NDZIMA 6
Vanhu Lava Chumayelaka—Vatirheli Va Tinyikela Hi Ku Tirhandzela
1, 2. Hi wihi ntirho lowukulu lowu Yesu a profeteke ha wona naswona ku tlakuka xivutiso xihi xa nkoka?
VAFUMI VA TIPOLITIKI va tala ku endla switshembiso leswi va nga swi hetisisiki. Hambi ku ri lava nga ni xikongomelo lexinene va nga ha tsandzeka ku hetisisa switshembiso swa vona. Ku hambana na sweswo, Hosi leyi nga Mesiya, ku nga Yesu Kreste, minkarhi hinkwayo u hetisisa switshembiso swakwe.
2 Endzhaku ka loko a ve Hosi hi 1914, Yesu a lunghekele ku hetisisa vuprofeta lebyi a byi profeteke emahlweni ka malembe ya kwalomu ka 1 900. Emahlweni ko va a fa, Yesu u profete a ku: “Mahungu lamanene lawa ya Mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo.” (Mat. 24:14) Ku hetiseka ka marito lawa a ku ta va xiphemu xa mfungho wa vukona byakwe ematimbeni ya Mfumo. Hambiswiritano, ku tlakuka xivutiso xa nkoka lexi nge: Xana Hosi a yi ta swi kotisa ku yini ku hlela vuthu ra vachumayeri va ku tirhandzela emasikwini lawa ya makumu—ku nga nkarhi lowu a wu ta funghiwa hi vanhu lava nga ni vutianakanyi, lava nga ni tihanyi ni lava va vengaka vukhongeri? (Mat. 24:12; 2 Tim. 3:1-5) Hi fanele hi tiva nhlamulo ya xivutiso xexo lexi khumbaka Vakreste hinkwavo va ntiyiso.
3. I ku tiyiseka kwihi loku Yesu a ku kombiseke naswona ha yini a tiyiseka?
3 Tlhela u languta marito ya Yesu ya vuprofeta. Xana marito lama nge “ma ta chumayeriwa” ma kombisa ku tiyiseka? Hakunene swi tano! Yesu a tshemba leswaku a ta va ni vaseketeri va ku tirhandzela emasikwini ya makumu. Ha yini a tshemba sweswo? Hikuva u swi dyondze eka Tata wakwe. (Yoh. 12:45; 14:9) Emahlweni ko va a va munhu wa nyama, Yesu hi ku kongoma u vone leswaku Yehovha wa va tshemba vagandzeri Vakwe lava tirhaka hi ku tirhandzela. A hi voneni leswaku Yehovha u swi kombise njhani leswaku wa va tshemba.
“Vanhu Va Wena Va Ta Tinyikela Hi Ku Tirhandzela”
4. Hi wihi ntirho lowu Yehovha a leriseke Vaisrayele leswaku va wu seketela naswona va angule njhani?
4 Tsundzuka leswi humeleleke loko Yehovha a lerisa Muxe leswaku a aka tabernakela kumbe nxaxa, leyi a yi ta va ndhawu ya vugandzeri bya tiko ra Israyele. Hi ku tirhisa Muxe, Yehovha u byele vanhu hinkwavo leswaku va seketela ntirho lowu. Muxe u va byele a ku: “Un’wana ni un’wana la nga ni mbilu leyi swi rhandzaka a a wu tise wu ri munyikelo wa Yehovha.” Ku ve ni vuyelo byihi? Vanhu va hambete va “tisa gandzelo ra ku tirhandzela eka yena mixo wun’wana ni wun’wana.” Va tise swilo swo tala lerova va kala va “siveriwa ku swi tisa”! (Eks. 35:5; 36:3, 6) Vaisrayele va kombise Yehovha leswaku va faneleka ku tshembiwa hi yena.
5, 6. Hi ku ya hi Pisalema 110:1-3, hi wihi moya lowu Yehovha na Yesu a va langutele ku wu kuma exikarhi ka vagandzeri va ntiyiso emasikwini ya makumu?
5 Xana Yehovha a a langutele ku kuma moya wo tano wa ku tinyiketela exikarhi ka vagandzeri vakwe emasikwini lawa ya makumu? Ina! Eka malembe yo tlula 1 000 emahlweni ko va Yesu a velekiwa laha misaveni, Yehovha u huhutele Davhida leswaku a tsala hi nkarhi lowu Mesiya a ta sungula ku fuma ha wona. (Hlaya Pisalema 110:1-3.) Yesu, Hosi leyintshwa leya ha ku vekiwaka, a a ta va ni valala lava a va ta n’wi kaneta. Kambe, a ta tlhela a va ni vuthu ra vaseketeri. A ri nga ta sindzisiwa ku tirhela Hosi. Hambi ku ri lavantshwa exikarhi ka rona a va ta tinyiketela hi ku tirhandzela, va va ntshungu lowukulu lowu nga fanisiwaka ni mberha yo tala leyi funengetaka misava loko ku huma dyambu nimixo.a
Lava seketelaka Mfumo hi ku swi rhandza va tele ku fana ni mberha (Vona ndzimana 5)
6 Yesu a swi tiva leswaku vuprofeta lebyi tsariweke eka Pisalema 110 byi kombetela eka yena. (Mat. 22:42-45) Hikwalaho, a ri ni xivangelo lexi twalaka xo va a tiyiseka leswaku a ta va ni vaseketeri vo tshembeka lava a va ta tinyiketela hi ku tirhandzela leswaku va chumayela mahungu lamanene emisaveni hinkwayo. Xana matimu ma kombisa yini? Kahle-kahle, xana Hosi yi hlele vuthu ra vachumayeri va ku tirhandzela emasikwini lawa ya makumu?
“Lunghelo Ni Ntirho Wa Mina I Ku Tivisa Rungula Rero”
7. Endzhaku ko va a vekiwa tanihi Hosi, hi wahi magoza lawa Yesu a ma tekeke leswaku a lunghiselela vaseketeri vakwe eka ntirho lowu a va fanele va wu endla?
7 Endzhakunyana ka loko a vekiwe tanihi Hosi, Yesu u teke magoza yo lunghiselela valandzeri vakwe ntirho lowukulu lowu a wu fanele wu endliwa. Hilaha hi swi voneke hakona eka Ndzima 2, u endle ntirho wo kambela ni ku basisa hi 1914 ku ya fikela eku sunguleni ka 1919. (Mal. 3:1-4) Kutani hi 1919, u veke hlonga ro tshemba leswaku ri rhangela valandzeri vakwe. (Mat. 24:45) Ku sukela hi nkarhi wolowo ku ya emahlweni, hlonga rolero ri sungule ku phakela swakudya swa moya—hi ku tirhisa tinkulumo ta ntsombano ni minkandziyiso—leswi hi ku phindha-phindha swi kandziyiseke vutihlamuleri lebyi Vakreste hinkwavo va nga na byona byo katseka entirhweni wo chumayela.
8-10. Xana mintsombano yi va khutaze njhani vanhu leswaku va hisekela ntirho wo chumayela? Nyika xikombiso. (Nakambe vona bokisi leri nge “Mintsombano Yo Sungula Yi Khutaze Vanhu Leswaku Va Hisekela Ntirho Wo Chumayela.”)
8 Tinkulumo ta ntsombano. Leswi a swi wu langutele hi mahlo-ngati nkongomiso, Swichudeni swa Bibele swi hlengeletane eCedar Point, le Ohio, U.S.A., ku sukela hi September 1 ku ya fika hi ti 8, 1919, eka ntsombano wa swona lowukulu wo sungula lowu veke kona endzhaku ka Nyimpi yo Sungula ya Misava. Hi siku ra vumbirhi, Makwerhu Rutherford u nyikele nkulumo laha hi ku kongoma a byeleke vapfhumba a ku: “Ntirho wa Mukreste emisaveni . . . i ku twarisa rungula ra mfumo wa Hosi.”
9 Ntsombano wolowo wu tsakise swinene hi siku ra vunharhu endzhaku ka loko Makwerhu Rutherford a nyikele nkulumo leyi nga ni nhloko-mhaka leyi nge, “Ku Vulavula Ni Vatirhi-kulorhi,” leyi kandziyisiweke eka Xihondzo xo Rindza ehansi ka nhloko-mhaka leyi nge, “Ku Twarisa Mfumo.” U te: “Hi minkarhi ya ku tianakanya kahle, hi ntumbuluko Mukreste wa tivutisa, Ha yini ndzi ri laha misaveni? Naswona nhlamulo leyi faneleke yi fanele yi va leyi, Hosi hi tintswalo yi ndzi endle muyimeri wa yona leswaku ndzi byarha rungula ra Xikwembu ra ku vuyeteriwa ka misava, naswona lunghelo ni ntirho wa mina i ku tivisa rungula rero.”
10 Eka nkulumo yoleyo ya le matin’wini, Makwerhu Rutherford u tivise leswaku magazini lowuntshwa wa The Golden Age (lowu sweswi wu vuriwaka Xalamuka!), a wu ta kandziyisiwa leswaku wu tirhisiwa ensin’wini ku kongomisa vanhu eMfun’weni lowu va vekeke ntshembo wa vona eka wona. Kutani u tlhele a vutisa vayingiseri leswaku i vangani lava a va lava ku hoxa xandla eku fambiseni ka magazini lowu. Xiviko xa ntsombano wolowo xi te: “Vanhu a va tsake swinene. Vanhu va 6 000 va suke va yima xikan’we.”b Swi le rivaleni leswaku Hosi a yi ri ni vaseketeri va ku tirhandzela lava a va tiyimisele ku twarisa Mfumo wa yona!
11, 12. Hi 1920, xana Xihondzo xo Rindza xi vule leswaku a wu ta endliwa rini ntirho lowu Yesu a profeteke ha wona?
11 Minkandziyiso. Eka matluka ya Xihondzo xo Rindza, nkoka wa ntirho lowu Yesu a profeteke ha wona, ku nga ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wu hambete wu va erivaleni. Xiya swikombiso swin’wana swa le ku sunguleni ka va-1920.
12 Hi rihi rungula leri a ku ta chumayeriwa ha rona leswaku ku hetiseka Matewu 24:14? Xana ntirho wolowo a wu ta endliwa rini? Xihloko xa nkandziyiso wa Xihondzo xo Rindza xa July 1, 1920, lexi nga ni nhloko-mhaka leyi nge, “Evhangeli ya Mfumo,” xi hlamusele rungula rero, loko xi ku: “Mahungu lawa lamanene ma katsa ku herisiwa ka fambiselo leri ra khale ra swilo ni ku simekiwa ka mfumo wa Mesiya.” Xihloko xexo xi kombise nkarhi lowu rungula rero a ri ta chumayeriwa ha wona, hi ku vula leswi, “Mahungu lawa ma fanele ma chumayeriwa hi nkarhi wa nyimpi leyikulu [Nyimpi yo Sungula ya Misava] ni hi nkarhi wa ‘nhlomulo lowukulu.’” Kutani xihloko xexo xi tlhele xi ku: “Sweswi i nkarhi . . . wa ku chumayela mahungu lawa lamanene etikerekeni hinkwato ta Vujagana.”
13. Hi 1921, xana Xihondzo xo Rindza xi va khutaze njhani Vakreste lava totiweke leswaku va va ni moya wa ku tirha hi ku tirhandzela?
13 Xana vanhu va Xikwembu a va ta sindzisiwa ku endla ntirho lowu Yesu a profeteke ha wona? Doo! Xihloko lexi nge “Vana Ni Xivindzi,” lexi nga eka Xihondzo xo Rindza xa March 15, 1921, xi khutaze Vakreste lava totiweke lava a va ri ni moya wa ku tirha hi ku tirhandzela. Ha un’we wa vona u khutaziwe ku tivutisa a ku: “Xana a hi lunghelo ra mina lerikulu ni ntirho wa mina ku hoxa xandla eka ntirho lowu?” Xihloko xexo xi ye emahlweni xi ku: “Ha tiyiseka leswaku loko u swi teka [tanihi lunghelo ku hoxa xandla eka ntirho lowu] u ta fana na Yeremiya, loyi embilwini yakwe rito ra Hosi a ri fana ni ‘ndzilo lowu hisaka lowu pfaleriweke emarhambyini yakwe,’ leri a ri n’wi endla a nga koti ku miyela.” (Yer. 20:9) Xikhutazo xexo xi kombise ntshembo lowu Yehovha na Yesu va nga na wona eka lava seketelaka Mfumo hi ku tshembeka.
14, 15. Hi 1922, Xihondzo xo Rindza xi va khutaze njhani Vakreste lava totiweke leswaku va chumayela van’wana?
14 Xana Vakreste va ntiyiso va fanele va va byela njhani van’wana hi rungula rolero ra Mfumo? Xihloko xo koma kambe lexi khutazaka lexi nga ni nhloko-mhaka leyi nge “Ku Chumayela I Swa Nkoka” lexi nga eka nkandziyiso wa Xihondzo xo Rindza xa August 15, 1922, xi khutaze Vakreste lava totiweke leswaku va hoxa xandla “eka ku yisela vanhu rungula leri kandziyisiweke ni ku tlhela va vulavula na vona eminyangweni ya vona, va va byela leswaku mfumo wa matilo wu le kusuhi.”
15 Handle ko kanakana, ku sukela hi 1919 ku ya emahlweni, Kreste u tirhise hlonga rakwe ro tshembeka ni ro tlhariha leswaku hi ku phindha-phindha ri kandziyisa leswaku lunghelo ra Mukreste ni ntirho wakwe emisaveni i ku chumayela rungula ra Mfumo. Kambe, xana Swichudeni swo sungula swa Bibele swi angule njhani eka xikhutazo xa leswaku swi hoxa xandla eka ntirho wa ku chumayela hi Mfumo?
“Lavo Tshembeka Va Ta Va Vatirhi Va Ku Tirhandzela”
16. Xana vakulu van’wana va angule njhani emhakeni ya leswaku vamakwerhu hinkwavo va fanele va hoxa xandla eka ntirho wo chumayela?
16 Hi va-1920 ni hi va-1930, van’wana a va nga yimi na yona mhaka ya leswaku Vakreste hinkwavo lava totiweke va fanele va katseka entirhweni wo chumayela. Xihondzo xo Rindza xa November 1, 1927, xi hlamusele leswi a swi humelela loko xi ku: “Ku ni lava namuntlha ekerekeni [evandlheni] lava nga vakulu . . . lava alaka ku khutaza vamakwerhu va vona leswaku va hoxa xandla entirhweni lowu naswona vona hi voxe va alaka ku katseka eka ntirho lowu. . . . Va sola mhaka ya ku famba hi yindlu ni yindlu va chumayela rungula ra Xikwembu, ni hi Hosi ya xona kun’we ni Mfumo wa xona eka vanhu.” Hi ku kongoma xihloko xexo xi te: “Nkarhi wu fikile wa leswaku lowo tshembeka a fungha vanhu vo tano ni ku tlhela a va papalata, naswona u ta va byela leswaku a nge he va byarhisi vavanuna vo tano vutihlamuleri byo va vakulu.”c
17, 18. Vamakwerhu vo tala emavandlheni va angule njhani eka nkongomiso lowu humaka eka hlonga ro tshembeka naswona xana vanhu va timiliyoni va angule njhani eka malembe ya 100 lama hundzeke?
17 Lexi tsakisaka, vo tala evandlheni va hisekele ku landzela nkongomiso lowu humaka eka hlonga ro tshembeka. Va swi teke ku ri lunghelo ku hoxa xandla eka ntirho wa ku chumayela hi rungula ra Mfumo. Xihondzo xo Rindza xa March 15, 1926, xi te: “Vatotiwa va ta va vatirheli va ku tirhandzela . . . leswaku va byela vanhu hi rungula leri.” Vatotiwa volavo vo tshembeka va hanye hi ku pfumelelana ni marito ya vuprofeta lama kumekaka eka Pisalema 110:3 naswona va tikombise va ri vaseketeri lava tiyimiseleke va Hosi leyi nga Mesiya.
18 Eka malembe ya 100 lama hundzeke, vanhu va timiliyoni va tinyikele hi ku tirhandzela leswaku va chumayela hi Mfumo. Eka tindzimana ti nga ri tingani leti landzelaka, hi ta bula hi ndlela leyi va chumayeleke ha yona—tindlela leti va ti tirhiseke ku katsa ni switirhisiwa leswi va swi tirhiseke—ni vuyelo lebyi va veke na byona. Kambe, xo sungula a hi buleni hi xivangelo xo va vanhu va timiliyoni va hoxe xandla eka ntirho lowu wa ku chumayela hi Mfumo hi ku tirhandzela, ku nga khathariseki vanhu lava nga ni vutianakanyi lava va va rhendzeleke. Loko hi ri karhi hi kambisisa leswaku ha yini, hi endla kahle loko hi tivutisa leswi, ‘Ha yini ndzi chumayela vanhu van’wana mahungu lamanene?’
“Hambetani Mi Lava Mfumo . . . Ku Sungula”
19. Ha yini hi yingisa xileriso xa Yesu xa leswaku ‘hi hambeta hi lava Mfumo ku sungula’?
19 Yesu u lerise valandzeri vakwe leswaku va ‘hambeta va lava Mfumo ku sungula.’ (Mat. 6:33) Ha yini hi yingisa xileriso xexo? Hikuva hi twisisa nkoka wa Mfumo, lowu nga xikongomelo lexikulu xa Xikwembu. Hilaha hi swi voneke hakona eka ndzima leyi hundzeke, hakatsongo-tsongo moya lowo kwetsima wu paluxe ntiyiso lowu tsakisaka malunghana ni Mfumo. Loko ntiyiso wa risima malunghana ni Mfumo wu khumba timbilu ta hina, hi susumeteleka ku lava Mfumo ku sungula.
Ku fana ni munhu loyi a tsakaka loko a kuma xuma lexi fihliweke, Vakreste va tsaka loko va kuma ntiyiso malunghana ni Mfumo (Vona ndzimana 20)
20. Xana xifaniso xa Yesu xa xuma lexi fihliweke xi yi kombisa njhani ndlela leyi valandzeri vakwe a va ta angula ha yona eka xileriso xo va va hambeta va lava Mfumo ku sungula?
20 Yesu a a yi tiva ndlela leyi valandzeri vakwe a va ta angula ha yona eka xileriso xa leswaku va hambeta va lava Mfumo ku sungula. Xiya xifaniso xakwe xa xuma lexi fihliweke. (Hlaya Matewu 13:44.) Eka ntirho wakwe wa siku ni siku, murimi wa le xifanisweni u kume xuma lexi fihliweke naswona hi ku hatlisa u namba a xiya ntikelo wa xona. Xana u endla yini? ‘Hikwalaho ka ntsako lowu a nga na wona, u famba a ya xavisa swilo leswi a nga na swona kutani a xava nsimu yoleyo.’ Xana hi dyondza yini emhakeni leyi? Loko hi kuma ntiyiso malunghana ni Mfumo kutani hi xiya nkoka wa wona, hi kuma ntsako hi titsona swo karhi hilaha hi nga kotaka hakona leswaku hi rhangisa Mfumo ku sungula evuton’wini bya hina.d
21, 22. Xana vaseketeri va Mfumo vo tshembeka va swi kombisa njhani leswaku va lava Mfumo ku sungula? Nyika xikombiso.
21 Vaseketeri vo tshembeka va Mfumo va swi kombisa hi swiendlo ku nga ri hi marito ntsena leswaku va rhangisa Mfumo ku sungula. Va nyiketela vutomi bya vona, vuswikoti bya vona ni swilo swa vona eka ntirho wo chumayela hi Mfumo. Vo tala va titsone swo tala leswaku va kota ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo. Vachumayeri hinkwavo va ku tirhandzela va swi vone hi ya vona leswaku Yehovha u katekisa lava rhangisaka Mfumo ku sungula. Xiya xikombiso xin’wana xa le minkarhini yo sungula.
22 Avery na Lovenia Bristow va tirhe swin’we tanihi makhalipotiya (maphayona) edzongeni wa le United States ku sukela eku heleni ka va-1920. Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, Lovenia u te: “Mina na Avery hi ve ni malembe yo tala lawa hi tiphineke ha wona entirhweni wo chumayela ku sukela loko hi sungule ku phayona. Ku ve ni minkarhi yo tala laha a hi nga swi tivi leswaku hi ta yi kuma kwihi mali yo xava petirolo kumbe swakudya. Kambe minkarhi hinkwayo Yehovha a hi khathalela. A hi tshikanga ku phayona. Hakunene minkarhi hinkwayo a hi ri ni leswi a hi swi lava.” Lovenia u tsundzuka siku rin’wana leri a va tirha edorobeni ra Pensacola, le Florida naswona a va nga ri na mali swin’we ni swakudya. Va vuye ekaya va fika endhawini leyi ku tshamaka swakudya naswona va kume minkwama yimbirhi leyikulu ya swakudya leyi a yi ri ni xiphephana lexi a xi tsariwe marito lama nge, “Swi huma eka vamakwerhu va le Vandlheni ra Pensacola lava mi rhandzaka.”e Loko a languta eka makume ya malembe lama a ma heteke a ri entirhweni wa nkarhi hinkwawo, Lovenia u te: “Yehovha a nga si tshama a hi tshika. A nga si tshama a wu tekela ehansi ntshembo lowu hi nga na wona eka yena.”
23. Xana u titwa njhani hi ntiyiso wa Mfumo lowu u wu kumeke naswona u tiyimisele ku endla yini?
23 A hi nge heti nkarhi lowu fanaka eku chumayeleni hinkwerhu ka hina. Swiyimo swa hina a swi fani. Hambiswiritano, hinkwerhu ka hina hi nga swi teka ku ri lunghelo ku chumayela hi mahungu lamanene hi moya-xiviri hinkwawo. (Kol. 3:23) Hikwalaho ka leswi hi wu tekaka wu ri wa nkoka ntiyiso wa risima wa Mfumo lowu hi wu kumeke, hi tiyimisele ku titsona xin’wana ni xin’wana leswaku hi tirha hilaha hi nga kotaka hakona. Xana na wena u tiyimisele ku endla tano?
24. Hi kwihi ku hetiseka lokukulu loku Mfumo wu ku hetisiseke emasikwini lawa ya makumu?
24 Eka lembe-xidzana leri hundzeke, hakunene Hosi a yi ri karhi yi hetisisa marito ya yona ya vuprofeta lama tsariweke eka Matewu 24:14. Nakambe yi endle tano handle ko sindzisa. Endzhaku ko huma eka misava leyi, leyi nga ni vutianakanyi, hi ku tirhandzela valandzeri vakwe va tinyikerile leswaku va chumayela. Ku chumayela ka vona emisaveni hinkwayo i xiphemu xa mfungho wa vukona bya Yesu ematimbeni ya Mfumo—naswona i xin’wana xa leswi hetisisiweke hi Mfumo emasikwini lawa ya makumu.
a EBibeleni, mberha yi fambisana ni ku tala.—Gen. 27:28; Mik. 5:7.
b Xiphephana lexi nge To Whom the Work Is Entrusted xi hlamusela leswi: “Ntirho wa The Golden Age i ku chumayela hi rungula ra mfumo hi yindlu ni yindlu. . . . Endzhaku ko chumayela, n’wini wa muti u fanele a nyikiwa kopi ya The Golden Age hambiloko xikhokhelo xi endliwile kumbe xi nga endliwanga!” Eka malembe lama landzeleke, vamakwerhu va khutaziwe ku endlela vanhu swikhokhelo swa The Golden Age ni Xihondzo xo Rindza. Eku sunguleni ka February 1, 1940, vanhu va Yehovha va khutaziwe ku nyika vanhu tikopi ta timagazini ni ku vika nhlayo ya leti va ti fambiseke.
c Hi nkarhi wolowo, vakulu a va hlawuriwa hi ku va va vhoteriwa hi vandlha. Hikokwalaho, vandlha a ri ala ku vhotela vavanuna lava a va ala ku ya ensin’wini. Ku cinca ka ndlela leyi vakulu a va hlawuriwa ha yona ku ta buriwa ha yona eka Ndzima 12.
d Yesu u boxe yinhla leyi fanaka eka xifaniso xakwe xa n’wamabindzu loyi a fambeke a lava perela leyi nga ni ntikelo lowukulu. Loko n’wamabindzu a yi kuma, u xavisa swilo hinkwaswo leswi a nga na swona leswaku a yi xava. (Mat. 13:45, 46) Swifaniso sweswo swimbirhi swi tlhela swi hi dyondzisa leswaku hi nga dyondza ntiyiso malunghana ni Mfumo hi tindlela to hambana-hambana. Van’wana va wu tshubula, hi ku va va vulavurisana ni van’wana; kumbe hi ku wu lavisisa. Kambe ku nga khathariseki ndlela leyi hi kumaka ntiyiso lowu ha yona, hi tiyimisele ku titsona swo karhi leswaku hi rhangisa Mfumo ku sungula evuton’wini bya hina.
e Mavandlha a va ma vitaniwa tikhampani.