Tintsumi—Ndlela Leyi Ti Hi Pfunaka Ha Yona

LOKO a hlamusela xivono lexi a xi voneke xa tintsumi ta Xikwembu, muprofeta Daniyele u tsarile: “A ku ri ni magidi-gidi [ya tintsumi] lawa a ma hambeta ma . . . tirhela [Xikwembu], ni va 10 000 va andzisiwe ka 10 000 lava a va tshama va yime emahlweni ka [xona].” (Daniyele 7:10) Ndzimana leyi yi kombisa leswaku Xikwembu xi ti vumbe hi xikongomelo xihi tintsumi. Ti fanele ti xi tirhela naswona ti lunghekele ku hetisisa swileriso swa xona.

Xikwembu xi tirhisa tintsumi leswaku ti endlela vanhu swilo swo karhi. Hi ta kambisisa ndlela leyi xi ti tirhisaka ha yona ku tiyisa ni ku sirhelela vanhu va xona, ku yisa marungula evanhwini ni ku avanyisa lavo homboloka.

Tintsumi Ti Tiyisa Ni Ku Sirhelela Vanhu

Ku sukela loko swivumbiwa swa moya swi vona ku tumbuluxiwa ka misava ni vanhu vo sungula, swi va rhandza ngopfu vanhu. Loko Yesu Kreste a vulavula tanihi vutlhari lebyi munhuhatiweke, loko a nga si va munhu wa nyama, u te: “Swilo leswi a ndzi swi rhandza a swi ri ni vana va vanhu.” (Swivuriso 8:31) Naswona Bibele yi hi byela leswaku “tintsumi ti navela ku nyangisisa” ntiyiso malunghana na Kreste ni hi vumundzuku lebyi paluxeriweke vaprofeta va Xikwembu.—1 Petro 1:11, 12.

Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, tintsumi ti swi xiyile leswaku vanhu vo tala a va nga tirheli Muvumbi wa vona wa rirhandzu. Leswi swi fanele swi ti twise ku vava swinene tintsumi leto tshembeka! Hi hala tlhelo, loko mudyohi un’we a hundzuka a tlhelela eka Yehovha, “tintsumi . . . ta tsaka.” (Luka 15:10) Tintsumi ti khathala swinene hi vuhlayiseki bya lava va tirhelaka Xikwembu, naswona Yehovha u ti tirhise ko tala ku tiyisa ni ku sirhelela malandza ya yena yo tshembeka emisaveni. (Vaheveru 1:14) Xiya swikombiso swin’wana.

Tintsumi timbirhi ti pfune Lota lowo lulama ni vana va yena va vanhwanyana leswaku va pona loko ku lovisiwa miti leyo homboloka ya Sodoma na Gomora, ti va heleketa va huma endhawini yoleyo.a (Genesa 19:1, 15-26) Endzhaku ka malembe-xidzana yo hlayanyana, muprofeta Daniyele a nga vavisekanga loko a hoxiwe ekheleni ra tinghala. Ha yini? U te: “Xikwembu xa mina xi rhume ntsumi ya xona, yi pfala nomu wa tinghala.” (Daniyele 6:22) Tintsumi ti pfune Yesu loko a sungula vutirheli bya yena bya laha misaveni. (Marka 1:13) Naswona, loko Yesu a ri kusuhi ni ku fa, ntsumi yi humelele eka yena kutani “yi n’wi tiyisa.” (Luka 22:43) Ku seketeriwa hi ntsumi yoleyo ku fanele ku ve xikhutazo lexikulu eka Yesu enkarhini wolowo wa nkoka evuton’wini bya yena! Ntsumi yi tlhele yi ntshunxa muapostola Petro ekhotsweni.—Mintirho 12:6-11.

Xana tintsumi ta hi sirhelela namuntlha? Loko hi gandzela Yehovha hi ku pfumelelana ni Rito ra yena, ha tiyiseka leswaku tintsumi ta yena leti nga vonakiki, leti nga ni matimba swinene, ta hi sirhelela. Bibele ya tshembisa: “Ntsumi ya Yehovha yi aka nxaxa ku rhendzela hinkwavo lava n’wi chavaka, naswona ya va ponisa.”—Pisalema 34:7.

Hambiswiritano, hi fanele hi swi xiya leswaku tintsumi ngopfu-ngopfu ti endla ntirho wa Xikwembu, ku nga ri wa vanhu. (Pisalema 103:20, 21) Ti landzela nkongomiso wa Xikwembu, ku nga ri ku endla leswi laviwaka kumbe swi komberiwaka hi vanhu. Hikwalaho, loyi hi faneleke hi kombela mpfuno eka yena i Yehovha Xikwembu, ku nga ri tintsumi. (Matewu 26:53) Ina, leswi hi nga swi kotiki ku vona tintsumi, a hi nge swi tivi leswaku Xikwembu xi ti tirhisa hi mpimo wo tanihi kwihi leswaku ti pfuna vanhu eka timhaka to hambana-hambana. Kambe ha swi tiva leswaku Yehovha u “kombisa ntamu wakwe eka lava mbilu ya vona yi hetisekeke eka yena.” (2 Tikronika 16:9; Pisalema 91:11) Naswona hi ni xitiyisekiso xa leswaku “ku nga khathariseki leswaku i yini lexi hi xi kombelaka hi ku ya hi ku rhandza ka xona, [Xikwembu] xa hi twa.”—1 Yohane 5:14.

Matsalwa ma tlhela ma hi byela leswaku swikhongelo ni vugandzeri bya hina swi fanele swi kongomisiwa eka Xikwembu ntsena. (Eksoda 20:3-5; Pisalema 5:1, 2; Matewu 6:9) Tintsumi to tshembeka ti hi khutaza ku endla sweswo. Hi xikombiso, loko muapostola Yohane a ringete ku gandzela ntsumi, xivumbiwa xexo xa moya xi n’wi tshinyile xi ku: “Tivonele! U nga endli sweswo! . . . Gandzela Xikwembu.”—Nhlavutelo 19:10.

Tintsumi Ti Fambisa Marungula Ya Xikwembu

Rito leri nge “ntsumi” ri vula “murhumiwa,” naswona yoleyo i ndlela yin’wana leyi tintsumi ti tirhelaka Xikwembu ha yona—tanihi varhumiwa va xona evanhwini. Hi xikombiso, “ntsumi Gabriyele yi rhumiwe emutini wa Galeliya lowu vuriwaka Nazareta yi huma eka Xikwembu.” A yi ya endla yini? A yi ya byela wanhwana la vuriwaka Mariya leswaku hambileswi a ha ri nhwana, a a ta tika kutani a veleka n’wana loyi a a ta thyiwa Yesu. (Luka 1:26-31) Ku tlhele ku rhumeriwa ntsumi eka varisi enhoveni leswaku yi ya va byela leswaku “Kreste Hosi” u velekiwile. (Luka 2:8-11) Hilaha ku fanaka, tintsumi ti yise marungula lama humaka eka Xikwembu eka Abrahama, Muxe, Yesu ni van’wana lava ku vulavuriwaka ha vona eBibeleni.—Genesa 18:1-5, 10; Eksoda 3:1, 2; Luka 22:39-43.

Tintsumi ti tirha njhani tanihi varhumiwa va Xikwembu namuntlha? Anakanya hi ntirho lowu Yesu a vuleke ka ha ri emahlweni leswaku valandzeri va yena a va ta wu endla makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ma nga si fika. U te: “Mahungu lamanene lawa ya mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi va vumbhoni ematikweni hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.” (Matewu 24:3, 14) Lembe ni lembe, Timbhoni ta Yehovha ti heta tiawara to tlula biliyoni ti chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Kambe, xana a wu swi tiva leswaku tintsumi na tona ta katseka entirhweni lowu? Muapostola Yohane u vulavule hi xivono lexi a xi voneke, a ku: “Ndzi vona ntsumi yin’wana . . . yi ri ni mahungu lamanene lama nga heriki leswaku yi ma vula tanihi marungula lama tsakisaka eka lava tshamaka emisaveni, ni le ka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni tindzimi hinkwato ni vanhu hinkwavo.” (Nhlavutelo 14:6, 7) Tsalwa leri ri kandziyisa ntirho wa nkoka swinene lowu tintsumi ti wu endlelaka vanhu namuntlha.

Timbhoni ta Yehovha ta byi vona vumbhoni bya nkongomiso wa tintsumi loko ti ri karhi ti endla ntirho wa tona wo chumayela hi yindlu ni yindlu. Hakanyingi ti hlangana ni vanhu lava a va ri ku khongeleni leswaku ku ta munhu a ta va pfuna ku twisisa swikongomelo swa Xikwembu. Hikwalaho ka nkongomiso wa tintsumi ni migingiriko ya Timbhoni, lembe ni lembe vanhu va madzana ya magidi va va ni vutivi bya Yehovha. Onge u nga vuyeriwa eka ntirho lowu wo ponisa vutomi lowu kongomisiwaka hi tintsumi.

Tintsumi Ti Tisa Ku Avanyisa Ka Xikwembu

Hambileswi ti nga pfumeleriwangiki ku avanyisa vanhu, tintsumi a hi vahlaleri ntsena. (Yohane 5:22; Vaheveru 12:22, 23) Enkarhini lowu hundzeke, Xikwembu xi ti tirhise ku tisa vuavanyisi bya xona. Hi xikombiso, Xikwembu xi tirhise tintsumi loko xi lwa ni Vaegipta va khale, lava a va endle Vaisrayele mahlonga ya vona. (Pisalema 78:49) Naswona hi vusiku byin’we “ntsumi ya Yehovha” yi dlaye masocha ya 185 000 enxaxeni wa valala va vanhu va Xikwembu.—2 Tihosi 19:35.

Ni le nkarhini lowu taka, tintsumi ti ta tisa ku avanyisa ka Xikwembu loku vavaka. Yesu u ta ta “ni tintsumi takwe ta matimba a ri endzilweni lowu pfurhaka malangavi, a tisa ndzihiselo eka lava va nga xi tiviki Xikwembu ni lava va nga ma yingisiki mahungu lamanene.” (2 Vatesalonika 1:7, 8) Kambe, ndzoviso wolowo wu ta wela ntsena lava nga ri amukeriki rungula leri chumayeriwaka sweswi emisaveni hinkwayo hi mpfuno wa tintsumi. Lava va lavisisaka Xikwembu va tlhela va hanya hi ku pfumelelana ni tidyondzo ta le Matsalweni a va nge vaviseki.—Sofaniya 2:3.

Ha ti tlangela swinene tintsumi to tshembeka, leti minkarhi hinkwayo ti hetisisaka swileriso swa Xikwembu! Yehovha u tirhisa tona leswaku a pfuna ni ku sirhelela malandza ya yena yo tshembeka emisaveni. Leswi swa hi chavelela swinene hikuva ku ni swivumbiwa swa moya leswi nga ni khombo swinene leswi vuriwaka madimona leswi lavaka ku hi vavisa.

Madimona—I Vamani?

Exikarhi ka malembe-xidzana ya 15 endzhaku ka ku xisiwa ka Evha hi Sathana le Edeni, tintsumi ta Xikwembu ti swi xiyile leswaku Sathana Diyavulosi u swi kotile ku hambukisa vanhu hinkwavo leswaku va nga tirheli Xikwembu, handle ka vanhu va nga ri vangani vo tshembeka vo tanihi Avele, Enoko na Nowa. (Genesa 3:1-7; Vaheveru 11:4, 5, 7) Tintsumi tin’wana ti sungule ku landzela Sathana. Bibele yi ti vitana mimoya leyi nga yingisangiki “emasikwini ya Nowa.” (1 Petro 3:19, 20) Xana ti ku kombise njhani ku sihalala ka tona?

Enkarhini wa Nowa tintsumi leti xandzukeke leti nhlayo ya tona yi nga boxiwangiki ti sukele ndhawu ya tona endyangwini wa Xikwembu etilweni, ti ta emisaveni, ti ambala mimiri ya nyama. Ha yini? A ti navela ku va ni vuxaka bya rimbewu ni vavasati. Leswi swi vangele leswaku ti va ni vana lava vuriwaka Manefilimi, lava hundzukeke swihontlovila leswi nga ni madzolonga. Ku tlula kwalaho, “vubihi bya munhu [a] byi andzile emisaveni [naswona] mboyamelo hinkwawo wa miehleketo ya mbilu yakwe [a] wu bihile nkarhi hinkwawo.” Hambiswiritano, Yehovha Xikwembu a nga va tshikanga vanhu leswaku va ya mahlweni va onhake hi ndlela yoleyo. U tise Ndhambi emisaveni hinkwayo, leyi loviseke vanhu hinkwavo vo homboloka swin’we ni Manefilimi. Vanhu lava poneke a ku ri malandza ya Xikwembu yo tshembeka ntsena.—Genesa 6:1-7, 17; 7:23.

Tintsumi leti xandzukeke ti balekele ku lovisiwa hi nkarhi wa Ndhambi. Ti hluvule mimiri ya tona ya nyama kutani ti tlhelela exivandleni xa moya, ti hundzuka swivumbiwa swa moya. Endzhaku ka sweswo, ti vitaniwe madimona. Ti seketele Sathana Diyavulosi, loyi a vitaniwaka “mufumi wa madimona.” (Matewu 12:24-27) Ku fana ni mufumi wa wona, madimona ma navela ku gandzeriwa hi vanhu.

Madimona ma ni khombo, kambe a hi fanelanga hi ma chava. Matimba ya wona ma pimiwile. Loko tintsumi leti nga yingisiki ti tlhelele etilweni, a ti pfumeleriwanga ku hlangana ni tintsumi ta Xikwembu leti tshembekaka. Ku ri na sweswo, a ta ha ku kumanga ku voningeriwa ka moya loku humaka eka Xikwembu, a ti langutane ni vumundzuku lebyo dzwihala. Xisweswo ti pfaleriwe emunyameni wa moya lowu tiviwaka tanihi Thatharasi. (2 Petro 2:4) Yehovha u ti bohe hi “timpecana leti nga riki na makumu,” leswaku ti tshama emunyameni wa moya. Ku tlula kwalaho, sweswi a ta ha swi koti ku ambala mimiri ya vanhu.—Yudha 6.

Xana U Fanele U Endla Yini?

Xana madimona ma ha ri ni nkucetelo eka vanhu? Ina, ma ha ri ni nkucetelo hi ku tirhisa “marhengu,” kumbe “mano,” yo fana ni lawa ma tirhisiwaka hi mufumi wa wona, Sathana Diyavulosi. (Vaefesa 6:11, 12, Bibele—Mahungu Lamanene) Hambiswiritano, loko hi tirhisa ndzayo leyi kumekaka eRitweni ra Xikwembu, hi nga swi kota ku lwisana ni madimona. Ku tlula kwalaho, tintsumi ta matimba swinene ta va sirhelela lava va rhandzaka Xikwembu.

I swa nkoka hakunene ku dyondza swilaveko swa Xikwembu leswi kumekaka eMatsalweni kutani u hanya hi ku pfumelelana ni leswi u swi dyondzaka! U nga dyondza swo tala malunghana ni tidyondzo ta Bibele hi ku vulavurisana ni Timbhoni ta Yehovha ta le ndhawini ya ka n’wina kumbe u tsalela eka vakandziyisi va magazini lowu. Timbhoni ta Yehovha ti ta tsakela ku dyondza Bibele na wena mahala, hi nkarhi lowu wena u wu lavaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 6]

TINTSUMI—NDLELA LEYI TI HLERIWEKE HA YONA

Vandla lerikulu ra tintsumi ta Yehovha ri hleriwe hi ndlela leyi:

Ntsumi leyi nga ni matimba ni vulawuri lebyikulu i Mikayele ntsumi leyikulu, kumbe Yesu Kreste. (1 Vatesalonika 4:16; Yudha 9) Tiserafi, makerubu ni tintsumi tin’wana ti le hansi ka yena.

Tiserafi ti ni xikhundlha lexi tlakukeke swinene elunghiselelweni ra Xikwembu. I valanguteri exiluvelweni xa Xikwembu. Xiavelo xa tona xi katsa ku twarisa ku kwetsima ka Xikwembu ni ku hlayisa vanhu va xona va basile hi tlhelo ra moya.—Esaya 6:1-3, 6, 7.

Makerubu ma le tlhelo ka xiluvelo xa Xikwembu naswona ma seketela vukulukumba bya Yehovha.—Pisalema 80:1; 99:1; Ezekiyele 10:1, 2.

Tintsumi tin’wana i malandza ya Yehovha, naswona ti hetisisa ku rhandza ka yena.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 4]

Tintsumi ti helekete Lota ni vana va yena va vanhwanyana endhawini leyi hlayisekeke

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Loko muapostola Yohane a ringete ku gandzela ntsumi, u byeriwe leswi: “U nga endli sweswo!”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Tintsumi ti hetisisa ku avanyisa ka Xikwembu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Xana wa vuyeriwa entirhweni wo chumayela lowu endliwaka ehansi ka nkongomiso wa tintsumi?