Rito Ra Yehovha Ra Hanya
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Vumbirhi Ya Tipisalema
HA SWI tiva leswaku tanihi leswi hi nga malandza ya Yehovha hi ta langutana ni miringo. Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Hinkwavo lava navelaka ku hanya hi ku tinyiketela loku nga ni vukwembu hi ku fambisana na Kreste Yesu na vona va ta xanisiwa.” (2 Timotiya 3:12) I yini leswi nga ta hi pfuna ku tiyisela miringo ni ku xanisiwa, leswaku hi ta kota ku kombisa ku tshembeka ka hina eka Xikwembu?
Xiyenge xa vumbirhi eka swiyenge swa ntlhanu swa tipisalema xa hi pfuna ku hlamula xivutiso xexo. Pisalema 42 ku ya ka 72 yi hi kombisa leswaku loko hi lava ku tiyisela miringo hi ndlela leyi humelelaka, hi fanele hi tshemba Yehovha hi ku helela ni ku dyondza ku rindza yena leswaku a hi ponisa. Leyi i dyondzo ya nkoka swinene eka hina! Rungula leri nga eka Buku ya Vumbirhi ya Tipisalema, ku fana ni tibuku hinkwato ta Rito ra Xikwembu, hakunene ra “hanya naswona ri ni matimba” hambi ku ri namuntlha.—Vaheveru 4:12.
YEHOVHA I “VUTUMBELO NI NTAMU” WA HINA
Mulevhi u le vuhlongeni. U hlomula mbilu hikuva a nga swi koti ku ya exivandleni xo hlawuleka xa Yehovha a ya n’wi gandzela, kutani a tirhulisa mbilu hi ku vula leswi: “Ha yini u ri ni gome, Wena moya-xiviri wa mina, ha yini u tlhaveka endzeni ka mina? Rindzela Xikwembu.” (Pisalema 42:5, 11; 43:5) Ndzimana yoleyo leyi phindhiweke yi hlanganisa Pisalema 42 na 43 yi va xiphato xin’we. Pisalema 44 yi ni xikhongelo xo khongelela Yuda—tiko leri nga enhlomulweni, kumbexana hileswi Vaasiriya a va lava ku ri hlasela emasikwini ya ku fuma ka Hosi Hezekiya.
Pisalema 45, leyi nga risimu ra nkhuvo wa vukati bya hosi, yi profeta hi ta Hosi Mesiya. Tipisalema tinharhu leti landzelaka ti hlamusela Yehovha a ri “vutumbelo ni ntamu,” “Hosi leyikulu ehenhla ka misava hinkwayo” ni “xisirhelelo lexi tlakukeke.” (Pisalema 46:1; 47:2; 48:3) Pisalema 49 yi swi kombisa kahle leswaku ku hava munhu “la nga kutsulaka makwavo”! (Pisalema 49:7) Tipisalema to sungula ta nhungu ta xiphemu xa vumbirhi ti tsariwe hi vana va Kora. Leya vukaye, ku nga Pisalema 50, yi tsariwe hi Asafa.
Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:
44:19—A ku ri yini “ndhawu ya timhungubye”? Kumbexana laha mupisalema a a vula rivala ra nyimpi, laha lava dlayiweke va veke swakudya swa timhungubye.
45:13, 14a—I mani “nhwanyana wa hosi” loyi a nga “ta tisiwa eka hosi”? I nhwanyana wa “Hosi leyi nga riki na makumu,” Yehovha Xikwembu. (Nhlavutelo 15:3) U yimela vandlha ro kwetsima ra Vakreste va 144 000, lava Yehovha a nga va amukela tanihi vana vakwe, hi ku va tota hi moya wakwe. (Varhoma 8:16) “Nhwanyana” loyi wa Yehovha, ‘loyi a tilunghiseke ku fana ni mutekiwa la tisasekiseleke nuna wa yena,’ u ta yisiwa eka nuna wakwe—Hosi Mesiya.—Nhlavutelo 21:2.
45:14b, 15—Xana “vanhwana” va fanekisela vamani? I “ntshungu lowukulu” wa vagandzeri va ntiyiso, lava khomisanaka ni masalela lama totiweke. Tanihi leswi va “humaka enhlomulweni lowukulu” va ha hanya, va ta va va ri laha misaveni loko vukati bya Hosi Mesiya byi hetiseka ematilweni. (Nhlavutelo 7:9, 13, 14) Hi nkarhi wolowo, va ta tala “ku tsaka ni ku khana.”
45:16—Swi ta endlekisa ku yini leswaku ku va ni vana va hosi ematshan’weni ya vatata wa yona? Loko Yesu a tswariwa laha misaveni, a a ri ni vatata wakwe va laha misaveni. Va ta va vana vakwe loko a va pfuxa eka lava feke hi nkarhi wa Mfumo wakwe wa Gidi ra Malembe. Van’wana va vona va ta va exikarhi ka lava nga ta vekiwa leswaku va va “tihosana emisaveni hinkwayo.”
50:2—Hikwalaho ka yini muti wa Yerusalema wu vitaniwa “ku saseka loku hetisekeke”? Leswi a ku nga ri hikwalaho ka ku languteka ka wona. Ku ri na sweswo, xivangelo xa kona hileswi Yehovha a a wu tirhisa nileswi a wu vangamiseke hi ku wu endla ndhawu yo aka tempele eka yona, a tlhela a wu endla ntsindza wa tihosi takwe leti totiweke.
Leswi Hi Swi Dyondzaka:
42:1-3. Ku fana ni mhunti leyi nga endhawini yo oma leyi navelaka mati, Mulevhi a a navela Yehovha. Wanuna loyi a a ri ni gome lerikulu swinene hileswi a a nga swi koti ku gandzela Yehovha endhawini Yakwe yo kwetsima, lerova ‘mihloti yakwe yi va swakudya swa yena nhlikanhi ni vusiku’—a a nga ha rhandzi ku dya nchumu. Xana leswi a swi hi endli leswaku hi swi tlangela swinene ku hlanganyela swin’we ni vapfumeri-kulorhi eku gandzeleni ka Yehovha?
42:4, 5, 11; 43:3-5. Loko hi xivangelo xo karhi lexi hi nga kotiki ku xi lawula hi tikuma hi hambane ni vandlha ra Vukreste swa xinkarhana, ku anakanya hi ndlela leyi a hi tiphina ha yona loko hi hlangane ni vandlha swi nga hi tiyisa. Hambileswi eku sunguleni hi nga karhatiwaka hi xivundza, sweswo swi ta hi tsundzuxa leswaku Xikwembu i vutumbelo bya hina naswona hi fanele hi titshega hi xona leswaku xi hi ntshunxa.
46:1-3. Hambi hi hlangavetana ni khombo rihi, hi fanele hi va ni ntshembo lowu heleleke wa leswaku “Xikwembu i vutumbelo ni ntamu wa hina.”
50:16-19. Un’wana ni un’wana la vulavulaka vuxisi a tlhela a tolovela swilo swo biha a nga fanelanga a yimela Xikwembu.
50:20. Ku ri ni ku famba hi vulavula hi swihoxo swa van’wana, hi fanele hi swi honisa.—Vakolosa 3:13.
“RINDZELA XIKWEMBU U MIYERILE, WENA MOYA-XIVIRI WA MINA”
Ntlawa lowu wa tipisalema wu sungula hi xikhongelo lexi humaka embilwini xa Davhida endzhaku ka xidyoho xa yena na Bati-xeba. Pisalema 52 ku ya ka 57 yi kombisa leswaku Yehovha u ta kutsula lava lahlelaka ndzhwalo wa vona eka yena, va n’wi rindza leswaku a va ponisa. Hilaha Pisalema 58-64 yi kombisaka hakona, emaxangwini yakwe hinkwawo, Davhida u endle Yehovha a va vutumbelo bya yena. Wa yimbelela: “Hakunene rindzela Xikwembu u miyerile, Wena moya-xiviri wa mina, hikuva ntshembo wa mina wu huma eka xona.”—Pisalema 62:5.
Loko hi va ni vuxaka bya le kusuhi ni Muponisi wa hina, swi ta endla leswaku hi ‘yimbelela miloti hikwalaho ka ku vangama ka vito ra yena.’ (Pisalema 66:2) Yehovha u dzunisiwa tanihi munyiki la hananaka eka Pisalema 65, tanihi Xikwembu lexi ponisaka eka Pisalema 67 na 68, ni Muponisi eka Pisalema 70 na 71.
Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:
51:12—I wa mani “moya wa ku swi rhandza” lowu Davhida a kombeleke leswaku wu n’wi seketela? Sweswo a swi nga kombeteli eku tiyimiseleni ka Xikwembu ku pfuna Davhida naswona a swi nga kombeteli eka moya wa Yehovha wo kwetsima, kambe a swi kombetela eka moya wa Davhida—ku nga mboyamelo wa mianakanyo ya yena. A a kombela Xikwembu leswaku xi n’wi susumetela ku navela ku endla leswinene.
53:1—Munhu loyi a alaka leswaku Xikwembu xi kona i “xihunguki” hi ndlela yihi? Vuhunguki eka ndzimana leyi a swi vuli ku pfumala vutlhari. Leswaku munhu wo tano i xihunguki emahanyelweni swi kombisiwa hi vuyelo bya mahanyelo yo biha lawa a tipeteke eka wona, lama hlamuseriweke eka Pisalema 53:1-4.
58:3-5—Xana lavo biha va fana ni tinyoka hi ndlela yihi? Mavunwa lawa va ma vulaka hi van’wana ma fana ni vuxungu bya nyoka. Va onha ndhuma leyinene ya vanhu lava va va hembelaka. “Ku fana ni xivatlankombe lexi siveke tindleve,” lavo biha a va lavi ku kongomisiwa kumbe ku lulamisiwa.
58:7—Xana lavo biha va “hela ku fana ni mati lama fambaka endleleni ya wona” hi mukhuva wihi? Kumbexana Davhida a a anakanya hi mati ya minkova yin’wana ya le Tikweni leri Tshembisiweke. Hambileswi nkova wo tano wu hatlaka wu khapa-khapa hi maboboma ya mpfula, mati ya kona a ma hlweli ku phya. Davhida a a khongelela leswaku lavo biha va hatla va herisiwa.
68:13—Swi tisa ku yini leswaku ‘timpapa ta tuva ti va leti funengetiweke hi silivhere ni timpiko ta rona ti va leti funengetiweke hi nsuku wa rihlaza ra xitshopana’? Matuva man’wana ya muhlovo wa wasi ni wo kwalala ma ni tinsiva to hatima leti fanaka ni nkwangulatilo. Tinsiva ta wona ta vangama swinene loko ti tlhaviwe hi dyambu. Kumbexana Davhida a a teka tinghwazi ta Vaisrayele leti vuyaka ti hlurile enyimpini ti ri leti fanaka ni tuva ro tano—leri hahaka hi matimba ni leri hatimaka. Swidyondzi swin’wana swi ringanyeta leswaku sweswo swi nga tlhela swi vula nchumu wa risima lowu tekeriweke vanhu lava hluriweke enyimpini. Kambe leswi hi tiyisekaka ha swona hileswaku Davhida a a vulavula hi ndlela leyi Yehovha a pfuneke vanhu va yena ha yona leswaku va hlula valala va vona.
68:18—A va ri vamani ‘vanhu lava nga tinyiko’? Lava a ku ri van’wana va vavanuna lava endliweke mahlonga loko ku tekiwa Tiko leri Tshembisiweke. Endzhaku vavanuna volavo va averiwe ku pfuna Valevhi entirhweni wa vona.—Ezra 8:20.
68:30—Xana xikombelo xa ku “tshinya xivandzana xo leva xa le mahlangeni” xi vula yini? Loko a vulavula hi valala va vanhu va Yehovha lava a a va fanisa ni swivandzana, Davhida u kombele Xikwembu leswaku xi va tshinya kumbe xi va sivela ku vavisa van’wana.
69:23—Swi vula yini ku ‘endla masenge ya valala ma rhurhumela’? Misiha ya masenge i ya nkoka leswaku u endla mintirho leyi lavaka matimba, yo tanihi ku tlakula ni ku rhwala mindzhwalo yo tika. Masenge lama rhurhumelaka ma kombisa ku heleriwa hi matimba. Davhida u khongelele leswaku valala va yena va heleriwa hi matimba.
Leswi Hi Swi Dyondzaka:
51:1-4, 17. Ku endla xidyoho kahle-kahle a swi nambi swi herisa vuxaka bya hina na Yehovha Xikwembu. Loko hi hundzuka, hi nga tiyiseka leswaku u ta hi tsetselela.
51:5, 7-10. Loko hi endle xidyoho, hi nga kombela Yehovha leswaku a hi rivalela tanihi leswi hi velekeriweke evudyohweni. Nakambe hi fanele hi n’wi kombela leswaku a hi basisa, a hi tlherisela exiyin’weni lexinene, a hi pfuna ku susa mimboyamelo ya vudyoho etimbilwini ta hina, a hi nyika moya wo lwela ku endla leswinene.
51:18. Swidyoho swa Davhida swi kavanyete ku rhula ka tiko hinkwaro. Kutani u khongelele leswaku Xikwembu xi kombisa vunene emutini wa Siyoni. Loko hi endla xidyoho lexikulu, hakanyingi sweswo swi tisa ndzhukano evitweni ra Yehovha ni le ka nhlengeletano yakwe. Hi fanele hi khongela eka Xikwembu leswaku xi lulamisa leswi hi nga swi onha.
52:8. Hi nga “fana ni murhi wa mutlhwari lowu vekaka mihandzu, lowu nga endlwini ya Xikwembu”—hi va kusuhi na Yehovha ni ku veka mihandzu entirhweni wakwe—hi ku n’wi yingisa ni hi ku amukela ndzayo yakwe hi mbilu hinkwayo.—Vaheveru 12:5, 6.
55:4, 5, 12-14, 16-18. Davhida u twe ku vava swinene emoyeni hikwalaho ka rhengu ra n’wana wakwe Absalomu ni hikwalaho ka vukanganyisi bya Ahitofele, mutsundzuxi wakwe loyi a a n’wi tshemba. Kambe sweswo a swi herisanga ntshembo lowu Davhida a a ri na wona eka Yehovha. Na hina a hi fanelanga hi pfumelela ku karhateka ku endla leswaku hi nga ha xi tshembi ngopfu Xikwembu.
55:22. Hi nga wu lahlela njhani ndzhwalo wa hina eka Yehovha? Sweswo hi swi endla (1) hi ku khongela eka yena hi vula leswi hi karhataka, (2) hi ku titshega hi Rito ni nhlengeletano yakwe leswaku hi kuma nkongomiso ni nseketelo, ni (3) hi ku endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi antswisa xiyimo.—Swivuriso 3:5, 6; 11:14; 15:22; Vafilipiya 4:6, 7.
56:8. Yehovha u tiva xiyimo xa hina ni ndlela leyi xi hi khumbaka ha yona.
62:11. Xikwembu a xi titshegi hi matimba ya munhu un’wana. Hi xona xihlovo xa matimba. ‘Ntamu i wa xona.’
63:3. “Musa wa [Xikwembu] wa rirhandzu wa antswa ku tlula vutomi,” hikuva handle ka wona, vutomi byi hava xikongomelo. Hi ta va hi kombisa vutlhari loko hi hlakulela vuxaka bya hina na Yehovha.
63:6. Hi nga kuma nkarhi lowunene wo anakanyisisa nivusiku hikuva ku miyerile naswona a ku na swilo leswi nga ta hi kavanyeta.
64:2-4. Rihlevo leri vavisaka ri nga onha ndhuma ya munhu lonene. A hi fanelanga hi yingisa rihlevo ro tano kumbe hi ri hangalasa.
69:4. Leswaku hi hlayisa ku rhula, minkarhi yin’wana ku nga va vutlhari ku ‘tlherisela’ hi ku kombela ku rivaleriwa, hambiloko hi swi tiva leswaku a hi dyohanga nchumu.
70:1-5. Yehovha wa swi twa swikombelo swa hina swa xihatla. (1 Vatesalonika 5:17; Yakobo 1:13; 2 Petro 2:9) Xikwembu xi nga pfumelela ndzingo leswaku wu ya emahlweni, kambe xi ta hi nyika vutlhari leswaku hi kota ku langutana ni xiyimo xexo, xi hi nyika ni matimba ya ku tiyisela. A xi nge hi tshiki hi ringiwa hi ndlela leyi tlulaka leswi hi nga swi tiyiselaka.—1 Vakorinto 10:13; Vaheveru 10:36; Yakobo 1:5-8.
71:5, 17. Davhida u kume xivindzi ni matimba hi ku tshemba Yehovha ku sukela evuntshweni byakwe—emahlweni ko lwa na Goliyadi, xihontlovila xa Mufilista. (1 Samuwele 17:34-37) Vantshwa va fanele va tshemba Yehovha eka hinkwaswo leswi va swi endlaka.
“Ku Vangama Ka Yena A Ku Tate Misava Hinkwayo”
Risimu ro hetelela eka xiphemu xa vumbirhi xa tipisalema, ku nga Pisalema 72, ri vulavula hi vulawuri bya Solomoni, lebyi kombisaka swiyimo leswi nga ta va kona ehansi ka vulawuri bya Mesiya. Mawaku mikateko leyinene swonghasi leyi hlamuseriwaka kwalaho—ku rhula lokukulu, ku hela ka ntshikilelo ni madzolonga kun’we ni ndzalo ya mavele emisaveni! Xana hi ta va kona exikarhi ka lava va nga ta tsakela mikateko leyi ni yin’wana ya Mfumo? Swi nga va tano, loko ku fana ni mupisalema, hi tsakela ku rindzela Yehovha, hi n’wi endla vutumbelo ni ntamu wa hina.
‘Swikhongelo swa Davhida swi gimeta’ hi marito lawa: “A a dzunisiwe Yehovha Xikwembu, Xikwembu xa Israyele, ku nga yena ntsena la endlaka mintirho yo hlamarisa. A ri dzunisiwe vito rakwe hilaha ku nga riki na makumu, ku vangama ka yena a ku tate misava hinkwayo. Amen, Amen.” (Pisalema 72:18-20) Na hina a hi dzuniseni Yehovha ni vito rakwe ro kwetsima hi mbilu hinkwayo.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Xana wa swi tiva leswaku “nhwanyana wa hosi” u fanekisela mani?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10, 11]
Yerusalema u vitaniwa “ku saseka loku hetisekeke.” Xana wa swi tiva leswaku hikwalaho ka yini?