“Tinxaka Ta Nkombo Ta Swakudya” Swa Le Tikweni Lerinene

EBIBELENI, tiko ra Israyele ri hlamuseriwa tanihi tiko ra swintshabyana, minkova, timbuwa, timbala ta tintshava, milambu ni swihlovo. Hikwalaho ko va ni misava leyi nga faniki ni maxelo lama cinca-cincaka, ku katsa ni mananga hi le dzongeni ni tintshava leti funengetiweke hi gamboko hi le n’walungu, tiko leri ri kume mintshovelo ya tala yo hambana-hambana. Loko Muxe a byela Vaisrayele hi nkoka wa swilo leswi va faneleke va swi langutela malunghana ni ‘tiko lerinene’ leri a ri va yimerile, u vulavule hi rona tanihi “tiko ra koroni, maxalana, madiriva, makuwa ni magrenada, tiko ra mafurha ya mitlhwari ni vulombe,” a yi boxa hi ku kongoma mintshovelo ya nkombo.—Deteronoma 8:7, 8.

Namuntlha, xiga lexi nge, “tinxaka ta nkombo ta swakudya” xa ha tirhisiwa ku hlamusela swilo leswi rimiweke etikweni. Minkarhi yin’wana, mintshovelo leyi a yi kombisiwa eka swingwece swa kwalaho ni le ka switempe tanihi mfungho wa tiko leri noneke. Xana mintshovelo leyi a yi khathaleriwa njhani eminkarhini ya Bibele? A swi yi khumba njhani ndlela leyi vanhu a va hanya ha yona? A hi voneni.

‘Koroni Ni Maxalana’ Hambileswi koroni ni maxalana a swi byariwa hi xixikana, maxalana a ma tshoveriwa ka ha sale nh’weti emahlweni ko va ku tshoveriwa koroni. Swichocho swo sungula swa ntshovelo wa maxalana a swi yisiwa etempeleni tanihi gandzelo ra Yehovha hi nkarhi wa Nkhuvo wa Xinkwa xo Kala Comela, hi March kumbe hi April. Gandzelo ra swinkwa swa koroni, na rona a ri nyikeriwa hi Nkhuvo wa Mavhiki kumbe hi Pentekosta, hi May.—Levhitika 23:10, 11, 15-17.

Ku sukela hi malembe-xidzana lama hundzeke ku fikela sweswi, varimi va le Israyele a va byala timbewu ta koroni ni maxalana hi mavoko, va haxa mbewu leyi a va yi hoxa eka tinguvu ta vona leti petsiweke. Timbewu ta maxalana a ti byaleka hi ku olova loko va ti haxa. Hambiswiritano, timbewu ta koroni a ti lava ku seleteriwa. A va rima misava hi ku tirhisa swifuwo leswi paniweke kumbe va tlhela va sala hi le ndzhaku va seletela mbewu.

Hakanyingi Bibele yi vulavula hi ku byala, ku tshovela, ku peperha ni ku sila mbewu. A ku laveka matshalatshala eka mintirho yoleyo. Siku ni siku, timbewu leti tshoveriwaka a ti endliwa mapa ekaya kutani ku bakiwa xinkwa xa ndyangu. Leswi swi fambisana ni xileriso xa Yesu xa leswaku hi khongelela “xinkwa xa hina xa siku.” (Matewu 6:11) Xinkwa lexi endliweke hi koroni kumbe maxalana a xi tolovelekile eka vanhu va le minkarhini ya Bibele.—Esaya 55:10.

“Madiriva, Makuwa Ni Magrenada” Endzhaku ka loko Muxe a kongomise vanhu emananga ku ringana malembe ya 40, u va tshembise mhaka yo tsakisa, ku nga ku dya mihandzu ya Tiko leri Tshembisiweke. Emahlweni ko va ku fika malembe ya 40, xana i yini leswi tinhlori ta khume ti vuyeke na swona eka Vaisrayele lava a va tshama emintsongeni emananga tanihi vumbhoni bya leswaku Tiko leri Tshembisiweke ri nonile? “Xihluke xin’we lexi a xi ri ni xichocho xin’we xa madiriva,” a xi tika lerova a xi fanele xi rhwariwa “hi nhonga leyi a yi [rhwariwa] hi vavanuna vambirhi.” Tinhlori teto ti tlhele ti vuya ni makuwa ni magrenada. Hakunene a swi phomisa marha eka vanhu lava a va ri emananga! Sweswo a ku ri xikombiso xa swilo leswinene leswi a va ta swi kuma enkarhini lowu taka!—Tinhlayo 13:20, 23.

Mirhi ya vhinya a yi lava ku khathaleriwa swinene, a yi lava ku tsemiwa ni ku cheletiwa leswaku yi ta va ni mihandzu. A yi lava ku khathaleriwa, yi byariwa hi ndlela leyinene naswona yi rindziwa. Vaisrayele va sungule ku tolovela ntirho wolowo lowu endliwaka ensin’wini ya vhinya naswona a va swi tiva leswi nga ta humelela loko va honisa ku endla mintirho yoleyo.—Esaya 5:1-7.

Loko madiriva ma tshoveriwile, a ku endliwa vhinyo. Swichocho swa madiriva a swi cheriwa eka xikamelo xa madiriva kutani swi kamiwa. Juzi ya madiriva a yi virisiwa leswaku yi humesa chukela kumbe yi yimeriwa yi vila leswaku yi va vhinyo. Tiko ra Israyele a ri ri ni maxelo lamanene ni misava leyi kotaka ku mirisa madiriva xisweswo ku endliwa vhinyo.a

Vanhu lava a va tshama ekule ni laha makuwa a ma byariwa kona a va ma vona ntsena loko ma omisiwile. Makuwa lama a ma ha ku khiwa a ma hambana ni lama omisiweke hikuva wona a ma tsokombela ma tlhela ma va ni mati. Leswaku ma hlayisiwa tanihi leswi nkarhi wo ma tshovela a wu komile, a ma fanele ma omisiwa hi dyambu kutani ma hoxiwa exibyeni xo karhi. “Makuwa lama omisiweke” ku vulavuriwe ha wona ko hlayanyana eBibeleni.—1 Samuwele 25:18.

Loko u pandza mbhandzu wa grenada lowu nga ni kamba ro tsindziyela, u ta kuma “tindzoho letitsongo” ta madzana leti pakelaneke leti lunghekeleke ku dyiwa naswona wa phyuphyisa, wu ni rihanyo wu tlhela wu aka miri. Ku kombisa leswaku vanhu a va teka magrenada ma ri ya nkoka, a swi vonaka hileswi a ma fanisiwe eka nsomo lowu nga eka yin’wana ya tinguvu ta muprista lonkulu ni le ka tiphuphu ta tempele ya Solomoni.—Eksoda 39:24; 1 Tihosi 7:20.

“Mitlhwari Ni Vulombe” Bibele yi vulavula hi swikombo swa mitlhwari swa kwalomu ka 60, leyi tirhisiwaka tanihi swakudya ni mafurha. Mirhi ya mitlhwari ya ha kumeka eIsrayele. (Deteronoma 28:40) Ninamuntlha swa ha ri tano, mindyangu ya ha tshovela hi October ematikweni yo tala. Vatshoveri va dzudza marhavi ya mirhi leswaku mihandzu ya mitlhwari yi wa kutani va yi hlengeleta. Mitlhwari ya hlayisiwa kutani yi tirhisiwa tanihi swakudya swa ndyangu swa lembe hinkwaro kumbexana yi ya kamiwa leswaku yi endla mafurha. Entiyisweni, ku yimburiwe madzana ya swikamelo swa khale swa mixaka yo hambana-hambana etindhawini leti ku endliweke vuyimburi eka tona. Namuntlha, swa tsakisa ku vona mafurha ya rihlaza eswibyeni leswi nga ta tirhisiwa hi ndyangu lembe hinkwaro kumbe ma xavisiwa leswaku wu kuma mali. Handle ko tirhisiwa tanihi swakudya, ma tlhela ma tirhiseriwa ku endla switolwa ni mafurha yo chela etimbonini.

Vulombe lebyi Muxe a vulavuleke ha byona swi nga ha endleka leswaku a ku ri vulombe lebyi endliweke hi tinyoxi, mihandzu ya ncindzu ni madiriva. Vulombe lebyi endliwaka hi mihandzu leyi, bya ha tirhisiwa tanihi chukela. Kambe swi le rivaleni leswaku vulombe lebyi boxiweke eka rungula ra le Bibeleni leri vulavulaka hi Samsoni na Yonathani a ku ri vulombe bya nhova lebyi humaka eka xihlenge. (Vaavanyisi 14:8, 9; 1 Samuwele 14:27) Swisaka swa kwalomu ka 30 leswi tshuburiweke eTel Rehov le n’walungu wa Israyele swi kombisa leswaku swisaka a swi akiwa hi xikongomelo xo endla vulombe etikweni leri ku sukela eminkarhini ya Solomoni.

Namuntlha, un’wana ni un’wana loyi a famba-fambaka emakete wa le Israyele lowu nga ni mihlovo yo hambana-hambana—lowu nga ni swilo leswi bakiweke, mihandzu ni matsavu leswi pakiweke kahle—u ta kuma “tinxaka [hinkwato] ta nkombo ta swakudya.” I ntiyiso leswaku swakudya leswi swa nkombo, ko va swakudya swi nga ri swingani leswi tshamaka swi ri kona leswi kumekaka kwalaho. Maendlelo ya varimi va manguva lawa ma endle leswaku swi koteka ku khathalela swimilana leswi kumekaka ematikweni man’wana. Ndzalo leyi hinkwayo ya swakudya yi kombisa leswaku xitikwana lexi a xi ri ni ndhuma ya leswaku i “tiko lerinene.”—Tinhlayo 14:7.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Koroni

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Maxalana

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Madiriva

[Xifaniso lexi nga eka matluka 12, 13]

Makuwa

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Magrenada

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Mitlhwari

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Vulombe