Yehovha U Ve “Muponisi” eMinkarhini Ya Ku Tsariwa Ka Bibele

“Oho Xikwembu, teka goza hi ku hatlisa hikwalaho ka mina. U mupfuni wa mina ni Muponisi wa mina.”—PS. 70:5.

1, 2. (a) Xana vagandzeri va Xikwembu va khongela rini eka xona? (b) Hi xihi xivutiso lexi tlakukaka naswona hi nga yi kuma kwihi nhlamulo?

LOKO vatswari van’wana va ha endzele endhawini yin’wana, va twe leswaku ntombhi ya vona leyi tekiweke leyi nga ni malembe ya 23 yi nyamalarile. A va ehleketa leswaku yi tlhakisiwile. A va ha yimayimanga, va lo namba va longa-longa va kongoma ekaya va ri karhi va khongela leswaku Yehovha a va pfuna. Mbhoni yin’wana ya malembe ya 20 loko yi kamberiwa yi kumiwe yi ri ni vuvabyi lebyi nga ta yi siya yi lamarile vutomi bya yona hinkwabyo. Hiloko yi khongela eka Yehovha. Manana un’wana loyi a nga tekiwangiki loyi a lavanaka ni ntirho a nga na mali yo xava swakudya swa yena ni swa xinhwanyetana xakwe xa malembe ya 12. Kutani u khongela eka Yehovha hi mbilu hinkwayo. Entiyisweni, vagandzeri va Xikwembu loko va langutane ni miringo leyikulu kumbe maxangu hi ntolovelo va khongelela leswaku xi va pfuna. Xana u tshama u kombela Yehovha leswaku a ku pfuna loko u ri emaxangwini?

² Xivutiso xa nkoka hi lexi nge: Xana hi nga langutela leswaku Yehovha a hlamula swikhongelo swa hina loko hi kombela mpfuno? Nhlamulo leyi tiyisaka ripfumelo yi kumeka eka Pisalema 70. Pisalema leyi, leyi khutazaka yi tsariwe hi Davhida, mugandzeri wa Yehovha la tshembekaka la langutaneke ni miringo yo tika ni maxangu. Mupisalema loyi la huhuteriweke u susumeteleke ku vula leswi hi Yehovha: “Oho Xikwembu, . . . u mupfuni wa mina ni Muponisi wa mina.” (Ps. 70:5) Ku kambisisa Pisalema 70 swi nga hi pfuna leswaku hi vona xivangelo xa ku va na hina hi nga khongelaka eka Yehovha loko hi ri emaxangwini, naswona hi n’wi tshemba hilaha ku heleleke leswaku hi yena “Muponisi” wa hina.

“U . . . Muponisi”

 3. (a) Hi xihi xikombelo xa xihatla lexi nga eka Pisalema 70? (b) Hi wihi ntshembo lowu Davhida a wu phofuleke eka Pisalema 70?

³ Pisalema 70 yi sungula ni ku gimeta hi xirilo xo kombela mpfuno wa xihatla eka Xikwembu. (Hlaya Pisalema 70:1-5.) Davhida u kombela Yehovha leswaku a ‘hatlisa’ ni ku “teka goza hi ku hatlisa” leswaku a n’wi ponisa. Eka tindzimana 2 ku ya eka 4, Davhida u endle swikombelo swa ntlhanu, ha xin’we xi sungula hi rito leri nge “onge” ivi endzhaku ka sweswo a vula xikombelo xakwe. Swikombelo swo sungula swinharhu swi vulavula hi lava lavaka ku n’wi dlaya. Davhida u kombela Yehovha leswaku a hlula valala volavo naswona a va khomisa tingana hikwalaho ka vuhomboloki bya vona. Swikombelo leswin’wana swimbirhi, leswi nga eka ndzimana 4, swi khumba vanhu va Xikwembu. Davhida u khongelela leswaku lava lavaka Yehovha va susumeteleka ku tsaka va tlhela va n’wi vangamisa. Loko a gimeta pisalema yakwe Davhida u byele Yehovha a ku: “U mupfuni wa mina ni Muponisi wa mina.” Xiya leswaku Davhida a nga vulanga a ku, “Onge u nga tikombisa u ri,” onge hiloko a endla xikombelo xin’wana. Ematshan’weni ya sweswo u tirhise rito “U,” ku kombisa leswaku wa tiyiseka. Davhida a a tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta n’wi pfuna.

4, 5. I yini leswi hi swi dyondzaka hi Davhida eka Pisalema 70, naswona i yini leswi hi nga tiyisekaka ha swona?

⁴ Pisalema 70 yi hi byela yini hi Davhida? Loko Davhida a langutane ni valala vakwe lava a va lava ku n’wi dlaya, a nga tilwelanga. Ku ri na sweswo a a tiyiseka leswaku Yehovha u ta lwa ni vakaneti volavo hi nkarhi wakwe ni hi ndlela yakwe. (1 Sam. 26:10) Davhida u ye emahlweni a tiyiseka leswaku Yehovha u pfuna ni ku ponisa lava n’wi lavaka. (Hev. 11:6) Davhida a a tshemba leswaku vagandzeri volavo va ntiyiso va fanele va tsaka ni ku vangamisa Yehovha hi ku byela van’wana hi ta vukulu byakwe.—Ps. 5:11; 35:27.

⁵ Ku fana na Davhida, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha i Mupfuni ni “Muponisi” wa hina. Hikwalaho, loko hi langutane ni miringo yo tika kumbe hi titwa hi lava mpfuno wa xihatla, swi fanerile leswaku hi khongelela leswaku Yehovha a hi pfuna hi ku hatlisa. (Ps. 71:12) Xana Yehovha a nga ha angula njhani loko hi khongelela mpfuno? Hi nga si bula hi ndlela leyi Yehovha a nga ha hi pfunaka ha yona, a hi kambisiseni tindlela tinharhu leti a poniseke Davhida ha tona, a n’wi pfuna hi nkarhi lowu a a lava ku pfuniwa hi xihatla.

Ku Ponisiwa Eka Valala

 6. I yini leswi pfuneke Davhida ku tiva leswaku Yehovha wa va ponisa lavo lulama?

⁶ Loko Davhida a hlaya matsalwa ya Bibele lama huhuteriweke lawa a ma ri kona enkarhini wolowo, ma n’wi tiyisekisile leswaku lavo lulama va nga tshembela eka Yehovha leswaku a va pfuna. Loko Yehovha a tirhise Ndhambi ku lovisa vanhu lava nga n’wi chaviki, u ponise Nowa ni ndyangu wakwe lowu n’wi chavaka. (Gen. 7:23) Loko Yehovha a nisa ndzilo ni xivavula ehenhla ka vanhu vo homboloka va le Sodoma na Gomora, u ponise Lota lowo lulama ni vana vakwe vambirhi va vanhwanyana. (Gen. 19:12-26) Loko Yehovha a lovisa Faro loyi a a tikukumuxa swin’we ni mavuthu yakwe eLwandle ro Tshwuka, U ponise vanhu vakwe a va sirhelela leswaku va nga lovisiwi. (Eks. 14:19-28) Kutani, a swi hlamarisi leswi Davhida eka pisalema yin’wana a dzuniseke Yehovha tanihi ‘Xikwembu xa swiendlo swa ku ponisa.’—Ps. 68:20.

7-9. (a) Hi xihi xivangelo lexi susumeteleke Davhida leswaku a tshemba matimba ya Xikwembu lama ponisaka? (b) I mani loyi Davhida a n’wi dzuniseke hikwalaho ka ku kutsuriwa kakwe?

⁷ Davhida a a ri ni xivangelo xin’wana lexi a xi n’wi endla a veka ntshembo wakwe hinkwawo eka vuswikoti bya Yehovha byo n’wi ponisa. Davhida u tivonele hi mahlo yakwe leswaku “mavoko [ya Yehovha] lama tshamaka hilaha ku nga heriki” ma swi kota ku ponisa lava N’wi tirhelaka. (Det. 33:27) Yehovha u ponise Davhida ko tala eka ‘valala vakwe lava hlundzukeke.’ (Ps. 18:17-19, 48) Xiya xikombiso lexi.

⁸ Loko vavasati va le Israyele va sungule ku dzunisa Davhida hikwalaho ka vuswikoti byakwe byo lwa, Hosi Sawulo u vondzoke Davhida swinene lerova a n’wi hoxa hi tlhari kambirhi. (1 Sam. 18:6-9) Eka swiendlakalo sweswo haswimbirhi Davhida u pone ri ahlamile. Xana u ponisiwe hileswi a a ri ni vutshila ni hileswi a a ri nhenha leyi nga ni vuxiyaxiya? Doo! Bibele yi kombisa leswaku “Yehovha a a ri na yena.” (Hlaya 1 Samuwele 18:11-14.) Endzhaku ka sweswo loko kungu ra Sawulo ra leswaku Davhida a dlayiwa hi Vafilista ri nga tirhanga, “Sawulo a swi vona naswona a swi tiva leswaku Yehovha a a ri na Davhida”—1 Sam. 18:17-28.

⁹ I mani loyi Davhida a n’wi dzuniseke hikwalaho ka ku kutsuriwa kakwe? Rito ro rhanga ra Pisalema 18 ri vula leswaku Davhida u ‘vule marito ya risimu leri eka Yehovha hi siku leri Yehovha a n’wi kutsuleke ha rona evokweni ra Sawulo.’ Davhida u phofule ndlela leyi a titwaka ha yona, hi ku yimbelela a ku: “Yehovha i ribye ra mina ni khokholo ra mina ni Muponisi wa mina. Xikwembu xanga i ribye ra mina. Ndzi ta tumbela eka xona.” (Ps. 18:2) Hakunene swi hi tiyisa ripfumelo ku tiva leswaku Yehovha wa swi kota ku kutsula vanhu vakwe.—Ps. 35:10.

Ku Seketeriwa Loko Mavabyi Ya N’wi Late eHansi

10, 11. I yini lexi hi pfunaka ku vona leswaku Davhida u hlaseriwe rini hi vuvabyi lebyi hlamuseriwaka eka Pisalema 41?

¹⁰ Hosi Davhida u tshame a hlaseriwa hi vuvabyi lebyikulu, lebyi boxiwaka eka Pisalema 41. Loko Davhida a etlele hikwalaho ka leswi a a vabya ngopfu, van’wana va valala vakwe a va anakanya leswaku “a nge he pfuki.” (Tindzimana 7, 8) Davhida u hlaseriwe rini hi vuvabyi lebyi lebyikulu? Swiyimo leswi swi boxiwaka eka pisalema leyi swi nga ha endleka swi ri swa le nkarhini lowu Davhida a a tshikilelekile swinene evuton’wini byakwe, loko n’wana wakwe Absalomu a ringeta ku n’wi tekela vuhosi.—2 Sam. 15:6, 13, 14.

¹¹ Hi xikombiso, Davhida u vulavula hi munghana la tshembekaka, loyi a a dya xinkwa na yena, loyi se a a n’wi xenga. (Ndzimana 9) Leswi swi nga hi tsundzuxa mhaka yin’wana evuton’wini bya Davhida. Hi nkarhi wa ku xandzuka ka Absalomu, Ahitofele mutsundzuxi wa Davhida loyi a n’wi tshemba u landzele Absalomu loko a xandzukela hosi. (2 Sam. 15:31; 16:15) Ehleketa hi hosi leyi, leyi nga riki na matimba leyi etleleke hileswi yi vabyaka, yi nga swi koti no pfuxa nhloko naswona yi ri karhi yi swi tiva leswaku ku ni vaxandzuki lava navelaka ku yi vona yi file leswaku va ta kota ku ya emahlweni ni makungu ya vona layo homboloka.—Ndzimana 5.

12, 13. (a) Hi wihi ntshembo lowu Davhida a wu phofuleke? (b) Xikwembu xi n’wi tiyise njhani Davhida?

¹² Minkarhi hinkwayo Davhida a a tshemba “Muponisi” wakwe. Davhida u vule leswi landzelaka malunghana ni nandza wa Yehovha la tshembekaka: “Hi siku ra khombo Yehovha u ta n’wi ponisa. Yehovha u ta n’wi seketela ehenhla ka mubedo wa vuvabyi; kunene sangu ra yena u ta ri cinca hi nkarhi wa ku vabya.” (Ps. 41:1, 3) Ni laha, xiya ku tiyiseka loku Davhida a a ri na kona, hilaha a swi vulaka hakona eka marito lama nge “Yehovha u ta.” Davhida a a tiyiseka leswaku Yehovha u ta n’wi ponisa. Njhani?

¹³ Davhida a a nga langutelanga swona leswaku Yehovha a n’wi tshungula hi singita. Ku ri na sweswo, a a tiyiseka hi ku helela leswaku Yehovha “u ta n’wi seketela,” a n’wi nyika matimba loko a ha etlele hileswi a vabyaka. Davhida a a wu lava mpfuno wolowo hakunene. Ku tlhandlekela eka vuvabyi lebyi a byi n’wi heta matimba, a a rhendzeriwe hi valala lava a va vulavula swo biha hi yena. (Tindzimana 5, 6) Swi nga endleka leswaku Yehovha u tiyise Davhida hi ku n’wi pfuna leswaku a tsundzuka swilo leswi chavelelaka. Davhida u te: “U ndzi seketerile hikwalaho ka vutshembeki bya mina.” (Ndzimana 12) Swi nga ha endleka leswaku Davhida u kume matimba loko a anakanyisisa hi mhaka ya leswaku hambileswi a a tsanile naswona valala va yena va vulavula swilo swo biha ha yena, Yehovha a a n’wi teka a ri munhu wo tshembeka. Eku heteleleni Davhida u hlakarherile. Hakunene swi hi tiyisa nhlana ku tiva leswaku Yehovha wa va seketela vanhu lava vabyaka.—2 Kor. 1:3.

Ku Khathaleriwa

14, 15. Hi rini laha Davhida ni vavanuna vakwe va tikumeke va lava swakudya ni mati naswona va pfuniwe njhani?

¹⁴ Loko Davhida a va hosi ya tiko ra Israyele, a a tiphina hi swakudya ni swakunwa swa xiyimo xa le henhla a tlhela a rhamba ni van’wana vo tala leswaku va ta dya na yena. (2 Sam. 9:10) Hambiswiritano, enkarhini wun’wana na yena Davhida u pfumale swakudya. Loko n’wana wakwe Absalomu a xandzuka naswona a ringeta ku wutla vuhosi, Davhida swin’we ni malandza yakwe man’wana lama tshembekaka va balekile eYerusalema. Va balekele etikweni ra Giliyadi, leri nga le vuxeni bya Nambu wa Yordani. (2 Sam. 17:22, 24) Tanihi leswi Davhida ni vavanuna vakwe a va boheka ku tshamela ku balekela valala va vona, va tikume se va pfumala swakudya ni swakunwa naswona a va karhele ngopfu. Xana a va ta swi kuma kwihi swakudya etikweni rolero ra mananga?

¹⁵ Eku heteleleni Davhida ni vavanuna vakwe va fike emutini wa Mahanayimi. Loko va fika kwalaho va hlangane ni vavanuna vanharhu va xivindzi ku nga Xobi, Makiri na Barizilayi. A va tiyimiserile ku veka vutomi bya vona ekhombyeni leswaku va pfuna hosi leyi vekiweke hi Xikwembu, hikuva a va swi tiva kahle leswaku loko Absalomu o kala a kuma vuhosi, a swi kanakanisi leswaku a a ta xupula vanhu hinkwavo lava seketelaka Davhida. Hi ku vona ni ku twisisa swiphiqo swa Davhida ni vavanuna va yena, vavanuna lava vanharhu vo tshembeka va kumele Davhida ni vavanuna vakwe swilo leswi a va swi lava swinene, ku katsa ni masangu, koroni, maxalana, mavele lama katingiweke, tinyawa, swinyawana, vulombe, phehlwa ni tinyimpfu. (Hlaya 2 Samuwele 17:27-29.) Ku tshembeka ni malwandla ya vavanuna lava vanharhu, swi fanele swi n’wi tsakise ngopfu Davhida. Davhida a nga swi rivalanga leswi vavanuna volavo va n’wi endleleke swona.

16. I mani loyi kahle-kahle a pfuneke Davhida ni vavanuna vakwe leswaku va kuma swakudya ni mati?

¹⁶ Kambe, kahle-kahle i mani loyi a nyikeke Davhida ni vavanuna vakwe swakudya ni mati? Davhida a a tiyiseka leswaku Yehovha wa va khathalela vanhu vakwe. Hakunene Yehovha a nga ha susumetela malandza yakwe man’wana leswaku ma pfuna mugandzeri-kulobye la lavaka mpfuno. Loko Davhida a anakanyisisa hi leswi humeleleke etikweni ra Giliyadi, a swi kanakanisi leswaku a a teka musa wa vavanuna volavo vanharhu wu ri nkhathalelo wa Yehovha wa rirhandzu. Loko Davhida a ri kusuhi ni ku fa u tsale marito lawa: “A ndzi ri jaha, kambe se ndzi dyuhele, kambe a ndzi si tshama ndzi vona munhu la lulameke [ku katsa na yena] a tshikiwa hi ku helela, hambi ku ri vana vakwe va lava xinkwa.” (Ps. 37:25) Hakunene swa hi chavelela ku tiva leswaku Yehovha wa swi khathalela swilaveko swa malandza yakwe.—Swiv. 10:3.

‘Yehovha Wa Yi Tiva Ndlela Yo Kutsula Vanhu’

17. I yini leswi Yehovha a swi kombiseke hi ku phindha-phindha?

¹⁷ Davhida i un’wana wa malandza yo tala lawa Yehovha a nga ma ponisa eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele. Ku sukela enkarhini wa Davhida, Xikwembu xi wu kombise hi ku phindha-phindha ntiyiso wa marito ya muapostola Petro lama nge: “Yehovha wa yi tiva ndlela yo va kutsula endzingweni vanhu lava nga ni ku tinyiketela loku nga ni vukwembu.” (2 Pet. 2:9) Xiya swikombiso swin’wana swimbirhi.

18. Yehovha u ma kutsule njhani malandza yakwe esikwini ra Hezekiya?

¹⁸ Loko vuthu ra matimba ra Asiriya ri hlasele Yuda ni ku xungeta Yerusalema hi lembe-xidzana ra vunhungu B.C.E., Hosi Hezekiya u khongerile a ku: “Oho Yehovha Xikwembu xa hina, hi ponise . . . leswaku mimfumo hinkwayo ya misava yi ta tiva leswaku wena, Wena Yehovha, u Xikwembu u ri wexe.” (Esa. 37:20) Hezekiya a a khathala ngopfu hi vito ra Xikwembu ni ndhuma ya xona. Yehovha u xi hlamurile xikhongelo xexo lexi humaka embilwini. Hi vusiku byin’we ntsena, ntsumi yin’we yi dlaye Vaasiriya va 185 000, yi kutsula malandza yo tshembeka ya Yehovha.—Esa. 37:32, 36.

19. Hi xihi xitsundzuxo lexi Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va xi yingiseke leswaku va pona khombo?

¹⁹ Loko ku sele masiku ma nga ri mangani leswaku Yesu a fa, u nyikele xitsundzuxo xa vuprofeta leswaku vadyondzisiwa vakwe lava nga le Yudiya va vuyeriwa. (Hlaya Luka 21:20-22.) Ku hundze makume ya malembe vuprofeta lebyi byi nga si hetiseka, kambe hi 66 C.E., ku xandzuka ka Vayuda ku vange leswaku masocha ya Rhoma ma hlasela muti wa Yerusalema. Masocha lawa a ma rhangeriwa hi Cestius Gallus ma fike ma cela ehansi ka xiphemu xin’wana xa rirhangu ra tempele; kutani mo na swi pfuketana ma tlhela. Vakreste vo tshembeka va teke nkarhi lowu tanihi nkarhi wo baleka ndzoviso lowu Yesu a profeteke ha wona, kutani va balekela etintshaveni. Mavuthu ya le Rhoma ma tlhele ma vuya hi 70 C.E. Ma fike ma lovisa muti wa Yerusalema hi ku helela. Vakreste lava yingiseke xitsundzuxo xa Yesu va pone khombo rero leri chavisaka.—Luka 19:41-44.

20. Ha yini hi fanele hi tshemba Yehovha tanihi “Muponisi” wa hina?

²⁰ Hakunene swi tiyisa ripfumelo ku anakanyisisa hi ndlela leyi Yehovha a va pfuneke ha yona vanhu vakwe enkarhini lowu nga hundza. Leswi a nga swi endla enkarhini wolowo swi hi nyika swivangelo swo n’wi tshemba. Ku nga khathariseki swiphiqo leswi hi langutanaka na swona sweswi kumbe leswi hi nga ta langutana na swona enkarhini lowu taka, na hina hi nga veka ntshembo wa hina hinkwawo eka Yehovha “Muponisi” wa hina. Kambe, xana Yehovha a nga hi ponisa njhani? Naswona ku vuriwa yini hi vanhu lava ku vulavuriweke ha vona eku sunguleni ka xihloko lexi? Xana swiyimo swa vona swi hetelele swi ri njhani? A hi swi kambisiseni swin’we eka xihloko lexi landzelaka.

Wa Tsundzuka Xana?

• Pisalema 70 yi hi nyika swivangelo swihi swo va ni ntshembo?

• Davhida u pfuniwe njhani loko a vabya?

• Hi swihi swikombiso leswi kombisaka leswaku Yehovha a nga va kutsula vanhu vakwe eka vakaneti?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Yehovha u xi hlamurile xikhongelo xa Hezekiya