Vito Ra Wena Ri Vula Yini?

Wansati un’wana wa Muetiyopiya u veleke n’wana wa jaha. Kambe ntsako lowu a a ri na wona wu hundzuke xirilo loko a vona ricece rakwe ri nga tshukatshuki. Loko mukhegula a teka ricece rero leri tsaneke leswaku a ya ri hlambisa, hi xitshuketa ri sungule ku tshukatshuka, ku hefemula ni ku rila! Vito ra tata wa rona ri vula leswaku “Masingita,” kutani vatswari va rona va hlanganise vito rero ni rito rin’wana ra Xiamharic kutani va thya n’wana loyi vito leri nge Ku Endleke Masingita.

Le Burundi, jaha rin’wana ri balekele masocha lawa a ma lava ku ri dlaya. Loko ra ha tumbele enhoveni, ri hlambanye eka Xikwembu ri vula leswaku loko xi ri ponisa, ri ta thya n’wana wa rona wa mativula vito leri nge Manirakiza, leswi vulaka leswaku “Xikwembu I Muponisi.” Endzhaku ka malembe ya ntlhanu, jaha rero ri thye n’wana wa rona wa mativula vito rero hileswi a ri nkhensa leswi ri poneke.

KU THYA vana mavito lama nga ni nhlamuselo yo karhi swi nga ha tekiwa swi nga tolovelekanga hi vanhu van’wana, kambe mukhuva lowu wu sungule khale ka khaleni. Entiyisweni Bibele yi ni mavito yo tano lama ringanaka madzana. Ku twisisa nhlamuselo ya mavito ya vanhu vo hambana-hambana lama nga eBibeleni swi ta endla leswaku u yi twisisa kahle loko u ri karhi u yi hlaya. Kambisisa swin’wana swa swikombiso swa kona.

Mavito Lama Nga Ni Tinhlamuselo Lama Kumekaka eMatsalweni Ya Xiheveru

Rin’wana ra mavito yo sungula lama tsariweke eBibeleni i ra Seta, leri vulaka “Ku Hlawuriwa.” Evha, mana wa Seta, u hlamusele leswaku ha yini a hlawule vito rolero loko a ku: “Xikwembu xi ndzi hlawulele mbewu yin’wana ematshan’weni ya Avele, hikuva Kayini u n’wi dlele.” (Genesa 4:25) Lameke, ntukulu wa Seta, u thye n’wana wakwe wa jaha vito leri nge Nowa, leswi vulaka “Ku Wisa” kumbe “Nchavelelo.” Lameke u vule leswaku u thye n’wana wakwe vito rero hileswi a a ‘ta va chavelela entirhweni wa vona ni le ka ku twa ku vava ka mavoko ya vona, loku vangiweke hi misava leyi Yehovha a yi rhukaneke.’—Genesa 5:29.

Kasi Xikwembu xi cince mavito ya vanhu van’wana lavakulu tanihi ndlela yo profeta mhaka yo karhi. Hi xikombiso, xi cince vito ra Abrama, leri vulaka leswaku “Tatana Wa Tlakusiwa” ri va Abrahama, leri vulaka leswaku “Tatana Wa Lavo Tala.” Hakunene Abrahama u ve tata wa matiko yo tala. (Genesa 17:5, 6) Nakambe ehleketa hi nsati wa Abrahama, Sarayi, leswi kumbexana swi vulaka “Timholovo.” Hakunene u fanele a tsake ngopfu loko Xikwembu xi n’wi thya vito leri nge “Sara,” leri vulaka leswaku “Hosi Ya Xisati,” leswi a swi kombisa leswaku a a ta va kokwana wa tihosi.—Genesa 17:15, 16.

Nakambe Xikwembu xi hlawulele vana van’wana mavito lawa a va thyiwa wona. Hi xikombiso, xi byele Abrahama na Sara leswaku va thya n’wana wa vona wa jaha vito leri nge Isaka, leri vulaka leswaku “Ku Hleka.” Vito leri a ri ta tshamela ku tsundzuxa vatswari lava vo tshembeka ndlela leyi va anguleke ha yona loko va twa mahungu ya leswaku a va ta veleka n’wana va dyuharile. Loko Isaka a va mugandzeri wa Xikwembu wo tshembeka loko se a kurile, a swi kanakanisi leswaku vito rakwe ri hambete ri tsakisa Abrahama na Sara tanihi leswi a va tshama na yena ekaya.—Genesa 17:17, 19; 18:12, 15; 21:6.

Rahele, n’wingi wa Isaka, u thye n’wana wakwe wa jaha la nga xisivarhumbu vito hikwalaho ka xivangelo xin’wana lexi nga tolovelekangiki. Loko Rahele a etlele emubedweni a ri kusuhi ni ku fa, u thye n’wana wakwe vito leri nge Beni-oni, leri vulaka leswaku “N’wana Wa Xirilo Xa Mina.” Nuna wakwe Yakobe u ri cince katsongo vito rero ri va Benjamini, leswi vulaka leswaku “N’wana La Nga Voko Ra Xinene.” Vito leri a ri nga vuli ntsena leswaku a a rhandziwa hi tata wakwe kambe ni leswaku a a ta va museketeri wa tata wakwe.—Genesa 35:16-19; 44:20.

Minkarhi yin’wana vanhu a va thyiwa mavito hi ku ya hi ndlela leyi a va languteka ha yona. Hi xikombiso, Isaka na Raveka va veleke n’wana loyi a a ri ni misisi yo tshwuka ku fana ni nguvu ya voya, kutani va n’wi thye vito leri nge Esawu. Ha yini? Hi Xiheveru vito rero ri vula “Ringhala.” (Genesa 25:25) Nawomi a a ri ni vana vambirhi va majaha hilaha swi tsariweke hakona ebukwini ya Bibele ya Rhuti. Un’wana wa vona a a vuriwa Mahaloni, leswi vulaka leswaku “La Tshamelaka Ku Vabya, Xilema,” naswona lowun’wana a ku ri Khiliyoni, leswi vulaka leswaku “La Tsaneke.” A swi vuriwanga loko mavito lawa va thyiwe wona loko va ha ku velekiwa kumbe loko se va kurile, kambe swi tikomba ma va fanela hileswi va feke va ha ri vatsongo.—Rhuti 1:5.

Mukhuva wun’wana lowu a wu tolovelekile a ku ri ku cinca mavito. Endzhaku ka loko Nawomi a tlhelele eBetlehema, leswi se a a ri xisiwana hileswi a a feriwe hi nuna ni vana vakwe, a a nga ha lavi ku vitaniwa hi vito rero leri vulaka leswaku “Ntsako Wa Mina.” Ematshan’weni ya sweswo, u te: “Mi nga ndzi vitani Nawomi. Ndzi vitaneni Marha [leswi vulaka “Ku Vaviseka”], hikuva Lowa Matimba Hinkwawo u ndzi endlele swo vava ngopfu.”—Rhuti 1:20, 21.

Kasi mukhuva wun’wana a ku ri ku thya n’wana vito leri nga ta endla leswaku va tsundzuka xiendlakalo xo hlawuleka lexi endlekeke hi nkarhi lowu n’wana yoloye a velekiweke ha wona. Hi xikombiso, vito ra muprofeta Hagayi ri vula leswaku “U Velekiwe Hi Siku Ra Nkhuvo.”a

Mavito Lama Nga Ni Tinhlamuselo Ya Le Minkarhini Ya Yesu

Vito ra Yesu a ri ri ni nhlamuselo ya nkoka. Loko a nga si velekiwa, vatswari vakwe va lerisiwe hi Xikwembu hi ku tirhisa ntsumi leyi humeleleke enorhweni yi ku: “U fanele u n’wi thya vito ra Yesu,” vito rero ri vula leswaku “Yehovha I Muponisi.” Ha yini a thyiwe vito rero? Ntsumi leyi vulavuleke na Yosefa yi te: “U ta ponisa vanhu va ka vona eswidyohweni swa vona.” (Matewu 1:21) Endzhaku ka loko Yesu a totiwe hi moya lowo kwetsima loko a khuvuriwa, vito rakwe ri hlanganisiwe ni xithopo xa Xiheveru lexi nge “Mesiya.” Hi Xigriki, xithopo lexi xi vula leswaku “Kreste.” Marito lawa hamambirhi ka wona ma vula leswaku “Mutotiwa.”—Matewu 2:4.

Yesu hi byakwe u thye van’wana va vadyondzisiwa vakwe mavito lama hlamuselaka vumunhu bya vona. Hi xikombiso, u thye Simoni vito ra Xiheveru leri nge Khefasi, leswi vulaka “Ribye.” Vo tala va sungule ku vitana Khefasi hi vito rakwe ra Xigriki leri nge “Petro.” (Yohane 1:42) Yesu u thye Yakobo na Yohane, vamakwavo lava a va hiseka, vito leri nge “Bowanergesi,” leswi vulaka “Vana va Dzindza-tilo.”—Marka 3:16, 17.

Vadyondzisiwa va Yesu va hambete va nyikana mavito lawa a ma fambisana ni vumunhu bya vona. Xikombiso xin’wana i xa mudyondzisiwa Yosefa, loyi vaapostola va n’wi thyeke vito leri nge Barnaba, leri vulaka leswaku “N’wana wa Nchavelelo.” Barnaba u endle leswi vito rakwe ri vulaka swona, u chavelele vanhu vo tala hi ku va pfuna hi tlhelo ra nyama ni ku tiyisa ripfumelo ra vona.—Mintirho 4:34-37; 9:27; 15:25, 26.

Vito Ra Wena I Ra Nkoka

A hi tihlawulelanga vito leri hi thyiweke rona loko hi velekiwa. Hambiswiritano, hi hina hi tihlawulelaka leswaku hi lava ku tiendlela vito ra njhani. (Swivuriso 20:11) Tivutise: ‘Loko Yesu kumbe vaapostola vakwe a va ha ri kona laha misaveni, hi rihi vito leri a va ta ku thya rona? Hi rihi vito leri faneleke leri a ndzi ta thyiwa rona leri a ri ta hlamusela kahle mfanelo ya mina leyikulu kumbe leswi ndzi tiviwaka ha swona?’

Xivutiso lexi xi lava leswaku hi anakanyisisa ha xona swinene. Ha yini? Hosi yo tlhariha Solomoni u tsale a ku: “Ku fanele ku hlawuriwa vito ematshan’weni ya rifuwo ro tala.” (Swivuriso 22:1) Hakunene loko hi va ni vito lerinene kumbe ndhuma leyinene emugangeni wa ka hina hi ni nchumu wa nkoka. Kambe xa nkoka swinene, loko hi tiendlela vito lerinene ni Xikwembu hi ta kuma rifuwo leri nga heriki. Hi ndlela yihi? Xikwembu xi tshembisa leswaku xi ta tsala eka “buku ya xitsundzuxo” mavito ya vanhu lava xi chavaka naswona xi ta va nyika vutomi lebyi nga heriki.—Malakiya 3:16; Nhlavutelo 3:5; 20:12-15.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 15]

Hi rihi vito leri faneleke leri a ri ta swi hlamusela kahle leswi ndzi tiviwaka ha swona?

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 14]

Emanuwele A Ku Ri Mani?

Mavito ya vanhu van’wana va le Bibeleni a ma ri ni nhlamuselo leyi nga vuprofeta naswona ma hlamusela ntirho lowu munhu yoloye a a ta wu endla. Hi xikombiso, muprofeta Esaya u huhuteriwe ku tsala a ku: “Maswivo! Nhwanyana u ta tika, kutani a veleka n’wana wa jaha, kunene vito ra yena u ta n’wi thya Emanuwele.” (Esaya 7:14) Vito leri ri vula leswaku “Xikwembu Xi Na Hina.” Vahlamuseri van’wana va Bibele va ringete ku hlanganisa ku hetiseka ka vuprofeta lebyi byo sungula ni hosi yin’wana ya le Israyele kumbe ni n’wana un’wana wa jaha wa Esaya. Hambiswiritano, Matewu, mutsari un’wana wa tibuku ta Tievhangeli, u kombise leswaku vuprofeta bya Esaya byi hetiseke hi ku helela eka Yesu.—Matewu 1:22, 23.

Van’wana va vula leswaku ku hlanganisa vito leri nge Emanuwele ni ra Yesu swi vula leswaku Bibele yi dyondzisa leswaku Yesu i Xikwembu. Hambiswiritano, loko hi ehleketa tano swi vula leswaku Elihu, jaha leri chaveleleke ni ku lulamisa Yobo, na rona a ri ri Xikwembu. Ha yini hi vula tano? Hikuva vito ra rona ri vula leswaku “Yena I Xikwembu Xa Mina.”

Yesu a nga si tshama a vula leswaku yena i Xikwembu. (Yohane 14:28; Vafilipiya 2:5, 6) Kambe u byi tekelele hi ndlela leyi hetisekeke vumunhu bya Tata wakwe naswona switshembiso hinkwaswo swa Xikwembu malunghana na Mesiya swi hetiseke eka yena. (Yohane 14:9; 2 Vakorinto 1:20) Vito leri nge Emanuwele ri wu hlamusela kahle ntirho wa Yesu wa ku va Mbewu leyi nga Mesiya, ntukulu wa Davhida, loyi a swi kombisaka leswaku Xikwembu xa va amukela vanhu lava va xi gandzelaka.

[Xifaniso]

EMANUWELE “Xikwembu Xi Na Hina”

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Vito Ra Nkoka Swinene

Vito ra Xikwembu ri humelela minkarhi ya kwalomu ka 7 000 eBibeleni. Vito rero leri tsariwaka hi tinhlanga ta mune ta Xiheveru יהוה, hi ntolovelo ri hundzuluxeriwa ri va Yehovha hi Xitsonga. Xana vito leri ri vula yini? Loko Muxe a vutise hi vito ra Xikwembu, Yehovha u hlamule a ku: “Ndzi Ta Tikombisa Ndzi Ri Lexi Ndzi Nga Ta Tikombisa Ndzi Ri Xona.” (Eksoda 3:14) Hikwalaho, vito ra Xikwembu leri nge Yehovha i xitiyisekiso xa leswaku xi ta endla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu lavekaka leswaku xi hetisisa swikongomelo swa xona. (Esaya 55:8-11) Loko Xikwembu xi tshembisa mhaka yo karhi, hi nga yi tshemba naswona hi endla hilaha xi tshembisaka hakona. Ha yini? Hikuva vito ra xona i Yehovha.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

ABRAHAMA “Tatana Wa Lavo Tala”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

SARA “Hosi Ya Xisati”