ringanisiwa ni muhandzu wa moya wa ku tiyisela?

¹⁵ Xiphemu lexikulu xa rirhandzu nakambe xa voniwa loko ri ringanisiwa ni ku tiyisela, ku lehisa mbilu eka leswo biha kumbe ntlhontlho. Ku tiyisela swi vula ku lehisa mbilu kun’we ni ku hlwela ku kariha. I yini lexi vangelaka vanhu leswaku va nga lehisi mbilu ni ku hatlisa ku hlundzuka? A hi ku pfumala rirhandzuke? Hambi swi ri tano, Tata wa hina wa le tilweni wa tiyisela naswona u ‘hlwela ku kariha.’ (Eksoda 34:6; Luka 18:7) Ha yini? Hikuva wa hi rhandza naswona a nga “lavi leswaku ni un’we . . . a lova.”—2 Petro 3:9.

16. Rirhandzu ri njhani loko ri pimanisiwa ni vunene, ku hanana, musa ni ku tikhoma?

¹⁶ Eku sunguleni hi swi vonile leswaku ha yini rirhandzu ri tlula ripfumelo, naswona swivangelo leswi nyikeriweke swi tirha eka mihandzu leyi saleke ya moya, ku nga, vunene, ku hanana, musa ni ku tikhoma. Hinkwaswo leswi i timfanelo leti faneleke, kambe a ti nge hi pfuni nchumu handle ka rirhandzu, hi laha Pawulo a xiyeke ha kona eka 1 Vakorinto 13:3, laha a tsaleke a ku: “Hambi ndzi nga teka swilo swa mina hinkwaswo ndzi nyika vanhu, ni loko ndzi nga nyiketa miri wa mina leswaku wu hisiwa, kambe ndzi ri hava rirhandzu, a swi ndzi pfuni nchumu.” Hi tlhelo rin’wana, i rirhandzu leri ri tisaka timfanelo to tanihi vunene, ku hanana, ripfumelo, musa ni ku tikhoma. Xisweswo, Pawulo u ye emahlweni a vula leswaku rirhandzu ri ni vunene ni leswaku “ri amukela hinkwaswo, ri pfumela hinkwaswo, ri langutela hinkwaswo, ri tiyisela eka hinkwaswo.” Ina, naswona “rirhandzu a ri heli.” (1 Vakorinto 13:4, 7, 8) Swi xiyiwe kahle leswaku mihandzu leyin’wana ya moya i swikombiso, kumbe timhaka to hambana-hambana ta rirhandzu, leri ri boxiweke eku sunguleni. Entiyisweni, swa twisiseka leswaku eka mihandzu hinkwayo ya kaye ya moya rirhandzu hakunene hi rona lerikulu.

17. I tinhlamuselo tihi ta Matsalwa leti seketelaka makumu ya leswaku rirhandzu i muhandzu lowukulu wa moya?

¹⁷ Lama sekelaka makumu ya leswaku rirhandzu hi rona lerikulu eka mihandzu ya moya wa Xikwembu i marito ya Pawulo: “Mi nga tshuki mi va ni nandzu eka munhu na un’we, loko wu nga ri wa ku rhandzana; hikuva, la rhandzaka van’wana, ú hetisisile Nawu. Hakunene milawu leyi . . . yi katsakanyiwa hi rito leri nge: ‘Rhandza munhu-kuloni kukota loko u tirhandza.’ La nga ni rirhandzu, a nga endleli munhu-kulobye swo biha. Hikokwalaho, rirhandzu ri hetisisa Nawu.” (Varhoma 13:8-10) Hi laha ku fanelaka swinene, mudyondzisiwa Yakobo u kombetela eka nawu lowu wa ku rhandza munhu-kuloni tanihi loko u tirhandza tanihi “nawu lowu nga wukulu.”—Yakobo 2:8.

18. I vumbhoni byihi lebyi engetelekeke lebyi nga kona bya leswaku rirhandzu i mfanelo leyikulu?

¹⁸ Xana byi kona vumbhoni byin’wana bya leswaku rirhandzu i mfanelo leyikulu? Ina, hakunene. Xiya leswi humeleleke loko mutsari a vutise Yesu: “Nawu lowo rhanga eka milawu hinkwayo hi wihi xana?” A nga ha va a langutele Yesu leswaku u ta tshaha wun’wana wa Milawu ya Khume. Kambe Yesu u tshahe eka Deuteronoma 6:4, 5 kutani a ku: “Lowo rhanga hi lowu nge: ‘Yingisa we Israele, [Yehova] Xikwembu xa hina, i [Yehova un’we], a ku na [u]n’wana. Rhandza [Yehova] Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo, ni moya wa wena hinkwawo, ni ku anakanya ka wena hinkwako, ni matimba ya wena hinkwawo.’” Kutani Yesu u engeterile: “Wa vumbirhi hi lowu nge: ‘Rhandza munhu-kuloni, kukota loko u tirhandza.’ A ku na nawu wun’wana lowu tlulaka milawu yoleyo.”—Marka 12:28-31.

19. I mihandzu yihi yin’wana leyi xiyekaka ya a·gaʹpe?

¹⁹ Entiyisweni, Pawulo a a nga hundzeleti loko a boxe ripfumelo, ku langutela ni rirhandzu kutani a ku: “Lexikulu ngopfu eka swona i rirhandzu.” Ku kombisa rirhandzu ku vanga vuxaka lebyinene ni Tata wa hina wa le tilweni ni van’wana, ku katsa ni lava va nga ebandlheni ni swirho swa mindyangu ya hina. Rirhandzu ri ni nkucetelo lowu akaka eka hina. Naswona xihloko lexi landzelaka xi ta kombisa leswaku rirhandzu ra ntiyiso ri nga hakela hi ndlela yihi.

A Wu Ta Hlamula Njhani?

◻ Rirhandzu ri tlula ripfumelo ni ku langutela hi ndlela yihi?

◻ A·gaʹpe i yini, naswona rirhandzu ro tano ri kombisiwa hi ndlela yihi?

◻ Ha yini rirhandzu ri ri rona lerikulu eka mune wa timfanelo letikulu ta Xikwembu?

◻ Rirhandzu ri tlula mihandzu leyin’wana ya moya hi tindlela tihi?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Rirhandzu ri susumetele Xikwembu ku vumba vanhu leswaku va hanya eparadeyisini ya laha misaveni. Xana u langutele ku va kwalaho?