Tirhela Xikwembu Hi Ku Swi Rhandza
MUAPOSTOLA PAWULO u tsarile: “Ndzi ta tirhisa hinkwaswo leswi ndzi nga na swona hi ku tsaka lokukulu naswona ndzi ta tirhisiwa hi ku helela hikwalaho ka mimoya-xiviri ya n’wina.” (2 Vakorinto 12:15) Xana i yini leswi marito lawa ma ku byelaka swona malunghana ni langutelo leri malandza ya Yehovha ma faneleke ma ringeta ku ri hlakulela? Hi ku ya hi xidyondzi xin’wana xa Bibele, loko Pawulo a tsalela Vakreste va le Korinto marito lawa, a a vula leswi: “Ndzi tiyimiserile ku tirhisa matimba ya mina, nkarhi wa mina, vutomi bya mina ni hinkwaswo leswi ndzi nga na swona leswaku ku vuyeriwa n’wina, hilaha tatana a khathalelaka vana va yena hakona hi ku tsaka.” Pawulo a a tiyimiserile ku “tirhisa hinkwaswo leswi [a] nga na swona,” hambi ku ri ku “karhala ni ku hlakala,” ntsena loko sweswo swi ta endla leswaku a hetisisa vutirheli bya yena bya Vukreste.
Ku tlula kwalaho, leswi hinkwaswo, Pawulo u swi endle “hi ku tsaka lokukulu.” The Jerusalem Bible yi vula leswaku a a “tiyimisele hi mbilu yakwe hinkwayo.” Ku vuriwa yini ha wena? Xana u tiyimiserile ku tirhisa nkarhi wa wena, matimba ya wena, vuswikoti bya wena ni swilo swa wena leswaku u tirhela Yehovha Xikwembu ni ku pfuna van’wana, hambiloko ku endla tano minkarhi yin’wana swi ta endla leswaku u “karhala ni ku hlakala”? Naswona, xana u nga swi endla sweswo “hi ku tsaka lokukulu”?
A Va Swi Lavi Ku Xi Tirhela Nikatsongo
Vanhu vo tala a vo kanakana ntsena ku tirhela Xikwembu kambe va ala ku xi tirhela hilaha ku heleleke. A va na wona moya wo tlangela, va ni moya wa vutianakanyi ni wa ku xandzuka. Sathana u yenge Adamu na Evha leswaku va anakanya hi ndlela yoleyo. U hembile a vula leswaku va “ta fana ni Xikwembu, [va] tiva leswinene ni leswo biha”—va kota ku tihlawulela leswi nga swinene ni leswi nga swo biha. (Genesa 3:1-5) Vanhu lava namuntlha va nga ni moya lowu fanaka ni lowu, va anakanya leswaku va fanele va ntshunxeka, va tiendlela hi ku rhandza naswona va nga tihlamuleri eka Xikwembu kumbe ku lawuriwa hi xona. (Pisalema 81:11, 12) Xin’wana ni xin’wana lexi va nga na xona va lava ku xi tirhisela ku enerisa ku navela ka vona ntsena.—Swivuriso 18:1.
Swi nga endleka leswaku wena a wu tano. Kumbexana wa yi tlangela swinene nyiko ya vutomi lebyi u nga na byona swin’we ni ntshembo lowu tsakisaka swinene wa ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni ya paradeyisi. (Pisalema 37:10, 11; Nhlavutelo 21:1-4) Kumbexana wa n’wi nkhensa Yehovha hikwalaho ka vunene lebyi a ku kombisaka byona. Kambe hinkwerhu ka hina hi fanele hi xalamukela khombo ra leswaku Sathana a nga soholota ndlela leyi hi anakanyaka ha yona lerova ntirho wa hina wu hetelela wu nga amukeleki eka Xikwembu. (2 Vakorinto 11:3) Leswi swi nga endlekisa ku yini?
Ku Laveka Ku Tirha Hi Ku Tirhandzela
Yehovha u lava ku tirheriwa hi ku swi rhandza, hi mbilu hinkwayo. A nga hi sindzisi leswaku hi endla ku rhandza ka yena. Sathana hi yena a lwaka hi matimba leswaku a sindzisa kumbe ku yenga vanhu leswaku va endla ku rhandza ka yena. Loko swi ta eku tirheleni ka Xikwembu, Bibele yi vulavula hi vutihlamuleri, swileriso, swilaveko ni swin’wana. (Eklesiasta 12:13; Luka 1:6) Kambe, xivangelo-nkulu xa hina xa ku tirhela Xikwembu, hi leswi hi xi rhandzaka.—Eksoda 35:21; Deteronoma 11:1.
Ku nga khathariseki leswaku Pawulo a a tikarhata njhani entirhweni wa Xikwembu, a a swi tiva leswaku ntirho wa yena a wu nga ta vula nchumu nikatsongo ‘loko a nga ri na rirhandzu.’ (1 Vakorinto 13:1-3) Loko vatsari va Bibele va vula leswaku Vakreste i mahlonga ya Xikwembu, a va vulavuli hi vuhlonga byinene lebyi fambisanaka ni ku xanisiwa. (Varhoma 12:11; Vakolosa 3:24) Laha ku vulavuriwa hi ku yingisa hi ku swi rhandza loku susumetiwaka hi ku rhandza Xikwembu ni N’wana wa xona Yesu Kreste hi mbilu hinkwayo.—Matewu 22:37; 2 Vakorinto 5:14; 1 Yohane 4:10, 11.
Ntirho wa hina eka Xikwembu wu fanele wu katsa ku rhandza vanhu swinene. Pawulo u tsalele vandlha ra le Tesalonika a ku: “Hi ve ni ku olova eka n’wina, hi ndlela leyi manana la wundlaka a khathalelaka vana vakwe ha yona.” (1 Vatesalonika 2:7) Ematikweni yo tala namuntlha, vamanana va ni vutihlamuleri bya le nawini byo khathalela vana va vona. Kambe, xana a hi swona leswaku vamanana vo tala leswi a va swi endli ntsena hikwalaho ko yingisa nawu? Ina. Va swi endla hikwalaho ka leswi va rhandzaka vana va vona. Phela, manana la wundlaka vana, hi ku tsaka u titsona swo tala hikwalaho ka vona! Hikwalaho leswi Pawulo a a ri ni “xinakulobye xa rirhandzu” lexi fanaka eka lava a a va tirhela, a a ‘swi tsakela swinene’ (“tiyimiserile,” King James Version; “rhandza,” New International Version) ku tirhisa vutomi byakwe leswaku a va pfuna. (1 Vatesalonika 2:8) Rirhandzu ri hi susumetela leswaku hi tekelela xikombiso xa Pawulo.—Matewu 22:39.
Ku Vuriwa Yini Hi Ku Tirha Hi Ku Tikoka?
A hi fanelanga hi tirhandza ku tlula ku rhandza ka hina Xikwembu ni vanhu. Sweswo swi nga endla leswaku hi nghena ekhombyeni ro tirhela ku hetisisa nawu, hi tirha hi ku tikoka. Leswi swi nga endla leswaku hi nga tsaki, hi hlundzuka hikwalaho ka leswi hi nga swi kotiki ku hanyela ku enerisa swilaveko swa hina. Leswi swi ve tano eka Vaisrayele lava a a va nga ha xi rhandzi Xikwembu kambe va hambeteke va xi tirhela ku hetisisa nawu ntsena. Vuyelo byi ve byihi? Ku tirhela Xikwembu ku hundzuke nchumu lowu ‘hetaka matimba.’—Malakiya 1:13.
Gandzelo rin’wana ni rin’wana leri endleriwaka Xikwembu minkarhi hinkwayo ri fanele ri va leri ‘hanyeke kahle,’ ri nga ri na vulema, ri va ‘lerinene ngopfu’ eka hinkwawo. (Levhitika 22:17-20; Eksoda 23:19) Kambe, ematshan’weni yo nyika Yehovha swifuwo swa vona leswinene ngopfu, vanhu va le sikwini ra Malakiya va sungule ku nyikela hi leswi a va nga ha swi lavi. Xana Yehovha u titwise ku yini? U byele vaprista a ku: “Ni loko mi nyikela xiharhi lexi feke mahlo xi va xitlhavelo [mi ri]: ‘A hi nchumu wo biha.’ Ni loko mi nyikela xiharhi lexi khutaka kumbe lexi vabyaka: ‘A hi nchumu wo biha.’ Ndzi kombela u xi tshineta eka ndhuna-nkulu ya wena. Xana yi ta ku tsakela, kumbe, xana yi ta ku amukela hi musa? . . . Mi tise nchumu lowu wu wutliweke ni lowu khutaka, ni lowu vabyaka; ina, mi wu tise wu va nyiko. Xana ndzi nga wu tsakela evokweni ra n’wina?”—Malakiya 1:8, 13.
Xana leswi swi nga endlekisa ku yini eka hina? Magandzelo ya hina ma nga hundzuka nchumu lowu ‘hetaka matimba’ eka hina loko hi nga ri na kona ku tiyimisela ka xiviri, embilwini ni le moyeni. (Eksoda 35:5, 21, 22; Levhitika 1:3; Pisalema 54:6; Vaheveru 13:15, 16) Hi xikombiso, xana Yehovha hi n’wi nyika nkarhi lowu hi nga tiviki leswaku hi nga endla yini ha wona?
Xana u anakanya leswaku Xikwembu a xi ta swi amukela loko xirho xa ndyangu lexi nga ni moya lowunene kumbe Mulevhi la hisekaka, o sindzisa Muisrayele la nga tiyimiselangiki, leswaku a hlawula xifuwo xakwe lexinene ngopfu, a endla gandzelo ha xona, kasi yena entiyisweni a a nga swi lavi ku endla gandzelo ha xona? (Esaya 29:13; Matewu 15:7, 8) Yehovha u ma arile magandzelo yo tano naswona hi ku famba ka nkarhi u tseme vuxaka ni vanhu lava va ma endleke.—Hosiya 4:6; Matewu 21:43.
Ku Tsakisiwa Hi Ku Endla Ku Rhandza Ka Xikwembu
Leswaku hi endlela Xikwembu ntirho lowu xi nga ta wu amukela, hi fanele hi landzela xikombiso xa Yesu Kreste. U te: “A ndzi lavi ku rhandza ka mina, kambe ndzi lava ku rhandza ka loyi a nga ndzi rhuma.” (Yohane 5:30) Yesu a a tsakisiwa swinene hi ku tirhela Xikwembu hi ku swi rhandza. Yesu u hetisise marito ya Davhida ya vuprofeta lama nge: “Oho Xikwembu xanga, ndzi tsakisiwe hi ku endla ku rhandza ka wena.”—Pisalema 40:8.
Hambileswi Yesu a a tsakisiwa hi ku endla ku rhandza ka Yehovha, leyi a ku nga ri mhaka yo olova. Tsundzuka leswi n’wi humeleleke a nga si khomiwa, a tengisiwa ni ku dlayiwa. Loko a ri entangeni wa Getsemani, Yesu a a ri “ni gome lerikulu” naswona a a ri ‘emaxangwini.’ A a karhateke ngopfu emintlhavekweni lerova loko a khongela “nyuku wakwe wu kotisa mathonsi ya ngati wu thonela ehansi.”—Matewu 26:38; Luka 22:44.
Hikwalaho ka yini Yesu a langutane ni maxangu yo tanihi lawa? A ku nga ri swona leswaku a a hisekela swilo leswi nga swa yena ntsena kumbe a a nga swi rhandzi ku endla ku rhandza ka Xikwembu. A a tiyimiserile ku fa, naswona a nga ma amukelanga marito ya Petro lama nge: “Titsetselele, Hosi; khombo leri ri nga ka ri nga ku weli nikatsongo.” (Matewu 16:21-23) Lexi a xi karhata Yesu i vuyelo lebyi rifu rakwe, tanihi xigevenga lexi vengiwaka, ri nga ta va na byona eka Yehovha ni vito Rakwe ro kwetsima. Yesu a a swi tiva leswaku Tata wakwe u ta vaviseka swinene loko a vona N’wana wakwe la rhandzekaka a khomiwa hi ndlela leyi ya tihanyi.
Naswona Yesu a a swi tiva leswaku a a tshinelela nkarhi wa nkoka swinene eku hetisekeni ka xikongomelo xa Yehovha. Ku namarhela ka yena milawu ya Xikwembu hi ku tshembeka a swi ta nyikela vumbhoni lebyi nga kanetekiki bya leswaku Adamu a a ta va a hlawule ku endla leswi fanaka. Ku tshembeka ka Yesu a ku ta swi kombisa kahle leswaku Sathana o hemba loko a vula leswaku vanhu a va nge xi tirheli Xikwembu hi ku swi rhandza ni hi ku tshembeka loko va ri ehansi ka ndzingo. Hi ku tirhisa Yesu, Yehovha eku heteleleni u ta pfotlosa Sathana a tlhela a susa leswi vangiweke hi ku xandzuka ka yena.—Genesa 3:15.
Kunene Yesu a a langutane ni vutihlamuleri lebyikulu swinene! Vito ra Tata wakwe, ku rhula evuakweni hinkwabyo ni ku pona ka vanhu hinkwavo a a swi titshege hi ku tshembeka ka Yesu. Hi ku xiya vutihlamuleri lebyi, u khongerile: “Tatana, loko swi koteka, hundzisa xinwelo lexi eka mina. Kambe, ku nga ri hi ku rhandza ka mina, kambe hi ku rhandza ka wena.” (Matewu 26:39) Hambiloko a ri ehansi ka ntshikilelo lowukulu swinene, minkarhi hinkwayo Yesu a a tiyimiserile ku endla ku rhandza ka Tata wakwe.
“Moya Wu Ni Mapfundza, Kambe Nyama Yi Tsanile”
Tanihi leswi Yesu na yena a xanisekeke swinene emintlhavekweni loko a tirhela Yehovha, hi nga rindzela leswaku Sathana a hi tshikilela tanihi leswi hi nga malandza ya Xikwembu. (Yohane 15:20; 1 Petro 5:8) Ku engetela kwalaho, a hi hetisekanga. Kutani ke, hambiloko hi tirhela Xikwembu hi ku swi rhandza, a swi nge hi oloveli ku endla tano. Yesu u yi vonile ndlela leyi vaapostola vakwe a a va tikeriwa ha yona ku endla hinkwaswo leswi a va kombeleke leswaku va swi endla. Hi yona mhaka leyi a nga te: “Ina, moya wu ni mapfundza, kambe nyama yi tsanile.” (Matewu 26:41) Miri wakwe wa nyama lowu hetisekeke a wu nga tsananga. Hambiswiritano, a a anakanya hi ku tsana ka nyama ya vadyondzisiwa vakwe, ku nga hetiseki loku va ku kumeke eka Adamu la nga hetisekangiki. Yesu a a swi tiva leswaku hikwalaho ka leswi va nga hetisekangiki naswona va tsaneke, swi ta va tikela ku endla leswi va lavaka ku swi endla entirhweni wa Yehovha.
Kutani ke, hi nga ha titwa ku fana ni muapostola Pawulo, loyi a a karhatekile swinene loko ku nga hetiseki ku n’wi sivela ku tirhela Xikwembu hi xitalo. Pawulo u tsarile: “Vuswikoti byo navela byi kona eka mina, kambe vuswikoti byo endla leswi nga swinene a byi kona.” (Varhoma 7:18) Na hina, hi kuma leswaku a hi swi koti ku swi endla hi ku hetiseka swilo leswinene leswi hi navelaka ku swi endla. (Varhoma 7:19) Leswi a swi vuli swona leswaku a hi swi lavi. Leswi swi vangiwa hi leswi ku tsana ka miri wa hina ku hi hetaka matimba hambiloko hi ringeta.
Hi nga tshuki hi heleriwa hi ntshembo. Loko hi tiyimiserile hi mbilu ya hina hinkwayo ku endla leswi nga ematimbeni ya hina, handle ko kanakana Xikwembu xi ta wu amukela ntirho wa hina. (2 Vakorinto 8:12) Onge hi nga ‘endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka’ leswaku hi tekelela moya wa Kreste wa ku tiyimisela ku endla ku rhandza ka Xikwembu. (2 Timotiya 2:15; Vafilipiya 2:5-7; 1 Petro 4:1, 2) Yehovha u ta endla leswaku hi vuyeriwa hi ku va ni moya wo tano naswona u ta hi seketela. U ta hi nyika “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke” leswaku ma hi tiyisa laha hi tsaneke kona. (2 Vakorinto 4:7-10) Hi ku pfuniwa hi Yehovha, hi “ta tirhisa hinkwaswo leswi [hi] nga na swona hi ku tsaka lokukulu naswona [hi] ta tirhisiwa hi ku helela” entirhweni Wakwe wa risima, ku fana na Pawulo.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Hi ku swi rhandza Pawulo u tirhele Xikwembu hi matimba ya yena hinkwawo
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Hambi a ri ehansi ka ntshikilelo lowukulu swinene, Yesu u endle ku rhandza ka Tata wakwe