“Vula Rito Ra Xikwembu Hi Vurhena”

“Va tala moya lowo kwetsima va vula rito ra Xikwembu hi vurhena.”—MINT. 4:31.

1, 2. Ha yini hi fanele hi tikarhatela ku tswala mihandzu evutirhelini bya hina bya nsimu?

LOKO ka ha sele masiku manharhu leswaku Yesu a fa, u byele vadyondzisiwa va yena a ku: “Mahungu lamanene lawa ya mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi va vumbhoni ematikweni hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.” Loko a nga si tlhandlukela etilweni, Yesu la pfuxiweke eku feni u lerise valandzeri va yena leswaku va ‘endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa, va va dyondzisa ku hlayisa swilo hinkwaswo leswi a va leriseke swona.’ U va tshembise leswaku u ta va na vona “masiku hinkwawo ku fikela emakumu ka mafambiselo ya swilo.”—Mat. 24:14; 26:1, 2; 28:19, 20.

² Leswi hi nga Timbhoni ta Yehovha, hi hlanganyela hi ku hiseka entirhweni lowu sunguleke hi lembe-xidzana ro sungula. Ntirho lowu ponisaka vutomi wa ku chumayela hi Mfumo ni wa ku endla vadyondzisiwa i wa nkoka swinene. Kutani, i swa nkoka leswaku hi tswala mihandzu evutirhelini bya hina bya nsimu! Exihlokweni lexi, hi ta vona ndlela leyi ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima swi hi pfunaka ha yona ku vulavula hi vurhena loko hi ri ensin’wini. Swihloko swimbirhi leswi landzelaka swi ta kombisa ndlela leyi moya wa Yehovha wu nga hi kongomisaka ha yona leswaku hi dyondzisa hi vutshila hi tlhela hi chumayela hi ku tshembeka.

Hi Fanele Hi Va Ni Vurhena

 3. Ha yini ku hlanganyela entirhweni wa ku chumayela hi Mfumo swi lava vurhena?

³ Ntirho lowu hi wu nyikiweke hi Xikwembu wa ku chumayela hi Mfumo i lunghelo lerikulu. Hambiswiritano, minkarhi yin’wana wa tika. Hambileswi vanhu van’wana va amukelaka mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu hi ku olova, vo tala va fana ni vanhu lava a va hanya enkarhini wa Nowa. Yesu u vule leswaku a va “lemukang[i] nchumu ku fikela loko ndhambi yi fika yi va kukula hinkwavo.” (Mat. 24:38, 39) Kutani ku ni lava va hi hlekulaka kumbe va hi kaneta. (2 Pet. 3:3) Hi nga ha kanetiwa hi valawuri, hi vanhu lava hi nghenaka na vona xikolo kumbe hi vanhu lava hi tirhaka na vona, kumbe hambi ku ri swirho swa mindyangu ya hina. Ku engetela eka ku kanetiwa, hi ni ku tsana ka hina ko tanihi ku va ni tingana ni ku chava ku fularheriwa. Ku ni swilo swo tala leswi nga endlaka swi hi tikela ku va ni “ntshunxeko wo vulavula” ni ku vula rito ra Xikwembu hi “vurhena.” (Efe. 6:19, 20) Ku tiyimisela ku vula rito ra Xikwembu swi lava vurhena. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi va na byona?

 4. (a) Vurhena i yini? (b) Muapostola Pawulo u byi kume kwihi vurhena bya ku vulavula ni vanhu va le Tesalonika?

⁴ Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va “vurhena” ri vula “ku vulavula hi ku tshembeka ni hi ku kongoma.” Rito rolero ri vula “ku va ni xivindzi, ku tiyiseka, . . . ku nga chavi nchumu.” Ku va ni vurhena a swi vuli ku vulavula handle ko anakanyela van’wana kumbe ku va ni nsele. (Kol. 4:6) Hi fanele hi tlhela hi va ni ku rhula ni vanhu hinkwavo loko hi ri karhi hi ri ni xivindzi. (Rhom. 12:18) Ku tlula kwalaho, loko hi ri karhi hi chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu, hi fanele hi vulavula hi vurhena kambe hi nkarhi lowu fanaka hi va ni vuxiyaxiya leswaku hi nga khunguvanyisi munhu loyi hi n’wi chumayelaka hi nga swi xiyi. Hakunene, leswaku hi va ni vurhena hi fanele hi tikarhatela ku hlakulela timfanelo tin’wana. Muxaka lowu wa vurhena a hi nge wu kumi hi matimba ya hina kumbe hi ku titshega hi hina vini. Endzhaku ka loko muapostola Pawulo ni vanakulobye va yena va ‘rhukaniwile eFilipiya,’ xana va byi ‘kume kwihi vurhena’ byo vulavula ni vanhu va le Tesalonika? Pawulo u tsarile a ku: “Hikwalaho ka Xikwembu xa hina.” (Hlaya 1 Vatesalonika 2:2.) Yehovha Xikwembu a nga susa ku chava ka hina kutani a hi nyika vurhena lebyi fanaka.

 5. Yehovha u n’wi pfune njhani Petro, Yohane ni vadyondzisiwa van’wana leswaku va va ni vurhena?

⁵ Loko muapostola Petro na Yohane va vutisiwe hi “vafumi va [vanhu] ni vakulukumba ni vatsari,” va te: “Loko swi lulamile emahlweni ka Xikwembu ku yingisa n’wina ematshan’weni ya Xikwembu, avanyisani hi n’wexe. Kambe loko ku ri hina, a hi nge tshiki ku vulavula hi swilo leswi hi swi voneke ni leswi hi swi tweke.” Ematshan’weni yo khongela eka Xikwembu leswaku xi yimisa nxaniso, vaapostola lava swin’we ni vapfumeri-kulobye va komberile va ku: “Yehovha, xiyisisa minxungeto ya vona, u pfumelela mahlonga ya wena leswaku ma hambeta ma vula rito ra wena hi vurhena lebyi heleleke.” (Mint. 4:5, 19, 20, 29) Xana Yehovha u xi hlamule njhani xikombelo xa vona? (Hlaya Mintirho 4:31.) Yehovha u va pfunile leswaku va va ni vurhena hi ku tirhisa moya wa yena. Moya wa Xikwembu wu nga hi pfuna na hina leswaku hi va ni xivindzi. Kutani, xana hi nga wu kuma njhani moya wa Xikwembu hi tlhela hi kongomisiwa hi wona loko hi ri ensin’wini?

Ndlela Yo Kuma Vurhena

6, 7. Hi yihi ndlela leyi kongomeke ya ku kuma moya lowo kwetsima wa Xikwembu? Nyika swikombiso.

⁶ Ndlela leyi kongomeke yo kuma moya lowo kwetsima wa Xikwembu i ku wu kombela. Yesu u byele vayingiseri va yena a ku: “Loko n’wina, hambiloko mi hombolokile mi tiva ndlela ya ku nyika vana va n’wina tinyiko letinene, Tatana la nge tilweni u ta nyika moya lowo kwetsima hilaha ku tlurisaka swinene eka lava n’wi kombelaka!” (Luka 11:13) Hakunene, hi fanele hi khongela hi kombela moya lowo kwetsima nkarhi na nkarhi. Loko ku tirha nsimu ya muxaka wo karhi—ku chumayela exitarateni, ku chumayela hi xitshuketa, kumbe ku tirha nsimu ya mabindzu—swi hi chavisa, hi nga khongela eka Yehovha hi kombela moya wa yena hi tlhela hi n’wi kombela leswaku a hi pfuna hi va ni vurhena lebyi lavekaka.—1 Tes. 5:17.

⁷ Wansati la nga Mukreste la vuriwaka Rosa u endle tano.a Siku rin’wana loko Rosa a ri entirhweni, mudyondzisi-kulobye loyi a tirhaka na yena a a ri eku hlayeni ka xiviko lexi humaka exikolweni xin’wana malunghana ni ku khomiwa ka vana hi ndlela yo biha. Mudyondzisi yoloye u karhatiwe swinene hi leswi a swi hlayeke lerova a huwelela a ku, “Kasi ku humelela yini laha misaveni?” Rosa a a nga ta wu tshika nkarhi wolowo wu hundza a nga chumayeli mudyondzisi yoloye. Xana u endle yini leswaku a va ni xivindzi xo sungula bulo? Rosa u ri: “Ndzi khongele eka Yehovha kutani ndzi kombela leswaku moya wa yena wu ndzi pfuna.” U swi kotile ku chumayela naswona va tlhele va veka nkarhi lowu va nga ta tlhela va bula hi timhaka leti engetelekeke. Nakambe anakanya hi mhaka ya xinhwanyatana xa malembe ya ntlhanu lexi vuriwaka Milane, lexi tshamaka le Dorobeni ra New York. Milane u ri: “Loko ndzi nga si ya exikolweni, minkarhi hinkwayo mina na manana ha khongela eka Yehovha.” Xana va khongelela yini? Va kombela leswaku Milane a va ni xivindzi xa ku vulavula hi Xikwembu xa yena! Mana wakwe u ri: “Swikhongelo leswi swi pfune Milane leswaku a hlamusela leswi a swi pfumelaka loko swi ta etimhakeni ta masiku ya ku velekiwa ni tiholideyi naswona swi endle leswaku a nga hlanganyeli eminkhubyeni yoleyo.” Swikombiso leswi swi kombisa leswaku xikhongelo xi nga hi pfuna leswaku hi va ni vurhena.

 8. Hi nga dyondza yini eka muprofeta Yeremiya malunghana ni ku va ni vurhena?

⁸ Nakambe anakanya hi leswi pfuneke muprofeta Yeremiya ku va ni vurhena. Loko Yehovha a n’wi hlawurile leswaku a ya va muprofeta wa matiko, Yeremiya u te: “Phela entiyisweni a ndzi swi tivi ku vulavula, hikuva ndza ha ri mufana.” (Yer. 1:4-6) Kambe, hi ku famba ka nkarhi, Yeremiya u phikelerile entirhweni wa yena wo chumayela a tlhela a vulavula hi ku khorwiseka lerova vanhu vo tala a va n’wi teka tanihi munhu loyi a a vulavula hi khombo hambiloko swi nga bohi. (Yer. 38:4) U chumayele ku avanyisa ka Yehovha hi vurhena ku tlula malembe ya 65. A a tiviwa swinene eIsrayele hikwalaho ka ku chumayela ka yena handle ko chava ni hi xivindzi lerova endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 600 loko Yesu a vulavule hi vurhena, van’wana a va anakanya leswaku a a ri Yeremiya la pfukeke eku feni. (Mat. 16:13, 14) Xana muprofeta Yeremiya loyi eku sunguleni a a kanakana u ti hlule njhani tingana ta yena? U ri: “Embilwini ya mina [rito ra Xikwembu ri] fane ni ndzilo lowu hisaka lowu pfaleriweke emarhambyini ya mina; ndzi kale ndzi karhala ku kanya mbilu.” (Yer. 20:9) Ina, rito ra Yehovha ri nyike Yeremiya matimba ri n’wi susumetela ku vulavula.

 9. Ha yini rito ra Xikwembu ri nga ha hi khumbaka hi ndlela leyi ri khumbeke Yeremiya ha yona?

⁹ Eka papila ra yena leri yaka eka Vaheveru, muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Rito ra Xikwembu ra hanya naswona ri ni matimba, ri kariha ku tlula banga rihi ni rihi leri tsemaka hi matlhelo mambirhi, ri tlhava hambi ku ri ku ya fika emaaveni ya moya-xiviri ni moya, ni ya mahlangano swin’we ni mongo wa wona, naswona ra swi kota ku twisisa miehleketo ni makungu ya mbilu.” (Hev. 4:12) Rungula kumbe rito ra Xikwembu ri nga hi khumba hi ndlela leyi ri khumbeke Yeremiya ha yona. Tsundzuka leswaku hambileswi ku tirhisiweke vanhu ku tsala Bibele, tibuku toleto a ti na vutlhari bya vanhu, hikuva ti huhuteriwe hi Xikwembu. Eka 2 Petro 1:21, ha hlaya: “Vuprofeta a byi si tisiwa hi ku rhandza ka munhu hambi ku ri rini, kambe vanhu a va vulavula leswi humaka eka Xikwembu va ri karhi va susumetiwa hi moya lowo kwetsima.” Loko hi tinyika nkarhi wa ku endla dyondzo ya munhu hi yexe ya Bibele leyi dzikeke, mianakanyo ya hina yi tala hi rungula leri huhuteriweke hi moya lowo kwetsima. (Hlaya 1 Vakorinto 2:10.) Rungula rolero ri nga ‘fana ni ndzilo lowu hisaka’ endzeni ka hina, lerova a hi nge swi koti ku tshama na rona.

10, 11. (a) Hi fanele hi yi dyondza njhani Bibele loko hi lava ku vulavula hi vurhena? (b) Boxa goza rin’we leri u kunguhateke ku ri teka leswaku u antswisa ntikelo wa dyondzo ya wena n’wini.

¹⁰ Leswaku dyondzo ya munhu hi yexe ya Bibele yi hi khumba swinene, yi fanele yi endliwa hi ndlela ya leswaku rungula ra le Bibeleni ri fikelela timbilu ta hina, ri khumba leswi hi nga swona endzeni. Hi xikombiso, muprofeta Ezekiyele u kombiwe xivono lexi a komberiweke ku dya buku leyi songiwaka leyi nga ni rungula leri tsemaka nhlana leri a ri fanele ri ya byeriwa vanhu lava a va nga ta ri amukela. Ezekiyele a a fanele a tswonga rungula rolero hi ku helela ri va eka yena. Loko a endle tano a swi ta endla leswaku ntirho wo chumayela rungula rolero wu tsakisa—ku fana ni nantswo wa vulombe.—Hlaya Ezekiyele 2:8–3:4, 7-9.

¹¹ Hi le xiyin’weni lexi yelanaka ni xa Ezekiyele. Namuntlha, vanhu vo tala a va swi lavi ku twa leswi Bibele yi swi vulaka. Loko hi ta tiyisela eku vuleni ka rito ra Xikwembu, i swa nkoka leswaku hi hlaya Matsalwa hi ndlela leyi nga ta endla leswaku hi ma twisisa kahle hi tlhela hi tshemba leswi ma swi vulaka. Dyondzo ya hina yi fanele yi va ya nkarhi na nkarhi, hi nga dyondzi loko hi kume nkarhi ntsena. Hi fanele hi va ni ku navela loku fanaka ni ka mupisalema la yimbeleleke a ku: “Marito ya nomu wa mina ni ku anakanyisisa ka mbilu ya mina a ku tsakise emahlweni ka wena, Wena Yehovha Ribye ra mina ni Mukutsuri wa mina.” (Ps. 19:14) I swa nkoka hakunene ku tinyika nkarhi wa ku anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka, leswaku ntiyiso wa le Bibeleni wu ta dzika etimbilwini ta hina! Entiyisweni, hi fanele hi tikarhatela ku antswisa ntikelo wa dyondzo ya hina ya munhu hi yexe.b

12. Ha yini minhlangano ya Vukreste yi hi pfuna leswaku hi kongomisiwa hi moya lowo kwetsima?

¹² Ndlela yin’wana yo vuyeriwa eka moya lowo kwetsima wa Yehovha i ku “khathalelan[a] leswaku hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene, hi nga fularheli ku hlengeletana ka hina.” (Hev. 10:24, 25) Ku tikarhatela ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste nkarhi na nkarhi, ku yingisela hi vukheta ni ku tirhisa leswi hi swi dyondzaka i tindlela letinene ta ku kongomisiwa hi moya. Phela, moya wa Yehovha wu kongomisa vanhu hi ku tirhisa vandlha.—Hlaya Nhlavutelo 3:6.

Vuyelo Bya Ku Va Ni Vurhena

13. Hi nga dyondza yini eka leswi Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va koteke ku swi endla entirhweni wo chumayela?

¹³ Moya lowo kwetsima hi wona ntsena lowu nga ni matimba evuakweni, naswona wu nga endla leswaku vanhu va endla ku rhandza ka Yehovha. Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va endle ntirho lowukulu wo chumayela va susumeteriwa hi wona. Va chumayele mahungu lamanene “eka ntumbuluko hinkwawo lowu nga ehansi ka tilo.” (Kol. 1:23) Leswi hi swi tivaka leswaku vo tala va vona “a va ri vanhu lava nga dyondzekangiki, lava tolovelekeke,” swi va erivaleni leswaku a va susumetiwa hi moya lowu nga ni matimba swinene.—Mint. 4:13.

14. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi “pfurha hi moya”?

¹⁴ Loko hi hanya hi ku pfumelelana ni nkongomiso wa moya lowo kwetsima, hi ta susumeteleka ku endla ntirho wa hina wa nsimu hi xivindzi. Vuyelo bya ku khongela nkarhi na nkarhi hi kombela moya, ku hisekela ku va ni dyondzo ya munhu hi yexe leyi dzikeke, ku anakanyisisa swinene hi leswi hi swi hlayaka ni ku va kona nkarhi na nkarhi eminhlanganweni ya Vukreste swi nga hi pfuna leswaku hi “pfurha hi moya.” (Rhom. 12:11) Malunghana ni “Muyuda un’wana la vuriwaka Apolosi, la velekiweke eAleksandriya, wanuna wa matimba eku vulavuleni, [la fikeke] aEfesa,” Bibele yi ri: “Leswi a a pfurha hi moya, a a vulavula ni ku dyondzisa hilaha swi nga hakona swilo leswi khumbaka Yesu.” (Mint. 18:24, 25) Loko hi “hiseka emoyeni,” hi nga ya hi va ni vurhena entirhweni wa yindlu ni yindlu ni loko hi chumayela hi xitshuketa.—Rhom. 12:11, Bibele—Mahungu Lamanene.

15. Xana ku vulavula hi vurhena lebyikulu swi hi vuyerisa njhani?

¹⁵ Loko hi va ni vurhena lebyi engetelekeke eku chumayeleni ku ta va ni vuyelo lebyinene eka hina. Langutelo ra hina ra antswisiwa hikuva hi wu twisisa kahle nkoka wa ntirho wa hina ni vuyelo bya wona. Hi ya hi hiseka hikuva hi kuma ntsako lowukulu loko hi tswala mihandzu ensin’wini. Naswona ku hiseka ka hina ka tiyisiwa hikuva ha swi xiya swinene leswaku ntirho wa hina wo chumayela wu fanele wu endliwa hi xihatla.

16. Hi fanele hi endla yini loko hi nga ha wu hisekeli ngopfu ntirho wa nsimu?

¹⁶ Ku vuriwa yini loko hi nga ha hiseki entirhweni wa nsimu kumbe hi nga ha wu hisekeli hilaha a hi wu hisekela hakona? Kutani hi fanele hi tikambisisa. Pawulo u tsarile a ku: “Tshamani mi ri karhi mi tikambela ku vona loko mi ri eripfumelweni, tshamani mi tikombisa leswi n’wina mi nga swona.” (2 Kor. 13:5) Tivutise: ‘Xana ndza ha hiseka emoyeni? Xana ndza khongela eka Yehovha ndzi kombela moya wa yena? Xana swikhongelo swa mina swi kombisa leswaku ndzi titshege hi yena leswaku ndzi endla ku rhandza ka yena? Xana loko ndzi khongela ndza nkhensa vutirheli lebyi hi byarhisiweke byona? Xana mukhuva wa mina wo dyondza wu njhani? Xana ndzi heta nkarhi wo tanihi kwihi ndzi ri karhi ndzi anakanyisisa hi leswi ndzi swi hlayaka ni leswi ndzi swi twaka? Xana ndzi katseka ku fikela kwihi eminhlanganweni ya vandlha?’ Ku anakanyisisa hi swivutiso swo tanihi leswi swi nga ku pfuna leswaku u vona ndlela leyi u nga antswisaka ha yona swi tlhela swi ku pfuna leswaku u antswisa.

Pfumelela Moya Wa Xikwembu Wu Ku Nyika Vurhena

17, 18. (a) Ntirho wo chumayela wu endliwa hi mpimo wo tanihi kwihi namuntlha? (b) Hi nga wu kombisa njhani “ntshunxeko lowukulu wo vulavula” loko hi chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu?

¹⁷ Yesu la pfuxiweke u byele vadyondzisiwa va yena a ku: “Mi ta amukela matimba loko moya lowo kwetsima wu fika ehenhla ka n’wina, naswona mi ta va timbhoni ta mina eYerusalema swin’we ni le tikweni hinkwaro ra Yudiya ni le Samariya ni ku ya fika endhawini ya le kule swinene ya misava.” (Mint. 1:8) Ntirho lowu sunguleke enkarhini wolowo wu endliwa hi mpimo lowukulu namuntlha. Timbhoni ta Yehovha ta kwalomu ka timiliyoni ta nkombo ti chumayela rungula ra Mfumo ematikweni yo tlula 230, ti heta tiawara ta kwalomu ka 1,5 wa tibiliyoni hi lembe ensin’wini. Swi tsakisa swinene ku hlanganyela hi ku hiseka entirhweni lowu nga taka wu nga ha phindhiwi!

¹⁸ Namuntlha ntirho wo chumayela emisaveni hinkwayo wu endliwa ehansi ka nkongomiso wa moya wa Xikwembu, ku fana ni hi lembe-xidzana ro sungula. Loko hi pfumela ku kongomisiwa hi moya, hi ta kombisa “ntshunxeko lowukulu wo vulavula” ensin’wini. (Mint. 28:31) Kutani, a hi ringeteni hilaha hi nga kotaka hakona leswaku hi kongomisiwa hi moya loko hi ri karhi hi chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu!

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Xana U Dyondze Yini?

• Ha yini hi fanele hi va ni vurhena loko hi vula rito ra Xikwembu?

• I yini lexi pfuneke vadyondzisiwa vo sungula leswaku va vulavula hi vurhena?

• Hi nga byi kuma njhani vurhena?

• Ku va ni vurhena swi hi pfuna njhani?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Vatswari va nga va pfuna njhani vana va vona ku va ni vurhena?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 8]

Xikhongelo xo koma xi nga ku pfuna leswaku u va ni vurhena ensin’wini